Structuur en cultuur voor inclusie Hoe verhouden beide zich tot elkaar?
|
|
- Samuël Leo van den Brink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Structuur en cultuur voor inclusie Hoe verhouden beide zich tot elkaar? 7 mei 2009
2 Verwelkoming dr. Greetje Desnerck coördinerend promotor SIHO Beste aanwezigen, In naam van het SIHO-team, promotoren en medewerkers, wil ik jullie vandaag allen hartelijk welkom heten op deze studiedag. Het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs, Leren en werken met functiebeperkingen in het hoger onderwijs werd dit academiejaar opgestart en is de opvolger van het Vlaams Expertisecentrum Handicap en Hoger Onderwijs. Onze opdracht is drieledig: dienstverlening, netwerking, en onderzoek. Peilers die trouwens in onze werking sterk met elkaar verweven zijn. We richten ons niet alleen op leren, maar ook op werken met functiebeperkingen in het hoger onderwijs. Naast instroom en doorstroom van studenten, komen we op die manier ook meer op de voorgrond voor wat betreft arbeidsparticipatie van mensen met functiebeperkingen binnen de context van hoger onderwijs. Binnenkort start trouwens een themaverkenning getiteld Aanspreken van alle talenten: werkkansen voor personen met een functiebeperking. Het is onze bedoeling om samen met instellingen hoger onderwijs op zoek te gaan naar het verhogen van de participatie van mensen met een functiebeperking binnen de context van het hoger onderwijs. Wij hebben bewust gekozen om het begrip Inclusie in de naam van het steunpunt te dragen, aangezien dit de doelstelling is die we voor ogen hebben. Het samen op pad gaan naar inclusie doen wij vanuit een duidelijke visie waarin een participatieve en bottom-up benadering centraal staan. Als we kiezen voor inclusie, dan daagt dat uit tot het durven verder denken dan wat we gewoon zijn. Het is een streven naar het gewoon worden van het bijzondere. Inclusie betekent niet dat studenten ingepast worden binnen onze huidige structuren zonder dat die op zich in vraag worden gesteld. En die structurele maatregelen kunnen zorgen voor een veranderende cultuur. Al is dit op zich ook niet voldoende. Acties op beide niveaus zijn noodzakelijk. Toch dienen we ook te erkennen dat de huidige realiteit zeer complex is en dat er niet steeds pasklare antwoorden zijn voor concrete vraagstukken: iedere situatie is uniek en vraagt weer 2
3 creatieve benaderingen. Het is de bedoeling van het steunpunt onder meer via voorbeelden van goede praktijk kapstokken aan te reiken die mensen inspireren bij het installeren van inclusieve onderwijscontexten. Binnen ons huidig hoger onderwijs kennen we geen buitengewoon onderwijs. Dat betekent niet dat we reeds inclusief onderwijs kennen, hoewel er situaties gekend zijn waar van ware inclusie sprake is. En toch zien we in onze huidige maatschappij een sterke overheersing van het benoemen, categoriseren, labelen van het anders zijn en worden meer en meer mensen in de categorie handicap of functiebeperking gestopt. Ik wil jullie graag ter illustratie het volgende verhaal van een lector en haar zoon meegeven. De mama van Ben was in haar eerste jaren lager onderwijs bij de traagsten van de klas. Nochtans leek zij verstandig, maar ze haalde moeilijk het tempo. Bij hoofdrekenen kwamen systematisch dezelfde fouten terug: vieren werden vijven en omgekeerd. De leerkrachten geloofden echter in haar competenties, gaven hier en daar spontaan wat meer tijd en zij leerde spontaan alle cijfers goed te checken. Uiteindelijk volgde een mooie schoolcarrière. Zij ging zelf aan de slag binnen de context van het hoger onderwijs en merkte dat er soms wel aandachtspunten zijn. Waarschijnlijk zou zij indien zij later geboren zou zijn de diagnose dyslexie hebben gekregen, allicht in comorbiditeit met een andere stoornis. Nu echter zorgt deze situatie voor humor op het werk. Toen Obama was verkozen, kopte voor haar de titel in de krant Obama eerste zware piet. Tijdens een boswandeling werd gewaarschuwd dat we zouden moeten schuilen voor de naderende wonderdolken, donderwolken dus. Een ander krantenartikel kopte voor haar: Onderbroekjes bouw raken opnieuw gevuld, het ging dus om orderboekjes. Toen haar zoon de lagere school betrad, trok de school aan de alarmbel. De leerkracht sprak onmiddellijk van zware dyslexie. De hele diagnostische molen werd in gang gezet maar Ben paste niet in één van de diagnostische categorieën. Hij viel uit op verschillende aspecten, maar niet ernstig genoeg. Jaar na jaar dachten leerkrachten: dit lukt nooit en telkens veroverde hij hun hart met zijn competenties zodat hij werkelijk inclusief werd benaderd in de klas. Het verhaal doet me ook denken aan een studente van wie ik de thesis momenteel begeleid. We hadden het over de verwachting dat een eindwerk foutloos wordt ingeleverd. Pas toen vertelde ze me dat ze dyslexie heeft en daar de voorbije opleidingsjaren nooit iets over heeft verteld. Ze had zich 3
4 binnen haar relatief kleine klasgroep steeds begrepen gevoeld en verkoos om niet als de studente met dyslexie door het leven te gaan. Inclusie heeft dus heel veel te maken met een bepaalde kijk, een open geest, met waarden, normen en opvattingen over de realiteit ; het wordt ook wel eens een ideologie genoemd. Wij praten dan over de culturele kant van inclusie. Naast het culturele is er uiteraard ook een structureel aspect: welke kaders, tools hebben wij nodig om daadwerkelijk inclusief te werken. Wanneer we de kaart trekken van inclusief hoger onderwijs gaan we uiteindelijk op zoek naar onderwijs dat sterker onderwijs is voor iedereen. Het is het meer gewoon maken van het bijzondere. Het gaat om een cultuur die gebaseerd is op de sterktes, kracht en competenties van ieder individu, vertrekkende vanuit een kader van fundamentele mensenrechten. Concreet vertaalt dit zich in onder meer toegankelijkheid in de meest ruime betekenis van het woord, Universal design for learning, een focus op samenwerking en interdependentie. Een positieve evolutie vandaag is alvast het kaderen van de situatie van mensen met functiebeperkingen binnen het ruimere diversiteitsdenken. We kennen het recente aanmoedigingsfonds dat precies als doelstelling heeft het diversiteitsbeleid aan instellingen een, ook financiële, duw in de rug te geven. Maar uiteraard is er nog veel werk aan de winkel, niet in het minst in de manier waarop alle actoren binnen het hoger onderwijs kijken naar functiebeperkingen in het bijzonder en diversiteit in het algemeen. Een van de actiepunten van het SIHO naar volgend jaar toe is alvast het ter beschikking stellen van sprekend beeldmateriaal om op die manier te werken aan een cultuur voor inclusie. Weerstand heeft immers vaak te maken met angst, onzekerheid en het niet vertrouwd zijn met. Sommigen willen in de plaats van inclusie gaan praten over belonging. Mensen horen er op een vanzelfsprekende manier bij. Belonging expliciteert op die manier inclusie als het ware verder. Ik zou de term niet meteen vervangen, temeer, we zouden onze naam alweer moeten veranderen Rest mij jullie te danken voor de aanwezigheid en jullie een boeiende studievoormiddag toe te wensen. Ik geef graag het woord aan Katrien De Munck, coördinator van het SIHO, die het verder verloop van deze voormiddag zal toelichten en de eerste sprekers zal inleiden. 4
5 De antidiscriminatiewetgeving en het concept redelijke aanpassingen: een uiteenzetting Isabelle Demeester en Jozef Weyns werken voor het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding (CGKR). Isabelle Demeester werkt binnen de dienst niet-raciale discriminaties en heeft jarenlange ervaring rond het thema discriminatie van personen met een beperking. Jozef Weyns werkt er als jurist. Demeester en J. Weyns schetsen de werking van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding. Ze introduceren op deze studiedag de bestaande internationale en Belgische antidiscriminatiewetgeving. Concreet zijn er in België momenteel de volgende instrumenten aanwezig met als doel de bestrijding van verschillende vormen van discriminatie en het bevorderen van gelijke kansen: - de antidiscriminatiewet van 10 mei het decreet van de Vlaamse Raad houdende evenredige participatie op de arbeidsmarkt van 8 mei het decreet houdende een kader voor het Vlaamse Gelijkekansen- en Gelijkebehandelingsbeleid van 10 juli
6 Werken in het onderwijs valt onder de antidiscriminatiewet en het decreet van 8 mei Studenten daarentegen kunnen zich beroepen op het decreet van 10 juli Bij dit laatste decreet is het echter nog onduidelijk of dit enkel gaat over de toegang tot het onderwijs, of ook over de relaties tussen lerenden onderling en de relatie met docenten. Inclusief werken houdt echter een ruime interpretatie in. Er is sprake van discriminatie wanneer iemand verschillend wordt behandeld op grond van een beschermd criterium zonder dat er een rechtvaardiging voor bestaat, in een situatie waarop de wetgeving van toepassing is. Een handicap, een huidige of toekomstige gezondheidstoestand, fysieke of genetische eigenschap behoren allen tot de zogenoemde beschermde criteria. Opvallend is de bewust ruime interpretatie van handicap in de Belgische instrumenten. Wat men onder een begrip verstaat, evolueert immers. Bovendien betekent (eng) definiëren ook uitsluiten en dat wilde men niet doen met een antidiscriminatie-instrument. Deze keuze werd mee bepaald omdat het CGKR vertrekt vanuit het sociale model van handicap. Daarbij situeert het probleem zich niet in het individu maar in de (onaangepastheid van de) samenleving. In de wetgeving staat o.a. dat de weigering van redelijke aanpassingen voor een persoon met handicap discriminatie inhoudt, tenzij deze maatregelen een onevenredige belasting vormen voor de persoon die ze moet treffen. Redelijke aanpassingen zijn maatregelen die in een concrete situatie de onaangepaste omgeving voor een persoon met een handicap zoveel mogelijk neutraliseren. Ze waarborgen gelijke kansen en laten toe dat iedereen kan genieten van bepaalde voordelen. Ze maximaliseren een evenwaardige en zelfstandige participatie. Wanneer men op zoek gaat naar expertise rond deze redelijke aanpassingen, kan je op verschillende plaatsen terecht. Eerst en vooral weet de persoon met een beperking zelf vaak het best wat hij nodig heeft om gelijke kansen te hebben. Daarnaast kan je ook ten rade bij gespecialiseerde verenigingen, regionale agentschappen, het Kenniscentrum Hulpmiddelen van het VAPH, enzovoort. Ook de Cel Diversiteit van Selor stelt zijn kennis graag ten dienste. Zij hebben heel wat ervaring in het toegankelijk maken van sollicitatieprocedures en examens. Men kan ook terecht bij het CGKR en het SIHO zelf. Ondanks het feit dat er soms nog kleine aanpassingen zullen nodig zijn in een specifieke situatie, is Universal Design for Learning erg belangrijk. Tot slot worden kort een aantal structurele dossiers en cijfermateriaal voorgesteld. 6
7 Cultuur voor inclusie: een eye-opener Beno Schraepen werkt aan de Plantijn hogeschool in Antwerpen waar hij diverse functies vervult. Hij is er lector, projectleider van een PWO-onderzoek met als thema Inclusief onderwijs en draagkracht, lid van de werkgroep Inclusie en Diversiteit en lid van de onderzoeksraad. Als erkend supervisor geeft hij coaching, supervisie of andere ondersteuning aan professionele hulpverleners, leerkrachten of organisaties die werken met personen met beperkingen, rond de thema s inclusie, levenskwaliteit en empowerment. Inclusieve cultuur & hoger onderwijs In deze lezing worden we aan het denken gezet door de dialectiek tussen heden en toekomst, evenals tussen het Europese hoger onderwijsperspectief en het kritische inclusieperspectief. Deze uiteenzetting is geenszins een pleidooi tegen de economische realiteit maar veeleer een pleidooi om de twee perspectieven naast elkaar te plaatsen. Inclusie vanuit een (Europees) hoger onderwijsperspectief Binnen de economische realiteit is inclusie nodig. Het onderwijs heeft tot doel kritische burgers te vormen en inclusie is het middel om gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid te installeren. Uitsluiting is onrechtvaardig. Iedereen moet immers een inbreng doen, toegang krijgen en competenties mogen niet verloren gaan. Iedereen is medebeheerder en verantwoordelijk. Het doel is de latere opbrengst voor de gemeenschap. Niet het feit dat iemand inbrengt, maar wat iemand inbrengt is belangrijk. Inclusie in het hoger onderwijs vanuit dit perspectief is bijgevolg gericht op het verhogen van deelname en succes van die groepen die vroeger werden uitgesloten, om zo de welvaartstaat in stand te houden. Binnen dit perspectief vinden we zowel kansen als barrières voor inclusie terug, zowel wat betreft instroom, doorstroom en uitstroom. Kansen worden gecreëerd door o.a. een inschrijvingsbeleid waar iedereen welkom is, flexibiliseringsmogelijkheden, de ondersteuning door bijzondere faciliteiten, competentiegericht onderwijs en assessment. Anderzijds zullen pas echt aanpassingen worden gedaan als er effectief studenten met extra ondersteuning aanwezig zijn. Daarnaast zijn er de 7
8 toelatingsvoorwaarden waaraan mensen moeten voldoen, het gestandaardiseerd (in plaats van op maat) aanbieden van faciliteiten. Het aanwenden van competenties enerzijds als een norm waarvan niet wordt afgeweken en anderzijds als middel om studenten uit te sluiten van een studierichting. De focus op onderwijs is louter de voorbereiding tot een diploma als toegang tot de arbeidsmarkt. Ook al kan inclusie eigenlijk niet mislukken als middel binnen het Europees economisch liberaal perspectief. Desondanks is er in Vlaanderen nog een hele weg af te leggen. Bovendien kunnen we toch ook heel wat kritische bedenkingen maken bij dit perspectief. Zo probeert men inclusie meetbaar te maken, terwijl het net gaat om processen. Tot slot moeten we ook concluderen dat inclusie in het liberaal discours eigenlijk niets verandert aan de samenleving. De bestaande sociale en economische structuren worden bestendigd en de ongelijkheid wordt niet in vraag gesteld. Hoger onderwijs vanuit een kritisch inclusieperspectief Vanuit het kritisch inclusieperspectief heeft onderwijs de taak om kritisch te zijn tegenover de samenleving en zich te engageren tegen sociaal onrecht, door bv. mensen op te leiden die dit sociaal onrecht trachten weg te werken. Het onderwijs is gericht op participatie die leidt tot meer mogelijkheden voor iedereen. Naast het wegwerken van barrières inzake toegankelijkheid, participatie en succes, ligt de focus op welke 8
9 criteria kwaliteit bepalen en door wie en hoe dit wordt beoordeeld. Het is gericht op leren in functie van menselijke waarden en niet enkel in functie van economische criteria. Het richt zich op de uitkomsten voor alle deelnemers. Leren staat in functie van maatschappelijke verandering, eerder dan louter de voorbereiding op het beroepsleven. Dit betekent o.a. dat naast een competentieperspectief ook een burgerschapsperspectief wordt gehanteerd waarbij men vertrekt van het recht om (al doende) te leren zonder dat hier voorwaarden worden aan gesteld. Inclusie vanuit het kritische perspectief kunnen we o.a. realiseren door bewustwording en analyse van het curriculum, en door reflectieve vragen te stellen. Inclusief hoger onderwijs Vanuit het naast elkaar plaatsen van deze twee perspectieven trachtte Beno een omschrijving samen te stellen van inclusief hoger onderwijs: Inclusief hoger onderwijs zoekt en verwelkomt diversiteit accepteert dat het leren hierdoor wordt verrijkt ziet inclusief onderwijs als fundamenteel onderdeel van de onderwijskwaliteit organiseert hiertoe de noodzakelijke ondersteuning situeert zich op vlak van lesgeven, leren, assessment, organisatie streeft naar een inclusief curriculum houdt bij, onderzoekt hoe diverse ondersteuningsmaatregelen bijdragen tot de uitkomsten van diverse groepen laat zich niet louter dicteren door de markt brengt de focus terug naar het leren en naar een hoger onderwijs ten dienste van de samenleving benadert instellingen hoger onderwijs als lerende organisaties 9
10 Tenslotte is het bekijken van het hoger onderwijs vanuit een inclusieperspectief in de spiegel kijken en zich afvragen hoe het eigen onderwijs zich verhoudt tot de (gewenste samenleving). Hoe verhouden structuur en cultuur voor inclusie zich tegenover elkaar? Panelgesprek In het panelgesprek wordt gereflecteerd over de inhoud van de voormiddag en worden bijkomende vragen gesteld worden. Moderator van dienst was professor Geert Van Hove, copromotor van het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs. De verschillende panelleden waren enerzijds de verschillende sprekers, nl. Isabelle Demeester en Jozef Weyns van het CGKR, evenals Beno Schraepen van de Plantijn Hogeschool. Hiernaast maakten ook Luc Van de Poele, Martijn Christiaen, Patrick Vandelanotte en Rita Stevens deel uit van het panel. We stellen hen even aan u voor: Luc Van de Poele is pedagoog en heeft al een rijk gevulde carrière achter de rug. Momenteel werkt hij aan de Universiteit Gent als afdelingshoofd onderwijskwaliteitszorg bij de directie onderwijsaangelegenheden, als secretaris van de onderwijsraad en als institutioneel ombudspersoon. Daarnaast is hij voorzitter van BSH vzw, een dienst die voorziet in de ondersteuning van studenten met een beperking aan de associatie UGent. Sinds dit jaar is hij ook voorzitter van de VLOR commissie studenten met een functiebeperking (COMMIHOSFU). Martijn Christiaen is ervaringsdeskundige. Hij volgde met succes drie bacheloropleidingen. Hij is lid van de raad van bestuur van GRIP vzw, werkt als opvoedingsondersteuner bij de Vlaamse Vereniging 10
11 voor Autisme en is verantwoordelijke van een provinciale zelfhulpgroep voor mensen met autisme bij PASS Vlaanderen. Patrick Vandelotte en Rita Stevens hebben allebei een kind van middelbare schoolleeftijd dat al gedurende de hele schoolcarrière naar de gewone school gaat en klaar is voor inclusief hoger onderwijs. Ze zijn beiden lid van Ouders voor Inclusie, een beweging van ouders die zich sinds 2001 verenigd heeft rond het streven naar inclusie voor hun kinderen. Hieronder schetsen we enkele van de thema s die aan bod kwamen tijdens het panelgesprek. Recht op redelijke aanpassingen in het hoger onderwijs afdwingbaar? Jammer genoeg is onderwijs nog niet volledig gedekt onder de antidiscriminatiewet en decreten. Anderzijds is er hoop. De laatste jaren is er een immense evolutie geweest op het vlak van instrumenten om discriminatie aan te vechten. Bovendien werden, zowel vanuit het panel als het publiek, verschillende argumenten aangebracht die erop wijzen dat de geest van het decreet zeker ruimer bedoeld is dan louter het toegangsaspect. Sowieso kunnen studenten nu al in proces gaan wanneer ze een bepaalde faciliteit of aanpassing niet krijgen voor een vak. Natuurlijk is dit niet evident, mensen hebben wel betere dingen te doen, en is er een hoge drempel. De voorkeur blijft natuurlijk bij het in dialoog gaan, in bemiddeling. Vaak helpt het wanneer men gesteund wordt door een vereniging, officiële instanties, bv. het CGKR. Inclusie van geboorte tot dood en op alle domeinen Het gaat om een kijk op handicap, op die persoon naast ons, in de klas, in de trein, op toneel, op de hogeschool. We moeten leren omgaan met elkaar, want anders blijven we uitwegen zoeken om wetten en decreten nauw te interpreteren. Momenteel is er in Vlaanderen nog geen wettelijk kader voor inclusie in het onderwijs. Tot op heden is er zelfs nog geen sprake van echt inclusief onderwijs, noch in het kleuter, lager of secundair onderwijs. En binnenkort staan er ook jongeren aan de poort van de instellingen hoger onderwijs. Inclusie zou moeten starten van bij de geboorte, het hele leven lang. Inclusie behelst bovendien meer dan onderwijs alleen. Denk maar aan het welkom heten van collega s met een 11
12 functiebeperking. Niet voor niets richt het steunpunt inclusief hoger onderwijs zich ook tot werken met een functiebeperking in het hoger onderwijs. Ook binnen het onderwijs is de focus vaak te nauw: inclusie van studenten behelst meer dan ondersteuning bij de lessen. Ook deze studenten gaan naar een nieuwe stad, nemen er een nieuwe rol op, zitten met andere vragen. Net als anderen willen ze mobiel zijn, op kot gaan, enzovoort Inclusie is bijgevolg iets dat niet enkel de taak is van het onderwijs. De keuze van een student voor een instelling hoger onderwijs Martijn reflecteert als ervaringsdeskundige op welke basis hij koos voor een instelling hoger onderwijs. Het was belangrijk dat de school handicapvriendelijk was, met waarden en normen die het meest zijn (handicap)identiteit reflecteren. Het moest een breeddenkende instelling zijn, die wilde rekening houden met zijn gevoeligheden en behoefte aan ondersteuning. Dit kwam hij o.a. te weten door het stellen van kritische vragen. Je zou wel kunnen zeggen, ik wil sowieso naar die school, maar studenten hebben niet altijd de tijd en energie om zo een moeilijke strijd aan te gaan die niet altijd te winnen lijkt. Onvermijdelijk is hier ook het aspect disclosure mee verbonden: hoe meld ik me aan als student met een behoefte aan extra ondersteuning, hoe gaan instellingen daarmee om? Hoe gaan instellingen hiermee om? Integratie versus inclusie We zien dat het doelgroep-denken nog aanwezig is. Studenten kunnen vaak enkel faciliteiten krijgen op basis van attesten. Op deze manier sluiten we opnieuw studenten uit, die ook ondersteuning nodig hebben. Dit alles past binnen het integratiediscours maar is geen ware inclusie. Inclusie gaat daarentegen om een proces waar je als instelling wil naar toe werken. Het gaat uit van de idee dat een aanpassing voor één iemand ook goed kan zijn voor anderen. Het gaat erom mensen onvoorwaardelijk welkom te heten en te zien dat je daar als instelling van leert en beter van wordt. Zo is er van ware inclusie pas sprake als studenten ook een eigen curriculum kunnen volgen, op hun eigen tempo, zonder dat ze daarom het diploma moeten halen op het einde van de rit. Het gaat om mensen de kans geven zich zinvol te engageren in de samenleving en onderwijs niet louter te zien als voorbereiding op de arbeidsmarkt. 12
13 Functie van hoger onderwijs in vraag stellen Hoger onderwijs speelt zich momenteel bijna louter af in de economische realiteit. Er is echter ook een andere aspect, dat wordt weggedrukt, terwijl die economische realiteit net heel veel onrecht met zich mee brengt. We kunnen ons de vraag stellen welke functie hoger onderwijs heeft en hoe inclusie daarin past. Een belangrijk aspect is het onder de loep nemen van het curriculum van de verschillende opleidingen. Zo is het voor inclusie belangrijk dat (toekomstige) journalisten beseffen hoe labeling werkt en wat de invloed hiervan is op mensen. Belang van informeren en sensibiliseren Vaak is men zich niet bewust van de mogelijkheden die bestaan. Het gaat niet enkel over de mogelijke hulpmiddelen. Zo leven er nog veel verouderde ideeën zoals bvb dat een blinde persoon enkel pianostemmer of telefonist kan worden. Sensibilisering is daarom zeer belangrijk, naar docenten, maar ook naar de medestudenten. We kunnen hen positief informeren, uiteraard steeds met de toestemming van de student. Het SIHO bedankt de sprekers voor hun boeiende inbreng alle aanwezigen om samen mee te denken over de structuur en de cultuur voor inclusie binnen het hoger onderwijs 13
Themanieuwsbrief VN-verdrag en hoger onderwijs
Themanieuwsbrief VN-verdrag en hoger onderwijs Op 5 mei 2011 organiseerde het SIHO een ontmoetingsdag rond het VN-verdrag voor gelijke rechten voor personen met een beperking. Het VN-verdrag inspireert.
HET M-DECREET. Een eerste stap in de richting van het recht op onderwijs voor kinderen met een beperking
HET M-DECREET Een eerste stap in de richting van het recht op onderwijs voor kinderen met een beperking 1 INDELING Het Verdrag betreffende de Rechten van Personen met een Handicap: een nieuw paradigma
Van gunsten naar rechten voor leerlingen met beperkingen. Het VN-Verdrag over de rechten van personen met een handicap en onderwijs
Van gunsten naar rechten voor leerlingen met beperkingen Het VN-Verdrag over de rechten van personen met een handicap en onderwijs Feiten New York 13 december 2006 Verdrag + Optioneel Protocol (rechtsbescherming)
Bedenkingen bij de evaluatie van de federale antidiscriminatiewetgeving
Bedenkingen bij de evaluatie van de federale antidiscriminatiewetgeving Bijdrage van GRIPvzw aan de studiedag van vrijdag 26 februari 2016, georganiseerd door Unia het Interfederaal Gelijkekansencentrum.
Betreft: Participeren en studeren in het buitenland. Knelpunten voor studenten met een functiebeperking
Steunpunt Inclusief hoger Onderwijs Sint-Jorisstraat 71 8000 Brugge Betreft: Participeren en studeren in het buitenland. Knelpunten voor studenten met een functiebeperking Het Steunpunt Inclusief Hoger
Verder studeren met een functiebeperking
Verder studeren met een functiebeperking Visie en uitdagingen Valérie Van Hees Coördinator SIHO Studienamiddag Vlor 06.09.2018 Inhoud presentatie Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs Regeling Inclusief
Toegankelijkheid van communicatie: over begrijpen en begrepen worden
Toegankelijkheid van communicatie: over begrijpen en begrepen worden Toegankelijkheid We gaan er vaak van uit dat de toegankelijkheid van de fysieke omgeving een voldoende voorwaarde is om iedereen te
Betreft: Hulpmiddelen voor studenten met behoefte aan extra ondersteuning in het hoger onderwijs.
Steunpunt Inclusief hoger Onderwijs Sint-Jorisstraat 71 8000 Brugge Betreft: Hulpmiddelen voor studenten met behoefte aan extra ondersteuning in het hoger onderwijs. Het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs
Verbinden vanuit diversiteit
Verbinden vanuit diversiteit Krachtgericht sociaal werk in een context van armoede en culturele diversiteit Studievoormiddag 6 juni 2014 Het verhaal van Ahmed Een zoektocht met vele partners Partners De
Interfederaal Centrum voor gelijke kansen en bestrijding van discriminatie en racisme
Interfederaal Centrum voor gelijke kansen en bestrijding van discriminatie en racisme MEDISCHE VISIE OP HANDICAP SOCIALE VISIE OP HANDICAP Exclusie Segregatie Integratie Inclusie Denken in barrières
DE ANTIDISCRIMINATIEWET GEVING & ONDERWIJS
DE ANTIDISCRIMINATIEWET GEVING & ONDERWIJS Bijdrage voor de studiedag AgODi - VLOR, 16 december 2011 Marco Van Haegenborgh Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding GELIJKHEID EN NON-DISCRIMINATIE
> NASLAG WERKWINKEL LEERLINGEN IN DE SCHOOLRAAD Studiedag Leerlingen en school: partners in crime? 24-04-3013
> NASLAG WERKWINKEL LEERLINGEN IN DE SCHOOLRAAD Studiedag Leerlingen en school: partners in crime? 24-04-3013 Leerlingen uit het secundair onderwijs mogen vertegenwoordigd zijn als partner op de schoolraad.
Van de berg en de. muis. Gebruikersoverleg Handicap, Chronische Ziekte en Arbeid
Van de berg en de muis Over de berg en de muis * Enkele vragen om te starten * Wie ben ik? * Feiten en cijfers * (centrale) uitgangspunten * Denken over handicap * Wetgeving en discriminatie * De manier
Inspiratiedag Brede School 29 april 2014 Bronks Talenkennis versterken van kinderen en jongeren in de Brede School
Inspiratiedag Brede School 29 april 2014 Bronks Talenkennis versterken van kinderen en jongeren in de Brede School Piet Van Avermaet Inhoud Voorstelling SDL Kennismaking Stellingen Taal, taal leren, talige
Samenwerking over lerarenopleidingen heen:
Samenwerking over lerarenopleidingen heen: Hoe aspirant-leraren voorbereiden op inclusief lesgeven? Debbie De Neve, Ellen Vandervieren Overzicht Context Doel van het inclusietraject Verloop van het inclusietraject
Portret van H. Gerealiseerd door H. en Linde Stael In samenwerking met het SIHO
Portret van H. Gerealiseerd door H. en Linde Stael In samenwerking met het SIHO Dit portret gaat over H., een vrouw die met een evoluerende spierziekte nog lang voor de klas heeft gestaan in het lager
UNIA, antidiscriminatiewetgeving
UNIA, antidiscriminatiewetgeving en VN- Verdrag Handicap Brussel 16 oktober 2018 LOKALE CONTACTPUNTEN Aalst, Antwerpen, Brugge, Genk, Gent, Hasselt, Kortrijk, Leuven, Mechelen, Oostende, Roeselare, Sint-Niklaas,
Nieuwsbrief SIHO juni 2009
Nieuwsbrief SIHO juni 2009 Het SIHO - Studiedag Op 7 mei vond de eerste studiedag van het SIHO plaats, met als thema Structuur en cultuur voor inclusie. Hoe verhouden beide zich tot elkaar?. Isabelle Demeester
Werk. Omdat een andere blik je leven verrijkt
Werk vanuit bekeken Omdat een andere blik je leven verrijkt (Samen)werken met autisme Autisme heeft invloed op het hele leven, dus ook op de werkplek. Autisme brengt talenten en kwaliteiten met zich mee
Breek taboe omtrent kansarme
ITINERA INSTITUTE FLASH Breek taboe omtrent kansarme versus kansrijke diploma s 03 07 2013 MENSEN WELVAART BESCHERMING De Europese leiders hebben een actieplan tegen jeugdwerkloosheid aangekondigd. Uiteraard
Hoe kan de ontwikkeling van ervaringswerk en -kennis een participatieve jeugdhulp versterken?
Hoe kan de ontwikkeling van ervaringswerk en -kennis een participatieve jeugdhulp versterken? Tijs Van Steenberghe, vakgroep sociaal werk, expertisecentrum Quality of Life Jessica De Maeyer, vakgroep orthopedagogiek,
elk kind een plaats... 1
Elk kind een plaats in een brede inclusieve school Deelnemen aan het dagelijks maatschappelijk leven Herent, 17 maart 2014 1 Niet voor iedereen vanzelfsprekend 2 Maatschappelijke tendens tot inclusie Inclusie
Intercultureel leren. Workshop. Studievoormiddag 6 juni 2014
Intercultureel leren Workshop Studievoormiddag 6 juni 2014 Aan de slag Hoeveel procent van mijn vrije tijd breng ik door met mensen van mijn eigen culturele achtergrond versus mensen met een andere culturele
Studiedag Begeleidingsverpleegkundigen 21 maart 2012
Studiedag Begeleidingsverpleegkundigen 21 maart 2012 De verschillende groepen die instromen in opleiding bachelor verpleegkunde Kristine Sels Opleidingscoördinator KHKempen, campus Lier KHKempen: situering
Niet willen of niet kunnen? Over inclusieve cultuur, jeugdwerk en sport
Niet willen of niet kunnen? Over inclusieve cultuur, jeugdwerk en sport JOZEF DE WITTE Dit artikel behandelt de verplichtingen én de uitdagingen die uitgaan van de antidiscriminatiewetgeving en van het
Doelstellingen. Klaar voor redelijke aanpassingen? Inhoud. 1. Situering 24/11/2014
Klaar voor redelijke? 2. Je kan het begrip redelijke situeren 3. Je kent de zeven criteria van redelijke Meirsschaut Mieke Bachelor na bachelor in het onderwijs: buitengewoon onderwijs, zorgverbreding
Ver van mijn bed of toch niet? Het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap
Ver van mijn bed of toch niet? Het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap 3 e reflectievoormiddag Onbeperkt aan de slag 2 december 2016, Brussel 1 Dienst Diversiteitsbeleid - Agentschap
Inclusie kinderen met specifieke zorgbehoefte/handicap. Borrelen en bruisen 10 december 2013
Inclusie kinderen met specifieke zorgbehoefte/handicap Borrelen en bruisen 10 december 2013 Inclusie binnen Kind en Gezin Strategische ambitie van K&G opgenomen in ondernemingsplan 2013-2014 'Te werken
Verslag focusgroep ouders met jongeren in secundaire scholen
Verslag focusgroep ouders met jongeren in secundaire scholen Doelgroep Methodiek Thema s 11 ouders van jongeren in secundaire scholen (2014) Waarderende benadering Ouderbetrokkenheid- Communicatie Ondersteuning
Inspireren, Leren & Werken. Werken aan een nieuwe werkwijze
Inspireren, Leren & Werken Werken aan een nieuwe werkwijze WIE, WAT, WAAR? BOOTCAMP JEUGDWERK 2014 BLZ 4 DAG 4 DONDERDAG 4 SEPTEMBER BLZ 8 DAG 1 MAANDAG 1 SEPTEMBER BLZ 5 DAG 5 VRIJDAG 5 SEPTEMBER BLZ
MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
DURF2020 ACHTERGRONDINFO
Je eigen leven, daar gaan we voor! DURF2020 ACHTERGRONDINFO ACHTERGRONDINFO DURF2020 START In het kader van mijn P2020 wordt er veel gesproken, nagedacht en nieuwe initiatieven genomen in functie van de
RONDE 1: INBREKEN IN DE KLAS Didactische praktijken ter ondersteuning van gelijke onderwijskansen in het KLEUTERONDERWIJS
CONFERENTIE STEUNPUNT GOK: De lat hoog voor iedereen!, Leuven 18 september STROOM KRACHTIGE LEEROMGEVINGEN RONDE 1: INBREKEN IN DE KLAS Didactische praktijken ter ondersteuning van gelijke onderwijskansen
Je leergestoord kind krijgt de redelijke aanpassingen niet waar het recht op heeft? Wat kan je doen?
Je leergestoord kind krijgt de redelijke aanpassingen niet waar het recht op heeft? Wat kan je doen? Eureka Die-'s-lekti-kus heeft bezorgd vastgesteld dat meer en meer ouders melden dat hun kind de STICORDI
Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W
Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument
PATIËNTENPARTICIPATIE IN EEN PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS Betekenisgevende processen
PATIËNTENPARTICIPATIE IN EEN PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS Betekenisgevende processen Door Annelies Verkest Verpleegkundig specialist Kliniek Sint-Jozef Pittem Inhoud van de presentatie 1. Totstandkoming 2.
Tilweg 5b. Een tillift thuis
Tilweg 5b Tilweg 5b is een project van het programma Thuiszorgtechnologie van ZorgOnderzoek Nederland, waarin met vijftien thuiszorgorganisaties samen aan dit pakket is gewerkt. Tilweg 5b is een huisadres,
tekst voor voorbereiding forum visie
+ Vlaams Netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen vzw Aromagebouw / Vooruitgangstraat 323 bus 6 (3 de verdieping) / 1030 Brussel / tel. 02-204 06 50 / fax : 02-204 06 59 info@vlaams-netwerk-armoede.be
Standpunt. Inclusief ondersteuningsmodel. Zie kader hieronder
Standpunt Inclusief ondersteuningsmodel Rapporteur & Co-rapporteur Senna de Graaf Datum goedkeuring bureau 18 mei 2017 Datum goedkeuring av 8 juni 2017 Contactpersoon Liesbeth Maene (Sociaal@vvs.ac) Probleemstelling,
Inclusief onderwijs? beno.schraepen@ap.be
Inclusief onderwijs? beno.schraepen@ap.be Nieuwe inzichten Kennis, rechten, beeldvorming 21 ste eeuw: Andere beeldvorming Vn-verdrag Gelijke rechten van personen in een handicapsituatie Apart zetten =
Inspiratiedag: Over continuïteit in de ondersteuning van kwetsbare mensen. 13 december 2012, Berchem - Antwerpen
Inspiratiedag: Over continuïteit in de ondersteuning van kwetsbare mensen 13 december 2012, Berchem - Antwerpen Een initiatief van het SEN vzw, i.s.m. het Verwijzersplatform vzw Samenwerken met collega
Het discriminatieverbod en redelijke aanpassingen
Het discriminatieverbod en redelijke aanpassingen Integraal gebaseerd op de presentatie van Annelies D Espallier op de ontmoetingsdag van het SIHO voor de aanspreekpunten op 13/06/2013. Annelies D Espallier
ACADEMIEJAAR LEREN OP SCHOOL ÉN OP DE WERKPLEK. Graduaat in Maatschappelijk werk.
ACADEMIEJAAR 2019-2020 OP SCHOOL ÉN OP DE WERKPLEK Graduaat in Maatschappelijk werk www.odisee.be Graduaat in Maatschappelijk werk Werk je graag met mensen, ook als ze kwetsbaar zijn? Wil je leren om ze
Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING
Verslag ouderavond FIT(s) OP DE KRING In gesprek met elkaar. Uitwerking van de stellingen. De onderstaande stellingen hebben we deze avond besproken onder elke stelling staan een aantal opmerkingen die
De meerwaarde van het Aanmoedigingsfonds VLOR 25/03/13
De meerwaarde van het Aanmoedigingsfonds VLOR 25/03/13 Coördinator Diversiteit en Studentenbegeleiding, Annelies Vogelaers Departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde, Tilly Volckaerts Diversiteit
DIVERSITEIT IN de gemeente
DIVERSITEIT IN de gemeente Ondersteuning op maat van lokale besturen Diversiteit in Vlaanderen Een diversiteitsvriendelijk Vlaanderen Vlaanderen is divers, ook etnisch-cultureel. De aanwezigheid van mensen
Fiche 4: Hoe verhoog je je interculturele competentie?
Fiche 4: Hoe verhoog je je interculturele competentie? In deze fiche vind je instrumenten om de interculturele competenties van personeelsleden op te bouwen en te vergroten zodat het diversiteitsbeleid
VN-verdrag inzake personen met een handicap
VN-verdrag inzake personen met een handicap Welkom en introductie + Judith Jansen, handicap + studie + Jenny E. Goldschmidt, Universiteit Utrecht opening > welkom en introductie > deze workshop Deze workshop
Opleidingsvorm 1 (OV1) Voor jongeren met een mentale beperking of een motorische en/of meervoudige beperking
Opleidingsvorm 1 (OV1) Voor jongeren met een mentale beperking of een motorische en/of meervoudige beperking Opleidingsvorm 1 Secundair onderwijs op maat Jongeren tussen 13 en 21 jaar met een mentale beperking
M-decreet: redelijke aanpassingen 1
M-decreet Redelijke aanpassingen Inge Van de Putte Vakgroep Orthopedagogiek Ugent Redelijke aanpassingen Als aanpassing wordt beschouwd, elke concrete maatregel, van materiële of immateriële aard, die
3.6 Diversiteit is meer dan verschil in cultuur 91 3.7 Antwoorden uit de gezondheidswetenschappen
Inhoud Inleiding 7 1 Diversiteit in jouw leven 13 1.1 Identiteit 13 1.2 Sociale identiteit 15 1.3 Sociale deelidentiteiten 17 1.4 Multiculturele persoonlijkheden 20 1.5 Aspecten van persoonlijkheden 24
Oplossingsgericht en waarderend coachen.
Oplossingsgericht en waarderend coachen. Coaching is die vorm van professionele begeleiding waarbij de coach als gelijkwaardige partner de cliënt ondersteunt bij het behalen van zelfgekozen doelen. Oplossingsgericht
Bediende in de logistieke sector: kansen voor vrouwen?
Bediende in de logistieke sector: kansen voor vrouwen? Welke percepties leven er bij werknemers en studenten omtrent de logistieke sector? Lynn De Bock en Valerie Smid trachten in hun gezamenlijke masterproef
Verder studer e n. Wat je best weet als student in spé
Verder studer e n Wat je best weet als student in spé Alles over verder studeren Alles over centen voor studenten www.centenvoorstudenten.be www.cebud.be www.studietoelagen.be Lees ook onze folder Studietoelage
Consultatie VN-Verdrag: Van onderwijs naar werk Dr. Stefan Hardonk
Consultatie VN-Verdrag: Van onderwijs naar werk Dr. Stefan Hardonk (Inclusief) onderwijs Definitie Geen eensgezindheid over definitie van inclusief onderwijs Nood aan een cultuur van redelijke aanpassingen
Sessie 1: Vluchten kan niet meer, je vleugels uitslaan wel.
Sessie 1: Vluchten kan niet meer, je vleugels uitslaan wel. Werkgroep: 2 Werkgroepbegeleider: Jan Bonne Verslaggever: Marjolein Lassuyt Inleiding Tijdens het eerste referaat brengt Simon Boone ons op de
DE ZIJLEN MET ZORG IN DE SAMENLEVING
De Zijlen ondersteunt in de provincie DE ZIJLEN MET ZORG IN DE SAMENLEVING Groningen 1400 mensen bij wonen, werk en dagbesteding en vrijetijd. Het gaat om mensen met een verstandelijke beperking. Dat doen
Als wij dit soort vragen stellen dan gaan wij uit van de talenten en mogelijkheden van cliënten.
Hand-out Workshop oplossingsgericht gesprekvoeren. Wat is oplossingsgericht werken? Volgens Mahlberg&Sjöblom (2011) wordt er over het algemeen uit gegaan van een probleem gerichte benadering. Een probleem
Reflectie op besluitvorming en handelen
Reflectie op besluitvorming en handelen Methodiek Omschrijving: De kwaliteit van besluitvorming heeft een invloed op de kwaliteit van de hulpverlening en het gevoel van effectiviteit. Dit is een belangrijk
DEELNEMEN AAN DE SAMENLEVING IETS BETEKENEN VOOR EEN ANDER
DEELNEMEN AAN DE SAMENLEVING IETS BETEKENEN VOOR EEN ANDER BETEKENIS BOVEN BEPERKING Ieder mens is uniek en doet mee. We betekenen allemaal iets in het leven van anderen en omgekeerd. We houden van elkaar,
Lerend netwerk Sowedo 10/09/2014 Thema politisering
Lerend netwerk Sowedo 10/09/2014 Thema politisering Welkom in Gent Doel netwerk: sterke inhoudelijke bijdragen over sowedo(breed) vertaalslag van deze inhouden naar het curriculum een sterkere link met
Meerwaarde voor onderwijs. De Pijlers en de Plus van FLOT
Meerwaarde voor onderwijs De Pijlers en de Plus van FLOT De vijf Pijlers: Cruciale factoren voor goed leraarschap Wat maakt een leraar tot een goede leraar? Het antwoord op deze vraag is niet objectief
opdrachtsverklaring centrum voor volwassen personen met handicap MOZAÏEK
opdrachtsverklaring centrum voor volwassen personen met handicap MOZAÏEK Bij het begin van de jaren 70 zoeken enkele ouders een dagcentrum voor hun volwassen gehandicapt kind. Voordien was het bijna evident
GIBO HEIDE. pedagogisch project
GIBO HEIDE pedagogisch project gemeenteraadsbesluit van 26 mei 2015 Het pedagogisch project is de vertaling van de visie van directie en leerkrachten die betrekking heeft op alle aspecten van het onderwijs
HANDICAP, HOGER ONDERWIJS EN WERK
HANDICAP, HOGER ONDERWIJS EN WERK Een weg van hoogopgeleide studenten naar werk Lies Tijtgat Ellen Meerschaert Studiedag, 23 februari 2015 Op het Programma Onderzoek - sollicitatie Getuigenissen Beroepsportretten
De brug over naar Gelijke Onderwijskansen
De brug over naar Gelijke Onderwijskansen Procesbeschrijving van een intern zoekproces, een mooie samenwerking en uitwisseling van uitkomsten Studiedag novelle Oriëntatie op divers talent in de lerarenopleiding
Transitietraject Dongemondgebied Enquête Doelgroepen ronde 1
Enquête Doelgroepen ronde 1 MOVISIE 21-03-2013 Vragen In totaal hebben 73 personen de enquete ingevuld. De verdeling over de verschillende groepen staat in onderstaande tabel.. Vraag 1: Ik ben betrokken
omgeving wereld regie vanuit de jongere Jongeren leren organiseren
Jongeren leren organiseren Hoe kunnen jongeren regie hebben over eigen handelen en toch in verbinding zijn met alles om hen heen? Hoe verstaan jongeren de kunst om te bouwen aan netwerken, om een positie
22 VN STANDAARD REGELS
Agenda 22 VN STANDAARD REGELS (VN-Verdrag) De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties aanvaarde in december 1993 internationale regels voor mensen met functiebeperkingen. Deze 22 VN Standaard Regels
Op-stap naar werk 16 juni 2011
Op-stap naar werk 16 juni 2011 Verwelkoming door Lieven Desmet - Promotor SIHO Als promotor van het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs heet ik jullie van harte welkom op de lancering van de wegwijzer
Ontwerp van decreet ( ) Nr maart 2014 ( ) stuk ingediend op
stuk ingediend op 2413 (2013-2014) Nr. 3 19 maart 2014 (2013-2014) Ontwerp van decreet tot wijziging van het decreet van 13 juli 2007 houdende bevordering van een meer evenwichtige participatie van vrouwen
CREATIEF VERMOGEN. Andrea Jetten, Hester Stubbé
CREATIEF VERMOGEN Andrea Jetten, Hester Stubbé OPDRACHT Creativitief vermogen meetbaar maken zodat de ontwikkeling ervan gestimuleerd kan worden bij leerlingen. 21st century skills Het uitgangspunt is
De Onthaalouderacademie: onthaalouders sterker maken
1 De Onthaalouderacademie Wat is de Onthaalouderacademie? De Onthaalouderacademie: onthaalouders sterker maken De sector van de kinderopvang is in beweging. Er worden heel wat initiatieven genomen om de
Je hebt een handicap en je hebt rechten. REVAstudy 20 april 2017
Je hebt een handicap en je hebt rechten REVAstudy 20 april 2017 Programma Unia De rechten van personen met een handicap Getuigenis: redelijke aanpassingen op school (Seline Somers, Ouders voor Inclusie)
Bachelor in de orthopedagogie
Bachelor in de orthopedagogie Opties traject Orthopedagogie Onderwijsondersteuning Community Care Intercultureel Werk Lintstage 26 weken 3 dagen op 5 Sem 5 & 6 Blokstage 16 weken 5 dagen op 5 Sem 5 Blokstage
Inhouden, benaderingen, didactische aanpak en doelstellingen
Duurzaam onderwijs aan de KU Leuven: Inhouden, benaderingen, didactische aanpak en doelstellingen 1. Inhouden Wat zijn mogelijke inhouden van duurzaam onderwijs? Aan de KU Leuven kiezen we ervoor om niet
Hoe rijk is een GP ervaring? Proeven en Opbrengst Gericht Werken: Hoe zit dat?
Hoe rijk is een GP ervaring? Proeven en Opbrengst Gericht Werken: Hoe zit dat? GP goes OGW Met OGW willen we de ontwikkeling van leerlingen zo goed mogelijk stimuleren. Dat vraagt van de docent én school
GELIJKE KANSEN IN BELGIË
GELIJKE KANSEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK 1. EEN WOORDJE UITLEG Tijdens het bezoek aan de Democratiefabriek hebben jullie kunnen vaststellen dat bepaalde elementen essentieel zijn om tot een democratie
Toekomst van het Onderwijs in Vlaanderen De school, een leer- en werkplek in 2030. Slotevent 10 maart 2014 WELKOM
Toekomst van het Onderwijs in Vlaanderen De school, een leer- en werkplek in 2030 Slotevent 10 maart 2014 WELKOM Toekomst van het Onderwijs in Vlaanderen De school, een leer- en werkplek in 2030 Inleiding
Voorwoord. Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogescholen
3 Voorwoord Goed onderwijs is een belangrijke voorwaarde voor jonge mensen om uiteindelijk een betekenisvolle en passende plek in de maatschappij te krijgen. Voor studenten met een autismespectrumstoornis
Ik wil die mensen niet lastigvallen Behoeften, drempels en deuren voor jongeren als slachtoffer van geweld
Ik wil die mensen niet lastigvallen Behoeften, drempels en deuren voor jongeren als slachtoffer van geweld Symposium Slachtofferhulp Grenzen in het geding Den Haag, 20 februari 2015 Bruno Vanobbergen Kinderrechtencommissaris
21 november 2012. dr. Bengt Verbeeck HoGent / UGent
21 november 2012 dr. Bengt Verbeeck HoGent / UGent VN-Verdrag 13 december 2006 inzake de rechten van personen met een handicap Baanbrekend Verdrag van de 21 ste eeuw de daad bij het woord voegen EG is
Academiejaar 2014/2015. bachelor. ergotherapie. ergotherapie. Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen
Academiejaar 2014/2015 bachelor ergotherapie ergotherapie Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen Bachelor ergotherapie ergotherapie Je ideale opleiding kiezen uit het ruime aanbod aan onze hogeschool is
Opbouw 1. Inleiding (2 min): kennismaking en bedoeling verduidelijken. 2. Spontane vragen (zowel van kabinet als van leerlingen)
>VERSLAG OP DE KOFFIE MET JOS Inspraakdag Vlaams Parlement Vrijdag 18 maart 2011 Algemeen Aanwezig: 70 deelnemers Moderator: Jeff (Vlaamse Scholierenkoepel) Experts/toehoorders: Evy Verdyckt (kabinet onderwijsminister
Leerzorg in het onderwijsbeleid. Wim Van Rompu raadgever kabinet onderwijs
Leerzorg in het onderwijsbeleid Wim Van Rompu raadgever kabinet onderwijs Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften Sterke evolutie Vlaanderen (vb. zorgcoördinatie) Internationaal (vb. VN conventie)
DE BIBLIOTHEEK: EEN DERDE PLEK ALS TWEEDE THUIS
verslag DE BIBLIOTHEEK: EEN DERDE PLEK ALS TWEEDE THUIS Inspiratiedag Brussel: 18 februari 2019/ 15.03.2019 cjm.vlaanderen.be INHOUD 1 context...fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2 betekenisvol verbinden...
Ankerpunten voor morgen
Ankerpunten voor morgen Wat doen we? Van waaruit doen we dat? Deus Caritas Est : deze boodschap maakte Pieter Jozef Triest gevoelig voor de noden van zijn tijd. Vertaald naar vandaag, is ook onze zendingsopdracht:
Armoede SAMENLEVING: Opgroeien en opvoeden in armoede
Armoede SAMENLEVING: Opgroeien en opvoeden in armoede Een zaak van iedereen! Wat is armoede? Geen centen Opboksen Schaamte Schrik, bang zijn Isolement Vreet energie Gebrek aan kansen Verlies van zelfvertrouwen
Doel: Creativiteit. Middel: ICT onderbenut (bij voorbeeld Sociale media, faceboekgroepen
Menselijk niveau: Het is nodig dat het onderwijs NU massaal ICT hulpmiddelen integreert in het onderwijzen en leren om zo de kinderen voor te bereiden op de toekomst waarin creatieve en innovatieve vaardigheden
2. Hoe kan je de strijd tegen discriminatie aangaan?
2. Hoe kan je de strijd tegen discriminatie aangaan? Om de strijd tegen discriminatie op de werkvloer aan te gaan, kan je als militant beroep doen op een breed wettelijk kader. Je vindt hieronder de belangrijkste
Ik ben een trage spreker dus u zal zien dat 20 seconden per slide voor mij een hele uitdaging is.
Ik ben een trage spreker dus u zal zien dat 20 seconden per slide voor mij een hele uitdaging is. 1 U moet geen professorenpraat van mij verwachten. Wel korte vaststellingen uit het onderzoek, een algemeen
ONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA
ONZE AGENDA OPLEIDEN IN ROTTERDAM VOOR DE WERELD VAN MORGEN STRATEGISCHE AGENDA VOORWOORD Hoe leiden we elke student op tot de professional voor de wereld van morgen? Met de blik op 2025 daagt die vraag
Leren van binnenuit 2009-2011. KHLIM, KHLeuven, HuB, Groep T education college
Leren van binnenuit Diversiteitsproject SoE 2009-2011 KHLIM, KHLeuven, HuB, Groep T education college Opzet van vandaag 1. Korte voorstelling van het project 2. Verkenning van de begeleidingsmethodiek
HOE STEM OPTIMAAL INZETTEN IN DE LERARENOPLEIDING?
HOE STEM OPTIMAAL INZETTEN IN DE LERARENOPLEIDING? INSPIRATIE OP BASIS VAN DE LEERGEMEENSCHAP STEM VOOR DE BASIS EN STEM+ VLOR-Studiedag Krachtlijnen voor een sterk basisonderwijs: de lerarenopleidingen
Opdrachtsverklaring Missie - Visie
Opdrachtsverklaring Missie - Visie 1. Missie Sint-Lodewijk biedt aangepast onderwijs en/of begeleiding op maat aan kinderen, jongeren en volwassenen met een motorische beperking. Ook het gezin en breder
Impressie Werkbijeenkomst Coalitie voor Inclusie 30-09-08
Impressie Werkbijeenkomst Coalitie voor Inclusie 30-09-08 Op dinsdag 30 september kwamen zo n 25 mensen in Utrecht bijeen om met elkaar te kijken welke onderwerpen van belang zijn om als Coalitie verder
Kinderen met een handicap op de schoolbanken
Kinderen met een handicap op de schoolbanken Ouders van een kind met een handicap moeten vaak een moeilijke weg bewandelen met veel hindernissen en omwegen om voor hun kind de geschikte onderwijsvorm of
Bewegen tot leren: Perspectieven voor een krachtige leeromgeving
Bewegen tot leren: Perspectieven voor een krachtige leeromgeving Jouw ervaring Neem iets in gedachten dat je nu goed kunt en waarvan je veel plezier hebt in je werk: Vertel waartoe je in staat bent. Beschrijf
Samen op zoek naar verandering of Hoe maak ik het contact met de cliënt efficiënter?
Samen op zoek naar verandering of Hoe maak ik het contact met de cliënt efficiënter? Inleiding In deze notitie staan de tips en adviezen uit het project Samen op zoek naar verandering. Ze zijn het resultaat
Levensloopbegeleiding
Levensloopbegeleiding vanuit bekeken Omdat een andere blik je leven verrijkt Levensloopbegeleiding bij autisme Levensloopbegeleiding is ondersteuning in iedere fase van het leven, op alle levensgebieden