SOEK Senioren Op Eigen Kracht Hof van Twente 2013

Transcriptie

1 SOEK Senioren Op Eigen Kracht Hof van Twente

2 Colofon Senioren Op Eigen Kracht 2013 Februari 2014 Jannet Visser (adviseur gezondheidsbevordering ouderen GGD Twente) Evelien Mazeland (ouderenadviseur / - consulent SWO Hof van Twente) Stichting Welzijn Ouderen Hof van Twente Rozenstraat 2a 7471 JN Goor Telefoon: Stichting Welzijn Ouderen Hof van Twente Overname van dit rapport of gedeelten daaruit is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. 2

3 Inhoudsopgave Samenvatting 5 1 SOEK, de uitvoering Doel Doelgroep Het team en de werkwijze Werving Vragenlijst Begeleidend onderzoek Samenwerking Wierden, Tubbergen, Hellendoorn, Almelo en Hof van Twente 9 2 Aantal huisbezoeken Aantal deelnemers Verhouding mannen-vrouwen 10 3 Resultaten huisbezoek Inleiding Wonen en zelfredzaamheid 11 - Wonen 11 - Zelfredzaamheid bij boodschappen doen 12 - Zelfredzaamheid bij warm eten klaar maken 13 - Vervoer 13 - Veiligheid Gezondheid 14 - Ervaren gezondheid 14 - Psychische gezondheid 14 - Beperkingen 15 - Vallen 16 - Medicijngebruik Tijdsbesteding 17 - Bewegen 17 - Recreatieve bezigheden 18 - Vrijwilligerswerk 19 - Mantelzorg 20 - Andere werkzaamheden Sociale contacten en eenzaamheid 21 - Huishoudsituatie 21 - Sociale contacten 22 - Eenzaamheid Voorzieningen bekendheid en gebruik Reacties op de huisbezoeken 25 4 Vervolgtraject Vervolgcontacten Verwijzingen Registratie 26 5 Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen 29 Bijlage 1 Integrale lijst met opmerkingen bij de vragenlijst 3

4 4

5 Samenvatting In 2013 zijn in de gemeente Hof van Twente voor het tweede jaar preventieve huisbezoeken uitgevoerd onder de naam SOEK = Senioren Op Eigen Kracht. Het doel van SOEK is het tijdig signaleren van problemen op het gebied van eenzaamheid en zelfredzaamheid en het stimuleren van eigen initiatief en verantwoordelijkheid. De huisbezoeken worden uitgevoerd door seniorenvoorlichters, dit zijn vrijwilligers, die hiervoor speciaal zijn opgeleid. De organisatie is in handen van de ouderenadviseur van Stichting Welzijn Ouderen. De preventieve huisbezoeken behoren tot de reguliere taak van het welzijnswerk. In het tweede uitvoeringsjaar zijn evenals in 2012 ouderen benaderd van 77 jaar. Naast de ouderen uit 2013 is een klein aantal ouderen uit 2012 bezocht, die nog niet aan bod waren gekomen. Zij zijn inmiddels 78 geworden. Evenals in het eerste SOEK-jaar is in 2013 verder gegaan met het bezoeken van de oudste ouderen. Een groep van 40 personen is bezocht variërend in leeftijd van 91 tot 99 jaar. Dit is de tweede rapportage over de SOEK-huisbezoeken. In dit verslag wordt een beschrijving gegeven van de inhoud van de gesprekken met de 77 en 78 jarigen. De resultaten van de gesprekken met de oudste ouderen zullen afzonderlijk worden verwerkt, wanneer er een voldoende grote groep is om conclusies over te kunnen trekken. In 2013 zijn in de Hof van Twente totaal 217 ouderen bezocht; 177 ouderen van jaar en 40 ouderen van jaar. De rapportage is beschreven op basis van 177vragenlijsten en aanvullende opmerkingen. Tussen haakjes zijn de percentages van 2012 vermeld. De belangrijkste resultaten zijn: Wonen Het merendeel van de bezochte ouderen in de Hof van Twente is tevreden over de woonsituatie. 96% (91%) bevalt het wonen in de buurt goed. Een vergelijkbaar percentage, 96% (92%), is tevreden over de woning. Van de bezochte ouderen zegt 8% (10%) zich niet meer zo goed te kunnen redden in de woning. Ondertussen heeft men wel allerlei maatregelen genomen, zoals hulp in de huishouding, om zich in huis inderdaad wel goed te kunnen redden. Zelfredzaamheid 12% (20%) van de bezochte ouderen kan niet meer zelfstandig boodschappen doen. Vrouwen hebben hier vaker problemen mee dan mannen. 18% (21%) van de bezochte ouderen maakt niet meer elke dag warm eten klaar. Op dit terrein hebben de mannen meer problemen, dan de vrouwen, maar wellicht speelt traditie hier een rol. 6% (13%) van de ouderen heeft vervoersproblemen, waardoor men ergens niet naartoe kan gaan, waar men wel graag naartoe had gewild. Gezondheid Van de bezochte ouderen ervaart 68% (65%) de eigen gezondheid als (zeer) goed tot uitstekend. Ondanks de goed ervaren gezondheid brengt de gezondheidssituatie echter wel beperkingen met zich mee. 34% (38%) van de mannen en 42% (53%) van de vrouwen zegt allerlei activiteiten en werkzaamheden niet meer te kunnen doen vanwege de gezondheid. Het meest genoemd worden beperkingen bij huishoudelijke taken. Op de tweede plaats komen beperkingen in mobiliteit (lopen, tillen, bukken). Bijna een kwart van de bezochte ouderen rapporteert problemen met de psychische gezondheid, met name ernstige vergeetachtigheid en gespannenheid of stress.. 12% (13%) van de ouderen is in de afgelopen 3 maanden gevallen. Het medicijngebruik ligt hoog. 83% (85%) van de bezochte ouderen gebruikt medicijnen (op doktersvoorschrift). Daar kan men zich over het algemeen goed mee redden. Tijdsbesteding Veel ouderen zeggen regelmatig aan sport- of beweegactiviteiten te doen: 81% (70%). Vrouwen bewegen aanzienlijk minder dan mannen. Hoe vaak en hoe lang men beweegt is niet gevraagd. Het meest genoemd zijn fietsen, wandelen en werken in de tuin. 90% (83%) van de ouderen heeft recreatieve bezigheden. Verreweg het meest genoemd worden lezen en puzzelen. 33% (20%) van de ouderen noemt computeren. Vrijwel alle ouderen hebben meer dan één recreatieve bezigheid. 31% (34%) van de ouderen doet aan vrijwilligerswerk; 21% (20%) geeft mantelzorg. 5

6 Bijna alle ouderen, 98% (96%), zijn tevreden of redelijk tevreden over de manier waarop zij hun tijd vullen. Sociale contacten en eenzaamheid 27% (49%) van de bezochte ouderen woont alleen. Vrouwen wonen vaker alleen, dan mannen. Vrijwel alle ouderen hebben regelmatig contacten met kinderen, familie en/of vrienden en buren. Ook kan vrijwel iedereen bij iemand terecht als er problemen zijn. De tevredenheid over de sociale contacten is dan ook groot: 90% (92%) is tevreden; 9% (5%) is even tevreden als ontevreden en 1% (3%) is niet tevreden. Ondanks de positieve ervaring met de sociale contacten voelt 14% (17%) van de bezochte ouderen zich wel eens eenzaam. Mogelijk ligt dit percentage in werkelijkheid hoger. Volgens recent GGD onderzoek 1 is 46% van de 75-plussers in Twente matig tot (zeer) ernstig eenzaam. Voorzieningen Van de bezochte ouderen kent 46% (44%) de publieksbalie; 27% (37%) heeft er wel eens gebruik van gemaakt. In 2013 weet 45% (40%) van de bezochte ouderen waarvoor men bij de Stichting Welzijn Ouderen in de Hof van Twente terecht kan. Een van de activiteiten van de Stichting Welzijn Ouderen is het bieden van ondersteuning bij financiële administratie. Weinig ouderen hebben hier behoefte aan. In alle gesprekken zijn de onderwerpen eenzaamheid en zelfredzaamheid aan de orde geweest. Het huisbezoek is daardoor een manier van werken om problemen op deze gebieden (tijdig) te signaleren. Daarnaast kunnen ouderen zich uiten over de beperkingen die zij ervaren in relatie tot hun gezondheid, maar kunnen zij ook praten over de prettige dingen in het leven en de manier waarop zij een zinvolle en bevredigende dagbesteding vinden. Uit een vergelijk met de cijfers van 2012 blijkt dat al bij een geringe toename van de gemiddelde leeftijd, van 77 naar 80 jaar, de resultaten ongunstiger uitpakken. Verschillen zijn er met name op het gebied van zelfredzaamheid. Ouderen tonen zich uiterst positief over de huisbezoeken. Folders worden uitgereikt en eventueel afspraken gemaakt voor een vervolggesprek met de ouderenadviseur. Ouderen worden zoveel mogelijk gestimuleerd om zelf initiatief te nemen. Lukt dat niet, dan kunnen zij rekenen op een steuntje in de rug. 1 Op verkenning in Twente, Gezondheidsmonitor 2012, GGD Twente 6

7 1 SOEK, de uitvoering 1.1 Doel De doelstelling van Senioren Op Eigen Kracht (SOEK) is het in een vroeg stadium signaleren van problemen op het gebied van eenzaamheid en zelfredzaamheid en het stimuleren van eigen initiatief en verantwoordelijkheid van ouderen. De Stichting Welzijn Ouderen in de Hof van Twente wil ouderen die het risico lopen te vereenzamen al in een vroeg stadium opsporen en niet afwachten tot sociale contacten wegvallen. Naast vroegsignalering wil SOEK de zelfstandigheid en deelname aan het maatschappelijk leven bevorderen. Dit sluit goed aan bij de uitgangspunten van de WMO om ouderen te mogelijkheid te bieden zo lang mogelijk te blijven wonen in het eigen huis en te kunnen participeren aan de samenleving. Hoofddoel van de huisbezoeken is het bespreekbaar maken van het onderwerp eenzaamheid en het vergroten van de zelfredzaamheid van ouderen. Dit gebeurt niet door middel van het traditionele beroep op voorzieningen en zorg, maar door in te zetten op eigen kracht, eigen initiatief en eigen verantwoordelijkheid. Komen ouderen er zelf niet uit, dan wordt aanvullende ondersteuning geboden. Het huisbezoek biedt de gelegenheid om onder andere de publieksbalie, de activiteiten voor ouderen van de Stichting Welzijn Ouderen, het maatschappelijk werk en mogelijkheden voor financiële ondersteuning onder de aandacht te brengen. 1.2 Doelgroep De huisbezoeken richten zich in de eerste plaats op zelfstandig wonende ouderen die 77 worden in het jaar van bezoek en de aller-oudste ouderen. Ouderen tussen de 75 en de 80 jaar krijgen vaker te maken met lichamelijke achteruitgang en verlies van een partner, dan hun jongere leeftijdsgenoten. Naar verwachting kan bij deze leeftijdsgroep toch veelal nog het sociale netwerk gestimuleerd worden. In de Hof van Twente is er voor gekozen om niet alleen de ouderen van 77 jaar, maar ook de oudste ouderen te benaderen. Juist zij vormen een kwetsbare groep met grote kans op overlijden en wegvallen van naasten. Ook zij moeten, zo lang het nog kan, van een huisbezoek gebruik kunnen maken. 1.3 Het team en de werkwijze De huisbezoeken worden afgelegd door vrijwilligers: de seniorenvoorlichters. Het gaat er bij het huisbezoek niet om allerlei mogelijkheden voor hulp- en ondersteuning onder de aandacht te brengen, maar om erachter te komen welke vragen, behoeften en problemen er bij de ouderen leven en welke oplossing men zelf weet of uit kan voeren. Zo nodig wordt een steuntje in de rug gegeven bij vervolgstappen. Het is de bedoeling om niet aanbod-, maar vraaggericht te werken. Het accent ligt op eenzaamheid en zelfredzaamheid. Er zijn regelmatig teamoverleggen/studiemiddagen met de vrijwilligers. Het uitvoerend team bestond 2013 uit 14 seniorenvoorlichters. De vrijwilligers hebben vier studiemiddagen gehad. - 1 keer terugkoppeling van het verslag van 2012 met medewerking van Jannet Visser van de GGD. - 1 keer studiemiddag over ouderenmishandeling: Ouderen in Veilige Handen met Mieke van der Hout van Mediant. - 1 middag is er een rondleiding + voorlichting geweest op de zorgboerderij: Klein Exterkate in Ambt-Delden. - 1 evaluatie middag om de voortgang van 2013 te bespreken en 2014 te plannen en voor te bereiden. Tijdens de teamoverleggen worden ook praktische zaken geregeld en de adressen van ouderen verdeeld die een huisbezoek wensen. De teamoverleggen hebben een positief effect op de vrijwilligers. De betrokkenheid bij de huisbezoeken en bij elkaar is duidelijk toegenomen. In principe is het huisbezoek eenmalig. Bij gesignaleerde problematiek wordt de ouderenadviseur ingeschakeld. Zij houdt vinger aan de pols, neemt nog eens contact op en geeft indien nodig extra ondersteuning. In het afgelopen jaar is 17 doorverwezen van de seniorenvoorlichters naar de ouderenadviseur. Er zijn zowel telefonische contacten geweest, als vervolg huisbezoeken afgelegd. 7

8 1.4 Werving De deelnemers voor de huisbezoeken worden persoonlijk aangeschreven namens de Stichting Welzijn Ouderen Hof van Twente in opdracht van de gemeente. Op basis van gegevens uit de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA) worden uitnodigingen gestuurd naar alle ouderen van een bepaald geboortejaar. In de uitnodiging wordt gevraagd of men af wil bellen, wanneer men een huisbezoek niet op prijs stelt. Ongeveer een derde van de aangeschreven ouderen heeft afgebeld. Deelname aan de huisbezoeken is niet verplicht en er zijn geen kosten aan verbonden om de drempel zo laag mogelijk te houden. Telkens wordt een groep van zodanige omvang aangeschreven, dat deze behapbaar blijft voor de seniorenvoorlichters en de ouderen niet te lang op een afspraak hoeven te wachten. De adressen worden verdeeld over de seniorenvoorlichters, die vervolgens zelf een afspraak maken voor een huisbezoek. Bij het afspraken maken zijn opnieuw een aantal ouderen afgevallen. In het Hofweekblad is een wervend artikel verschenen over de preventieve huisbezoeken. 1.5 Vragenlijst Voor de SOEK-huisbezoeken is in de gemeentes Wierden, Tubbergen, Hellendoorn en Almelo een identieke vragenlijst opgesteld. Dit is gebeurd door de ouderenadviseurs en de GGD Twente in samenspraak met de seniorenvoorlichters. De vragenlijst is geen onderzoeksvragenlijst, maar een leidraad voor gesprek. Door de opbouw van de vragenlijst en de volgorde van de thema s wordt het onderwerp eenzaamheid bespreekbaar gemaakt. In de vragenlijst komen de volgende onderwerpen aan de orde: wonen en zelfredzaamheid, gezondheid, tijdsbesteding, sociale contacten en eenzaamheid, en voorzieningen met name de bekendheid van de publieksbalie en de Stichting Welzijn Ouderen. Alle seniorenvoorlichters worden betrokken bij het evalueren en zo nodig aanpassen van de vragenlijst. Er zijn op basis van de ervaringen in 2012 al een aantal kleine tekstuele wijzigingen doorgevoerd. De resultaten van de huisbezoeken worden teruggekoppeld met de seniorenvoorlichters. Hiermee komt een proces op gang van uitwisseling van kennis en ervaring, niet alleen tussen professionals onderling, maar vooral ook tussen professionals en vrijwilligers. 1.6 Begeleidend onderzoek Om inzicht te verkrijgen in de gezondheidsproblematiek van de doelgroep wordt begeleidend onderzoek uitgevoerd door GGD Twente. Dit onderzoek geeft een beeld van de totale groep, zodat zo nodig de werkwijze van de seniorenvoorlichters hierop aangepast kan worden. De rapportage biedt handreikingen voor kwalitatieve verbeteringen of veranderingen. De onderzoeksresultaten kunnen bovendien handvatten geven voor preventief ouderenbeleid van de gemeente, het welzijnswerk of andere organisaties die zich met ouderen bezig houden, zoals de thuiszorg en de huisartsen. Ook kan een aanzet gegeven worden voor het ontwikkelen of effectiever inzetten van een vervolgaanbod. Voor het verwerken van de vragenlijsten is door de GGD Twente een invoerprogramma in Excel gemaakt. Volgens een vaste codering worden de vragenlijsten van de huisbezoeken ingevoerd door een vrijwilliger bij Stichting Welzijn Ouderen. Ook alle opmerkingen en suggesties van de ouderen zelf worden bijgehouden. De gegevens in Excel worden vervolgens door de GGD Twente ingelezen in SPSS (een gegevensverwerkingprogramma), waarna analyse van de resultaten plaats vindt. Bovendien wordt zo mogelijk een vergelijking gemaakt met cijfers uit gezondheidsmonitor van 2012 of het ouderenonderzoek van 2010, zodat bepaald kan worden of de bereikte doelgroep al dan niet afwijkt van het Twentse gemiddelde en of specifieke problemen soms vaker of juist minder vaak voorkomen. 1.7 Samenwerking Tubbergen, Wierden, Hellendoorn, Almelo en Hof van Twente De SOEK-huisbezoeken in de Hof van Twente staan niet op zichzelf, maar zijn uitgevoerd in samenwerking met de SWO s in gemeente Wierden, Hellendoorn, Tubbergen en Almelo. Dit betekent dat de werkwijze in de vijf gemeenten vergelijkbaar is. Ouderenadviseurs maken direct gebruik van elkaars ervaringen en expertise. De vragenlijsten zijn identiek en er wordt op dezelfde wijze geregistreerd door vrijwilligers. Dit maakt op termijn vergelijking van de resultaten tussen de gemeenten, maar ook tussen verschillende leeftijdsgroepen mogelijk. Primair doel van de samenwerking is professionalisering van het werk van de seniorenvoorlichters en het aanbieden van een kwalitatief goed product. De signalerings- en ondersteuningsfunctie van de huisbezoeken kan hierdoor steeds beter tot haar recht komen, terwijl er ook aandacht is voor de vervolgcontacten en een vervolgaanbod in de preventieve sfeer. 8

9 2 Aantal huisbezoeken 2.1 Aantal deelnemers Jaarlijks neemt het aantal ouderen van 65 jaar en ouder toe. Dit geldt niet alleen voor de Hof van Twente, maar voor heel Nederland. Per leeftijdscategorie kunnen er kleine schommelingen zijn, maar de groep als geheel neemt onvermijdelijk toe. In 2013 telde de Hof van Twente ongeveer inwoners. 22% van deze groep is 65 jaar of ouder. In 2040 zal dit percentage naar 30% zijn gestegen. Volgens CBS gegevens ziet de huidige groei er als volgt uit: Tabel 2.1 Leeftijd ouderen Hof van Twente Aantal ouderen plus plus jarigen plus Van de 323 aangeschreven ouderen hebben er 154 een huisbezoek gehad. Een deel van deze ouderen was al in 2012 uitgenodigd. De respons ligt op 48%. Voor echtparen is ieder apart een formulier ingevuld, waardoor er in de registratie ook ouderen die ouder of jonger dan 77 jaar zijn opgenomen Bij de 90-plussers zijn 40 huisbezoeken afgelegd. Ook zij zijn voor een deel al in 2012 uitgenodigd. In 2012 ging het om 22 huisbezoeken. In 2014 wordt de groep uit uitgenodigd voor een huisbezoek. De rapportage is gebaseerd op 177 ingevoerde vragenlijsten van voornamelijk 77-jarigen plus een aantal jongere en oudere ouderen. De 90-plussers zijn buiten beschouwing gelaten vanwege het geringe aantal. Gegevens over deze groep worden in een volgende rapportage verwerkt. Tabel 2.2 Aantal bezochte ouderen in 2012 en 2013 Geboortejaar Aantal Aantal Totaal

10 Het aantal huisbezoeken ligt in 2013 aanzienlijk hoger, omdat het voorgaande jaar een experimenteel jaar was met de nieuwe werkwijze. Dit gaf de nodige inhoudelijke en organisatorische aanpassingen. Na een inwerkperiode blijkt hetzelfde team vrijwilligers meer huisbezoeken aan te kunnen Verdeling mannen en vrouwen Hoe zijn de mannen en vrouwen verdeeld in de doelgroep en hoe verhoudt zich dit tot de werkelijke man-vrouw verdeling bij de 75-plussers inde Hof van Twente? Figuur 2.1 Verdeling mannen en vrouwen Bij de huisbezoeken in 2012 zijn 68 mannen en 109 vrouwen aanwezig geweest. Dit komt overeen met de werkelijke man-vrouw verhouding in de Hof van Twente bij de leeftijdscategorie 75-plus is 39% man en 61% vrouw (cijfers CBS 2013). Dit zijn percentages voor de hele groep 75-plus, dus vanaf 75 jaar tot en met 100 jaar en ouder. Naarmate de leeftijd toeneemt krijgt men bij de huisbezoeken steeds vaker te maken met oudere vrouwen en minder met oudere mannen. 10

11 3 Resultaten van het huisbezoek 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk zijn de gegevens van 177 vragenlijsten verwerkt. Er is een onderscheid gemaakt naar mannen en vrouwen. In een aantal gevallen zijn echtparen bezocht. Dit is altijd gerekend als 2 personen (er is voor elke partner een afzonderlijke vragenlijst ingevuld). De beschreven groep is relatief klein. Dit betekent dat de resultaten een indicatie zijn en dat verschillen in percentages, bijvoorbeeld tussen mannen en vrouwen, voorzichtig moeten worden geïnterpreteerd De beschreven thema s volgen de onderwerpen volgorde van de vragenlijst. Bovenaan de figuren wordt telkens de betreffende vraag uit de vragenlijst herhaald. Naast percentages wordt ook een deel van de aanvullende opmerkingen weergegeven, die door de ouderen zijn gemaakt. Een volledige lijst met opmerkingen is opgenomen in bijlage 1. Zo mogelijk worden de gegevens uit de huisbezoeken aangevuld met informatie uit de gezondheidsmonitor van de GGD Twente, die in 2012 is uitgevoerd. Deze monitor geeft wat ouderen betreft alleen Twentse cijfers, dus geen cijfers die specifiek op de Hof van Twente betrekking hebben. Een enkele keer worden cijfers aangehaald uit het ouderenonderzoek van de GGD in Wonen en zelfredzaamheid Wonen Hoe bevalt het wonen u in deze buurt? Figuur 3.1 Tevredenheid woonomgeving/buurt Het wonen in de Hof van Twente bevalt het overgrote deel van de bezochte ouderen goed. Bijna alle ouderen zijn tevreden over de woonomgeving; 96% is tevreden over de buurt. Mannen zijn wat vaker tevreden, dan de Hofse vrouwen, maar het verschil is erg klein. Hoe bevalt de woning? Figuur 3.2 Tevredenheid woning Net als over de buurt of woonomgeving tonen de Hofse ouderen zich zeer tevreden over de woning. 98% is tevreden over de woning waarin men nu woont. Dit ligt iets hoger dan het Twentse gemiddelde. 95% van de Twentse 75-plussers is tevreden over de woning. Uit het ouderenonderzoek van 2010 komt naar voren, dat 84% van de 75-plussers niet van plan is om te verhuizen. Daar is ook weinig reden voor, wanneer men tevreden is over de woning en de buurt. Van de 75-plussers in de Hof van Twente woont 61% in een koopwoning; 39% in een huurwoning. 11

12 Kunt u zich nog goed redden in uw woning? Figuur 3.3 Redzaamheid in de woning De meeste ouderen kunnen zich goed redden in de woning waar ze nu wonen, maar wel dankzij een aantal regelingen en voorzieningen. 8% van de ouderen heeft echter problemen met het zichzelf kunnen redden in huis. Vrouwen hebben iets vaker problemen, dan mannen. Eén op de tien vrouwen heeft problemen; bij mannen is dat bijna één op de zestien. Enkele opmerkingen over wat men kan regelen om zich beter te kunnen redden: Trippelstoel Gelijkvloers slapen Hulp met douchen. Kleiner wonen Eigen douche Meer huishoudelijke hulp Op den duur aanpassingen Traplift 8x Beeld van wie er aan de bel staat Opstapbankje voor bovenste kastjes Zelfredzaamheid bij boodschappen doen, warm eten klaar maken en vervoer Figuur 3.4 Problemen met boodschappen doen, warm eten klaar maken en vervoer Kunt u nog zelf de dagelijkse boodschappen doen? Veel ouderen kunnen nog zelf de boodschappen doen, maar één op de acht heeft hier problemen mee. Uit de opmerkingen bij deze vraag blijkt wel dat men vaak samen gaat met man, vrouw of één van de kinderen. Enkele opmerkingen: Thuishulp of familie Hulp of samen met de hulp Samen met man 2x Dochter 6x Zoon 3x Echtgenoot doet boodschappen 2x 12

13 In de GGD monitor is gevraagd of men nog geheel zelfstandig de boodschappen kan doen. Hieruit kwam naar voren, dat 48% van de 75-plussers dit nog kan. 20% heeft er meer of minder moeite mee en 32% kan dit niet meer zelfstandig. Dit is een veel hoger percentage, dan uit de SOEKhuisbezoeken naar voren komt. Het percentage heeft echter betrekking op alle 75-plussers en niet alleen op de 77-jarigen. Het betekent echter wel dat met het toenemen van de leeftijd problemen op dit gebied snel zullen toenemen. Maakt u zelf elke dag warm eten klaar? Van de bezochte Hofse ouderen maakt 82% nog elke dag warm eten klaar. Vrouwen doen dit vaker dan mannen. Waarschijnlijk heeft dit meer met rolverdeling, dan met zelfredzaamheid te maken. In de monitor van de GGD is ook gevraagd of men geheel zelfstandig dagelijks warm eten klaar kan maken. 60% van de 75-plussers zegt dit te kunnen; 18% heeft daar meer of minder moeite mee en 22% kan dit alleen met hulp. Evenals bij boodschappen doen ligt dit percentage hoger dan dat van de SOEK-huisbezoeken. Ook hier geldt dat het percentage betrekking heeft op de hele groep 75-plus en niet alleen op de 77-jarigen. Uit de bij deze vraag gemaakte opmerkingen komt naar voren, dat men misschien niet elke dag zelf warm eten klaar maakt, maar wel warm eet, bijvoorbeeld via tafeltje-dek-je, een diepvriesmaaltijd of door bij de dagvoorziening te gaan eten. Enkele opmerkingen: Mijn vrouw is een hele goede kok Thuiszorg komt klaarzetten Dochter kookt en vriest in. Magnetron. 2x per week gebracht van MIEP Kookt voor 2 dagen Partner (vrouw) kookt 17x Tafeltje-dekje 12x Eet bij zoon of (schoon)dochter 8x Heeft u wel eens problemen met vervoer, waardoor u ergens niet naartoe gaat, waar u wel naartoe had willen gaan? Zes procent van de 77-jarigen in de Hof van Twente heeft vervoersproblemen. Mannen en rouwen hebben even vaak problemen. De monitor van de GGD laat ongunstiger cijfers zien. 32% van de 75-plussers kan niet geheel zelfstandig gebruik maken van eigen of openbaar vervoer. 15% van de 75-plussers heeft er moeite mee; 53% kan zonder problemen van eigen of openbaar vervoer gebruik maken. Wat is de oorzaak van uw vervoersprobleem? Man Vrouw SOEK 2013 Totaal Aantal Aantal Aantal Durf niet meer te fietsen Durf geen auto meer te rijden Ik weet niet wie ik moet vragen Ik vind de regiotaxi te duur Anders Tabel 3.1 Oorzaken vervoersproblemen Van de 177 ouderen noemen er 11 vervoersproblemen, een te klein aantal om de oorzaken van de problemen in percentages uit te kunnen drukken. De meest genoemde oorzaken voor vervoersproblemen zijn niet meer durven auto rijden en niet meer durven fietsen. Uit het ouderenonderzoek van 2010 komt als meest genoemde oorzaak van vervoersproblemen in de Hof van Twente naar voren: niet meer durven fietsen. Andere veel genoemde redenen: niet meer durven auto rijden, anderen hebben geen tijd en de bushalte ligt te ver weg. De vervoersproblemen nemen met de leeftijd toe. Als oplossing voor vervoersproblemen noemt men toch vooral het aanvragen van een regiopas en het gebruik maken van de regiotaxi en Valys. Vaak hebben ouderen hierbij een steuntje in de rug nodig om een en ander te regelen. 13

14 Ouderen noemen zelf verder als oplossingen voor vervoersproblemen: Zo nodig rijden zoon en kleinkinderen Aangeboden hulp gebruiken of taxi Elektrische fiets en auto Zijn vrouw rijdt auto Kan vaak met iemand meerijden Laten vervoeren door kinderen/kennissen Veiligheid Voelt u zich wel eens onveilig in uw woning? Figuur 3.5 Gevoelens van onveiligheid Van de Hofse ouderen voelt 14% zich wel eens onveilig in de woning. De vraag is met name gesteld om ouderen te wijzen op de risico s van voor- en achterdeuren die niet op slot zijn. Vrouwen voelen zich wat vaker onveilig, dan mannen. In het ouderenonderzoek van 2010 is eveneens naar veiligheidsgevoelens gevraagd. 3% van de 75- plussers voelt zich overdag wel eens onveilig; 12% voelt zich in de avond of nacht wel eens onveilig. Tegelijk rapporteren de ouderen, dat men deze gevoelens niet vaak heeft, maar soms of zelden. 3.3 Gezondheid Ervaren gezondheid Hoe zou u over het algemeen uw gezondheid willen noemen? Figuur 3.6 Ervaren gezondheid Ruim de helft, 68%, van de bezochte ouderen beoordeelt de eigen gezondheid als (zeer) goed tot uitstekend. Het percentage is vergelijkbaar met dat van de 75-plussers uit het ouderenonderzoek van Psychische gezondheid Heeft u het afgelopen jaar last gehad van ernstige vergeetachtigheid, somberheid, depressieve gevoelens, spanning of stress? 14

15 Figuur 3.7 Psychische gezondheid De meest genoemde klachten zijn ernstige vergeetachtigheid en gespannenheid en stress. Vrouwen rapporteren meer psychische klachten, dan de mannen. Dit komt ook uit GGD onderzoek en landelijke cijfers naar voren. 81% van de bezochte ouderen ervaart geen problemen op het gebied van psychische gezondheid. Beperkingen Zijn er dingen die u niet (meer) kunt doen vanwege uw gezondheid? Figuur 3.8 Door gezondheid niet meer kunnen 34% van de Hofse mannen en 42% van de Hofse vrouwen beantwoordt deze vraag bevestigend. Gemiddeld: 39%. Dit betekent dat vier op de tien bezochte ouderen op de een of andere manier beperkt wordt in het algeheel functioneren, dus dat de zelfredzaamheid verminderd is. Welke dingen kunt u niet meer? Figuur 3.9 Wat niet kunnen? Het hoogst scoren de huishoudelijke taken, vooral bij de vrouwen. Mannen ervaren aanzienlijk minder beperkingen op het huishoudelijke vlak dan vrouwen, maar dit kan ook samenhangen met een wat traditioneler rolverdeling in het huishouden. Uit het feit dat 13% van de mannen beperkingen ervaart bij de uitvoering van huishoudelijke taken, kan worden afgeleid dat zij zeker een handje meehelpen in het huishouden, zolang zij dat tenminste nog kunnen. Meestal wordt een combinatie van beperkingen genoemd, dus bijvoorbeeld niet alleen beperkingen bij huishoudelijke taken, maar ook beperkingen in mobiliteit. Vrouwen ervaren veel meer problemen op 15

16 het vlak van mobiliteit (bukken, tillen en lopen) dan mannen. Het lopen met een (zware) boodschappentas zal steeds moeilijker worden naarmate men ouder is. Enkele opmerkingen over wat men niet meer kan: Tuinieren 10x Zwaar huishoudelijk werk Alles gaat minder Uitgaan Zwaar tillen Wandelen, lopen Trapje op; klussen die zwaar zijn Reizen met openbaar vervoer Vallen Bent u de laatste drie maanden wel eens gevallen? Figuur 3.10 Vallen Vrouwen vallen vaker dan mannen. Dit komt ook uit GGD onderzoek naar voren. Uit de GGD monitor van 2012 blijkt bovendien, dat 27% van de Twentse 75-plussers de afgelopen 3 maanden is gevallen. Zoals eerder opgemerkt, geldt dit hoge percentage voor de hele groep 75-plus en niet alleen voor de 77-jarigen. In de Hof van Twente wordt buitenshuis het meest gevallen. Totaal zijn 22 van de 177 ouderen in de afgelopen 3 maanden gevallen. Twee personen zijn zowel binnen- als buitenshuis gevallen. De aantallen zijn te klein om in percentages uit te drukken. Zie tabel 3.2. Waar gevallen? Man Vrouw SOEK 2013 Totaal Aantal Aantal Aantal Binnen Binnen en buiten Buiten Tabel 3.2 Binnen of buiten vallen Uit GGD onderzoek komt ook naar voren, dat 12% van de 75-plussers in de Hof van Twente wel belangstelling heeft voor een cursus valpreventie. Medicijngebruik Figuur 3.11 Medicijngebruik 16

17 Gebruikt u medicijnen (op doktersvoorschrift)? Het medicijngebruik varieert naar geslacht, maar het is onverminderd hoog. Van ouderen is bekend, dat zij veel medicijnen slikken en de zorg was of men daar al dan niet problemen mee heeft. Het was niet de bedoeling te informeren naar het type medicijnen, maar zo nodig te wijzen op de mogelijkheden die er zijn om het gebruik van medicijnen goed te regelen. Kunt u zich redden met de medicijnen? Figuur 3.12 Zelfredzaamheid bij medicijngebruik 92% van de bezochte ouderen zegt zich goed te kunnen redden; 6% met hulp van partner of anderen en 2% heeft er moeite mee. Als oplossingen worden genoemd: Mijn vrouw regelt dit Wordt gedaan door thuiszorg 10x Thuiszorg en mantelzorgers Zoon regelt dit Dochter regelt dat 2x 3.4 Tijdsbesteding Er zijn tal van mogelijkheden om de tijd te vullen, wanneer men niet meer actief deelneemt aan het arbeidsproces. Tijdens de huisbezoeken wordt uitgebreid gevraagd naar de tijdsbesteding, niet alleen uit het oogpunt van leefstijl, maar vooral uit het oogpunt van sociale contacten en zingeving aan het dagelijks leven. Samenvattend levert dit het volgende beeld op: Figuur 3.13 Tijdsbesteding Van de bezochte ouderen doet 81% regelmatig aan sport- of bewegingsactiviteiten; mannen wat meer dan vrouwen. Van de bezochte Hofse mannen voert 15% geen bewegings- of sportieve activiteiten uit. Bij de vrouwen ligt dit percentage beduidend hoger, namelijk op 32%. 90% van de ouderen is actief op het recreatieve vlak, variërend van handwerken en klussen tot computeren en muziek luisteren. Ruim de helft van de ouderen heeft nog andere bezigheden, zoals oppassen op de kleinkinderen, bestuursfuncties of lid van een vereniging. In het nu volgende worden de verschillende activiteiten uitgebreider toegelicht. 17

18 Bewegen Doet u regelmatig aan sport- of bewegingsactiviteiten en zo ja, welke? Figuur 3.14 Deelname aan sport- of bewegingsactiviteiten Er is bij de huisbezoeken niet gevraagd naar de tijd, die per dag aan sport- of beweegactiviteiten wordt besteed of hoe regelmatig ze worden uitgevoerd. Er is afgegaan op wat de ouderen zelf vinden van regelmatig bewegen. Favoriet zijn fietsen, wandelen en in de tuin werken, zowel bij mannen, als bij vrouwen. MBvO staat voor Meer Bewegen voor Ouderen, hieronder vallen gymnastiek, sport en spel en ook zwemactiviteiten gericht op 55-plussers. Uit de GGD monitor komt naar voren, dat 49% van de 75-plussers in Twente voldoet aan de beweegnorm (minimaal half uur per dag matig, intensief bewegen gedurende minstens 5 dagen per week). De belangrijkste reden om niet méér te bewegen is het hebben van een lichamelijke beperking. Tijdens de SOEK-huisbezoeken is niet gesproken over het halen van de beweegnorm, maar over regelmatig bewegen. Dit is waarschijnlijk de reden dat het beweegpercentage bij SOEK hoger uitvalt. Uit de SOEK-registratie blijkt verder, dat als ouderen bewegen, ze vaak meerdere activiteiten benoemen. Andere bewegingsactiviteiten die genoemd worden: Volksdansen 3x Klootschieten 2x Werken op de boerderij 3x Yoga 3x Nordic Walking Bewegen op muziek Klein stukje met rollator Scheidsrechter bij hockey Hometrainer Koersbal 4x Sjoelen Tennis 6x Recreatieve bezigheden Welke recreatieve bezigheden heeft u? 90% van alle bezochte ouderen heeft recreatieve bezigheden. Lezen, handwerken, knutselen en puzzelen worden door mannen en vrouwen het meest genoemd. Bijna iedereen met recreatieve activiteiten noemt meerdere bezigheden. Computeren wordt door 33% van de bezochte ouderen genoemd. Uit het ouderenonderzoek van 2010 is een percentage van 28% naar voren gekomen voor de 75-plussers. Het computergebruik onder ouderen neemt snel toe. 18

19 Figuur 3.15 Recreatieve bezigheden Naast bovengenoemde activiteiten worden nog tal van andere bezigheden genoemd, zoals: Jam, appelmoes maken 2x Tv kijken 2x Schilderen Bloemschikken 4x Schilderen, koken Op reis met caravan Sjoelen 4x Breien Schrijven, enveloppen versieren Spelletjes met buurvrouwen Concert bezoek Motor rijden Fotograferen 2x Vrijwilligerswerk, mantelzorg en andere bezigheden Doet u aan vrijwilligerswerk? Figuur 3.16 Vrijwilligerswerk Gemiddeld doet 31% van de bezochte ouderen in de Hof van Twente aan vrijwilligerswerk. Mannen doen veel meer aan vrijwilligerswerk dan vrouwen. Uit de monitor van de GGD komt voor de 75- plussers een percentage van 20% naar voren voor de gehele groep 75-plus. Het is bekend dat het uitvoeren van vrijwilligerswerk snel afneemt naarmate men ouder wordt. Uit de opmerkingen bij deze vraag wordt duidelijk welk type vrijwilligerswerk men verricht. Enkele voorbeelden: UVV speel-o-theek 19

20 Buurtreis organiseren Rijden op Rode Kruis bus, Kosterskoele, ANBO werk Pastoraal medewerkster, vrijwillige hulpdienst, terminale zorg Museum de Wendelzoele SWO tafeltje-dekje Wendelzoele Werk voor de kerk 3x Begraafplaats onderhouden Folders rondbrengen Voetbalvereniging Ziekenbezoek Rolstoelbus, boodschappenbus Soos draaien, bejaardenbezoek, collecteren De tijd van ouderen kan gevuld zijn met sportieve- en beweegactiviteiten, recreatieve activiteiten, vrijwilligerswerk, maar ook met het geven van mantelzorg. Geeft u mantelzorg? Figuur 3.17 Mantelzorg geven In de Hof van Twente geeft 21% van de bezochte ouderen mantelzorg. Mannen geven vaker mantelzorg dan vrouwen. De monitor van de GGD geeft voor de 75-plussers een veel lager percentage voor mantelzorg geven, namelijk 12%. Waardoor het verschil veroorzaakt wordt is onduidelijk. Uit de opmerkingen bij deze vraag blijkt dat de meeste mantelzorg aan de partner wordt gegeven. Dit wordt door GGD onderzoek bevestigd. Een enkele keer worden kinderen, een zwager, broer, schoonzus, vriendin of buren genoemd. Heeft u nog andere bezigheden? Figuur 3.18 Andere bezigheden Naast bewegen, recreatieve activiteiten, vrijwilligerswerk en het geven van mantelzorg zijn er nog andere bezigheden mogelijk, zoals bestuursfuncties of oppassen op de kleinkinderen. Ruim de helft van de bezochte ouderen noemt nog andere bezigheden. In de categorie anders wordt hoofdzakelijk een toelichting gegeven op eerder genoemde activiteiten, bijvoorbeeld dat men lid is van een ouderenbond of klusjes doet in de buurt. 20

21 Bent u tevreden over de manier waarop u uw tijd kunt besteden? Figuur 3.19 Tevredenheid tijdsbesteding De meeste bezochte ouderen zijn tevreden of redelijk tevreden over hun tijdsbesteding. Sommigen willen wel wat verbeteren of veranderen. Genoemd worden dan bijvoorbeeld: Wat meer ondernemen Meer bewegen Mis buitengebied Iemand die mee kan gaan wandelen als ondersteuning Kom tijd tekort Op vakantie gaan met gelijke (middelen en interesses) Meer naar de bieb Lezen, puzzelen, koken Zou nog wel eens willen kaarten 3.5 Sociale contacten en eenzaamheid Na een aantal inleidende gespreksonderwerpen over wonen, zelfredzaamheid, gezondheid en tijdsbesteding volgt het wat zwaardere onderwerp sociale contacten en eenzaamheid. Allereerst is gevraagd naar de huishoudsituatie. Huishoudsituatie De levensverwachting van vrouwen is hoger, dan die van mannen. Vrouwen zijn daardoor vaker alleenstaand. De SOEK-huisbezoeken weerspiegelen dit. In de categorie anders wordt onder andere het inwonen bij kinderen genoemd of het thuis wonen van kinderen. Het is opvallend hoeveel mannen samen wonen met of dichtbij de kinderen, bijvoorbeeld in een geschakelde woning of samen wonen met partner en kinderen. Uit het ouderenonderzoek van de GGD komt naar voren, dat 53% van de 75- plussers gehuwd is of samenwoont met een partner. 7% woont samen met kinderen en 43% woont alleen. Het lijkt erop, dat met de huisbezoeken relatief wat meer gehuwden worden bereikt (63%) en wat minder alleenstaanden (27%). Wie wonen er bij u in huis? Figuur 3.20 Huishoudsamenstelling Vervolgens is gevraagd of men kinderen heeft, omdat deze voor veel ouderen toch de meest regelmatige bron van contact vormen. 90% van de ouderen heeft kinderen. 21

22 Sociale contacten Heeft u regelmatig contact met uw kinderen? Heeft u regelmatig contact met uw familie, vrienden of mensen uit de buurt? Kunt u met problemen of vragen altijd bij iemand terecht? Figuur 3.21 Sociale contacten Verreweg de meeste contacten zijn er met de kinderen. Ook een zeer hoog percentage, 91%, van de ouderen heeft eveneens regelmatig contact met familie, vrienden of mensen uit de buurt. Bij deze contactvragen is in het midden gelaten, wat men precies onder regelmatig verstaat. Er is vanuit gegaan, dat regelmatig contact ook betekent dat men dit contact voldoende vindt. Regelmatig contact met kinderen, familie, vrienden en buren kan een gevoel van eenzaamheid wellicht voorkomen of temperen of kan iemand door een moeilijke periode heen helpen. Vrijwel alle ouderen hebben deze contacten. De meeste ouderen, 95%, kunnen dan ook met vragen of problemen bij iemand terecht. Misschien is bij de beantwoording van deze vraag sprake van sociale wenselijkheid of wil men tegenover een onbekende (de seniorenvoorlichter) niet het achterste van de tong laten zien. Bent u tevreden met de sociale contacten die u heeft? De meeste mensen zijn tevreden met hun sociale contacten. Zestien personen (9%) zijn even tevreden, als ontevreden. Eén persoon, een vrouw, is ontevreden. Het ouderenonderzoek van de GGD geeft een vergelijkbaar percentage: 90% van de 75-plussers toont zich (zeer) tevreden, 9% is even tevreden als ontevreden en 1% is ontevreden. Figuur 3.22 Tevredenheid sociale contacten Zou u wat willen veranderen of verbeteren in uw sociale contacten? Bij een hoge mate van tevredenheid willen toch drie mannen en tien vrouwen wat veranderen aan hun sociale contacten. Genoemd worden bijvoorbeeld: Ondersteuning om naar buiten te gaan Een vriendin of iemand waar je regelmatig mee om kunt gaan Zou graag wat meer contact in de buurt Soms s avonds een activiteit Contacten op zondag Contacten op zaterdag Tevreden, maar contacten moeten niet minder worden 22

23 Eenzaamheid Voelt u zich wel eens eenzaam? Figuur 3.23 Eenzaamheidsgevoel Het percentage bezochte ouderen, dat openlijk aangeeft zich wel eens eenzaam te voelen is 14%. Het percentage ligt opvallend lager, dan het eenzaamheidspercentage uit het ouderenonderzoek van de GGD en uit de meest recente monitor. Wel wordt door deze onderzoeken bevestigd, dat vrouwen vaker eenzaam zijn, dan mannen. Uit de monitor van de GGD van 2012 blijkt dat 46% van de 75-plussers matig tot (zeer) ernstig eenzaam is. Figuur 3.24 Eenzaamheid bij ouderen in Twente Het betekent, dat de aanwezigheid van een seniorenvoorlichter de beantwoording van deze vraag beïnvloedt. Ook de andere vraagstelling speelt een rol. Een directe vraag, zoals bij SOEK wordt mogelijk ontwijkend beantwoord, terwijl een neutrale vraagstelling in de monitor meer uitnodigt tot eerlijke beantwoording. Bovendien kan de vragenlijst van de GGD in alle anonimiteit en rust worden beantwoord. Ervaart men eenzaamheid ook als een probleem? Eén man en drie vrouwen benoemen eenzaamheid als een probleem. De vrouwen stellen een vervolgcontact met de ouderenadviseur op prijs. Er is een algemene vraag gesteld naar suggesties om eenzaamheid te voorkomen of te verminderen. Opmerkingen die ouderen hierover maken: Openstaan voor jongeren Openstaan voor anderen Contacten zoeken bij verenigingen Je blik verruimen Zelf erop uit gaan Blijf onder de mensen, goed netwerk is belangrijk Mensen opzoeken, vereniging, etc. Contact, luisterend oor, laten merken dat je er bent Praten met andere mensen Meedoen aan bijv. boekenclub Actief /onder de mensen blijven Er voor zorgen dat je contact met mensen hebt Ga eens meer op de fiets, doe elke dag boodschappen, verdeel je werk over de hele week 23

24 Contacten zoeken; lid worden van een club Contacten maken Proberen actief te blijven Probeer onder de mensen te blijven. Zoek afleiding en ga wat ondernemen. Voor alles levendige belangstelling hebben Ga bij een vereniging 3x Contact zoeken met medemensen. Bezig blijven, hobby s hebben, bij een vereniging zijn, vrijwilligerswerk Lid worden ouderbond Proberen zelf actief te zijn. Niet achter de geraniums gaan zitten Niet te afwachtend zijn, proberen zelf wat te ondernemen Optimistisch blijven Onder de mensen blijven 3x Belangstelling tonen voor medemens. Klusjesmensen zoeken waar het mee klikt 3.6 Voorzieningen Kent u de publieksbalie en maakt u er wel eens gebruik van? Weet u waarvoor u terecht kunt bij het welzijnswerk ouderen? Figuur 3.25 Voorzieningen kennen en gebruiken De publieksbalie van de gemeente is nog niet bij de helft van de ouderen bekend (47%). Het gebruik ligt wat lager, maar ook niet alle ouderen hebben iets nodig van de publieksbalie. Bovendien gebeurt het vaak genoeg dat zoon of dochter zaken regelen voor de ouders bij de publieksbalie. Uit het ouderenonderzoek van de GGD komt een hoger bekendheidspercentage naar voren: 85% van de 75-plussers kent de publieksbalie (zorgloket). Het is zeer de vraag welk percentage het meest betrouwbaar is. Gemiddeld weet 45% van de bezochte ouderen waarvoor men bij de Stichting Welzijn Ouderen terecht kan. Voor wat betreft financiën is gevraagd naar de bekendheid met financiële regelingen en de behoefte aan hulp bij de financiële administratie. In de Hof van Twente is er De Omslag (gecoördineerd door het Algemeen Maatschappelijk Werk), waarbij ouderen ondersteuning kunnen krijgen van een vrijwilliger bij het ordenen en/of bijhouden van de thuisadministratie. Op deze manier kon ook De Omslag onder de aandacht worden gebracht. Bijna de helft (44%) van de bezochte ouderen kent de financiële regelingen, zoals huurtoeslag, PGB en kwijtschelding van gemeentelijke belastingen of heeft er wel eens van gehoord. Weinig bezochte ouderen hebben behoefte aan ondersteuning bij de financiële administratie. In totaal gaat het om acht personen. Bent u bekend met financiële regelingen, zoals huurtoeslag, PGB en kwijtschelding van gemeentelijke belastingen? Heeft u behoefte aan ondersteuning bij het doen van uw financiële administratie? 24

25 Figuur 3.26 Bekend met financiële regelingen en behoefte aan ondersteuning 3.7 Reacties op de huisbezoeken Aan het einde van het huisbezoek is gevraagd wat men van het gesprek vond. De reacties op de huisbezoeken zijn overwegend positief. Slechts één persoon vindt dat het gesprek weinig nieuws heeft opgeleverd. De meeste ouderen vinden het fijn dat er iemand tijd neemt voor een goed gesprek en een luisterend oor biedt. Enkele opmerkingen: Goed 44x Ik vond het wel goed; het haalt er wel iets uit Heel gezellig, je mag wel eens weer terug komen Gezellig; het was de moeite waard Goed, nu weet ik wat er is Goed gesprek, veel bekende zaken aan de orde geweest. Hadden er meer van verwacht. Dachten dat ik van de gemeente was. Geweldig Informatief Leuk positief gesprek Geweldig, goed Geweldig, leuk gesprek Goede informatie is belangrijk, gesprek was prima Goed gesprek, vooral als je wat gebeurt te weten waar je heen moet. Nuttig en goed Fijn om met iemand te praten. Goed gesprek. Fijn dat er aandacht voor ouderen is. Leuk dat je zomaar even langskomt Goed en nuttig gesprek Goed en fijn gesprek Prettig om allerlei info te krijgen Prettig gesprek Leerzaam, gezellig Gezellig en informatief Gelopen zoals verwacht werd Heel positief gesprek Goed gesprek; vragen zijn helder 25

26 4 Vervolgtraject 4.1 Vervolgcontacten In principe is het huisbezoek eenmalig. Mochten er bepaalde vragen of problemen gesignaleerd worden, die men niet zelfstandig op kan lossen, dan wordt in eerste instantie verwezen naar de ouderenadviseur. Voor een vervolgcontact door de ouderenadviseur wordt altijd toestemming gevraagd van de betrokken oudere. Soms is een telefonisch contact voldoende, maar veelal zal een steuntje in de rug nodig zijn om de eerste stappen naar een bepaalde instantie of persoon te zetten. Met 17 van de bezochte ouderen heeft vervolgcontact plaats gevonden, dit waren vaak acties op meerdere gebieden..de meeste hebben betrekking op sociale contacten en tijdsbesteding, vervoer, wonen en financiën. 4.2 Verwijzingen Ouderen met vragen op het gebied van zorg of de Wmo zijn doorverwezen naar de publieksbalie. Ouderen met financiële vragen of behoefte aan hulp bij de financiële thuisadministratie kunnen ondersteuning krijgen via het project De omslag. De behoefte aan deze ondersteuning is niet groot (7 personen). Voor (kortdurende) sociale ondersteuning kan men doorverwezen worden naar Welzijn Ouderen, MEE Twente of Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW). Het aantal verwijzingen is gering. 4.3 Registratie vervolgacties De seniorenvoorlichter geeft bij de ouderenadviseur aan, wanneer een vervolgcontact nodig is. De ouderenadviseur gaat hiermee verder en neemt contact op met de betreffende oudere. Een overzicht van de vervolgacties wordt gegeven in onderstaande tabel. Onderwerp Aantal acties 2013 Wonen 5 Tijdsbesteding 8 Vervoer Gezondheid 5 2 Sociale contacten/eenzaamheid 12 Voorzieningen (maaltijd) 2 Voorzieningen (hhhulp) 2 Financiën 4 Totaal onderwerpen 40 Tabel 4.1 Vervolgacties Veel ouderen reageren afwachtend of afhoudend op vervolgcontacten. We redden ons wel, We bellen wel als het nodig is. Dat neemt niet weg, dat wel een vinger aan de pols wordt gehouden. 26

27 5 Conclusies en aanbevelingen 5.1 Conclusies SOEK stelt zich ten doel: het vroegtijdig signaleren van problemen op het gebied van eenzaamheid en zelfredzaamheid en het stimuleren van eigen initiatief en verantwoordelijkheid. Belangrijk is dat gekeken wordt naar de behoeften of problemen die ouderen zelf benoemen en het samen zoeken naar mogelijkheden om zelf, op eigen kracht, oplossingen te bedenken en uit te voeren. Uit deze rapportage blijkt inderdaad dat een aantal ouderen problemen heeft op het gebied van zelfredzaamheid. Een flink aantal is gevallen, dat zal de zelfredzaamheid niet ten goede zijn gekomen. Een aantal ouderen voelt zich bovendien wel eens eenzaam. Het medicijngebruik in de groep ligt erg hoog. Daar staat tegenover dat vrijwel alle ouderen recreatieve activiteiten hebben. Ruim 80% doet aan sport- en beweegactiviteiten. Een derde is actief in het vrijwilligerswerk. Met het toenemen van de leeftijd nemen echter de beperkingen toe en wordt het sociale netwerk kleiner. Het is goed dat men zich dat realiseert en op de toekomst is voorbereid. Het is ook goed te weten dat er een instantie is, waar men met veel vragen terecht kan, namelijk de Stichting Welzijn Ouderen. Zij zullen de oudere altijd op weg helpen. Voor veel problemen hebben ouderen zelf al oplossingen gezocht. Samen met de seniorenvoorlichter of de ouderenadviseur is gekeken naar oplossingen, als men er alleen niet uit kwam. Met ongeveer één op de twaalf bezochte ouderen vinden hierover vervolggesprekken plaats. Zonder SOEKhuisbezoeken hadden deze vervolgcontacten niet of misschien in een veel later stadium plaats gevonden. De SOEK-huisbezoeken laten het volgende zien: Algemeen: - Totaal zijn er in 2013 in de Hof van Twente 217 ouderen bezocht. - Het gaat om 177 ouderen van jaar; gemiddelde leeftijd 77 jaar. - Bovendien is een groep van plussers bezocht. Wonen en zelfredzaamheid: Woning en woonomgeving: - Bijna alle bezochte ouderen zijn tevreden over de buurt waarin zij wonen en de woning zelf. - De zelfredzaamheid in de huidige woning is groot. 92% kan zich goed redden, mits men de nodige maatregelen en voorzieningen getroffen heeft. 8% van de bezochte ouderen heeft echter problemen met zelfredzaamheid in de woning. Zelfredzaamheid bij boodschappen doen: - Gemiddeld kan 88% van de ouderen nog zelfstandig boodschappen doen. Vaak is al hulp ingeschakeld van partner, kinderen of buren. Eén op de acht ouderen kan niet meer zelfstandig boodschappen doen en moet hier dus iets voor regelen. Zelfredzaamheid bij warm eten koken: - Vrouwen hebben aanzienlijk minder problemen met warm eten klaar maken dan mannen. 89% van de vrouwen kan zelfstandig warm eten klaar maken tegenover 71% van de mannen. Zelfredzaamheid bij vervoer: - 6% van de bezochte ouderen heeft problemen met vervoer. Veiligheid: - 14% van de bezochte ouderen voelt zich wel eens onveilig in huis. Gezondheid: Ervaren gezondheid: - 68% van de bezochte ouderen ervaart de eigen gezondheid als (zeer) goed tot uitstekend. Psychische gezondheid: - 19% van de bezochte ouderen benoemt ernstige vergeetachtigheid, somberheid, depressieve gevoelens, gespannenheid en/of stress. Vrouwen hebben vaker problemen op het gebied van psychische gezondheid dan mannen. Beperkingen: - 39% van de bezochte ouderen noemt beperkingen als gevolg van de gezondheid. De meeste beperkingen zijn er bij het uitvoeren van huishoudelijk werk en bij mobiliteit (tillen, bukken, lopen). 27