26 oktober 2004 Nr , C Nummer 41/2004

Transcriptie

1 26 oktober 2004 Nr , C Nummer 41/2004 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen betreffende Concept-Cultuurnota SAMENVATTING: Middels deze voordracht wordt de concept-cultuurnota ter vaststelling aan u aangeboden. Deze nota bestaat uit een inleiding en drie programma's over de drie onderwerpen die onder het cultuurbeleid van de provincie Groningen vallen: Cultuurbereik, Erfgoed en Kunsten. Aan het einde van de nota is een begroting bijgevoegd. In deze voordracht wordt inzichtelijk gemaakt hoe de opmerkingen van de statencommissie Welzijm, Cultuur en Sociaal Beleid en het culturele veld in de concept-cultuurnota zijn verwerkt. Ten aanzien van dit laatste is tevens een inspraaknota ter vaststelling bijgevoegd. U wordt tevens verzocht de Aanvraag Actieplan Cultuurbereik, de aanvraag Cultuur en School, de aanvraag BKV en de notitie Amateurkunst in Stad en Provincie Groningen vast te stellen en in te stemmen met het verlenen van een vormgevingsopdracht ten behoeve van de vormgeving van de uiteindelijke cultuurnota Tenslotte wordt u verzocht in te stemmen met het beschikbaar stellen van ,-- ten behoeve van de Regionale Cultuurplannen en ,-- ten behoeve van het actieprogramma CIS (culturele producties) voor het jaar Inleiding De huidige kunsten cultuurnota Groningen tweeduizendeneen van de provincie Groningen loopt op 31 december 2004 af. Daarom is eind 2003 begonnen met de beleidsontwikkeling en de visievorming ten behoeve van de nieuwe cultuurnota voor de periode In deze oriëntatie fase is begonnen met een evaluatie van de lopende cultuurnota, Groningen, tweeduizendeneen. In deze evaluatie werd geconcludeerd dat het provincia le cultuurbeleid van de nota periode in veel opzichten geslaagd was. De disciplines amateurkunst en podiumkunsten zijn hier echter een uitzondering op. De gestelde doelstellingen in de cultuurnota blijken te abstract te zijn en verdienen een nieuwe aanpak. Deze aandachtspunten hebben we verwerkt in de conceptcultuurnota : Stroomversnelling, waar voor beide disciplines een nieuwe aanpak gekozen is met nieuwe, concrete doelstellingen. Na bovengenoemde evaluatie is een aantal expertmeetings gehouden waarin met sleutelpersonen van binnen en buiten de provinciale organisatie, nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen en culturele vraagstukken zijn besproken. Daarnaast zijn de Groninger Adviescommissies (GAC) en de Provinciale Adviesraad Beeldende Kunst (PABK) gevraagd een kwalitatieve analyse te geven 41-1

2 van de kunsten en het kunstenveld in de provincie Groningen. Op basis hiervan hebben wij de volgende hoofdlijnen gedestilleerd, welke als zodanig zijn opgenomen in de concept-cultuurnota. 1. De sociaal-culturele samenhang in de regio wordt versterkt door in te zetten op laagdrempelige functies en initiatieven in de provincie, dichtbij en herkenbaar voor Groningers. 2. Wij willen de rijkdom en de dynamiek van de eigen regio zichtbaar maken door het integraal vertellen en presenteren van verhalen van en over Groningen. Zo versterken wij de identiteit. Om dit te bereiken willen we het collectief binnen het veld van het cultureel erfgoed versterken door de verschillende collecties te benaderen als één geheel, te weten de Collectie Groningen, en door integrale presentaties. 3. Versterken van de dynamiek in de Groningse kunsten door in te zetten op de ontwikkeling van experimenten, talent, nieuwe toepassingen, samenwerking en kwaliteit Daarnaast is ten behoeve van de visievorming kennis genomen van het Vooradvies : Cultuur, meer dan ooit (april 2003) van de Raad voor Cultuur, de beleidsbrief Cultuur Meer dan de Som (november 2003) van de staatssecretaris van cultuur, mevrouw mr. M. van der Laan, de gemeentelijke discussienotitie: Kansen voor Kunst(enaars) (april 2003) en de reactie hierop van de GAC en PABK: Groningen als creatieve stad (september 2003). Tevens is onderzoek gedaan naar de beeldvorming van cultuur in Groningen. Tenslotte is een aantal schrijvers gevraagd in proza, poëzie, strip of foto een beeld van Groningen in de toekomst te schetsen. Deze beeldverhalen worden in de definitieve gedrukte versie gepubliceerd. De voorlopige bevindingen en conclusies die werden getrokken na bovengenoemde periode van visie- en beleidsontwikkeling zijn in eerste instantie verwoord in een beleidsbrief. Op 20 april is deze beleidsbrief door ons vastgesteld, waarna deze werd verzonden naar uw Staten en aan instellingen als vooraankondiging op de cultuurnota. De commissie Welzijn, Cultuur en Sociaal Beleid (WCS) heeft de beleidsbrief in haar commissievergadering van 16 juni 2004 besproken. Tijdens deze vergadering werd ook het verslag besproken van de hoorzitting die de Statencommissie WCS zelf georganiseerd had ter voorbereiding op de nieuwe cultuurnota. Op basis van dit verslag heeft de commissie een advies opgesteld. De aanbevelingen uit dit advies zijn meegenomen in voorliggende concept-cultuurnota. Hier wordt in deze voordracht nog uitgebreid op ingegaan. De aanbevelingen van de commissie WCS, alsmede de reacties op de beleidsbrief zijn in eerste instantie verwerkt in de ontwerp-cultuurnota. Deze nota was een eerste aanzet om het cultuurbeleid voor de periode te formuleren. De ontwerpnota is op 20 september 2004 door de Statencommissie WCS besproken. In het algemeen kan geconcludeerd worden dat de commissie de uitwerking van de doelstellingen uit de beleidsbrief in concrete beleidsvoorstellen niet in alle gevallen kon onderschrijven. De tijdens de commissievergadering gemaakte opmerkingen hebben gele id tot een bijgestelde invulling van de visie uit de ontwerp-cultuurnota. De doelstellingen, zoals verwoord in de uitgangspuntenbrief en de ontwerp-cultuurnota, zijn daarbij echter gehandhaafd. Dit heeft geresulteerd in de voorliggende concept-cultuurnota. 41-2

3 2 Hoofdlijnen Concept-cultuurnota Voor wordt in deze nota gekozen voor de volgende ontwikkelingslijnen: 1) bereik door verankering: versterken van de sociaal-culturele samenhang door in te zetten op laagdrempelige functies en initiatieven in de provincie, dichtbij en herkenbaar voor Groningers Er wordt ingezet op het stimuleren van het cultuurbereik in de regio's. Hierin wordt nauw samengewerkt met gemeenten en instellingen in de Regionale Cultuurplannen. Het nieuwe beleid op het gebied van Amateurkunst sluit aan bij de Regionale Cultuurplannen en heeft als doel het organisatorisch vermogen in de regio te versterken, grotere projecten mogelijk te maken en bij te dragen aan de ontwikkeling van de amateur-kunstenaar. Door het leggen van een stevige basis in de regio worden ook kansen gecreëerd voor talent om te groeien. Personen en instellingen in stad en regio vormen netwerken en individuen kunnen zich ontplooien. Het beleid is gericht op verankering van, nu nog vaak incidentele, initiatieven in de regio, maar ook van cultuuronderwijs op scholen en van de belevingswaarde van de Groninger taal en cultuur. 2) identiteit door ontwikkeling: versterken van de regionale identiteit door in te zetten op instandhouding en presentatie van de taal en cultuur van Groningen Binnen dit programma gaat het om het versterken van de regionale identiteit door in te zetten op instandhouding en presentatie van de taal en cultuur van Groningen. Het cultureel erfgoed in de provincie Groningen wordt als ondeelbaar geheel, als collectief, als Collectie Groningen, dus integraal benaderd. Naast instandhouding voor volgende generaties is het nu aan ons om aan de huidige generatie de betekenis van Groningen te laten zien. Ook wordt gezocht naar mogelijkheden om de historische collectie van het Groninger Museum (weer) zichtbaar te maken. Verder wordt zorg gedragen voor de instandhouding van het cultureel erfgoed in Groningen (inclusief de Groninger taal en cultuur). 3) profiel door dynamiek: versterken van de dynamiek in de Groningse kunsten door in te zetten op de ontwikkeling van talent en kwaliteit Het beleid is gericht op het vergroten van de dynamiek in de kunsten in stad en regio. Daarbij gaat het om het beter benutten van het innovatief vermogen van de bestaande instellingen, het stimuleren van nieuw talenten, het vergroten van randvoorwaarden om vernieuwingen tot stand te laten komen en nieuwe toepassingen van cultuur te stimuleren. Op deze wijze wordt het cultureel profiel van stad en regio versterkt. 3 Statencommissie WCS De Statencommissie WCS heeft zoals gezegd via twee routes input geleverd voor de conceptcultuurnota : Via het advies, naar aanleiding van de hoorzitting cultuur van 17 maart 2004, en naar aanleiding van de commissievergadering van 20 september jl. In deze paragraaf wordt ten aanzien van de hoofdpunten inzichtelijk gemaakt hoe het advies van de Statencommissie, naar aanleiding van de gehouden hoorzitting, verwerkt is in de concept-cultuurnota. 41-3

4 3.1 Advies naar aanleiding van de hoorzitting cultuur In het advies van de Statencommissie WCS wordt geconstateerd dat de jeugd een belangrijke rol dient te spelen. In de concept-cultuurnota wordt veel aandacht besteed aan de jeugd. In programma 1 is investeren in jeugd als een aparte beleidsmaatregel opgenomen. Daarnaast wordt in de nota geïnvesteerd in jeugd gezelschappen als de Citadel, de Noorderlingen, Paradox, Tryater en wordt geld gereserveerd voor een nieuw initiatief op het gebied van jeugdtheater, als opvolger van Theater Benjamin. 'Samenwerking' wordt door de commissie als aandachtspunt genoemd. De concept-cultuurnota zet in op samenwerking, aangezien hiervan een dynamische werking van uitgaat. Om samenwerking te stimuleren wordt in de concept-cultuurnota ingezet op het versterken van het organisatorisch vermogen van instellingen. Dit vermogen wordt versterkt door diverse instrumenten, waaronder het 'Kunsten Budget'. Ten aanzien van de subsidiebehandeling wordt opgemerkt dat deze eenvoudiger en sneller moet verlopen. In de concept-cultuurnota wordt een nieuwe integrale adviesstructuur voorgesteld. Een van de uitgangspunten hierbij is ontbureaucratisering opdat de doorlooptijd van aanvragen versneld. Deze nieuwe structuur dient nog nader uitgewerkt in samenwerking met de Gemeente Groningen en de huidige adviesraden GAC en PABK. Voorts wordt geconstateerd dat cultuur niet een geïsoleerd aspect is in de samenleving. De conceptcultuurnota onderkent dit door in te zetten op nieuwe toepassingen voor cultuur, waaronder culturele planologie. Bij deze toepassing wordt cultuur ingezet in het bredere aspect van onder andere Ruimtelijke Ordening en wonen. In het advies van de commissie wordt er nog van uitgegaan dat er geen budget beschikbaar wordt gesteld voor incidentele activiteiten. Met het in de concept-cultuurnota voorgestelde krediet 'Incidentele Activiteiten' is dit wel het geval. Dit krediet wordt ondergebracht bij het 'KunstenBudget'. Daarnaast wordt in de concept-cultuurnota, conform het advies van de Statencommissie, een aantal instellingen die voorheen incidenteel gefinancierd werden, structureel ondersteund, zoals Noorderzon, Prime en Grand Theatre. Ten aanzien van amateurkunst wordt verwezen naar de nieuwe doelstellingen, zoals verwoord in de concept-cultuurnota en de hieraan ten grondslag liggende Uitgangspuntennotitie Amateurkunstbeleid. Laatstgenoemde notitie wordt gelijktijdig met de concept-cultuurnota aan u aangeboden (zie ook paragraaf 9 van deze voordracht). Aan dans wordt niet specifiek aandacht geschonken in de concept-cultuurnota, aangezien binnen de voorgestelde systematiek van creatieve netwerken en de systematiek van het KunstenBudget activiteiten op het gebied van dans aan de orde kunnen komen. In de concept-nota wordt overigens een budgetsubsidie voorgesteld ten behoeve van het project 'Jonge dansers in het noorden' van Galili Dance. Tenslotte constateert de statencommissie dat 'letteren' tot op heden weinig aandacht gehad heeft in de cultuurnota. In de concept-cultuurnota wordt letteren gestimuleerd door de provinciale ondersteuning van Doe Maar Dicht Maar en het Belcampo Stipendium. Initiatieven op het gebeid van letteren kunnen verder gestimuleerd worden door de systematiek van het KunstenBudget. Hiertoe wordt het veld uitgedaagd om zelf met voorstellen te komen. 4 Inspraaknota Naast de politieke inbreng is bij de concept-cultuurnota ook rekening gehouden met de bedenkingen van het culturele veld. De ontwerp-cultuurnota 'Stroomversnelling' is hiertoe ter inspraak verspreid onder alle culturele instellingen in onze provincie. De nota was tevens beschikbaar via de website van onze provincie. Culturele instellingen en andere geïnteresseerden 41-4

5 konden in de periode tussen 8 juli en 14 september hun bedenkingen schriftelijk aan ons kenbaar maken. In totaal zijn 62 bedenkingen op de ontwerpnota binnengekomen. In de inspraaknota die als onderliggend stuk van de concept-cultuurnota wordt aangeboden, wordt een overzicht gegeven van de ontvangen bedenkingen en wordt inzichtelijk gemaakt in hoeverre deze geleid hebben tot een bijstelling van onze voornemens, zoals verwoord in de ontwerp-cultuurnota. Hiertoe worden concrete tekstvoorstellen gedaan en verwerkt in de concept-cultuurnota. 5 Aanpassingen ten aanzien van de ontwerp-cultuurnota. Op basis van de inspraakreacties en de reacties vanuit de politiek zijn er een aantal belangrijke wijzigingen aangebracht ten opzichte van de ontwerpnota. De doelstellingen, zoals verwoord in de uitgangspuntenbrief, zijn daarbij echter overeind gebleven. De wijzigingen houden vooral verband met de uitvoering van deze doelstellingen. Ten opzichte van de ontwerp-cultuurnota zijn de subsidiebeëindigingen van Stichting Groninger Orgelland ( ) en Steunpunt Monumentenzorg (Libau) ( ) volledig hersteld. Ook Paradox wordt weer zo goed als volledig in de ramingen opgenomen ( ). Bovendien is er in deze versie van de cultuurnota voor Benjamin c.q. een nieuw initiatief op het gebied van jeugdtheater geld gereserveerd onder 'Investeren in jeugd: Overige initiatieven', alsmede voor Galili Dance ( ) en de Stichting Oorlogs-en Verzetsmateriaal ( 5.000). Voor de adviesstructuur rondom de incidentele subsidieaanvragen is in totaal een bedrag van als budget opgenomen. Dekking van het geheel wordt onder meer gevonden door de kunstenintendant, het activiteitenbudget, het manifestatiebudget voor de intendant en de kosten van de pool van deskundigen niet meer in de nieuwe cultuurnota op te nemen. Verder vervallen de opgenomen posten voor talentontwikkeling en de jongeren programmeringteams en wordt gekort op het nieuwe beleid voor amateurkunst in de regio. Binnen het beleid voor amateurkunst is verder rekening gehouden met een verschuiving van van de regionale netwerken naar de werkplaats in de stad. Dit laatste omdat de werkplaats op basis van de te maken budgetafspraken voor het genoemde bedrag voor de regionale netwerken actief zal zijn. In totaal is er per jaar ,-- bespaard op de creatieve regionale netwerken (AK-beleid voor de regio). 6 Vrije beleidsruimte In de loop van de komende planperiode zullen er diverse initiatieven komen waarop zal moeten worden geanticipeerd. Binnen het meerjarenperspectief van de cultuurnota is daarvoor gemiddeld ,-- per jaar beschikbaar. 7 Matching van rijksbijdragen De opzet van de concept-cultuurnota voldoet aan de matchingsvoorwaarden van de rijksbijdragen voor beeldende kunst, cultuureducatie en het actieprogramma cultuurbereik, met dien verstande dat voor 2008 voor de onderdelen Regionale Cultuurplannen ( ) en CIS (culturele producties) ( ,--) verlenging van de middelen die samenhangen met het collegeprogramma noodzakelijk is. Het voorstel is hiermee in te stemmen. 8 Implementatie Cultuurnota Conform de informatiecyclus zoals beschreven in het rapport Professionalisering Subsidierelatie s en in de brief met de vaststelling van de jaarrekening 2003 dienen culturele instellingen voor 41-5

6 1 oktober 2004 de begroting voor het jaar 2005 in te dienen. Echter gezien het besluitvormingstraject rondom de provinciale cultuurnota wordt voor het indienen van begrotingen voor het jaar 2005 éénmalig een andere procedure gehanteerd. Indien uw Staten instemmen met de concept-cultuurnota wordt deze nota aangeboden aan alle culturele instellingen in de provincie Groningen. De instellingen waarmee in de nieuwe cultuurnota per 2005 een structurele subsidierelatie wordt aangegaan, worden in de aanbiedingsbrief verzocht om voor 1 februari 2005 een actuele begroting in te dienen. Op basis van deze begroting wordt een budgetcontract afgesloten en volgt de toekenning voor het jaar Voor instellingen waarmee de provincie Groningen voor de periode reeds een structurele subsidierelatie mee heeft geldt dezelfde procedure. Om de financiering echter vanaf 1 januari 2005 te continueren, worden die instellingen op basis van de vastgestelde cultuurnota , in december 2004 in principe de subsidie voor het jaar 2005 toegekend. Op basis van deze principetoekenning wordt het eerste kwartaalvoorschot van de subsidie 2005 aan de instelling overgemaakt. Hierna dient de instelling zoals gezegd voor 1 februari 2005 een actuele begroting in te dienen. 9 Onderliggende stukken Concept-Cultuurnota U wordt verzocht om met het vaststellen van de concept-cultuurnota ook de Aanvraag Actieplan Cultuurbereik, de aanvraag Cultuur en School, de aanvraag BKV en de notitie Amateurkunst in Stad en Provincie Groningen vast te stellen. De genoemde aanvragen en de notitie Amateurkunst in Stad en Provincie Groningen liggen voor u ter inzage in de Statenkast. Deze stukken zijn belangrijke peilers van de concept-cultuurnota waarbij sprake is van matching met Rijk. Het Rijk heeft ons verzocht om voor 15 november een door uw Staten geaccordeerde aanvraag voor het Actieplan Cultuurbereik, de geldstroom BKV en de Cultuur en School in te dienen. Omdat deze termijn voor de provincie Groningen niet haalbaar is hebben wij met het Rijk afgesproken dat we voor 15 november een bestuurlijk concept sturen, onder voorbehoud van goedkeuring van uw Staten op 15 december De accordatie van de genoemde aanvragen door het Rijk is een voorwaarde voor de financiele onderbouwing van de cultuurnota. De stukken omtrent de herstructurering van de Borgen worden separaat aangeboden. Deze stukken bevatten de eindverantwoording van het proces op basis waarvan wij in de concept cultuurnota besloten hebben de drie 'museale' borgen te verzelfstandigen en te subsidiëren. 10 Vormgevingsopdracht Cultuurnota Wij vinden het binnen ons cultuurbeleid van groot belang aandacht te besteden aan de vormgeving van publicaties. Daarbij verstrekken wij bij bepaalde publicaties opdrachten aan jonge Groninger ontwerpers. Wij menen dat het uitbrengen van de cultuurnota een geschikt moment is wederom twee jonge vormgevers uit te nodigen hun schetsen in te zenden om uiteindelijk te komen tot een definitieve opdrachtverstrekking aan één van de twee. Ten behoeve hiervoor reserveren wij uit het opdrachtenkrediet Beeldende Kunst en Vormgeving. 41-6

7 Wij stellen u voor het in ontwerp bij deze voordracht gevoegde besluit vast te stellen. Groningen, 26 oktober Gedeputeerde Staten der provincie Groningen: J.G.M. Alders, voorzitter. H.J. Bolding, secretaris. 41-7

8 Nr. 41/2004 Provinciale Staten van Groningen: Gelezen de voordracht van Gedeputeerde Staten van 26 oktober 2004, nr , C, met onderliggende stukken: BESLUITEN: 1.Vast te stellen bijgevoegde Cultuurnota , onder voorbehoud van de goedkeuring door het Rijk van de aanvraag Actieplan Cultuurbereik, de aanvraag Cultuur en School en de aanvraag BKV; 2. In te stemmen met het beschikbaar stellen van ten behoeve van de Regionale Cultuurplannen en ten behoeve van het actieprogramma CIS (culturele producties) voor het jaar 2008, zoals reeds aangekondigd in de Programmabegroting Groningen, Provinciale Staten voornoemd:, voorzitter., griffier.