SOEK Senioren Op Eigen Kracht Hof van Twente 2018

Transcriptie

1 SOEK Senioren Op Eigen Kracht Hof van Twente 2018

2 Colofon SOEK Senioren Op Eigen Kracht 2018 Maart 2019 Jannet Visser (adviseur gezondheidsbevordering ouderen GGD Twente) Chantal Smit (coördinator Salut) Salut Rozenstraat 2a 7471 JN Goor Telefoon: GGD Twente Overname van dit rapport of gedeelten daaruit is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. 2

3 Inhoudsopgave Samenvatting 5 1 SOEK, de uitvoering Doel Doelgroep Het team en de werkwijze Werving Vragenlijst Begeleidend onderzoek Afstemming Dinkelland, Hellendoorn, Losser, Oldenzaal, Tubbergen, Wierden en Hof van Twente 8 2 Aantal huisbezoeken 9 3 Resultaten huisbezoek Inleiding Wonen 10 - Woning en woonomgeving 10 - Huishoudsituatie Zelfredzaamheid 11 - Redzaamheid in huis 11 - Aanpassingen 11 - Huishoudelijke hulp 11 - Boodschappen doen 11 - Vervoer 12 - Veiligheid Gezondheid en leefstijl 13 - Ervaren gezondheid 13 - Zorgen 13 - Vallen 14 - Medicijngebruik 14 - Warm eten klaar maken 14 - Groente en fruit 15 - Vochtgebruik 15 - Bewegen Tijdsbesteding 16 - Recreatieve bezigheden 16 - Computer, tablet en mobiele telefoon 17 - Vrijwilligerswerk 17 - telzorg Sociale contacten en eenzaamheid 18 - Kinderen en buren 18 - Eenzaamheid Voorzieningen Reacties op de huisbezoeken 21 4 Vervolgtraject Indruk seniorenvoorlichters Verwijzingen Vervolgcontacten 23 5 Conclusies 24 Bijlage 1 Ingekorte lijst met opmerkingen bij de vragenlijst 3

4 4

5 Samenvatting In 2018 zijn in de gemeente Hof van Twente voor het zevende jaar preventieve huisbezoeken uitgevoerd onder de naam SOEK = Senioren Op Eigen Kracht. Het doel van SOEK is het tijdig signaleren van risico s op het gebied van eenzaamheid, zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie en het stimuleren van eigen initiatief en verantwoordelijkheid om eventuele problemen te voorkomen, te verminderen of op te lossen. De huisbezoeken worden uitgevoerd door seniorenvoorlichters. Dit zijn vrijwilligers, die hiervoor speciaal zijn opgeleid. De organisatie is in handen van de projectcoördinator van Salut. De preventieve huisbezoeken behoren tot de reguliere taak van het welzijnswerk. In het zevende uitvoeringsjaar hebben 179 ouderen variërend van 86 tot en met 88 jaar De gemiddelde leeftijd van de bezochte ouderen is 87 jaar. In dit verslag wordt een beschrijving gegeven van de huisbezoeken. Een vergelijking wordt gemaakt tussen mannen en vrouwen. De belangrijkste resultaten zijn: Wonen en huishoudsituatie Het merendeel van de bezochte ouderen in de Hof van Twente 97% (98%) 1 is tevreden over de woning en 93% (92%) over de buurt waarin men woont. Ruim de helft van de bezochte ouderen woont alleen. en wonen veel vaker alleen dan mannen. Zelfredzaamheid Een deel van de ouderen, 11%, kan zich niet meer zo goed redden in huis. en hebben op dit vlak meer problemen dan mannen. Ook leeftijd speelt een rol. Ondertussen heeft men wel allerlei maatregelen genomen, zoals hulp in de huishouding. Driekwart van de ouderen heeft huishoudelijke hulp. Bijna twee derde van de ouderen heeft aanpassingen in huis om langer zelfstandig te kunnen blijven wonen. 69% (84%) van de bezochte ouderen kan zelfstandig boodschappen doen. en hebben hier vaker problemen mee dan mannen. 16% (11%) van de ouderen heeft wel eens vervoersproblemen, waardoor men ergens niet naartoe kan gaan, waar men wel graag naartoe had gewild. De problemen lopen op met de leeftijd. Gezondheid en leefstijl Van de bezochte ouderen ervaart 53% (53%) de eigen gezondheid als (zeer) goed. nen oordelen positiever dan vrouwen. Ondanks de goed ervaren gezondheid brengt de gezondheidssituatie wel beperkingen met zich mee. Ruim een kwart (28%) van de bezochte ouderen rapporteert zorgen. De meeste zorgen zijn er over de eigen gezondheid. 23% (14%) van de ouderen is in de afgelopen 3 maanden gevallen. Struikelen en duizeligheid worden het vaakst genoemd als oorzaak. Het medicijngebruik ligt hoog. 93% (80%) van de bezochte ouderen gebruikt medicijnen (op doktersvoorschrift). Daar kan men zich over het algemeen goed mee redden. Ruim de helft van de ouderen eet dagelijks voldoende groente, bijna twee derde eet dagelijks voldoende fruit. De helft van de ouderen drinkt dagelijks voldoende. Veel ouderen, 64% (77%).zeggen regelmatig aan sport- of beweegactiviteiten te doen, zoals wandelen, fietsen of in de tuin werken. Tijdsbesteding Bijna alle ouderen hebben recreatieve bezigheden. Verreweg het meest genoemd worden lezen en puzzelen. Vrijwel alle ouderen hebben meer dan één recreatieve bezigheid. 42% van de ouderen heeft een computer, 29% een tablet en 55% een mobiele telefoon. De helft van de ouderen vindt dat ze daar goed mee om kunnen gaan. 12% (21%) van de bezochte ouderen geeft mantelzorg en 35% (21%) krijgt mantelzorg. Bijna alle ouderen, 87% (98%), zijn tevreden of redelijk tevreden over de manier waarop zij hun tijd vullen. 1 Tussen haakjes de cijfers van SOEK 2017, de gemiddelde leeftijd was toen 81 jaar. 5

6 Sociale contacten en eenzaamheid Vrijwel alle ouderen hebben regelmatig contacten met kinderen en buren en kunnen er als het nodig is een beroep op doen. De tevredenheid over de sociale contacten is dan ook groot: 84% (88%) is tevreden. Ondanks de positieve ervaring met de sociale contacten voelt 20% (19%) van de bezochte ouderen zich wel eens eenzaam. en zijn vaker eenzaam dan mannen. Eenzaamheid neemt toe met de leeftijd. Mogelijk liggen de percentages in werkelijkheid hoger. Volgens GGD onderzoek 2 uit 2016 is 45% van de 75-plussers in de Hof van Twente matig tot (zeer) ernstig eenzaam. Voorzieningen In 2018 weet 55% (49%) van de bezochte ouderen waarvoor men bij Salut terecht kan. In alle gesprekken zijn de onderwerpen eenzaamheid en zelfredzaamheid aan de orde geweest. Het huisbezoek is daardoor een manier van werken om problemen op deze gebieden (tijdig) te signaleren. Daarnaast kunnen ouderen zich uiten over de beperkingen die zij ervaren in relatie tot hun gezondheid, maar kunnen zij ook praten over de prettige dingen in het leven en de manier waarop zij een zinvolle en bevredigende dagbesteding vinden. Ouderen tonen zich uiterst positief over de huisbezoeken. Folders worden uitgereikt en eventueel afspraken gemaakt voor een vervolggesprek met de cliëntondersteuner. Ouderen worden zoveel mogelijk gestimuleerd om zelf initiatief te nemen. Lukt dat niet, dan kunnen zij rekenen op een steuntje in de rug. 2 Gezondheidsmonitor 2016, Gezondheid, leefstijl en welzijn van volwassenen en ouderen in de Hof van Twente, GGD Twente 6

7 1 SOEK, de uitvoering 1.1 Doel De doelstelling van Senioren Op Eigen Kracht (SOEK) is het in een vroeg stadium signaleren van risico s op het gebied van eenzaamheid en zelfredzaamheid en het stimuleren van eigen initiatief en verantwoordelijkheid om eventuele problemen te voorkomen, te verminderen of op te lossen. Salut wil ouderen, die het risico lopen te vereenzamen, al in een vroeg stadium opsporen en niet afwachten tot sociale contacten wegvallen. Naast vroegsignalering wil SOEK de zelfstandigheid en deelname aan het maatschappelijk leven bevorderen. Dit sluit goed aan bij de uitgangspunten van de Wmo om ouderen de mogelijkheid te bieden zo lang mogelijk te blijven wonen in het eigen huis en te kunnen participeren aan de samenleving. Hoofddoel van de huisbezoeken is het bespreekbaar maken van het onderwerp eenzaamheid en het vergroten van de zelfredzaamheid van ouderen. Dit gebeurt niet door middel van het traditionele beroep op voorzieningen en zorg, maar door in te zetten op eigen kracht, eigen initiatief en eigen verantwoordelijkheid. Komen ouderen er zelf niet uit, dan wordt aanvullende ondersteuning geboden. Het huisbezoek biedt tevens de gelegenheid om andere activiteiten en diensten voor ouderen in de Hof van Twente en de mogelijkheden voor (financiële) ondersteuning onder de aandacht te brengen. 1.2 Doelgroep De huisbezoeken richten zich in op zelfstandig wonende ouderen die 87 jaar zijn of worden in het jaar van bezoek. Totaal zijn er 179 ouderen bezocht: jarigen, jarigen en jarigen. De gemiddelde leeftijd van de bereikte groep is 87 jaar. 1.3 Het team en de werkwijze De huisbezoeken worden uitgevoerd door een team van seniorenvoorlichters. Zij gaan niet als onderzoeker op pad, maar als gesprekspartner. Het is de bedoeling om niet aanbod-, maar vraaggericht te werken. Er wordt gepeild welke vragen, behoeften of problemen er bij de ouderen leven en welke oplossingen zij eventueel zelf al hebben gevonden. Het uitvoerend team bestaat uit 14 seniorenvoorlichters. De seniorenvoorlichters hebben in 2018 drie teamoverleggen gehad. - Algemeen informatieve bijeenkomst. - Terugkoppeling van het verslag van 2017 met medewerking van Jannet Visser van de GGD. - Wmo uitleg door Wmo-consulent en sociaaljuridisch medewerker van de gemeente. Tijdens het teamoverleg worden ook praktische zaken geregeld en de adressen voor huisbezoeken verdeeld. In principe is het huisbezoek eenmalig. Bij gesignaleerde problematiek wordt een cliëntondersteuner van Salut ingeschakeld. Zij houdt vinger aan de pols, neemt nog eens contact op en geeft indien nodig extra ondersteuning. In het afgelopen jaar is er 38 keer een vervolggesprek geweest met bezochte ouderen. 1.4 Werving De deelnemers voor de huisbezoeken worden persoonlijk aangeschreven namens Salut in opdracht van de gemeente. Op basis van gegevens uit de Basisregistratie Personen (het bevolkingsregister) worden uitnodigingen gestuurd naar alle ouderen van een bepaald geboortejaar. Er zijn 410 uitnodigingen verstuurd in Het afgelopen jaar is een nieuw vorm gegeven uitnodiging de deur uit gegaan (geen brief, maar een kaart). De tekst is uitnodigend en positief geformuleerd in de hoop meer ouderen te verleiden tot een huisbezoek. In de uitnodiging wordt nadrukkelijk gevraagd of men af wil bellen, wanneer men een huisbezoek niet op prijs stelt. Ongeveer een kwart van de aangeschreven ouderen heeft zich afgemeld. Deelname aan de huisbezoeken is niet verplicht. Er zijn geen kosten aan verbonden om de drempel zo laag mogelijk te houden. Telkens wordt een groep van zodanige omvang aangeschreven, dat deze behapbaar blijft voor de seniorenvoorlichters en de ouderen niet te lang op een afspraak hoeven te wachten. De adressen worden verdeeld over de seniorenvoorlichters, die vervolgens zelf een afspraak maken voor een huisbezoek. Bij het afspraken maken zijn opnieuw een flink aantal, bijna een derde, ouderen afgevallen. 7

8 Naast persoonlijke aanschrijving is ook publiciteit gegeven over de huisbezoeken in lokale kranten, via websites, facebook en de site van Salut. 1.5 Vragenlijst Voor de SOEK-huisbezoeken is in de gemeentes Wierden, Tubbergen, Dinkelland, Hellendoorn, Oldenzaal, Losser en Hof van Twente een identieke vragenlijst opgesteld. Dit is gebeurd door de ouderenadviseurs en de GGD Twente in samenspraak met de seniorenvoorlichters. De vragenlijst is geen onderzoeksvragenlijst, maar een leidraad voor gesprek. Door de opbouw van de vragenlijst en de volgorde van de thema s wordt het onderwerp eenzaamheid bespreekbaar gemaakt. In de vragenlijst komen de volgende onderwerpen aan de orde: zelfredzaamheid, gezondheid, tijdsbesteding, sociale contacten, eenzaamheid en voorzieningen, met name de bekendheid van de ondersteuningsmogelijkheden van Salut. In 2018 is in alle gemeenten gewerkt met een enigszins gewijzigde vragenlijst om nog specifieker de vragen en behoeften van ouderen te kunnen bepalen en daarmee aangrijpingspunten voor gemeentelijk ouderenpreventiebeleid. De seniorenvoorlichters zijn betrokken bij het evalueren en zo nodig aanpassen van de vragenlijst. De resultaten van de huisbezoeken worden jaarlijks met hen teruggekoppeld. Hierdoor is een proces op gang gekomen van uitwisseling van kennis en ervaring, niet alleen tussen professionals onderling, maar vooral ook tussen professionals en vrijwilligers. 1.6 Begeleidend onderzoek Om inzicht te verkrijgen in gezondheid en welzijn van de doelgroep wordt begeleidend onderzoek uitgevoerd door GGD Twente. Dit onderzoek geeft een beeld van de totale groep, zodat zo nodig de werkwijze van de seniorenvoorlichters hierop aangepast kan worden. De rapportage biedt handreikingen voor kwalitatieve verbeteringen of veranderingen. De onderzoeksresultaten kunnen bovendien handvatten geven voor preventief ouderenbeleid van de gemeente, het welzijnswerk of andere organisaties die zich met ouderen bezig houden, zoals de thuiszorg en de huisartsen. Ook kan een aanzet gegeven worden voor het ontwikkelen of effectiever inzetten van een vervolgaanbod. De vragenlijsten worden via internet ingevoerd door twee vrijwilligers. De GGD analyseert de gegevens en schrijft een rapportage. In deze rapportage wordt zo mogelijk een vergelijking gemaakt met cijfers uit de gezondheidsmonitor van 2016 (Gezondheid, leefstijl en welzijn van volwassenen en ouderen in de Hof van Twente). Dit onderzoek is uitgevoerd door de GGD. 1.7 Afstemming Dinkelland, Hellendoorn, Losser, Oldenzaal, Tubbergen, Wierden en Hof van Twente De SOEK-huisbezoeken in de Hof van Twente staan niet op zichzelf, maar zijn afgestemd met het welzijnswerk in de gemeenten Wierden, Hellendoorn, Tubbergen, Dinkelland, Oldenzaal en Losser. Dit betekent dat de werkwijze in de zeven gemeenten vergelijkbaar is. De vragenlijsten zijn vrijwel identiek en er wordt op dezelfde wijze geregistreerd door vrijwilligers. Primair doel van de afstemming is professionalisering van het werk van de seniorenvoorlichters en het aanbieden van een kwalitatief goed product. De signalerings- en ondersteuningsfunctie van de huisbezoeken kan hierdoor steeds beter tot haar recht komen, terwijl er ook aandacht is voor de vervolgcontacten en een vervolgaanbod in de preventieve sfeer. 8

9 2 Aantal huisbezoeken Jaarlijks neemt het aantal ouderen van 65 jaar en ouder toe. Dit geldt niet alleen voor de Hof van Twente, maar voor heel Nederland. Per leeftijdscategorie kunnen er kleine schommelingen zijn, maar de groep als geheel neemt onvermijdelijk toe. In 2018 telde de Hof van Twente inwoners. 24% van deze groep is 65 jaar of ouder. In 2040 zal dit percentage naar 35% zijn gestegen. Volgens CBS gegevens ziet de recente groei er als volgt uit: Tabel 2.1 Leeftijd ouderen Hof van Twente Inwoners totaal jaar en ouder jaar jaar Van de 410 aangeschreven ouderen hebben er 179 een huisbezoek gehad in De respons ligt op 44% (in 2017 was de respons bij de 88-jarigen 43%). Tabel 2.2 Aantal bezochte ouderen Geboortejaar Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Totaal Aan de huisbezoeken hebben 65 mannen en 114 vrouwen deelgenomen. Naar verhouding zijn er iets meer mannen dan vrouwen bereikt. In de leeftijdsgroep van 87 jaar is de werkelijke verhouding 30% man en 70% vrouw. Bij de huisbezoeken is 36% man en 64% vrouw. 9

10 3 Resultaten van het huisbezoek 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk zijn de gegevens van 179 vragenlijsten verwerkt. Er is een onderscheid gemaakt naar mannen en vrouwen. In een aantal gevallen zijn echtparen bezocht. Dit is altijd gerekend als twee personen (er is voor elke partner een afzonderlijke vragenlijst ingevuld). De beschreven thema s volgen de onderwerpen volgorde van de vragenlijst. Bovenaan de figuren wordt telkens de betreffende vraag uit de vragenlijst herhaald. Naast percentages wordt ook een deel van de aanvullende opmerkingen weergegeven, die door de ouderen zijn gemaakt. Een uitgebreide lijst met opmerkingen is opgenomen in bijlage 1. Zo mogelijk worden de gegevens uit de huisbezoeken aangevuld met informatie uit de gezondheidsmonitor van de GGD Twente, die in 2016 is uitgevoerd. 3.2 Wonen Woning en woonomgeving Hoe bevalt het wonen u in deze buurt? 94% 92% Het wonen in de Hof van Twente bevalt het overgrote deel van de bezochte ouderen goed. Bijna alle ouderen zijn tevreden over de woonomgeving; 93% is tevreden over de buurt. nen zijn wat vaker tevreden, dan de Hofse vrouwen, maar het verschil is erg klein. De tevredenheid is vergelijkbaar met de percentages uit eerdere jaren. Hoe bevalt de woning? 97% 96% Net als over de buurt of woonomgeving tonen de Hofse ouderen zich zeer tevreden over de woning. 97% is tevreden over de woning waarin men nu woont. Eén persoon beoordeelt de huidige woning als slecht; vijf personen zijn niet altijd tevreden. Uit de gezondheidsmonitor van 2016 komt naar voren dat 86% van de Hofse ouderen de eigen woning een 8 of hoger geeft. Huishoudsituatie Wie woont er bij u in huis? Ik woon alleen. 29% 74% Van de bezochte ouderen woont 58% alleen; 34% woont samen met een partner en 8% heeft een andere huishoudsituatie. 74% van de vrouwen woont alleen. Bij de mannen is dat 29%. Dit verschil wordt veroorzaakt doordat de levensverwachting van vrouwen hoger is, dan die van mannen. Bovendien zijn mannen vaak getrouwd met een jongere vrouw. en zijn daardoor op hogere leeftijd vaker alleenstaand. Zij worden ouder en overleven hun man. De SOEK-huisbezoeken weerspiegelen dit. Bijna twee derde (65%) van de mannen woont samen met een partner; bij vrouwen is dat ongeveer één op de zes (17%). Andere huishoudsituaties zijn bijvoorbeeld het inwonen bij kinderen, het nog thuis wonen van kinderen of het naast een van de kinderen wonen. 10

11 3.3 Zelfredzaamheid Redzaamheid in huis Kunt u zich nog goed redden in uw woning? 89% 88% De meeste ouderen (89%) kunnen zich goed redden in de woning waar ze nu wonen, maar wel dankzij een aantal regelingen en voorzieningen. 12% van de vrouwen en 11% van mannen heeft echter problemen. De zelfredzaamheid neemt af met de leeftijd. Aanpassingen Heeft u bepaalde aanpassingen in de woning, zodat u er kunt blijven wonen? 52% 68% Bijna twee derde (63%) van de bezochte ouderen heeft aanpassingen in huis, zodat men er kan blijven wonen. Vaak genoemd is het gelijkvloers wonen. Enkele andere aanpassingen die men heeft gerealiseerd: Douchezit en beugels. Traplift, handvaten trap naar boven zolder, kelder, antislipvloer badkamer. Beugels in de wc en douche. Woont in seniorenwoning. Traplift. Slaapkamer/doucheruimte beneden, handbeugel in douche. Alles gelijkvloers, douche kruk. Beneden slapen en tuinman. Beugels aan de muur, verhoogd toilet. Huishoudelijke hulp Heeft u huishoudelijke hulp? 66% 81% Driekwart van de ouderen heeft huishoudelijke hulp. Juist deze hulp wordt het vaakst genoemd als oplossing om langer zelfstandig te kunnen blijven wonen. Bijna de helft van de ouderen met huishoudelijke hulp heeft dit zelf geregeld via een particulier. Een derde heeft hulp verkregen via de Wmo en de overigen hebben hulp via de thuiszorg. Een aantal ouderen combineert de professionele huishoudelijke hulp met hulp van de kinderen of maakt uitsluitend gebruik van hulp van de kinderen. Boodschappen doen Doet u nog zelf de dagelijkse boodschappen? 74% 65% Veel ouderen kunnen nog zelf de boodschappen doen, namelijk 69%. Bij de 81-jarigen in 2017 was dit nog 84%. De zelfredzaamheid bij het boodschappen doen daalt met de leeftijd. en hebben vaker problemen met boodschappen doen dan mannen. Uit de opmerkingen bij deze vraag blijkt wel dat men vaak samen gaat met man, vrouw of één van de kinderen. Er wordt betrekkelijk weinig 11

12 gebruik gemaakt van een boodschappendienst. nen laten het boodschappen doen vaak aan hun vrouw over. In de GGD monitor van 2016 is gevraagd of men nog geheel zelfstandig de boodschappen kan doen. Hieruit komt naar voren, dat 69% van de 75-plussers in de Hof van Twente dit nog kan. 17% heeft er meer of minder moeite mee en 13% kan dit alleen met hulp. Vervoer Heeft u wel eens problemen met vervoer, waardoor u ergens niet naartoe gaat, waar u wel naartoe had willen gaan? 17% 16% 16% van de bezochte ouderen heeft wel eens vervoersproblemen. nen hebben ongeveer even vaak problemen als vrouwen. Vervoersproblemen nemen toe met de leeftijd. Bij de 81-jarigen in 2017 had 11% problemen met vervoer. De monitor van de GGD laat ongunstiger cijfers zien. 30% van de 75-plussers in de Hof van Twente kan niet geheel zelfstandig gebruik maken van eigen of openbaar vervoer. Het SOEK percentage valt veel lager uit. Wat is de oorzaak van uw vervoersprobleem? Andere reden Geen Wmo-indicatie Ik vind de regiotaxi te duur Ik weet niet wie ik moet vragen Ik durf geen auto meer te rijden Ik durf niet meer te fietsen Figuur 3.1 Oorzaken vervoersproblemen, aantal keren genoemd Van de bezochte ouderen noemen er 29 vervoersproblemen. Vaak spelen meerdere oorzaken een rol. De meest genoemde oorzaken zijn niet meer durven auto rijden en niet meer durven fietsen. Enkele opmerkingen: Dochter kan niet altijd mee te belastend. Hij durft niet meer goed s avonds te rijden. Kan niet meer rijden. Geen auto. Artrose + druk in het hoofd. rijdt tot zijn 90 e. Mag ivm hersenbloeding op dit moment geen autorijden. Vindt het een bezwaar de kinderen steeds te vragen. Ze heeft sinds 2017 nieuwe knieën. Fietsen en lopen wordt minder. Een auto is een financieel probleem. Als oplossing voor vervoersproblemen noemt men toch vooral de regiotaxi en in mindere mate Valys. Ook de kinderen of familie worden regelmatig gevraagd. Veiligheid Voelt u zich wel eens onveilig in uw woning? 3% 7% Van de bezochte ouderen voelt 6% zich wel eens onveilig in de woning. De vraag is met name gesteld om ouderen te wijzen op de risico s van voor- en achterdeuren die niet op slot zijn. en voelen 12

13 zich wat vaker onveilig, dan mannen. Het percentage ligt hoger dan in Toen voelde 2% zich wel eens onveilig. Opmerkingen bij deze vraag: Alarmering en deuren met goede sloten. Niet angstig opstellen. Deuren op slot, hond is erg waakzaam. Beeldschermbel, lampen en sensoren achter het huis. Controle buren. Na inbraak afgelopen jaar, doet deuren altijd op slot. Alarm naast het bed en persoonsalarmering. 3.4 Gezondheid en leefstijl Ervaren gezondheid Hoe zou u over het algemeen uw gezondheid willen noemen? 58% 49% Ruim de helft, 53%, van de bezochte ouderen beoordeelt de eigen gezondheid als (zeer) goed. Van de vrouwen beoordeelt 49% de eigen gezondheid als (zeer) goed; bij de mannen is dit 58%. Niemand beoordeelt de eigen gezondheid als zeer slecht. De ervaren gezondheid wordt niet alleen door geslacht, maar ook door leeftijd beïnvloed. Men oordeelt meestal minder goed over de eigen gezondheid naarmate men ouder wordt. Ten opzichte van SOEK in 2017 zijn er echter geen verschillen. 81- en 87-jarigen oordelen hetzelfde over de eigen gezondheid. Uit de GGD monitor van 2016 komt een gunstiger percentage naar voren: 62% van de Hofse 75- plussers beoordeelt de eigen gezondheid als (zeer) goed. Uit hetzelfde onderzoek komt ook naar voren, dat ervaren gezondheid samenhangt met opleiding: laag opgeleiden oordelen minder positief over de eigen gezondheid. Zorgen Zijn er zorgen die u dagelijks bezig houden? 22% 31% Ruim een kwart (28%) van de bezochte ouderen heeft zorgen waar men dagelijks mee bezig is. en rapporteren meer zorgen dan mannen. De meest genoemde zorgen zijn er over de eigen gezondheid. 51 ouderen hebben zorgen genoemd Andere zorgen Angst voor de toekomst Financién Alleen zijn, eenzaamheid Overlijden naaste (Klein-)kinderen Gezondheid partner Gebrek aan zorg Mijn geheugen Mijn gezondheid Figuur 3.2 Zorgen, aantal keren genoemd 13

14 Vallen Bent u de laatste drie maanden wel eens gevallen? 22% 24% Totaal zijn 40 van de 173 bezochte ouderen in de afgelopen 3 maanden gevallen. Dat is 23%. en vallen vaker dan mannen. Ook leeftijd is van invloed. In 2017 was 14% van de 81-jarigen gevallen. Uit de monitor van 2016 komt een vergelijkbaar valpercentage. 24% van de 75-plussers in de Hof van Twente is de afgelopen 3 maanden gevallen. De meest genoemde oorzaken van vallen zijn struikelen en duizeligheid. Medicijngebruik Het medicijngebruik onder de bezochte ouderen is onverminderd hoog. Slechts 7% van de ouderen slikt geen medicijnen. Er is sprake van toename met de leeftijd. Van ouderen is bekend, dat zij veel medicijnen slikken en de zorg is of men daar al dan niet problemen mee heeft. Het is niet de bedoeling te informeren naar het type medicijnen, maar zo nodig te wijzen op de mogelijkheden die er zijn om het gebruik van medicijnen goed te regelen. Kunt u zich redden met de medicijnen? 74% 66% Ruim twee derde (69%) van de bezochte ouderen zegt zich goed te kunnen redden; 17% met hulp van partner of anderen en 6% heeft er moeite mee. Als oplossingen noemt men de thuiszorg, de baxter, een medicijnendoos of de partner die de medicijnen klaar zet. Warm eten Maakt u zelf elke dag warm eten klaar? 56% 65% Van de bezochte Hofse ouderen maakt 61% nog elke dag warm eten klaar. Bij de 81-jarigen in 2017 was dit nog 84%. en maken vaker warm eten dan mannen. Waarschijnlijk heeft dit meer met rolverdeling, dan met zelfredzaamheid te maken. De opmerkingen van de mannen bij deze vraag bevestigen dit. In de monitor 2016 van de GGD is ook gevraagd of men geheel zelfstandig dagelijks warm eten klaar kan maken. 75% van de Hofse 75-plussers zegt dit zonder moeite te kunnen; 16% heeft daar meer of minder moeite mee en 9% kan dit alleen met hulp. Evenals bij boodschappen doen is het percentage uit de monitor lager dan dat van de SOEK-huisbezoeken. Uit de bij deze vraag gemaakte opmerkingen komt naar voren, dat men misschien niet elke dag zelf warm eten klaar maakt, maar wel warm eet, bijvoorbeeld met een diepvriesmaaltijd of door een bezorgdienst. Vaak is ook sprake van een combinatie: een paar dagen zelf koken en een paar dagen maaltijdvoorziening of iets dergelijks. Enkele oplossingen: Af en toe brengen kinderen eten mee. Dagelijks wordt er een warme maaltijd vanuit het restaurant (buren/familie) bezorgd. Tafeltje-dek-je Kant en klare maaltijden Maaltijd voorziening. Mijn echtgenoot kookt. 14

15 Krijgt eten van de Haverkamp (restaurant) 4 x p.w. van Wiemerink Magnetron Op woensdag eten bij Anholtskamp Samen met echtgenoot. Maaltijden van Herfstzon Eet samen met de kinderen. Food connect maaltijd. Gezond eten bevordert de algehele fitheid, vergroot de weerstand en verkleint het risico op chronische ziekten, zoals obesitas (ernstig overgewicht), hart- en vaatziekten, diabetes, botontkalking en een aantal vormen van kanker. Een gezonde voeding kan positief bijdragen aan het genezingsproces als iemand ziek is. Bij ouderen is gezonde voeding extra relevant, omdat zij relatief vaak ziekten of aandoeningen hebben. Een gezonde voeding betekent gevarieerd en regelmatig eten, voldoende groente en fruit en dagelijks voldoende vocht gebruiken. Groente en fruit Eet u dagelijks voldoende groente? 51% 53% Ruim de helft (52%) van de bezochte ouderen eet dagelijks twee of meer porties groente. 46% eet ongeveer één portie groente per dag. Een grote groep ouderen eet eigenlijk te weinig groente. De aanbevolen hoeveelheid is dagelijks minimaal 250 gram. Eet u dagelijks voldoende fruit? 61% 66% Bijna twee derde (64%) van de bezochte ouderen eet twee of meer stuks fruit per dag. Bijna een derde eet één stuk fruit per dag. Een kleine groep eet helemaal geen fruit. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid is minimaal twee stuks fruit. Uit de gezondheidsmonitor van de GGD komt welliswaar naar voren dat ouderen vaker groente en fruit eten dan volwassenen, maar er is toch een flinke groep ouderen die dagelijks te weinig groente en fruit eet. SOEK-gegevens bevestigen dit. Vochtgebuik Drinkt u dagelijks voldoende? 50% 51% De helft van de bezochte ouderen drinkt dagelijks 1½ liter vocht of meer. 43% drinkt ongeveer een liter en een kleine groep minder dan een halve liter. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vocht zowel voor ouderen als volwassenen is 1,7 liter. Bij een normale gevarieerde voeding wordt dit gehaald. Veel ouderen drinken echter te weinig. Voldoende vocht is van belang voor de stofwisseling en het regelen van de lichaamstemperatuur. Juist bij een hoog medicijngebruik is voldoende vocht noodzakelijk. 15

16 Bewegen Doet u aan sport- of bewegingsactiviteiten, zoals wandelen, fietsen of in de tuin werken? 70% 60% Van de bezochte ouderen doet 64% regelmatig aan sport- of bewegingsactiviteiten; mannen wat meer dan vrouwen. Het bewegen wordt minder naarmate men ouder is. In 2017 rapporteerde nog 77% van de SOEK-ouderen regelmatig te bewegen. Er is bij de huisbezoeken niet gevraagd naar de tijd, die per dag aan sport- of beweegactiviteiten wordt besteed of hoe vaak ze worden uitgevoerd. Uit de GGD monitor komt naar voren, dat 60% van de 75-plussers in de Hof van Twente voldoet aan de beweeg-norm (minimaal half uur per dag matig, intensief bewegen gedurende minstens 5 dagen per week). De SOEK-cijfers vallen gunstiger uit, maar de vraagstelling is ook anders. De belangrijkste reden om niet méér te bewegen is het hebben van een lichamelijke beperking. Dit komt ook uit SOEK naar voren. Zie figuur 3.3. Anders Ik heb niemand om mee samen te gaan Ik kan er niet komen Ik heb er geen geld voor Ik vind bewegen niet zo leuk Ik heb het te druk Ik heb een lichamelijke beperking Ik beweeg al voldoende 1% 1% 0% 3% 8% 17% 25% 49% Figuur 3.3 Redenen om niet (meer) te bewegen 3.5 Tijdsbesteding Recreatieve bezigheden Heeft u andere bezigheden dan sporten of bewegen? 86% 92% 90% van alle bezochte ouderen heeft recreatieve bezigheden. Het verschil tussen mannen en vrouwen is klein, evenals het verschil naar leeftijd. Het meest worden lezen en puzzelen genoemd. Bijna iedereen met recreatieve activiteiten noemt meerdere bezigheden. Genoemd worden bijvoorbeeld: Voetbal kijken Schilderen, tekenen, glas bewerken Krant lezen en tv kijken. Muziek Puzzelen, lezen, computer Puzzelen en voetbal kijken. Lezen, bridge, televisie kijken (vooral sport) Muziek luisteren en lezen Puzzelen, handwerken Yoga, bridgen, lezen. Lezen en puzzelen. Lezen, breien, borduren, haken, puzzelen. Lezen, film gaan, bridgen Schilderen 16

17 Computer, tablet en mobiele telefoon Heeft u een computer? 57% 33% 42% van de bezochte ouderen heeft een computer. nen computeren meestal vaker dan vrouwen, maar het verschil wordt in jongere leeftijdsgroepen steeds kleiner. Het computeren neemt jaar op jaar toe. Bij de 81-jarigen had in % een computer. Van de SOEK-ouderen heeft 29% een tablet. 36% van de mannen en 25% van de vrouwen. Heeft u een mobiele telefoon? 67% 48% Van de bezochte ouderen heeft ruim de helft (55%) een mobiele telefoon. en beschikken wat minder vaak dan mannen over een mobiele telefoon. Kunt u goed omgaan met uw computer, tablet en mobiele telefoon? Ruim de helft (53%) van de ouderen vindt dat zij goed kunnen omgaan met deze apparaten. Dit geldt voor 61% van de mannen en 48% van de vrouwen. Een tamelijk grote groep kan niet goed omgaan met een computer, tablet of mobiele telefoon. De behoefte aan uitleg/begeleiding op dit gebied is zeer gering.3% van de bezochte ouderen heeft behoefte aan hulp. Vrijwilligerswerk Doet u aan vrijwilligerswerk? 19% 9% 13% van de bezochte ouderen in de Hof van Twente doet aan vrijwilligerswerk. nen wat vaker dan vrouwen. De monitor van de GGD geeft voor de Hofse 75-plussers een percentage van 31%. Het uitvoeren van vrijwilligerswerk neemt snel af naarmate men ouder wordt. Dit geldt voor mannen en in nog sterkere mate voor vrouwen. Bij de 81-jarigen deed in 2017 nog 22% aan vrijwilligerswerk. Twee vrouwen geven aan alsnog vrijwilligerswerk te willen gaan doen. Uit de opmerkingen bij deze vraag wordt duidelijk welk type vrijwilligerswerk men verricht. Enkele voorbeelden: Koffie schenken bij gezellige morgen. Helpen met bingo. Breien voor KIKA kinderen. Gastvrouw en hulp in winkeltje en voorlezen. Boodschappen doen met iemand, verzorgen koffieochtenden kerk, bezoekjes verzorgingshuis. Gastvrouw bij het Rode Kruis. Bestuurslid ouderenbond. Kassa en koffieschenken bij klompenmuseum. Werkt in tuin van zorgboerderij. Bent u tevreden over de manier waarop u uw tijd kunt besteden? 86% 87% De meeste ouderen, 87%, zijn tevreden over de manier waarop zij hun tijd besteden. 17

18 Eén op de tien ouderen wil wat veranderen aan de tijdsbesteding. Uit de gemaakte opmerkingen blijkt dat het vooral gaat om activiteiten buiten de deur, waarmee men met andere mensen in contact komt. Voorbeelden: Beweeg activiteit. Zou zo graag weer de dingen willen doen, zoals eerder handwerken, maar helaas door lichamelijke ongemakken niet mogelijk. Meer contacten. Vaker bij kennissen op bezoek. Indien mogelijk rolstoel wandelen. Activiteiten buiten woning. Schaakmaatje i.v.m. gehoorproblemen. telzorg telzorg is zorg die gegeven wordt aan een bekende uit de eigen omgeving, zoals partner, ouders, kinderen, buren of vrienden, wanneer deze voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt zijn. Kenmerkend voor mantelzorg is de persoonlijke relatie met de verzorgde. Geeft u mantelzorg? 15% 10% In de Hof van Twente geeft 12% van de bezochte ouderen mantelzorg. Het geven van mantelzorg loopt terug met de leeftijd. Uit de opmerkingen bij deze vraag blijkt dat de meeste mantelzorg aan de partner wordt gegeven. Dit wordt door GGD onderzoek bevestigd. Buren worden een paar keer genoemd en een enkele keer zoon of dochter, een kennis of een zus. Eén op de vijf mantelzorgers (20%) voelt zich enigszins belast door het geven van zorg; 6%, voornamelijk vrouwen, voelt zich zwaar belast. Niemand voelt zich overbelast. Krijgt u mantelzorg? 37% 35% Van de bezochte ouderen krijgt 35% mantelzorg. Het ontvangen van mantelzorg loopt sterk op met de leeftijd. Bij de 81-jarigen in 2017 kreeg 21% mantelzorg. Uit de opmerkingen bij deze vraag blijkt dat men verreweg de meeste mantelzorg van de kinderen, kleinkinderen en de partner krijgt. Wilt u informatie over mantelzorg en mantelzorgondersteuning ontvangen? 7% van de bezochte ouderen beantwoord deze vraag bevestigend (10% van de mannen en 5% van de vrouwen). 3.6 Sociale contacten en eenzaamheid Kinderen en buren Heeft u kinderen? 91% van de bezochte ouderen heeft kinderen. De meeste ouderen (92%) kunnen een beroep doen op de kinderen in geval van nood. De belangrijkste reden waarom dit niet kan, is dat kinderen te ver weg wonen. Heeft u regelmatig contact met de buren? 87% 85% De meeste ouderen, 87%, hebben regelmatig contact met de buren en kunnen hen als het nodig is om hulp vragen. 94% van de bezochte ouderen kan met vragen of problemen altijd bij iemand terecht. 18

19 Bent u tevreden met de sociale contacten die u heeft? 85% De meeste mensen (84%) zijn tevreden met hun sociale contacten. Er is nauwelijks verschil tussen mannen en vrouwen. 16% is even tevreden als ontevreden en niemand is echt ontevreden. Eenzaamheid Voelt u zich wel eens eenzaam? 84% 11% 25% 20% van de bezochte ouderen voelt zich wel eens eenzaam. en voelen zich vaker eenzaam, dan mannen. Eenzaamheid neemt toe met de leeftijd. Het eenzaamheidspercentage ligt opvallend lager, dan uit de GGD monitor van 2016 naar voren komt. Uit de monitor blijkt dat 45% van de 75- plussers in de Hof van Twente matig tot (zeer) ernstig eenzaam is. Het verschil wordt waarschijnlijk veroorzaakt door de verschillende manieren van vragen stellen. Eenzaamheid komt niet alleen voor bij ouderen, maar ook bij volwassenen. In de Hof van Twente is 30% van de volwassenen matig tot zeer ernstig eenzaam. Een situatie die zich in veel gevallen door zet, wanneer men ouder wordt. Ervaart men eenzaamheid ook als een probleem? Voor twee mannen en acht vrouwen is dit inderdaad een probleem. Zes van deze personen stellen een vervolgcontact met de cliëntondersteuner op prijs. Er is een algemene vraag gesteld naar suggesties om eenzaamheid te voorkomen of te verminderen. Oplossingen die ouderen bijvoorbeeld noemen: Zelf contact zoeken. Buiten kom je altijd wel iemand tegen. Vrijwilligerswerk gaan doen, bij een club gaan. Wandelen, winkel bezoeken, eetgroep. Meestal begint het bij jezelf, ergens bij gaan en dingen ondernemen Aansluiten bij bv. een buurtvereniging. Geen echte oplossing voor, doen waar je interesse ligt. Actief blijven zolang het kan. Contact zoeken met buren. Opgewekt blijven. Contacten blijven onderhouden ook als het moeilijker wordt. Zelf actief blijven, contacten aangaan, bewegen. Straatje rond, ziet een bekende dan een praatje, dat moet jezelf doen. 3.7 Voorzieningen Gaat u wel eens naar een ontmoetingsbijeenkomst, zoals dorpshuiskamer, koffieochtend of soos of naar een lezing? 32% 50% 43% van de bezochte ouderen gaat wel eens naar een bijeenkomst, een koffieochtend of iets dergelijks. en doen dit vaker dan mannen. Degenen die er geen gebruik van maken, hebben er geen behoefte aan of hebben het te druk. 19

20 Kent u de locaties waar open eettafels zijn? 65% 82% Driekwart van de bezochte ouderen weet waar de open eettafels zijn. Dat betekent niet dat men ook massaal van deze voorziening gebruik maakt. Slechts 9% van de ouderen gaat wel eens naar de open eettafel. 5% wil wel wat meer informatie over de open eettafel. Weet u waarvoor u terecht kunt bij Salut? 58% 53% Ruim de helft (55%) van de bezochte ouderen weet waarvoor men bij Salut terecht kan. 44% van de ouderen kent de Welzijnswijzer van Salut. Heeft u het afgelopen jaar moeite gehad om rond te kunnen komen met het inkomen van uw huishouden? Ja, grote moeite Ja, enige moeite Nee, geen moeite, maar moet wel letten op mijn uitgaven Nee, geen moeite Figuur 3.4 Moeite met rondkomen 0% 0% 4% 8% 11% 13% 85% 79% De meeste ouderen (83%) hebben geen moeite om rond te komen van het huishoudinkomen. 12% moet wel letten op de uitgaven en 5% zegt enige moeite te hebben met rondkomen. De vraag over inkomen is bijna door alle ouderen beantwoord. Bent u bekend met financiële regelingen, zoals huurtoeslag, PGB en kwijtschelding van gemeentelijke belastingen? 65% 58% 60% van de bezochte ouderen kent de financiële regelingen, zoals huurtoeslag, PGB, zorgtoeslag en kwijtschelding van gemeentelijke belastingen of heeft er wel eens van gehoord. nen zijn wat beter op de hoogte dan vrouwen. Een kleine groep ouderen (negen personen) heeft behoefte aan ondersteuning bij de financiële administratie. Weet u wat de brievenhulp is en doet? Ruim een kwart van de bezochte ouderen (28%) weet wat de brievenhulp is en doet. en zijn hierover beter op de hoogte dan mannen. 38% van de vrouwen en 8% van de mannen kent de brievenhulp. Een enkeling wil informatie over de brievenhulp ontvangen. Heeft u gedacht aan afspraken en regelingen rondom overlijden? Deze vraag was optioneel vanwege de gevoeligheid van het onderwerp, maar is toch door de meeste ouderen beantwoord. Driekwart van de ouderen beantwoordt deze vraag bevestigend. 20

21 3.7 Reacties op de huisbezoeken Aan het einde van het huisbezoek is gevraagd of er nog vragen, tips of opmerkingen zijn en wat men van het gesprek vond. Enkele vragen en opmerkingen: telzorg wordt te zwaar voor 1 persoon. Vragen over vrijetijdsbesteding. Indien nodig zal meneer een beroep op Salut doen. 1 of 2 keer per week een goede vegetarische maaltijd bezorgen. (dat is er niet) Huishoudelijke hulp komt te weinig, willen graag wat meer uren. Mevrouw vraagt info over invalidenparkeerkaart. Bestrating om het appartement de Zwaan, goed bestraten, nu moeilijk met rollator. Boodschappen doen wordt een probleem, zou graag ondersteuning hebben. Breng goede voeding onder de aandacht middels folders, samenwerking huisarts/diëtiste. Zelf ook proberen contact te houden met mensen, erop uit gaan. Nee, ik ben eenzaam Belangrijk is om de contacten die je hebt aan te houden, ondanks de beperkingen die je krijgt. Kan bewegen in Stadshagen blijven bestaan? Nee, ik zou het niet weten, weet u, je moet er zelf wat van maken. Graag informatie over onder begeleiding zwemmen en klussendienst voor de tuin. Wil graag informatie over Salut, Huishoudhulp komt te kort. Vergunning parkeerplaats voor haar huis. Zorgflat waar je zelfstandig woont en gebruik kunt maken van voorzieningen. Zo lang mogelijk zelfstandigheid behouden. Hometrainer op 2e verdieping, Zelf initiatief nemen en een huisdier nemen. Mevrouw dacht dat we direct met oplossingen konden komen voor het vervoer. Wist niet dat er bepaalde voorzieningen waren, waar je gebruik van kunt maken o.a. hulp bij boodschappen. De reacties op de huisbezoeken zijn overwegend positief. De meeste ouderen vinden het fijn dat er iemand tijd neemt voor een goed gesprek en een luisterend oor biedt. Regelmatig worden seniorenvoorlichters uitgenodigd om nog een keer langs te komen. Negatieve en/of kritische reacties zijn een uitzondering. Meest genoemde oordelen over het gesprek: goed gesprek (33x), prima gesprek (19x), fijn gesprek (14x), en prettig gesprek (13x). Samenvatting van de oordelen over het huisbezoek: Altijd nuttig gesprek. Bedankt voor het gesprek. Duidelijk gesprek. Erg leuk, gewoon erg gezellig (kom maar een keertje weer) "Fijn en alles goed uitgelegd. Voor herhaling vatbaar." Fijn en nuttig gesprek.2x Fijn gesprek 14x Fijn om meer te weten over Salut. Geweldig en gezellig. Gezellig 4x Gezellig "komt nen moal wier" Gezellig en interessant gesprek. Gezellig gesprek, goede vragen. Gezellig, goed op de hoogte gebracht met alles. Gezellig, heel leuk. Gezellig, leerzaam. fijne informatie. Gezellig. goed gesprek. Goed 33x Goed, verhelderend. Goed en zinvol gesprek. Heel fijn en duidelijk gesprek. Heel goed 3x 21

22 Heel interessant gesprek. Heel prettig gesprek 2x Heel zinvol gesprek. Het was heel fijn Hij zag tegen het gesprek op en was blij, dat het afgelopen was, Informatief gesprek. Informatief, positief Interessant gesprek 4x. Interessant gesprek; ik kon van mij afpraten. Interessant om informatie te krijgen. Leerzaam gesprek. Leuk en gezellig, fijn dat u er was, vond het erg gezellig. Leuk gesprek 2x. Leuk, gezellig gesprek. Mooi en interessant Nette vragen, gezellig en leuk gesprek. Niet nodig Niet vervelend gesprek. Nuttig 6x. Nuttig en fijn gesprek. Ontspannen gesprek. Optimaal Positief gesprek. Prettig en rustgevend gesprek. Prettig gesprek 13x Prettig, gezellig gesprek. Prima 19x. Prima, mooi gesprek. Prima, heel zinvol. Prima, was niet noodzakelijk. Sympathiek. Verhelderend gesprek. Vrijblijvend, gezellig Wel aangenaam. Wel goed gesprek 2x. Wel leuk. Wel prettig, het ging niet over het ziek zijn. Zeer interessant. Zeer nuttig gesprek. Zinvol gesprek. 22

23 4 Vervolgtraject 4.1 Indruk seniorenvoorlichters Na afloop van het huisbezoek geeft de seniorenvoorlichter schriftelijk zijn of haar oordeel over het verloop van het gesprek en hoeveel tijd ermee gemoeid was. Bovendien wordt aangegeven, welke indruk men heeft ten aanzien van eenzaamheid en zelfredzaamheid en of verdere actie nodig is. De eigen indruk van de seniorenvoorlichters is niet opgenomen in deze rapportage. Deze persoonlijke beschrijvingen zijn uitsluitend bedoeld voor de cliëntondersteuner om een goede inschatting te kunnen maken van de stand van zaken en eventuele vervolgacties. Anders Moeizaam 6% 4% Prettig/aangenaam 90% Figuur 4.1 Oordeel over het verloop van het gesprek Het overgrote deel van de gesprekken is op een prettige of aangename manier verlopen. Zestien gesprekken waren moeizaam of verliepen anders dan verwacht. Eén gesprek verliep moeizaam, doordat meneer erg doof was. Een gesprek loopt anders, wanneer de partner of een aanwezige zoon zich er teveel mee bemoeit. De duur van de gesprekken varieert van minder dan een uur tot twee en een half uur. De meeste gesprekken duren ongeveer anderhalf uur. ½ - 1 uur 30% 1-1½ uur 54% 1½ - 2 uur 14% 2-2½ uur 2% Figuur 4.2 Gespreksduur 4.2 Verwijzingen Ouderen met vragen op het gebied van zorg en/of ondersteuning of met vragen over de Wmo zijn doorverwezen naar Salut of de gemeente. Ouderen met financiële vragen of die behoefte hebben aan hulp bij de thuisadministratie kunnen ondersteuning krijgen via het project De omslag. Negen personen hebben behoefte aan ondersteuning op dit terrein. 4.3 Vervolgcontacten In principe is het huisbezoek eenmalig. Mochten er bepaalde vragen of problemen gesignaleerd worden, die men niet zelfstandig op kan lossen, dan wordt in eerste instantie verwezen naar de cliëntondersteuner. Soms is een telefonisch contact voldoende, maar veelal zal een steuntje in de rug nodig zijn om de eerste stappen naar een bepaalde instantie of persoon te zetten. Bij 38 ouderen was direct een vervolgcontact nodig en/of gewenst. De inhoud van de vervolgcontacten is heel divers, de meesten gaan over huishoudelijke hulp, (mantelzorg)ondersteuning, vervoer, vrije tijdsbesteding en financiën. Veel ouderen reageren in eerste instantie afwachtend of afhoudend op vervolgcontacten. Later in de contacten blijkt dat ze het advies, de ondersteuning en hulp erg gewaardeerd hebben. 23

24 5 Conclusies Doelstelling SOEK stelt zich ten doel: het vroegtijdig signaleren van risico s op het gebied van eenzaamheid en zelfredzaamheid en het stimuleren van eigen initiatief en verantwoordelijkheid om eventuele problemen te voorkomen, te verminderen of op te lossen. Deze doelstelling wordt gehaald. Uit de rapportage blijkt, dat de huisbezoeken een duidelijke signaleringsfunctie hebben en dat het gesprek wordt aangegaan over oplossingen voor problemen, die in de toekomst kunnen ontstaan. Wat signalering betreft is de woonsituatie beschreven, de mate van zelfredzaamheid, de ervaren gezondheid, de tijdsbesteding, de sociale contacten, eenzaamheid en de bekendheid en het gebruik van een aantal voorzieningen. Tegelijkertijd is aangegeven op welke terreinen men belemmeringen ervaart en welke oplossingen men daar al dan niet voor gevonden heeft. De huisbezoeken laten zien dat ouderen veel hebben moeten regelen om zelfstandig te kunnen blijven wonen en deelnemen aan het maatschappelijk leven. Duidelijk wordt ook, dat dat regelen niet ophoudt, wanneer men 87 is, maar jaar op jaar nodig blijft. Met de meeste ouderen gaat het goed. Men is tevreden over de woning, over de bezigheden en over de sociale contacten. Tegelijkertijd ervaart men met het ouder worden steeds meer beperkingen en rapporteert men ook meer eenzaamheid. Het huishouden, de boodschappen, vervoer: het gaat allemaal steeds meer moeite kosten. Veel moeten regelen en qua gezondheid niet goed uit de voeten kunnen, dat maakt ouderen kwetsbaar. Door middel van regelmatige huisbezoeken kan een vinger aan de pols worden gehouden als het gaat om zelfredzaamheid en de toenemende vraag om hulp en ondersteuning. Ouderen worden zoveel mogelijk gestimuleerd om zelf oplossingen voor allerlei praktische, maar ook sociaal-emotionele problemen te vinden. Dat lukt meestal wel, maar er is ook een groep die een steuntje in de rug nodig heeft. Zonder SOEK-huisbezoeken hadden deze vervolgcontacten niet of misschien in een veel later stadium plaats gevonden. Algemeen: - Totaal zijn er in 2018 in de Hof van Twente 179 ouderen bezocht (65 mannen en 114 vrouwen). - De respons is 44%. - De gemiddelde leeftijd is 87 jaar. - Er zijn 14 seniorenvoorlichters op pad geweest. Wonen en huishoudsituatie: - Bijna alle bezochte ouderen zijn tevreden over de buurt waarin zij wonen en de woning zelf. - Ruim de helft (58%) van de ouderen woont alleen. Zelfredzaamheid: - De zelfredzaamheid in de huidige woning is groot. 89% kan zich goed redden, mits men de nodige maatregelen en voorzieningen getroffen heeft. en hebben wat meer problemen met zelfredzaamheid dan mannen. De redzaamheid in de woning wordt minder als men ouder wordt. - 63% van de ouderen heeft aanpassingen in huis, zodat men er langer kan blijven wonen. - Driekwart van de ouderen heeft huishoudelijke hulp. - Veel ouderen kunnen nog zelfstandig boodschappen doen (69%). nen hebben hier wat minder problemen mee dan vrouwen. Vaak is er hulp van de partner of de kinderen. - 16% van de bezochte ouderen heeft wel eens problemen met vervoer. De vervoersproblemen nemen toe met de leeftijd. - 6% van de bezochte ouderen voelt zich wel eens onveilig in huis. Gezondheid en leefstijl: - 53% van de bezochte ouderen ervaart de eigen gezondheid als (zeer) goed. en oordelen minder positief dan mannen. - Ruim een kwart (28%) van de ouderen heeft zorgen waar men dagelijks mee bezig is. De meeste zorgen betreffen de eigen gezondheid. - 23% van de bezochte ouderen is in de afgelopen 3 maanden gevallen. en vallen vaker dan mannen. Het aantal vallers neemt fiks toe met de leeftijd. - De meeste ouderen gebruiken medicijnen op doktersvoorschrift. 93% van de bezochte ouderen gebruikt medicijnen. Over het algemeen kan men zich hier goed mee redden. 24

25 - 61% van de ouderen maakt nog elke dag zelf warm eten klaar. en hebben aanzienlijk minder problemen met warm eten klaar maken dan mannen. - Ruim de helft van de ouderen (52%) eet dagelijks twee of meer porties groente. - Bijna twee derde van de ouderen (64%) eet dagelijks twee stuks fruit of meer. - De helft van de ouderen drinkt dagelijks voldoende (anderhalve liter of meer). - Bijna twee derde van de bezochte ouderen (64%) zegt regelmatig aan sport- of bewegingsactiviteiten te doen, zoals wandelen, fietsen of in de tuin werken. Lichamelijke beperkingen zijn de belangrijkste reden om niet meer aan bewegen te doen. Tijdsbesteding: - 90% van de bezochte ouderen benoemt recreatieve bezigheden. Veel genoemd zijn lezen en puzzelen. De meeste ouderen noemen meer dan één recreatieve bezigheid. - 42% van de ouderen heeft een computer, 29% een tablet en 55% een mobiele telefoon. Ruim de helft van deze ouderen vindt dat zij goed met deze apparaten om kunnen gaan. Slechts 3% heeft behoefte aan hulp of uitleg. - 13% van de bezochte ouderen doet aan vrijwilligerswerk. - Bijna alle bezochte ouderen (87%) zijn tevreden over de tijdsbesteding; twee personen zijn ontevreden. - 12% van de bezochte ouderen geeft momenteel mantelzorg. De meeste mantelzorg wordt aan de partner gegeven. Het geven van mantelzorg neemt af met de leeftijd. 20% van de mantelzorgers voelt zich enigszins belast; 6% voelt zich zwaar belast. - 35% van de bezochte ouderen krijgt mantelzorg. en krijgen veel vaker mantelzorg dan mannen. Leeftijd heeft een duidelijke invloed. Sociale contacten en eenzaamheid: - 91% van de bezochte ouderen heeft kinderen. - De meeste ouderen hebben regelmatig contact met hun kinderen en de buren en kunnen als dat nodig is een beroep op hen doen. - De meesten ouderen (94%) zeggen ook altijd wel bij iemand terecht te kunnen met een vraag of een probleem. - Een zeer ruime meerderheid, 84%, van de bezochte ouderen is tevreden over de sociale contacten die men heeft. Er is nauwelijks verschil tussen mannen en vrouwen. Niemand is ontevreden. - Ondanks de tevredenheid over de sociale contacten voelt 20% van de ouderen zich wel eens eenzaam. en zijn vaker eenzaam, dan mannen. Eenzaamheid neemt toe met de leeftijd. Voor een aantal ouderen (tien personen), is eenzaamheid een probleem. Zes van hen stellen een contact met de cliëntondersteuner op prijs. Voorzieningen: - 43% van de bezochte ouderen gaat wel eens naar een ontmoetingsbijeenkomst, een lezing of een koffieochtend. - Driekwart van de ouderen weet waar de locaties voor de open eettafel zijn. 9% gaat daadwerkelijk wel eens eten bij de open eettafel. - 55% van de bezochte ouderen weet waarvoor men terecht kan bij Salut. - De meeste ouderen (83%) hebben het afgelopen jaar geen moeite gehad om rond te komen van het huishoudinkomen. 12% moet wel op de uitgaven letten en 6% heeft moeite gehad met rondkomen. - 60% van de bezochte ouderen is op de hoogte van allerlei financiële regelingen, zoals gemeentelijke heffingen, zorgtoeslag en dergelijke. - Driekwart van de ouderen heeft gedacht aan afspraken en regelingen rondom overlijden.. 25