Aantekening Nederlands stijlfouten

Transcriptie

1 Aantekening Nederlands stijlfouten Aantekening door een scholier 2362 woorden 30 april keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Topniveau 15 stijlfouten 1. Congruertie o Betekenis: Persoonsvorm pas je aan je onderwerp aan in getallen. - Een aantal van jullie hebben/heeft een voldoende - Die groep hebben/heeft een onvoldoende - Een massa mensen hebben/heeft al gereageerd - De media heeft/hebben er veel invloed op - Een van de jongens die daar lopen/loopt, is mijn broer - Een groot probleem vormen de toenemende kosten Let op: Alle afgekorte namen van landen en instellingen krijgen een persoonsvorm in het enkelvoud. (vb. NS heeft besloten, De Nederlandse Spoorwegen hebben besloten) Volledige namen van landen en instellingen krijgen een persoonsvorm in het meervoud. (De provinciale staten hebben) Namen van bedrijven en groepen die uit verschillende woorden zijn samengesteld, krijgen een persoonsvorm in het enkelvoud. (Vroom en Dreesman heeft besloten) KIJK NAAR DE KERN VAN DE ZIN, WAT IS BELANGRIJK en pas daar het werkwoord op aan. Woorden die een hoeveelheid en soort aanduiden, krijgen een persoonsvorm in het enkelvoud. 2. Inversie o Betekenis: OPV volgorde (Onderwerp, Persoonsvorm, Voorwerp). Moet in allebei de zinnen aanwezig zijn. Eerste zin (hoofdzin) bedekken en als de bijzin een vraag oplevert met een antwoord zet je die erbij. Pagina 1 van 14

2 Goede bijzin inversie: als er een onderwerp in de zin staat Geen goede inversie: als er geen onderwerp in de zin staat We (o) zagen (p) Pieter (v) gisteren wel drie keer langslopen (GEEN INVERSIE) Gisteren zagen we Pieter wel drie keer langslopen (GOEDE INVERSIE) Pieter zagen we gisteren wel drie keer langslopen en zwaaide we steeds (FOUTE INVERSIE) à Oplossing: In de tweede zin moet dus een onderwerp komen. Pieter zagen we gister wel drie keer langslopen en naar hem zwaaide we steeds. 3. Prolepsis o Betekenis: De juiste volgorde aanhouden OPV, omdat er een te vroege plaatsing is. Je kan dit herkenning aan de komma bij het te vroege geplaatste woord. Volgende keer verwachten wij dat u zorgvuldiger te werk gaat à Wij verwachten dat u de volgende keer zorgvuldiger te werk gaat. 4. Samentrekking o Betekenis: Zin of woord weglaten om eentonigheid te voorkomen, hierbij moet je aan drie voorwaarden voldoen: 1. Als de betekenis hetzelfde is. (Bert zet de koffie en de tv aan à Bert zet de koffie aan. Bert zet de tv aan. 2. De vorm moet hetzelfde zijn. (Er zijn in school nieuwe tafels geplaatst en een nieuwe bar neergezet à Er zijn in school nieuwe tafels geplaatst. Er is een nieuwe bar neergezet.) 3. Als de grammaticale functie gelijk is. (Zij is een Amerikaanse en is gister vertrokken à Zij is Amerikaanse en zij is gister vertrokken.) 4. Verschil in getal. Eerste zin persoonsvorm enkelvoud, tweede zin persoonsvorm meervoud. (Deze machine is uitstekend en de onderdelen niet al te duur à Deze machine is uitstekend en de onderdelen zijn desondanks niet al te duur.) De krant wordt steeds duurder en lezen we daarom niet meer à De krant wordt steeds duurder. Lezen we daarom niet meer. Kan dus niet!!! Dus woord toevoegen. Pagina 2 van 14

3 à De krant wordt steeds duurder en deze lezen we daarom niet meer. Let op: Maak van de zinsdelen aparte zinnen en kijk of deze dan kloppen. Op de plek van de en zet je een punt. Klopt die niet, dan moet je een woord toevoegen die verwijst naar het onderwerp van de eerste zin. 5. Beknopte bijzin o Betekenis: Een bijzin zonder onderwerp. Zin korter maken. Het lijkt of de zin iets zelf doet. Zoveel mogelijk bij de zin blijven. In het hotel aangekomen, bleek het hotel volgeboekt te zijn à Hier lijkt het of het hotel zelf aangekomen is à Toen ik in het hotel aankwam, bleek het hotel volgeboekt te zijn. In de bar aangekomen, was het bier op à Hier lijkt het of de bar zelf aankomt à Toen ik in de bar was aangekomen, was het bier op. 6. Pleonasme o Betekenis: Het herhalen van een deel van de betekenis of het noemen van nogmaals een eigenschap die een woord al heeft. Een ronde cirkel Witte sneeuw Groen gras Goederen uit het buitenland importeren Iets blijven handhaven De gebruikelijke standaardverpakking Wederzijds overleg Vrouwelijke stewardess Vrouwelijke lerares 7. Tautologie o Betekenis: De gehele betekenis van het woord herhaald in een ander woord. Maar en echter Want en namelijk Verplicht zijn en moeten In staat zijn en kunnen Daarom en dan ook Onder anderen, bijvoorbeeld, zoals en enz. Hoewel en toch Daarnaast en ook Bovendien en ook Bereid zijn en willen Pagina 3 van 14

4 Averechts en verkeerd Goede uitdrukkingen: Wis en waarachtig Vast en zeker Frank en vrij Gezond en wel Hoe men het wendt of keert 8. Dubbele ontkenning Betekenis: Als er vaker nooit, niet of geen in de zin staat. Die docent geeft nooit geen huiswerk op à Die docent geeft nooit huiswerk op. 9. Contaminatie o Betekenis: Twee woorden, begrippen of uitdrukkingen met ongeveer dezelfde betekenis worden op een verkeerde manier met elkaar gecombineerd. Uitprinten à uitdraaien of printen Door de war à in de war of door elkaar Serviceverlening à service of dienstverlening Belangstelling in à belangstelling hebben voor of interesse hebben in Kan mogelijk zijn à het kan zijn of het is mogelijk Irriteer me à ik erger me of zijn gedrag irriteert me Zo optimaal mogelijk à optimale of zo goed mogelijk Mond-op-mond reclame à mond-tot-mond reclame of mond-op-mondbeademing Behoort tot een van de beste clubs à is een van de beste clubs of behoort tot de beste clubs Oorzaak was te wijten aan à het was te wijten aan of de oorzaak was Kosten erg duur à zijn duur of kosten veel Overnieuw à opnieuw en over Ter zake deskundige à deskundige of ter zake kundige Aangepresenteerd à aangewezen of gepresenteerd 10. Barbarismen o Betekenis: Woorden of uitdrukkingen die op een verkeerde manier zijn overgenomen uit een vreemde taal. Meestal letterlijke vertaling. 11. Ellipses o Pagina 4 van 14

5 Betekenis: Woorden in een zin weglaten Voorzitter akkoord met het voorstel à De voorzitter gaat akkoord met het voorstel Zoals vorige week afgesproken, geen brochures toesturen naar de klant à Zoals vorige week afgesproken is, zullen we de klanten geen brochures toesturen. 12. Hiaat o Betekenis: Gedeelte van de mededeling weggevallen. Wij zijn verbaasd over uw brief van 4 april jl. à Wij zijn verbaasd over de inhoud van uw brief van 4 april jl. 13. Tangconstructie o Betekenis: een te grote afstand tussen delen die bij elkaar horen in een zin. Voorkomen door de volgorde van de woorden te veranderen of door de zin op te spitsen. Over de nieuwe spelling, die in augustus 1996 van kracht werd, maar voor die tijd reeds veel opschudding veroorzaakte, zijn inmiddels veel boeken geschreven à Over de nieuwe spelling zijn inmiddels veel boeken geschreven. Ze werd in augustus van kracht, maar veroorzaakte reeds voor die tijd veel opschudding. 14. Valkuilen o Alle of allen (Heeft allemaal te maken met mensen) (Dit hoort ook bij onder andere, vele, beide, meeste, enige, verscheidene en sommige) à Schrijf een n wanneer alle aan deze voorwaarden voldoet: a. naar personen verwijst b. zelfstandig gebruikt wordt (Zonder zelfstandig naamwoord erachter gebruikt) c. meervoud is Pagina 5 van 14

6 Sommigen zijn het niet eens met de pr-manager. Sommige collega s zijn het niet eens met de pr-manager, andere juist wel. BIJ ALLES MET N: Als er staat sommige mensen dan dus zonder n Als er staat sommigen dan dus met n, omdat sommigen mensen vervangen. Als of dan Dan betekenis: als er sprake is van een vergelijking in de vergrotende trap Als betekenis: wanneer in de vergelijking sprake is van overeenkomst met de stellende trap. Die docent is aardiger dan zijn collega s Die docent is even aardig als zijn collega s Let op: De baby is inmiddels drie keer zo zwaar als bij zijn geboorte Let op: Dat is niet zozeer onhandig als wel erg vervelend Mits of tenzij Mits betekenis: moet je kunnen vervangen door op voorwaarde dat Tenzij betekenis: moet je kunnen vervangen door behalve als/indien niet Tenzij Roos nog ziek is, doet zij mee aan de sportwedstrijden Mits Roos zich beter voelt, meldt zij zich weer aan Te danken aan/te wijten aan Te danken aan betekenis: positief Te wijten aan betekenis: negatief Ik heb het aan haar te danken dat ik die opleiding heb voltooid Dat ik te laat ben, is te wijten aan een enorme ravage. Fungeren/functioneren Fungeren betekenis: Optreden als Functioneren betekenis: werken (personen en zaken) Pagina 6 van 14

7 De heer Postma fungeert als eindverantwoordelijke van dat vakblad De koffieautomaat functioneert niet goed Ramen/beramen Ramen betekenis: Schatten, door schatting vaststellen Beramen betekenis: Ontwerpen Volgens Jos had ik de kosten goed geraamd Peter beraamt het plan van aanpak Zich verheugen in, op of over Voorzetsel bepaald de betekenis in de zinnen Hij verheugt zich in een goede gezondheid (geniet ervan, hij is nu gezond) Hij verheugt zich op een zonnige vakantie (er vooraf vreugde aan beleven) Hij verheugt zich over de uitslag (is er blij mee) Aansprakelijk of verantwoordelijk Aansprakelijk betekenis: Schade die ontstaat wanneer iemand een fout maakt Verantwoordelijk: Plichtgevoel Ik voel me verantwoordelijk voor die klant De directie is niet aansprakelijk voor diefstal Niet het minst of niet in het minst Niet het minst betekenis: Zeer sterke maten, juist, vooral Niet in het minst betekenis: Geheel niet, helemaal niet De breuk is niet in het minst aan het gedrag van de directeur te wijten, die bij iedereen populair was De breuk is niet het minst aan het gedrag van de directeur te wijten, die bij niemand populair was Vergeten hebben of vergeten zijn Vergeten hebben betekenis: Handelingen of activiteit, als je iets niet gedaan hebt Pagina 7 van 14

8 Vergeten zijn betekenis: Situatie of een overgang naar een bepaalde toestand, als je iets niet meer weet Ik heb vergeten u dit te melden Ik ben deze regel vergeten Ik heb mijn spullen vergeten mee te nemen Omdat en doordat Omdat betekenis: Om een reden aan te geven (subjectief), is er een wil van iemand, Doordat betekenis: Oorzaak aangeven (objectief), geen wil van iemand Ik ben gisteren vroeg naar huis gegaan, omdat het hard regende De straten stonden in mum van tijd blank, doordat het regende Efficiënt of effectief Efficiënt betekenis: Doelmatig, de manier waarop iets gedaan wordt Effectief betekenis: Doeltreffend, zegt iets over het resultaat Dat moet je een beetje efficiënter aanpakken Dat zijn effectieve maatregelen geweest Schijnbaar of blijkbaar Schijnbaar betekenis: Niet werkelijk, niet echt Blijkbaar betekenis: Duidelijk, geen twijfel Hij heeft schijnbaar gelijk Hij heeft zich blijkbaar vergist Wettig of wettelijk Wettig betekenis: Bij de wet vergund/erkend Wettelijk betekenis: Overeenkomstig de wet De gulden is niet langer een wettig betaalmiddel Ouders zijn wettelijk aansprakelijk als hun kinderen schade aanrichten Pagina 8 van 14

9 Gezien of aangezien Aangezien betekenis: Omdat, na aangezien met een onderwerp en persoonsvorm Gezien betekenis: Rekening houdend met, na gezien volgt een beknopte bijzin (zonder persoonsvorm) Aangezien hij over veel geld beschikt, kan hij gerust aandelen kopen Gezien zijn financieel inzicht kun je je door hem laten adviseren Hulp of behulp Met hulp van betekenis: Slaat op personen Met behulp van betekenis: Slaat op zaken/dingen Met hulp van een collega kon ik met behulp van haar printer een uitdraai maken. Door middel van of door bemiddeling van Hetzelfde als hulp of behulp Door middel van dit formulier kunt u zich opgeven Door bemiddeling van een makelaar heb ik een prachtig huis gekocht Deugdzaam of deugdelijk Deugdzaam betekenis: Zegt iets over een persoon, iemand karakter Deugdelijk betekenis: Zegt iets over de kwaliteit van een product De deugdzame winkelier wenst deugdelijke producten van zijn leveranciers te ontvangen In aanmerking nemen of in ogenschouw nemen In aanmerking nemen betekenis: Er rekening mee houden, overwegen In ogenschouw nemen betekenis: Bezichtigen, bekijken Een voorstel kan iemand in aanmerking nemen De schade kan iemand in ogenschouw nemen Pagina 9 van 14

10 In het gedrang komen of in het geding zijn In het gedrang komen betekenis: In een moeilijke positie, in gevaar In het geding zijn betekenis: Ter sprake Door die uitspraken komt het kabinet in het gedrang. Een kabinetscrisis is echter niet in het geding Respectievelijk/successievelijk/recentelijk/abusievelijk/herhaaldelijk Respectievelijk betekenis: In dezelfde volgorde als genoemd Successievelijk betekenis: Achtereenvolgend, de een na de ander Recentelijk betekenis: Bijwoord van recent Abusievelijk betekenis: Bijwoord van abusief Herhaaldelijk betekenis: Bijwoord van herhaald Betreffende of desbetreffende Betreffende betekenis: Ten opzichte van, aangaande, over Desbetreffende betekenis: Betreffende die zaak, daarover handelende Voorbeelden Uw opmerkingen betreffende deze kwestie zijn zeer zinvol De desbetreffende opmerkingen zijn zeer zinvol 15. Staande uitdrukkingen Aan den dage leggen Bij geruchte In allen gevalle In arren moede In den regel In der minne In dier voege In genen delen In groten getale In koelen bloede Met voorbedachten rade Bij dezen/in deze Heden ten dage In allerijl In den lande In den vreemde Indertijd In gebreke blijven/stellen In goeden doen In hoge mate Met dien verstande Onverrichter zake Pagina 10 van 14

11 Onzerzijds Te allen tijde Te dien einde Te gelegener tijd Onzes inziens Te berge rijzen Te elfder ure Te goeder naam en faam Te goeder (kwader)trouw Te gronde Te lande Te rade gaan Telkenmale Ten bate van Ten deel vallen Ten enenmale Ten gehore brengen Ten gevolge van Ten langen leste Ten overvloede Ten tonele Ten volle Ter bevoegde plaatse Ter ere van Ter grootte van Ter ore Ter plaatse Ter wille van Terzelfder tijd Toentertijd Uitentreuren Uit hoofde van Van ganser harte Van hogerhand Te land en ter zee Te bestemde plaatse Ten algemenen nutte Ten behoeve van Ten eeuwigen dage Ten faveure van Ten geschenke geven Ten huize van Ten onrechte Ten tijde van Ten voeten uit Ter beurze Terdege Ter gelegenheid van Ter inzage Ter perse Ter tafel Ter zake Ter zijde staan Uit den boze Uitermate Uit dien aard Van goede huize Van koninklijke bloede Pagina 11 van 14

12 Van lieverlede Van oudsher Van overheidswege 5 werkwoordsfouten 1. d of t PV? Ja Nee T.T. V.T. Volt. d.w. Infinitief Stam+t -te of -de Laatste letter (Hele ww) Achter de stam -d of t? Mv: -n erachter 2. Voltooid dw Werkwoord min -en Alles wat eindigt op t, x, k, f, s, ch, p à t In andere gevallen à d 3. Verledentijd Werkwoord min -en Alles wat eindigt op t, x, k, f, s, ch, p à t(e) In andere gevallen à d(e) 4. Leiden of lijden Leiden betekenis: Ik leid jou naar de deur Meenemen De weg wijzen Als leven doorbrengen Aanvoeren Pagina 12 van 14

13 Besturen De leiding hebben Voeren Geen resultaat hebben Lijden betekenis: Ik lijd pijn Toestaan gedogen Verdragen Ondervinden, ondergaan In ellende verkeren Schade ondervinden 5. Werkwoorden vast of los Kijken of ze bij elkaar moeten horen om de functie van het werkwoord uit te voeren. Deze haven, die over enkele jaren waarschijnlijk aan 1200 grote zeiljachten plaats biedt à Deze haven, die over enkele jaren waarschijnlijk aan 1200 grote zeiljachten plaatsbiedt 6. Opsommingen Kijken of er meervoud of enkelvoud voorstaat. Zoals sanitair, receptie, café-restaurant en verschillende winkeltjes à Zoals sanitair, recepties, cafe srestaurants en verschillende winkeltjes 7. Dat, wat, die Dat: kan je wel vastpakken, concreet, bij het woorden Wat: kan je niet vastpakken, niet concreet, vaag, over een hele zin Die: bij de woorden 8. Wiens Wiens is eigenlijk: wie zijn Pagina 13 van 14

14 9. Trema ALTIJD KIJKEN OF DE TREMA GOED STAAT EN ANDERS OPZOEKEN OP INTERNET 10. Hoofdletter s-hertogenbosch s Ochtends 11. ij of ei ij: Bij woorden met achtervoegsel lijk, -ij, -rij en nij ei: Bij woorden met achtervoegsel heid, -lei en -teit Pagina 14 van 14