Kernwoord Uitleg Voorbeeld

Transcriptie

1 Aanhalingstekens Accenttekens Achtervoegsel Afbreekteken Gebruik je voor een citaat of als iets niet letterlijk is bedoeld. Gebruik je om iets nadruk te geven of om dubbelzinnigheid te voorkomen. Een nietzelfstandig woorddeel dat je achter een zelfstandig voorkomend woord zet. Zie ook Afleiding Gebruik je om een woord af te breken aan het einde van een regel.... of... Hij moest voorkómen dat hij moest vóórkomen. Er is één kind geboren. eren in eieren of tje in eitje Afkorting Verkorte schrijfwijze NT2 Afleiding Een woord met een woorddeel dat niet zelfstandig kan voorkomen (voor of achtervoegsel). tje in stoeltje Apostrof Een leesteken: kiwi s t kofschip Apostrof Bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord Bijvoeglijk naamwoord Bijzondere bepaling Directe vraag Drie puntjes Dubbele punt Leesteken dat je bijvoorbeeld gebruikt in verkleinwoorden, als vervangingsteken of als bezitsvorm. Een voltooid deelwoord dat als bijvoeglijk naamwoord wordt gebruikt. Vertelt iets over een zelfstandig naamwoord. Een toevoeging die de betekenis van het basiswoord specifieker maakt. Letterlijke vraag. Vraag eindigt met een vraagteken (zie ook Indirecte vraag). Heet ook wel beletselteken. Is bedoeld om aan te geven: dat de zin niet wordt afgemaakt voor een spanningwekkende pauze, of om de plaats van weggelaten tekst aan te geven. Geeft aan dat er een letterlijk citaat, uitleg of een opsomming komt. baby tje de getrouwde vrouw de knappe man assistentarts Vind je het een leuke opdracht?... (...) : 150

2 Eigennamen Gebiedende wijs Gedachtestreepjes Gelijkwaardige delen (samenstelling) Verwijst naar één iemand, groep, plaats, plek of gebeurtenis (in tegenstelling tot soortnamen). Werkwoordsvorm waarmee een bevel of wens wordt aangegeven. Zet je om een mededeling die terzijde is of voor een wending in de zin. Woorden of delen in een samenstelling die even belangrijk zijn. OBS de Bongerd kom snel thuis FransAmerikaanse uitvinding, kostenbatenanalyse Getal Drukt een aantal of hoeveelheid uit. Kan zeven, zestienduizend, 7, geschreven worden met cijfers of letters. Haakjes Zet je om een mededeling die terzijde is. ( ) Hoofdletter Kapitaal. H Indirecte vraag Vraag die niet eindigt met een vraagteken (zie ook Directe vraag). Hij vroeg, of je het een leuke opdracht vindt. Infinitief Het hele werkwoord. Dus het werkwoord wielrennen zonder vervoegingen, zoals het in het woordenboek staat. Klinkerbotsing Kan ontstaan als twee klinkers naast elkaar komen te staan en samen het teken zijn voor een niet bedoelde klank. eu in studieuren je schrijft: studieuren Spellingkracht kernwoordenlijst Klinkers Klinkerverandering a, e, i, o, u Sommige werkwoorden krijgen in de verleden tijd andere klinkers dan in de tegenwoordige tijd. lopen liep Komma Geeft leespauze aan., Koppelwerkwoord Leestekens Zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken en voorkomen als ze voorkomen met een naamwoordelijk gezegde. Teken dat delen van de zin scheidt. Helpen bij het lezen van de tekst. Wordt in Zij wordt kampioen. ; (gedachtestreepje) ) 151

3 Letterwoord Meervoud Naamwoordelijk gezegde Onderwerp Onregelmatige werkwoorden Persoonsvorm Afkorting die als een woord wordt uitgesproken Het zelfstandig naamwoord staat in de meervoudsvorm en dat betekent dat het om meer dan één gaat. Koppelwerkwoord en een naamwoordelijk deel dat aan het onderwerp is gekoppeld. Zinsdeel dat in getal overeenkomt met de persoonsvorm. Het is de kunstenaar schildert en de kunstenaars schilderen. Als je weet wat de persoonsvorm is in de zin, kun je het onderwerp vinden door te vragen: wie of wat + persoonsvorm? Werkwoorden die een andere dan de gebruikelijke vervoeging hebben. Werkwoordsvorm die vervoegd wordt. Als het onderwerp (ik/jij/hij, wij/jullie/ zij) verandert, verandert de persoonsvorm: in persoon: eerste (ik/wij) tot derde (hij/zij/piet) in getal: enkelvoud (ik/jij/hij) of meervoud: (wij/jullie/zij). Als je de zin vragend maakt, staat de persoonsvorm altijd voorop. Als je de zin in een andere tijd zet, is het werkwoord dat verandert de persoonsvorm. pabo, soa, mavo vogels, vliegtuigen, kinderen Hij is brandweerman. De kunstenaar schildert vol passie. Wie schildert vol passie? De fles wordt ontkurkt en niet geontkurkt Paul gaat wandelen in Nepal. Gaat Paul wandelen in Nepal? Paul ging [vorig jaar] wandelen in Nepal. Punt Geeft aan waar de zin eindigt.. Puntkomma Gebruik je om twee gelijkwaardige zinnen met elkaar te verbinden Kun je ook gebruiken in een opsomming. ; Rangtelwoord Geeft een plaats in een volgorde aan. tweede, vijfendertigste Samengestelde zin Zin met meerdere persoonsvormen. Hij kwam te laat en moest ook nog eerder weg. 152

4 Samenstelling Samentrekking Sjwaklank Een woord dat ontstaat uit twee of meer woorden die ook zelfstandig kunnen voorkomen. Twee samengestelde woorden die allebei eenzelfde woord hebben, kun je samentrekken door het eerste of tweede woord te vervangen door een streepje. De toonloze ( stomme ) e: de klank van de tweede e uit ezel. Wereldberoemd is een samenstelling van wereld en beroemd. Aardbeienjam en bramenjam wordt aardbeien en bramenjam. de eklank in de Soortnamen Algemene soortaanduiding, verzamelnaam basisschool, montessorischool (zie ook Eigennamen). Stam van het werkwoord De stam is hetzelfde als de ikuitgang fiets (meestal is dat het hele werkwoord zonder en). Superscript Klein cijfer, bovenaan de regel. Een e in het superscript geeft een rangtelwoord aan: 28e. t Kofschip Ezelsbruggetje om te weten of werkwoorden in de verleden tijd en als voltooid deelwoord een t of een d krijgen. Kijk naar het hele werkwoord zonder de laatste en. Wat is dan de laatste letter? Is deze letter een van de letters in t Kofschip, dan krijgt het werkwoord te/ ten in de verleden tijd. Zo niet, dan krijgt het werkwoord de/den aan het einde. surfen, surfte, heeft gesurft, rennen, rende, heeft gerend Spellingkracht kernwoordenlijst Tegenwoordig deelwoord Het hele werkwoord + d of de. De dansende buurvrouw; de buurvouw komt dansend haar huis uit. Tegenwoordige tijd Tijdsbepaling Toekomende tijd Werkwoordstijd die aangeeft dat iets nu gebeurt. Daaraan kun je zien in welke tijd de zin staat. Verleden tijd, tegenwoordige tijd of toekomende tijd. Werkwoordstijd die aangeeft dat iets nog moet gebeuren. ik dans nu, lang geleden, volgend jaar hij gaat morgen dansen 153

5 Trema Uitroepteken Verleden tijd Versterking Voltooid deelwoord Voorvoegsel Twee puntjes boven de letter, zoals bij het meervoud van woorden die eindigen op ee en ie. Zet je na een uitroep of om de zin nadruk mee te geven. Werkwoordstijd die aangeeft dat iets eerder gebeurd is. Een woord dat een versterkende betekenis heeft. Werkwoordsvorm die aangeeft dat iets gebeurd is of aan het gebeuren is. Woorddeel dat je voor een ander woord kunt zetten. zeeën, genieën, oliën! zij dansten gisteravond bere in beregoed Wij hebben veel gedanst De boom wordt geplant. on in onbehandelbaar Vraagteken Zet je na een directe vraag.? Werkwoord Zelfstandig naamwoord Drukt meestal een actie uit en wordt vervoegd. Een woord waar je de, het of een voor kunt zetten. lachen (ik lach, jij lacht) of swingen (ik swing, jij swingt) het verhaal, een wenteltrap 154