Samenvatting Nederlands NL Spelling 1 t/m 12

Transcriptie

1 Samenvatting Nederlands NL Spelling 1 t/m 12 Samenvatting door een scholier 1040 woorden 26 februari ,5 16 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Nieuw Nederlands 1 Leestekens Punt Aan het eind van de zin Bij afkortingen (t.z.t. ; P.C. Hooft etc.) Maar: Schrijf afkortingen die als woord worden uitgesproken, zonder punten: (AVRO, HEMA) Schrijf maten en gewichten zonder punt: (kg, cm, dl) Komma Tussen twee persoonsvormen: (Allen die met ons walrus kelen, moeten mannen met baarden zijn) Tussen delen van een opsomming, maar niet voor en : (Jan, Piet, Kees en Corneel) Voor en na een bijstelling: (Ollie B. Bommel, de bekende stripfiguur, is een heer van stand) Voor een voegwoord waarmee een bijzin begint: (Je kunt helaas geen muziek kiezen, omdat je geen instrument bespeelt.) Voor of na een aanspreking of tusse9nwerpsel: (Zeg, mag ik je dochter trouwen, ouweheer?) Maar niet als: De bijzin volgt op een korte hoofdzin Bij beperkende bijzinnen: Beperken: alleen die (De leerlingen die een onvoldoende hebben doen het proefwerk over.) Uitbreidend: alle (De eindexamenleerlingen, die examen hebben in mei, bereiden zich daar nu op voor.) Puntkomma Tussen zinnen die sterk met elkaar samenhangen: (Het gaat sneeuwen; er ontstaan vast lange files.) Tussen delen van opsommingen, zeker als het om zinnen gaat. Dubbele punt Om een opsomming aan te kondigen: (De Graphgear 1000 van Pnetel heeft vier voordelen: ) Om de directe rede aan te kondigen: (Lee zei tegen Pau: Ik wil nog één keer in Ahoy optreden ) Om een verklaring aan te kondigen: (Ik wil niet naar Noorwegen op vakantie: daar is het me te koud.) Na een dubbele punt volgt geen hoofdletter, behalve bij de directe rede, maar dan volgen er eerst nog aanhalingstekens. Aanhalingstekens Pagina 1 van 5

2 Bij een citaat Als de zin eindigt met het citaat: eerst een punt en dan het aanhalingsteken. Als de zin begint met het citaat: eerst aanhalingsteken dan komma Bij een directe rede Om aan te geven dat een woord een andere betekenis heeft dan normaal: (Die 2-0 thuisnederlaag tegen Utrecht was weer zo n geweldige uitslag voor Ajax.) Als je het woord zelf bedoelt en niet de betekenis: (Schrijf je accommodatie met één m of met twee?) Bij het weergeven van gedachten gebruik je geen aanhalingstekens Vraagteken Aan het eind van een letterlijk gestelde vraag In de indirecte rede gebruik je geen vraagteken Uitroepteken Aan het eind van een zin met een bevel of uitroep Zet nooit meer dan één uitroepteken Haakjes Informatie die je geeft als toelichting, uitleg of voorbeeld, plaats je tussen haakjes. 2 Hoofdletters Aan het begin van de zin Bij persoonsnamen. Als bij een achternaam met voorvoegsels geen voornaam of hoofdletter staat, schrijf je het eerste voorvoegsel met een hoofdletter; anders een kleine letter. Bij namen van verenigingen, instellingen, bedrijven en diensten Bij aardrijkskundige namen en namen van merken of historische gebeurtenissen, straten hemellichamen (de Kleine Beer), gebouwen, feestdagen en bij titels van boeken en films. Je gebruikt kleine letters met namen van: Soorten, historische periodes, afleidingen van feestdagen, maanden dagen, jaargetijden windstreken, religies en afleidingen ervan. 3 Meervoudsvorming Meervoud op s s aan het eind van het woord als de uitspraak correct blijft Als er een uitspraakprobleem zou komen, schrijf je s Bij afkortingen In woorden die eindigen op a, i, o, u, y. (ik hou van y s) Meervoud op en en aan het woord vast als de uitspraak correct blijft Pagina 2 van 5

3 Klinkerweglating (gevaar gevaren), medeklinkerverdubbeling (blik blikken), medeklinkerverandering (roos rozen) Maar: als een woord eindigt op een onbeklemtoonde ik, -es of et, verdubbelt de laatste medeklinker niet.(monnik monniken) (bangerik bangeriken) 4 Tussenklanken in samenstellingen Tussen s Schrijf een tussen s als je m hoort Als het tweede deel van de samenstelling met een s-klank begint, is de tussen s lastig te horen. Vervang het tweede deel door een ander woord. Tussen e of tussen (e)n en in samenstellingen als het eerste woord een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud op en heeft Geen tussen en maar -e: Het eerste deel heeft alleen een meervoud op s Het eerste deel heeft twee meervouden, op s en en Het eerste deel heeft geen meervoud Het eerste deel verwijst naar een uniek exemplaar Het eerste deel versterkt een bijvoeglijk naamwoord Het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord Het woord wordt niet meer als samenvatting gezien (apekool, schattebout) 5 Verkleinwoorden Maak verkleinwoorden door je, -kje, -pje, -tje of etje achter het zelfstandig naamwoord te zetten Korte klanken worden in het verkleinwoord soms lang (vat vaatje) 6 Aan elkaar of los? Aan elkaar Samenstellingen van twee of drie woorden Getallen tot duizend (in letter) en samenstellingen met honder en duizen Voornaamwoordelijke bijwoorden; die bestaan uit er, hier, daar, waar + voorzetsel 7 Liggend streepje Koppelteken Om uitspraakproblemen te voorkomen (klinkerbotsing) In de naam van getrouwde vrouwen In woorden met voorvoegsels Voor een hoofdletter (oer-hollands) In combinaties van titels en beroepen (geneesheer-directeur, tolk-vertaler) Bij aardrijkskundige namen, of woorden die daarvan afgeleid zijn Bij letters, cijfers, andere tekens en St of Sint/sint In woorden die anders onoverzichtelijk worden (kant-en-klaarmaaltijd) Weglatingsstreepje Pagina 3 van 5

4 Op de plek waar een deel van een woord is weggelaten (in- en uitvoer) Je mag een woorddeel alleen weglaten als het in het andere woord dezelfde betekenis heeft Afbreekstreepje Breek samenstellingen bij voorkeur af tussen de delen Breek af tussen het grondwoord en een voor- of achtervoegsel Breek bij één alleenstaande tussenmedeklinker af vóór die medeklinker (drij-ven, vlie-gen) Breek bij twee tussenmedeklinkers ad tussen die twee medeklinkers (moor-den, zan-gen) Breek bij drie of meer tussenmedeklinkers zo af dat er geen combinaties van medeklinkers aan het begin van een lettergreep komen te staan die nooit in Nederlandse woorden voorkomen (herf-stig, niet her-fstig) Breek zo af dat er geen uitspraakproblemen ontstaan 8 Trema Plaats het trema altijd op de eerste letter van de volgende lettergreep. 9 Apostrof Op de plaats van een weggelaten letter: (m n, s morgens) Op de plaats van een weggelaten bezits-s: (Lies ontwerpen) Om uitspraakproblemen bij het meeroud en bezitsaanduidingen te voorkomen In afleidingen van letter- en cijferwoorden Bij verkleinwoorden op y (pony tje) 10 Accenten Om de klemtoon aan te geven wordt het accent aigu gebruikt. Als een klinker of tweeklank met twee of meer letters geschreven wordt, krijgen de eerste twee een klemtoonteken 11 Getallen Je gebruikt cijfers: Bij getallen boven de twintig, uitgezonderd de ronde getallen Voor maten, gewichten, bedragen, data, adressen, rekeningnummers Je gebruikt letters: Getallen tot en met twintig en de tientallen Voor getallen als honderd, duizend, miljoen, miljard, biljard Breuken schrijf je los (vier vijfde, zeven achtste, maar: tweederdemeerderheid) 12 Sommige of sommigen? Sommige, vele, enkele, beide, andere Als ze bijvoeglijk gebruikt worden Als ze betrekking hebben op zaken of dieren Sommigen, velen, enkelen, beiden, anderen Als ze zelfstandig worden gebruikt én betrekking hebben op personen Pagina 4 van 5

5 Pagina 5 van 5