Inleiding en leerdoelen

Transcriptie

1 Werkproces 1.4: Begeleidt een zorgvrager Psychosociale en sociaalmaatschappelijke interventies toepassen Beroepsopdracht 16 BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 1 van 16

2 Inleiding en leerdoelen. Een belangrijke taak van de verpleegkundige is het begeleiden van de zorgvrager tijdens de (ziekenhuis)opname. Mensen zijn sociale wezens en kunnen niet zonder andere mensen, zij hebben die nodig voor hun noodzakelijke levensbehoeften. Dit komt onder andere tot uitdrukking in de behoeftehiërarchie van de Amerikaanse psycholoog Maslow (beroepsopdracht 5), waarin de sociale behoefte de tweede laag in de piramide is. Om in de sociale behoeften te voorzien gaan mensen allerlei vormen van relaties met elkaar aan. Al deze relaties samen noemen we het sociale netwerk van iemand. Ieder individu wordt dus omgeven door een netwerk van mensen. Hij heeft deze mensen nodig om zich te kunnen ontplooien en om, in tijden van nood en ziekte, op te kunnen steunen. Zeker als er zich problemen in hun leven voordoen hebben mensen behoefte aan sociaal contact, intimiteit, waardering, adviezen, praktische en materiële hulp enzovoorts. Dit betekent voor de verpleegkundige dat je bij het begeleiden van de zorgvrager ook te maken krijgt met zijn of haar sociale netwerk, of misschien juist met het ontbreken daarvan. Wat wordt daarbij van je verwacht? Hoe kun je voldoen aan de wensen en verwachtingen van het sociale netwerk? Hoe ga je om met vragen? Wat kun je doen om het sociale netwerk te ondersteunen? In deze beroepsopdracht ga je je verdiepen in de kenmerken en functies van het sociale netwerk en ga je het sociale netwerk van drie zorgvragers in kaart brengen en analyseren. Ook onderzoek je mogelijke interventies bij het begeleiden van het netwerk. BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 2 van 16

3 In onderstaand kader vind je de doelen die je tijdens de uitvoering van deze opdracht moet behalen. De student: Beschrijft wat verstaan wordt onder het begrip sociale kaart ; Brengt de sociale kaart van haar/zijn afdeling in beeld; Beschrijft wat verstaan wordt onder het begrip sociaal netwerk ; Beschrijft de functies van het sociale netwerk; Beschrijft de kenmerken van het sociale netwerk; Stelt vragen aan de zorgvrager, gericht op het sociale netwerk; Brengt het sociale netwerk van een zorgvrager in kaart; Maakt een analyse van dit sociale netwerk; Beschrijft mogelijke verbeteracties en de daarbij behorende interventies; Traint in een gesimuleerde situatie de vaardigheden om deze interventies uit te voeren. Begeleidt de zorgvrager op psychosociaal gebied. Competenties C: Begeleiden D: Aandacht en begrip tonen R: Op de behoeften en verwachtingen van de cliënt richten BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 3 van 16

4 Opdracht met een beschrijving van de context waarin de opdracht plaatsvindt Algemene omschrijving: Het begeleiden van de zorgvrager behoort tot de taken van de verpleegkundige. Mensen zijn voor hun bestaan aangewezen op andere mensen. Dat veronderstelt de aanwezigheid van een sociaal netwerk. In deze opdracht verdiep je je in het sociale netwerk van de zorgvrager, de kenmerken en functies ervan en je maakt een analyse. Op basis van deze analyse bepaal je mogelijke interventies en je oefent vaardigheden om deze interventies uit te voeren. Daarnaast ga je kijken naar de manier waarop je als verpleegkundige psychosociale begeleiding geeft aan een zorgvrager Complexiteit: De student voert de opdracht uit bij zorgvragers met een laag tot midden complexe situatie. De opdracht wordt uitgevoerd aan de hand van situaties met standaardprocedures. De zorg wordt verleend op basis van het verpleegplan. Verantwoordelijkheid: De student zal in overleg met de werkbegeleider de zorgvragers selecteren bij wie het relevant is om de opdracht uit te voeren. De student neemt zelf initiatieven in de zorgverlening en stuurt zelf het werk- en leerproces. De werkbegeleider is eindverantwoordelijk. Transfer: De student kan bovenstaande handelingen uitvoeren bij verschillende soorten zorgvragers met verschillende culturele en sociale achtergronden en met verschillende opnameindicaties. De opdracht: 1. Breng van drie zorgvragers op de afdeling het sociale netwerk en de psychosociale begeleiding die de zorgvrager nodig heeft in kaart. Hiervoor kan je het bestaande verpleegplan gebruiken en indien hier onvoldoende in staat beschreven, een aanvullend gesprek voeren met de zorgvrager. 2. Geef een klinische les of workshop waarin de begeleiding van de zorgvrager met aandacht voor het sociale netwerk of de psychosociale begeleiding van de zorgvrager aan de orde komt. Bij de beoordeling van de klinische les of workshop zullen de presentatiecriteria, zoals beschreven in de studiewijzer gehanteerd worden. 3. Beschrijf de taken van de verpleegkundige t.a.v. het organiseren en onderhouden van het sociale netwerk tijdens de opname en na ontslag. Om deze opdracht te kunnen uitvoeren, is het noodzakelijk dat je een zorgvrager uitzoekt, waarbij het sociaal netwerk belangrijk is. BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 4 van 16

5 Te behalen resultaat Theorie/ Praktijk Resultaat Beoordelaar Behaald T T T Presentatie van de uitgewerkte sociale kaart van de afdeling Definitie, functies en kenmerken van het sociale netwerk Sociale netwerk op twee manieren in kaart gebracht Docent verpleegkunde Docent tsv Docent tsv T Analyse sociale netwerk Docent tsv T Mogelijke interventies bij het begeleiden/ondersteunen van het sociale netwerk Docent tsv P Klinische les of workshop Coach P Bij 3 zorgvragers in kaart gebracht sociaal Werkbegeleider netwerk P Beschrijving van de taken van de verpleegkundige t.a.v. het organiseren en onderhouden van het sociale netwerk Werkbegeleider BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 5 van 16

6 Oriëntatie met daaruit volgend een PAP (60 min.) Bij elke beroepsopdracht wordt van jou verwacht dat je zelf een plan schrijft hoe je de opdracht in de praktijk wil gaan behalen. In de beroepsopdracht wordt aangegeven wat van jou wordt verwacht om de opdracht af te ronden (de praktijkopdrachten). Ook bieden we opdrachten in de theorie aan die je helpen om de kennis en vaardigheden op te doen om de praktijkopdracht te gaan uitvoeren (ondersteunende opdrachten). Het is nu aan jou om te bepalen hoe je aan de praktijkopdrachten gaat werken zodat je deze kan behalen. Dit doe je door een zogenoemd POP en PAP te schrijven. Dit staat voor Persoonlijk OntwikkelingsPlan en een Persoonlijk Activiteiten Plan. In het onderstaand schema staat aangegeven welke stappen je moet doorlopen om een volledig, concreet en bruikbaar POP en PAP te schrijven. Elk POP en PAP is weer anders. Iedereen heeft immers andere kennis en ervaring opgedaan in het leven, dus het leerproces is bij iedereen anders. Het leren opstellen van een POP en PAP maakt onderdeel uit van het leren plannen van het leerproces en het gestructureerd vormgeven van het leerproces. Ook dit zijn vaardigheden die jij je tijdens de opleiding eigen gaat maken! Bij elke beroepsopdracht dien je de opgestelde POP en PAP bij de coach in te leveren. Pas wanneer het POP en PAP door de coach is goedgekeurd, mag je in de praktijk aan de opdracht gaan werken. 1. Oriëntatie Beschrijf wat nu je praktische ervaring is met het onderwerp van de beroepsopdracht. Beschrijf wat nu je kennis is aangaande het onderwerp van de beroepsopdracht 2. Te behalen resultaat Welk resultaat wil je bereiken met deze beroepsopdracht Uit welk specifiek gedrag blijkt je bekwaamheid bij de uitvoering van je werk op deze afdeling (competenties, SWOT) Welke producten kan je laten zien (zie beroepsopdracht) 3. POP: Waarin wil je jezelf nog ontwikkelen om deze beroepsopdracht te behalen (leervragen) Welke kennis Welke praktijkvaardigheden Welke persoonlijke leerdoelen 4. PAP: Stel acties op bij de leervragen die je in je POP hebt geformuleerd B.v. Ik ga.. B.v. Ik wil.. B.v. Ik doe. B.v. Ik maak.. Gebruik werkwoorden die een actie weergeven 5. Wat heb ik hiervoor nodig: B.v. -begeleiding van de werkbegeleider, mijn SLB-er, mentor. B.v -tijd B.v. -stukjes B.v. -internet/ boeken/films 6. Kortom: Je werkbegeleider moet direct kunnen zien uit je PAP en POP: WAT je al WEET over dit onderwerp WAT je WILT WETEN over dit onderwerp WAT je gaat DOEN aangaande dit onderwerp WAT je hiervoor nodig hebt tijd, stukjes, begeleiding, internet, boeken BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 6 van 16

7 Gedragscriteria Gedragscriteria Het in kaart brengen van het sociale netwerk van drie zorgvragers Voorbereiding De student Kiest, in overleg met de werkbegeleider, 3 zorgvragers Verzamelt vanuit het verpleegkundig dossier relevante gegevens m.b.t. het sociale netwerk van de gekozen zorgvragers Kiest een methode om het sociale netwerk in kaart te brengen en beargumenteert deze keuze Uitvoering De student Voert een gesprek met de zorgvrager met als doel het inventariseren van het sociale netwerk. Laat hierbij zien relevante gespreksvaardigheden te beheersen Zichtbaar Niet zichtbaar Laat hierbij zien een empathische beroepshouding te hebben Brengt het sociale netwerk van de drie zorgvragers in kaart volgens de gekozen methode Terugkijken De student Evalueert met de werkbegeleider de uitvoering van deze opdracht. Paraaf begeleider BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 7 van 16

8 Ondersteunende opdrachten/ lesactiviteiten Bij de activiteiten is NIET aangegeven welke stof uit de reader van toepassing is op de lessen. Lees de reader en gebruik de informatie hieruit bij het uitwerken van de opdrachten en het voorbereiden van de lessen. A. (210 minuten) Bestudeer, ter voorbereiding op les B, uit de reader de informatie m.b.t. de sociale kaart en werk de volgende vragen uit Hoe ziet jouw sociale kaart er uit? Maak een lijst van instellingen waarmee jij in je leven te maken hebt (gehad). Probeer de instellingen ook in de welzijnsgebieden in te richten. Welke instellingen staan er in de sociale kaart van ROC Mondriaan, locatie Antonia Veerstraat, denk je? Denk hierbij aan de problemen die studenten kunnen hebben en de instellingen waarnaar de school hen kan doorverwijzen. Maak de sociale kaart van de afdeling, waar je nu werkt Maak een presentatie aan de hand van de bovenstaande uitgewerkte vragen en neem deze mee naar les B. B. Houd tijdens de les verpleegkunde (2 lesuren) een korte presentatie in subgroepen over de sociale kaart van je afdeling. Bespreek met elkaar overeenkomsten en verschillen. Beantwoord de volgende vragen: Welke verschillen constateer je? Waar ligt dat aan? In welke situatie maak je als verpleegkundige gebruik van de informatie van de sociale kaart van de afdeling? C. ( 60 minuten) Bestudeer, ter voorbereiding op les D, uit de reader de informatie m.b.t. het sociale netwerk en beantwoord de volgende vragen: a. Wat wordt verstaan onder een sociaal netwerk? b. Welke kenmerken zijn er te onderscheiden aan een sociaal netwerk? c. Wat zijn de functies van een sociaal netwerk? D. Volg de TSV les (2 lesuren), waarin de volgende onderwerpen aan de orde komen: functies van het sociale netwerk kenmerken van het sociale netwerk analyse van het sociale netwerk E. (30 minuten) Neem, ter voorbereiding op les F, een zorgvrager van de afdeling in gedachten en beantwoord de volgende vragen: a. wat valt je op aan de psychosociale begeleiding van deze zorgvrager? b. welke (mogelijke) problemen signaleer je? c. welke acties zou je willen ondernemen? d. wat zou je hierover in het verpleegplan willen vermelden? F. Volg de TSV les (2 lesuren), waarin het begeleiden van een zorgvrager op psychosociaal gebied na een ingrijpende operatie of slechte prognose wordt behandeld. BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 8 van 16

9 G. Volg de TSV skills les (2 lesuren), waarin vaardigheden worden getraind om het sociale netwerk van een zorgvrager te inventariseren en in kaart te brengen. Oefen in deze les TSV skills een gesprek met als onderwerp het sociale netwerk van de zorgvrager. Doel van dit gesprek is een beeld te krijgen van het sociale netwerk van de zorgvrager en van de wensen van de zorgvrager en het netwerk ten aanzien van de zorg. Je kunt in dit gesprek gebruik maken van (vragen uit) het bij jou op de afdeling gehanteerde anamneseformulier. Hierna breng je het sociale netwerk van de zorgvrager in kaart. In bijlage 1 vind je de beoordelingscriteria behorende bij deze opdracht. Tijdens de les bespreekt de docent wie de bijbehorende beoordelingscriteria invult. H. (60 minuten) Zoek, ter voorbereiding op les I, informatie over minimaal twee modellen voor het voeren van een helpend gesprek. Zet de verschillen op een rij. Neem de uitwerking mee naar de les TSV skill (I). I. In deze les (TSV skill) (2 lesuren): Discussieer je over het dilemma tussen doorvragen en de privacy van de zorgvrager respecteren. Zet je de belangrijkste kenmerken van twee modellen voor het voeren van een helpend gesprek op een rij. Bespreek je verschillen tussen de gevonden modellen. Oefen je in het voeren van een helpend gesprek aan de hand van de door jou in opdracht E gekozen zorgvrager. Doel van dit gesprek is duidelijk te krijgen welke mogelijke vragen/problemen er zijn bij het sociale netwerk of psychosociale begeleiding en bespreken welke acties van de verpleegkundige hierin gewenst zijn. (Denk ook aan de sociale kaart van de afdeling!) Beoordeel je elkaar aan de hand van de criteria, zoals beschreven in bijlage 2. J. (45 minuten) Formuleer, ter voorbereiding op les K, in groepjes drie stellingen, waarmee je een discussie op gang kunt brengen in de klas over de rol van de verpleegkundige bij de psychosociale begeleiding van een zorgvrager. Denk ook aan situaties die je meegemaakt hebt en wat je daarbij is opgevallen. Maak hierbij gebruik van de tips voor het formuleren van stellingen in bijlage 3. K. In de les verpleegkunde (2 lesuren) bespreek je de stellingen of de casus, die je in J geformuleerd of voorbereid hebt. Je trekt met elkaar op basis hiervan conclusies m.b.t. de begeleidende taak van de verpleegkundige in relatie tot de psychosociale begeleiding van de zorgvrager. L. (45 minuten) Gedrag van leden van het sociale netwerk van een zorgvrager kan voor jou als verpleegkundige soms moeilijke situaties veroorzaken. Denk hierbij aan: beroepshouding, omgaan met informatie, claimend of eisend gedrag, grensoverschrijdend gedrag, het omgaan met/overtreden van regels van de afdeling Verder kan je te maken krijgen met (ethisch) dilemma. Beschrijf met je subgroep een (ethisch) dilemma, waar je bij de begeleiding van (het sociale netwerk) van de zorgvrager mee geconfronteerd werd. Neem de uitwerking mee naar les M. BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 9 van 16

10 M. De dilemma s uit L worden in de TSV les (2 lesuren) besproken aan de hand van het stappenplan voor het omgaan met een (ethisch) dilemma. Met elkaar inventariseer je mogelijk (alternatief) gedrag van de verpleegkundige in relatie tot zijn/haar taak. Je formuleert voor jezelf eventuele ontwikkelpunten. BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 10 van 16

11 Bijlage 1: beoordelingscriteria bij opdracht G Vaardigheden: Aandacht geven Actief luisteren Open vragen stellen Doorvragen Samenvatten Gesprek afronden Empathie tonen Grenzen respecteren Concretiseren Van onderstaand overzicht en scorelijst kan je gebruik maken; als er criteria, die voor jou belangrijk zijn, ontbreken in de onderstaande lijst, mag je deze aanvullen. Criteria De verpleegkundige zichtbaar niet zichtbaar voorbeelden opent het gesprek gebruikt correcte omgangsvormen toont een aandachtige houding maakt gebruik van non-verbale communicatie concretiseert, indien nodig, op het juiste moment moedigt aan verder te spreken, verbaal en non verbaal stelt open vragen maakt op een goede manier gebruik van het anamneseformulier vraagt door vat samen rondt het gesprek af. BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 11 van 16

12 Welke leerpunten kan je voor jezelf formuleren aan de hand van de ingevulde criterialijst? Resultaat Een ingevuld beoordelingsformulier met twee leerpunten. BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 12 van 16

13 Bijlage 2: beoordelingscriteria bij opdracht I Vaardigheden Actief luisteren Confronteren Samenvatten Non verbaal Gevoelsreflectie Stilte hanteren Doorvragen Stimuleren tot het bedenken van oplossingen Van onderstaand overzicht en scorelijst kan je gebruik maken; als er criteria, die voor jou belangrijk zijn, ontbreken in de onderstaande lijst, mag je deze aanvullen. Criteria: De openingsfase: de verpleegkundige begroet en stelt zichzelf voor gebruikt social talk (stelt de ander op zijn gemak) benoemt wat het doel van het gesprek is benoemt hoe lang het gesprek kan duren benoemt dat met de gegeven informatie vertrouwelijk wordt omgegaan De besprekingsfase: de verpleegkundige stelt een open beginvraag heeft oogcontact geeft kleine aanmoedigingen, verbaal en non verbaal geeft gevoelsreflecties heeft een uitnodigende en belangstellende houding maakt gebruik van confrontaties, indien relevant vat de wensen van de zorgvrager samen en vraagt naar gewenste acties doet eventueel een voorstel ter aanvulling bespreekt voor- en nadelen van de mogelijke acties zichtbaar niet zichtbaar voorbeelden BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 13 van 16

14 kiest met de zorgvrager de te ondernemen actie(s) Afsluitende fase: de verpleegkundige vat het gesprek kort samen bespreekt het vervolg bedankt en neemt afscheid. zichtbaar niet zichtbaar voorbeelden Welke leerpunten kan je voor jezelf formuleren aan de hand van de ingevulde criterialijst? Resultaat Een ingevuld beoordelingsformulier met twee leerpunten. BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 14 van 16

15 Bijlage 3, bij opdracht J: Het formuleren van stellingen Werkwijze om stellingen te maken Als je zelf wilt oefenen met stellingen is het goed om te weten aan welke voorwaarden een goede stelling moet voldoen. Hier volgen enige tips voor het formuleren van stellingen. Voor een goede debatstelling geldt de gulden regel: een stelling bestaat uit één zin, zonder bijzinnen. Een stelling is nooit in vraagvorm (moeten harddrugs gelegaliseerd worden?), maar kan wel weer een citaat zijn (Bolkestein: 'Het smoel is belangrijker dan het doel!'). Een belangrijke eis is dat de stelling in beginsel gelijke kansen aan voor- en tegenstanders biedt. Er zijn gewichtige argumenten voor en tegen de stelling te bedenken. De stelling is - in vaktermen - debatable. Om verwarring te voorkomen is het raadzaam om een ontkenning (niet, nooit en dergelijke) in de stelling te vermijden (bijvoorbeeld: Nederland moet niet meer investeren in alternatieve energiebronnen). De kans is namelijk groot dat de tegenstanders zich ontpoppen als voorstanders en andersom. Concretiseringen Het is aan de bedenker van de stelling of en hoeveel nuances in de stelling worden aangebracht. Hoe meer concretiseringen, hoe minder de ruimte voor de debaters - al zullen ze die ruimte vaak nemen, omdat debaters in nood (on)bewust van de stelling gaan afwijken. Een voorbeeld van gradatie in concreetheid: 1. Nederland moet een sociale dienstplicht invoeren. 2. Nederland moet een sociale dienstplicht invoeren voor werklozen. 3. Nederland moet een sociale dienstplicht invoeren voor langdurig werklozen. BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 15 van 16

16 Ludiek? Het is niet gezegd dat debatteren alleen over serieuze stellingen gaat. Een serieus onderwerp kan ludiek ('Een echte vent strijkt zijn eigen overhemd') verwoord zijn. Ter afwisseling van de serieuze stellingen werkt een ludieke stelling tijdens de voorbereidingen vaak motiverend voor de leerlingen. De verbaal beter begaafden kunnen zich hierin heel goed uitleven en daarmee anderen tot een voorbeeld zijn. Het is moeilijk te voorspellen of een ludieke stelling ook tot een ludiek debat leidt. Dat hangt niet alleen af van de verbale vaardigheden, maar ook van de creativiteit van de debaters. Voorbeelden van stellingen - Er is geen oplossing voor voetbalvandalisme. - De Arabische nieuwszender Aljazeera is gevaarlijk voor de publieke opinie. - Middelbare scholieren moeten gratis openbaar vervoer krijgen. - Genetische manipulatie is een zegen voor de mensheid. - Internet doet meer kwaad dan goed voor je opvoeding. - Het onderscheid tussen zwarte en witte scholen moet worden bestreden. Voorbeelden van ludieke stellingen - Eén week per jaar moeten scholieren het land regeren. - De mobiele telefoon is een dieptepunt voor de mensheid. - Willem-Alexander moet afstand doen van de troon. BBL-4, topklinisch traject RdGG Cohort 2012 Pagina 16 van 16