Ontheffing tot het opstellen van een MER. Ontheffingsbeslissing. Project: Inrichting van de Oostpolderkreek te Sint-Jan-in-Eremo.

Transcriptie

1 Vlaamse Overheid Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20, bus 8, 1000 BRUSSEL Tel (02) Fax (02) Ontheffing tot het opstellen van een MER. Ontheffingsbeslissing Project: Inrichting van de Oostpolderkreek te Sint-Jan-in-Eremo Initiatiefnemer: Generale Vrije Polders Sint-Margrietestraat Sint-Margriete 12 juli 2011 OHPR0394

2 Projectbeschrijving en mer-procedure De ontheffingsaanvraag werd opgesteld in het kader van een project van het bestuur van Wateringen Generale Vrije Polders met de inrichting van de Oostpolderkreek te Sint-Jan-in-Eremo. Dit maakt deel uit van een groep watergerelateerde projecten uit Oost-, West- en Zeeuws-Vlaanderen die gebundeld worden tot één Interreg-project NATUURlijk Water. Het project situeert zich in het noorden van de provincie Oost-Vlaanderen, op het grondgebied van de gemeente Sint-Laureins. Het gebied behoort tot het ambtsgebied van de Generale Vrije Polders, waarvan de afwatering volledig gericht is op het oostelijke pand van het Leopoldkanaal. De belangrijkste afwateringsas van het deelstroomgebied van de Oostpolderkreek is waterloop nr Deze waterloop ontwatert een gebied vanaf de Nederlandse grens tot aan het Leopoldkanaal. Deze as is in te delen in 4 subgebieden: Oostpolderkreek (open water, dichtgegroeid met riet), slenk van de Roste Muis (stroomopwaarts langgerekt kreekrestant met laaggelegen weilanden), aansluitend de dorpskern van Waterland-Oudeman, en tot aan de Nederlandse grens het meest stroomopwaartse gebied met waterlopen die het stroomopwaartse polderland ontwateren. Door dichtgroeien en dichtslibben van de kreek wordt de doorstroming van oppervlaktewater afkomstig van de achterliggende landbouwgronden (ca. 800 ha) beperkt, wat in het nadeel is van de landbouw. Het project omvat dan ook enkele maatregelen die als doel hebben de waterdoorvoer door de kreek te verhogen en tegelijkertijd de ecologische waarde van het gebied te verbeteren. De problemen worden opgelost door de bedding van waterloop nr in het oosten van de kreek te verleggen, zo zal het jaarlijks onderhoud van de waterloop eenvoudiger worden. Daarnaast wordt het basiswaterpeil in de winterperiode hoger ingesteld (tot 1,7 mtaw en bij het alternatieve scenario tot 1,8 mtaw), wat een meerwaarde betekent voor de natuur. Bijkomende ecologische meerwaarde wordt gecreëerd door delen van de kreek die in het verleden ingeploegd zijn door landbouwers weer bij de kreek te voegen. Ook het vismigratieknelpunt tussen het Leopoldkanaal en de kreek wordt aangepakt binnen dit project. In functie van een herwaardering van het historisch tot stand gekomen landschap worden de vervallen schuif en duiker t.h.v. Houtlanddijk gerestaureerd. Tenslotte wordt het slib in de kreek geruimd en worden oude ruimingswallen weggenomen. Het ontheffingdossier is opgesteld in toepassing van artikel van het Decreet van 18 december 2002 tot aanvulling van het Decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid met een titel betreffende de milieueffect- en veiligheidsrapportage (BS 13/02/2003) en het Besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004 houdende vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage (BS 17/02/2005). Het project is onderworpen aan de mer-plicht en valt onder de categorie 1 Landbouw, bosbouw en aquacultuur in bijlage II van het Besluit m. n. Waterbeheersingsprojecten op onbevaarbare waterlopen, zoals de aanleg van overstromingsgebieden, wachtbekkens of van nieuwe waterlopen, die gelegen zijn in of een aanzienlijke invloed kunnen hebben op een bijzonder beschermd gebied, met uitzondering van instandhoudings-, herstel- of onderhoudswerken. (categorie 1 c). De inrichtingswerken vinden plaats in het habitatrichtlijngebied Polders (BE ) en het vogelrichtlijngebied Krekengebied (BE ). De opdrachtgever opteert ervoor om een gemotiveerd verzoek tot ontheffing van de mer-plicht op te stellen. Tevens is het zo dat ook een Passende Beoordeling opgemaakt moet worden en gezien de werken zich in de directe buurt van het VEN-gebied Het Meetjesland Krekengebied West bevinden moeten het dossier de nodige elementen bevatten om de Natuurtoets op te stellen. Deze ontheffingsaanvraag is door de dienst Mer van de Afdeling Milieu-, Natuur- en Energiebeleid ontvangen op 16 november Op vraag van de Dienst Mer werd, gezien de aard en de ligging van het project, advies verleend door de Vlaamse Milieumaatschappij Afdeling Operationeel Waterbeheer (26 januari 2011), het Departement Landbouw en Visserij Duurzame Landbouwontwikkeling Oost-Vlaanderen (27 januari 2011), de gemeente Sint-Laureins (16 februari 2011), het Agentschap Ruimte en Erfgoed Onroerend Erfgoed Oost-Vlaanderen (17 februari 2011), het Agentschap voor Natuur en Bos Oost-Vlaanderen (23 februari 2011) en de Provincie Oost- Vlaanderen Dienst Integraal Waterbeleid (17 maart 2011). Deze adviezen werden verwerkt in dit verslag en hiermee wordt rekening gehouden in de ontheffingsbeslissing. 1 Dit betreft een eerste versie, die naar aanleiding van de opmerkingen van adviesinstanties is bijgesteld. Een tweede en aangepast dossier werd de dienst Mer bezorgd op 25 maart Hierna werd bijkomend nog gevraagd door het Agentschap Natuur en Bos om de impact en gevolgen van de herinrichting te bekijken op de stroomopwaarts laaggelegen graslanden (Roste Muis). Dit is ingevuld aan de hand van een aanvullende nota peilvergelijking en ecologische impactanalyse t.h.v. Roste Muis, die opgenomen is in het ontheffingsdossier. Dienst Milieueffectrapportage ontheffingsdossier OHPR0394 2

3 Beschrijving ontheffingsaanvraag De nota welke deel uitmaakt van het verzoek voor ontheffing van het opstellen van een MER werd opgesteld door erkende m.e.r.-deskundigen in opdracht van de initiatiefnemer. De ontheffingsaanvraag is naar presentatie een verzorgd document geworden waarin de nodige cartografische informatie aanwezig is. De ruimtelijke en planologische situering van het project en de projectbeschrijving zijn voldoende duidelijk besproken. Alle relevante disciplines Bodem, Water, Fauna en flora, Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie en als laatste Mens worden behandeld. Het ontheffingsverzoek geeft voor deze disciplines een beschrijving van de referentietoestand en een bespreking en beoordeling van de potentiële effecten. Waar noodzakelijk worden milderende maatregelen opgegeven en dit voor zowel de aanleg-, uitvoerings- als exploitatiefase. Volgende adviezen werden ingewonnen tijdens de ontheffingsprocedure: De Vlaamse Milieumaatschappij Afdeling Operationeel Waterbeheer adviseert voorwaardelijk gunstig. Het ontheffingsdossier is in overeenstemming met de doelstellingen en beginselen van het decreet integraal waterbeleid, mits de effectafweging inzake verzilting correct wordt weergegeven gezien hierbij het meest positieve effect uitgaat van het alternatieve scenario. De dienst Mer merkt op dat het dossier op dit punt voldoende werd verduidelijkt en gewijzigd ( ). Er wordt hierbij gesteld dat er verwacht wordt dat het zilte grondwater zich bij beide scenario s min of meer op dezelfde diepte zal blijven bevinden, gezien het zoete, lichtere water op het zoute waterpakket zal blijven drijven en het dus niet echt zal wegdrukken. Naar verzilting toe worden er dus geen significante verschillen tussen beide scenario s verwacht. Zowel het basisscenario als het alternatieve worden als neutraal beoordeeld. Het Departement Landbouw en Visserij Afdeling Duurzame landbouwontwikkeling Oost- Vlaanderen adviseert gunstig. Er kan akkoord gegaan worden met de effectinschatting en beoordeling ervan. Het gemeentebestuur van Sint-Laureins adviseert gunstig, maar vroeg om met enkele aanvullingen rekening te houden. - Opnemen in , dat de werken, o.a. het tijdelijk verwijderen van rietkragen, zal gebeuren buiten het broedseizoen. De dienst Mer merkt op dat deze aanvulling in het rapport werd opgenomen. - Het effect met betrekking tot verzilting bij voorkeur verder uit te werken, waarbij als alternatief wordt vooropgesteld om toch de sliblaag in de kreek volledig uit te baggeren, zodat de kreek via verzilt grondwater gevoed wordt wat aanleiding kan geven tot het verhogen van de biodiversiteit in de regio van de Meetjeslandse kreken (zoutminnende planten, waadvogels voor brakke of zoute wateren ). De dienst Mer merkt op dat dit alternatief niet in aanmerking komt, gezien het studiebureau opmerkt dat het verzilten van de kreek vanuit verschillende standpunten niet wenselijk is. Dit is niet wenselijk vanuit agrarisch standpunt. Daarnaast is bijkomende verzilting van het oppervlaktewater ook vanuit ecologisch standpunt niet onmiddellijk gewenst. Zo kan verzilting eventueel wel een meerwaarde bieden op floristisch gebied, maar naar fauna toe worden er eerder negatieve effecten verwacht. Zo wordt de huidige visstand gekenmerkt door zoetwatersoorten, die door toenemende verzilting mogelijk zullen verdwijnen. De kreek op zich is weinig interessant voor waadvogels gezien de relatief grote waterdiepte, maar biedt eerder een habitat voor eendachtigen en visetende soorten zoals fuut en dodaars. Deze soorten zijn eerder gebaat met zoet water. Daarenboven zijn de belangrijke natuurtypes die -overeenkomstig de Verkennende ecologische gebiedsvisie voor het Leopoldkanaal en omgeving (Van Kerckvoorde, A.; Decleer, K. INBO, 2009) - worden nagestreefd: drijftillen, pluimzeggegemeenschappen, rietvegetaties en wilgenstruwelen, samen met een gevarieerde watervegetatie (met o.a. Krabbenscheer, Gele plomp, Witte waterlelie, diverse fonteinkruiden en Zannichellia-soorten). Deze soorten zijn zoetwatersoorten waardoor we kunnen stellen dat de beleidsvisie voor de kreken niet in de richting gaat van het ontwikkelen van zilte condities. Om bovenvermelde redenen zal het alternatief dan ook niet verder onderzocht worden. Dienst Milieueffectrapportage ontheffingsdossier OHPR0394 3

4 - Het is wenselijk om bij de milderende maatregelen ( 5.4.5) op te nemen dat de eigenaars, terreinbeheerders en/of pachters van de aanpalende percelen, persoonlijk op de hoogte worden gebracht van de beslissing die zal genomen worden aangaande het verzoek tot ontheffing, ook al is dit wettelijk niet verplicht. Op die manier heeft men als aanpalende de mogelijkheid zich verder te informeren over de geplande werken. De vraag om in de milderende maatregelen op te nemen dat de eigenaars. De dienst Mer merkt op dat deze aanvulling in het rapport werd opgenomen. Het Agentschap Ruimte en Erfgoed Onroerend Erfgoed Oost-Vlaanderen brengt een gunstig advies. Er zijn wel enkele opmerkingen en bemerkingen waarmee rekening moet gehouden worden bij de verdere opmaak van het project. Inzake Landschappelijk Erfgoed: de geplande werken kunnen in principe gunstig worden beoordeeld mits met volgende zaken rekening wordt gehouden: - De voorziene restauratie van de schuif is heel positief, maar het verdwijnen van de duiker aan het Leopoldkanaal, die ook een belangrijk klein bouwkundig element is, wordt ongunstig beoordeeld. Er dient te worden onderzocht of de voorziene vistrap naast de bestaande duiker kan worden voorzien waarbij de huidige duiker op zijn minst wordt behouden, en indien mogelijk verder wordt gebruikt. De dienst Mer merkt op dat hier terdege rekening mee gehouden werd. De bestaande duiker aan het Leopoldkanaal blijft behouden en blijft functioneren. Enkel de stuw die momenteel het vismigratieknelpunt vormt zal verwijderd worden. De vistrap wordt voorzien ter hoogte en stroomopwaarts van de huidige stuw tussen duiker en de kreek. - De oevers dienen vanuit cultuurhistorisch oogpunt zo veel mogelijk steil te worden gehouden. Enkel indien strikt noodzakelijk vanuit natuur kan er aan afschuinen worden gedacht. Deze afweging werd reeds gemaakt bij de uitwerking van het project. Er wordt hierbij gestreefd naar een evenwicht tussen natuur en cultuurhistorie. - De waterpeilen dienen op het terrein effectief voldoende hoog te worden gehouden. De gemaakt afspraken hieromtrent dienen strikt nageleefd. De dienst Mer gaat ervanuit dat deze afspraken (cf. het peilprotocol) door de betrokken partijen zullen gerespecteerd worden. Inzake Archeologisch Erfgoed: geen bezwaren Voor Onroerend Erfgoed kan er gesteld worden dat er vanuit de verschillende disciplines, nl. archeologie, landschappen en bouwkundig erfgoed, geen nood is aan het opstellen van een MER in het kader van het inrichten van de Oostpolderkreek in Sint-Jan-in-Eremo. In een eerste advies had het Agentschap voor Natuur en Bos Oost-Vlaanderen enkele opmerkingen gemaakt op het dossier. Het belangrijkste effect van het project is de verandering van het waterpeil. Globaal genomen zal het waterpeil iets hoger staan maar de pieken worden afgetopt. Hoge waterstanden opwaarts de kreek zullen sneller zakken. Dit heeft belangrijke ecologische gevolgen. Een peilprotocol is nog in opmaak, maar is wel als milderende maatregel in de ontheffing reeds opgenomen. Het gevoerde peilprotocol is één van de belangrijkste effecten genererende elementen naar fauna en flora toe, met name naar het overstromingsregime van de stroomopwaarts laaggelegen gronden. Kwaliteitsverandering door verzilting, vernatting/verdroging, wordt in het dossier niet besproken. Er wordt aangegeven om de inschatting van de effecten ten gevolge van het peilprotocol deel te laten uitmaken van het ontheffingsdossier en niet te koppelen aan het peilbesluit. Tevens merkt het ANB op dat de term natuurverbindingsgebied op pagina 54 zeer ongelukkig gebruikt wordt. Op pagina 58 staat vermeld dat het projectgebied deel uitmaakt van het erkende natuurreservaat Meetjeslandse Krekengebied. ANB merkt op dat het projectgebied enkel binnen het visiegebied gelegen is. De dienst Mer merkt op dat men met deze bemerkingen rekening heeft gehouden. Het dossier is aangepast en aangevuld. Er werd een paragraaf verdroging/vernatting toegevoegd onder de discipline fauna en flora. Mogelijke stroomopwaartse effecten worden hierin beschreven op basis van de recente gegevens en inzichten verkregen bij de uitwerking van het peilprotocol. Bij de effectbespreking werd er in de eerste plaats gefocust op het voorspellen van de effecten ten opzichte van de laaggelegen graslanden in het stroomopwaartse gebied. Op vraag van het ANB is ook nog een Dienst Milieueffectrapportage ontheffingsdossier OHPR0394 4

5 aanvullende nota/detailstudie peilvergelijking en ecologische impactanalyse ter hoogte van de Roste Muis (stroomopwaartse laaggelegen graslanden) opgenomen in het ontheffingsdossier waarnaar verwezen wordt bij de effectbespreking in de discipline fauna en flora en de Passende Beoordeling. Na het herzien van de aangepaste versie adviseert het Agentschap voor Natuur en Bos Oost- Vlaanderen het verzoek tot ontheffing gunstig. Tevens verklaart het zich akkoord met de inhoud van de ingevoegde Passende Beoordeling. De Provincie Oost-Vlaanderen Dienst Integraal Waterbeleid stelt dat het dossier geen aanleiding geeft tot opmerkingen. Dienst Milieueffectrapportage ontheffingsdossier OHPR0394 5

6 Besluit Gezien het bovenstaande kan geconcludeerd worden dat deze ontheffingsaanvraag voldoende informatie bevat om het aspect milieu een volwaardige plaats te geven bij de besluitvorming. Bijgevolg wordt een ontheffing van de verplichting tot het opstellen van een MER toegekend voor de inrichting van de Oostpolderkreek te Sint-Jan-in-Eremo (Sint-Laureins) door de Generale Vrije Polders, mits naleving van de voorgestelde milderende maatregelen en de afspraken binnen het peilprotocol strikt te respecteren. Deze ontheffing wordt verleend voor een termijn van vier jaar. Dit verslag dient samen met de ontheffingsaanvraag deel uit te maken van de vergunningsaanvraag. 13 juli 2011, Paul Van Snick Algemeen directeur Afdelingshoofd AMNEB Dienst Milieueffectrapportage ontheffingsdossier OHPR0394 6

7