Wat is sportpsychologie? Voorstellen. Programma. Doelstelling. Cursus Mentale Training Rogier Hoorn sportpsycholoog VSPN

Transcriptie

1 Voorstellen drs. Rogier Hoorn, sportpsycholoog VSPN Sinds 2003 praktijk Hilversum en Papendal Sporters, teams, coaches, Cursus Mentale Training Rogier Hoorn sportpsycholoog VSPN bedrijfsleven, LVNL, Luchtmacht Sporten: voetbal, tennis, golf, schaatsen, zeilen, squash, basketbal, wielrennen, handboogschieten, hippische sporten etc. Lid VSPN en Samenwerkende Sportpsychologen Doelstelling Programma Trainer/Coach leert met deze cursus: over sportpsychologie over mentale vaardigheden mentale aspecten signaleren Basiskennis sportpsychologie en mentale training Mentale vaardigheden: Doelen stellen, Spanningscontrole, Concentratie Sportprestatie Talent Techniek Tactiek Fysiek Mentaal Wat is sportpsychologie? Sportpsychologie bestudeert gedachten, gevoelens en gedrag van mensen in sportsituaties 1

2 Sportpsycholoog Oefening 2 Mentale training en begeleiding van sporters en teams Training en begeleiding van trainers/coaches/begeleidingsstaf/ ouders Recreatief tot professioneel Wat zijn de randvoorwaarden voor mentaal coachen? En wat zijn de mentale coachingsvaardigheden waarin een trainer/coach zich kan ontwikkelen? Randvoorwaarden Vrijwilligheid Veiligheid Vertrouwen Respect Interesse Motivatie Tijd Contact Duidelijke afspraken Eigen verantwoordelijkheid Mentale coachingsvaardigheden Doelen stellen Plannen Luisteren Vragen stellen Geduld Empathie Optimisme Observeren Communiceren Zelfreflectie aanleren Zelfsturend vermogen ontwikkelen Mentale coachingsvaardigheden Doelen stellen Plannen Luisteren Vragen stellen Geduld Empathie Optimisme Observeren Communiceren Zelfreflectie aanleren Zelfsturend vermogen ontwikkelen. Zelfbewustwording Het begint bij jezelf! Waar ben ik goed in als coach? Wat zijn mijn verbeterpunten? Hoe kom ik over als coach? 2

3 Vragen stellen & Actief luisteren Welke soorten vragen bestaan er: Open vragen Gesloten vragen Suggestieve vragen Cocktail vragen Doorvragen Soorten vragen Open vraag: wie, wat, waar, hoe, waarom? Gesloten vraag: ja of nee Suggestieve vraag: Gaat het wel goed met jou? Vind je het nog wel leuk hier? Cocktail vragen: twee vragen in één Doorvragen: geven verduidelijking/verdieping Vragen stellen & Actief luisteren Interview elkaar over je sterke en verbeterpunten als coach/trainer. Stel open vragen en vraag door! 3 rollen: Interviewer geïnterviewde - observant Observeren Opdracht observeren: Wat hoor ik? Wat zie ik? Wat voel ik? Vragend coachen Oefening 4 Van belang: 1. Open vragen, doorvragen, parafraseren 2. Waardevrij, dus niet oordelen 3. Non-verbaal gedrag 4. Rekening houden met leeftijd, niveau en capaciteiten Wat zijn de kenmerken van een mentaal sterke sporter? Wat zijn de mentale vaardigheden waarin een sporter zich kan ontwikkelen? 3

4 Mentale vaardigheden voor sporters Zelfreflectie/zelbewustwording Doelen stellen Spanningscontrole Concentratie Visualisatie Gedachten controleren Communiceren Plannen Assertiviteit... Flow Ideale Prestatie Toestand -juiste focus van aandacht -korte duur -automatisch zonder forceren bewegen -opgaan in het hier en nu -gevoel van controle -zelfvertrouwen -afwezigheid van angst -alert ontspannen proces Ideale prestatie toestand FLOW proces Zelfbewustwording Het begint bij de sporter zelf! Persoonlijke controle en zelfvertrouwen toewijding geloof verbinding Vaardigheidstraining proces Individuele karakteristieken en ervaring inzicht sporter Waar ben ik goed in? Wat zijn mijn verbeterpunten? Coach en sporter vullen schema apart van elkaar in. Sterke punten Oefening 2 Technisch Tactisch Fysiek Mentaal Mentale vaardigheid: Doelen stellen Doelen geven inzicht in en structuur aan ontwikkeling, houden je gemotiveerd, geconcentreerd en geven zelfvertrouwen. Verbeterpunten verkeerd doel demotiveert, goed doel motiveert 4

5 Mentale vaardigheden voor sporters Zelfreflectie/zelbewustwording Doelen stellen Spanningscontrole Concentratie Visualisatie Gedachten controleren... Soorten doelen Lange en korte termijn doelen Droomdoel = ideaal toekomstdoel Resultaatdoel = resultaat (winnen, etc) Prestatiedoel = score, tijd, afstand, punten Procesdoel = hoe, bijv. techniek, tactiek, mentaal Criteria: SMARTI SMARTI-regels Voorbeeld doelen: zwemmen Doelen stellen aan de hand van de SMARTI-regels: Droomdoel = O.S. Rio de Janeiro Specifiek Meetbaar Acceptabel/Actiegericht Realistisch Tijdsgebonden Inspirerend Lange termijndoelen Resultaatdoel = kwal. EK 2011 Prestatiedoel = 1min 02sec op 100m Procesdoel = techniek: keerpunten fysiek: rompspanning mentaal: felheid SMARTI-regels Zwemvoorbeeld: techniek keerpunt Korte termijn trainingsdoelen: Specifiek: trainen aanzwemmen, draai en afzet Meetbaar: elke training 10 x keerpunt oefenen, waarvan 6 keer goed uitgevoerd. Acceptabel/Actiegericht: positief geformuleerd Realistisch: haalbaar Tijdsgebonden: komende maand Inspirerend: uitdagend Logboek Mentaal logboek Datum: 24 september 2010 Training of wedstrijd (welke wedstrijd)?: Doel/oefening (geef ook toelichting) Resultaat (hoe ging het) Ochtendtraining met trainer Wim Toelichting Keerpunten 3x gelukt Beter blijven aanzwemmen en draaien Rompspanning... Felheid.. 5

6 Doelen stellen Tips Laat sporter zelf doelen stellen, daarna samen Stel voor korte, middellange en lange termijn Stel doelen voor training en wedstrijd Stel maximaal twee à drie doelen per keer Schrijf doelen van te voren op Bespreek doelen met je sporter Deel de doelen met ouders Evalueer doelen en maak regelmatig een nieuw prestatieprofiel Vaardigheid: spanningscontrole Omgaan met spanning Vaardigheid: spanningscontrole Hoe merk je aan sporters dat er spanning aanwezig is? In welke situaties? Vaardigheid: spanningscontrole prestatie 10? 0 10 spanning Vaardigheid: spanningscontrole Herkennen van spanning prestatie 10 spanning = 10 Spanningsmeter spanning spanning = 0 6

7 Spanning uit zich in lichamelijke en/of geestelijke reacties Te weinig, genoeg of te veel? prestatie Spanning Fysiek Psychologisch Motoriek Gedrag spanning Onderscheid in spanning: Hoofd Lichaam (Ont)spanning Hoe ontspan jij? Hoe leer jij sporters ontspannen? (Ont)spanning Door: Afleiding Doelen stellen Gedachtecontrole Wedstrijdvoorbereiding Ontspanningsoefeningen Ademhalingsoefening Ademhalingsoefeningen Spierontspanningsoefeningen 7

8 Ademhalingsoefening Buikademhaling trainen en controleren Ontspanningsbeelden koppelen Fysieke ontspanning Mentale ontspanning Stabiliteit, verdeling van zwaartepunt Spierontspanning Bewustwording van spanning in lichaam Aanspannen en ontspannen van spieren Fysieke ontspanning Optimaal gebruik van spieren Mentale vaardigheden voor sporters Zelfreflectie/zelbewustwording Doelen stellen Spanningscontrole Concentratie Visualisatie Gedachten controleren... Concentratie Grid-test Afleiding Oefening Wat is concentratie? Waar wordt jouw sporter door afgeleid? Wat is focussen? sport en niet-sport gerelateerde afleidingen 8

9 Concentratie = mentale toestand waarin aandacht verzameld is Focussen = het richten van aandacht op je taak Focus op de taak: Aandachtscirkels =ik & mijn taak 2=directe afleidingen (weer, tegenstander, veld) 3=kwaliteitsvergelijking 4=succes of falen 5=gevolgen van succes/falen 6=zinsvraag (wat doe ik hier?) Vaardigheid: aandacht richten Aandachtsvormen Intern Op welke 4 manieren kun je je aandacht richten? Smal Breed Extern Aandachtstijlen Vaardigheid: Aandacht richten Intern Intern-smal Intern-breed Aandachtsoefening Smal Extern-smal Extern-breed Breed Bedenk voor jouw sport een aandachtoefening waarin de aandachtstijlen aan bod komen Extern 9

10 Rogier Hoorn sportpsycholoog VSPN