Senioren Op Eigen Kracht

Transcriptie

1 Senioren Op Eigen Kracht 2011 De 75-jarigen

2 Colofon De 75-jarigen Senioren Op Eigen Kracht 2011 Maart 2012 Jannet Visser (GGD Twente) Ellen Nijhuis (Stichting Welzijn Tubbergen, afdeling ouderenwerk) Stichting Welzijn Tubbergen Pastoor Bloemenstraat CD Tubbergen Telefoon: Stichting Welzijn Tubbergen Overname van dit rapport of gedeelten daaruit is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. 2

3 Inhoudsopgave Samenvatting 5 1 Inleiding Doel Doelgroep Werkwijze Werving Vragenlijst en registratie vervolgcontacten Begeleidend onderzoek Samenwerking Wierden, Tubbergen en 8 2 Aantal huisbezoeken Aantal deelnemers Verhouding mannen-vrouwen 10 3 Resultaten huisbezoek Inleiding Wonen en zelfredzaamheid 11 - Wonen 11 - Zelfredzaamheid bij boodschappen doen 12 - Zelfredzaamheid bij warm eten klaar maken 13 - Vervoer 13 - Veiligheid Gezondheid 15 - Ervaren gezondheid 15 - Psychische gezondheid 15 - Beperkingen 16 - Vallen 16 - Medicijngebruik Tijdsbesteding 17 - Bewegen 17 - Recreatieve bezigheden 19 - Vrijwilligerswerk en andere werkzaamheden Sociale contacten en eenzaamheid 21 - Huishoudsituatie 21 - Sociale contacten 21 - Eenzaamheid Voorzieningen bekendheid en gebruik Reacties op de huisbezoeken 24 4 Vervolgtraject Vervolgcontacten Verwijzingen Registratie 25 5 Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen 26 Bijlage 1 Tabellenoverzicht Bijlage 2 Integrale lijst met opmerkingen bij de afzonderlijke vragen 75-jarigen 3

4 4

5 Samenvatting Sinds 2007 worden er in de gemeente Tubbergen preventieve huisbezoeken uitgevoerd onder 75- plussers. Deze huisbezoeken staan bekend onder de naam SOEK = Senioren Op Eigen Kracht. Het doel van SOEK is het tijdig signaleren van problemen op het gebied van eenzaamheid en zelfredzaamheid en het stimuleren van eigen initiatief en verantwoordelijkheid. De huisbezoeken worden uitgevoerd door seniorenvoorlichters, dit zijn vrijwilligers, die hiervoor speciaal zijn opgeleid. De organisatie is in handen van de ouderenadviseur van Stichting Welzijn Tubbergen, afdeling ouderenwerk. De preventieve huisbezoeken behoren tot de reguliere taak van het welzijnswerk ouderen. In de beginperiode van SOEK is de groep ouderen van 75 tot 80 jaar benaderd. Daarna volgde de groep 80-plus. Inmiddels zijn alle 80-plussers uitgenodigd voor een gesprek. Het afgelopen jaar, 2011, zijn uitsluitend 75-jarigen aangeschreven. Dit is de vierde rapportage over de huisbezoeken. In dit verslag wordt hoofdzakelijk een beschrijving gegeven van de inhoud van de gesprekken met 75-jarigen plus aanbevelingen voor het vervolgtraject. Het verslag over 2011 bevat voor het eerst ook gegevens over de SOEK-huisbezoeken in de gemeenten Wierden en. De preventieve huisbezoeken worden daar op dezelfde wijze uitgevoerd, als in de gemeente Tubbergen, alleen de gemiddelde leeftijd van de doelgroep is anders. Tubbergen heeft de jongste doelgroep (gemiddelde leeftijd ); Wierden de oudste (gemiddelde leeftijd 79 jaar). Het verslag over 2011 laat zien dat leeftijd, maar ook geslacht op een wisselende manier invloed hebben op de gezondheid en het welbevinden van ouderen. In 2011 zijn in Tubbergen 81 huisbezoeken afgelegd bij nieuwe 75-jarigen. 42 mannen en 39 vrouwen zijn bezocht. Gedetailleerde gegevens zijn terug te vinden in het tabellenoverzicht (bijlage 1). Hierin worden de cijfers bovendien vergeleken met die van de 75-jarigen uit De belangrijkste resultaten zijn: Wonen Het merendeel van de ouderen in Tubbergen is tevreden over de woonsituatie. Alle ouderen bevalt het wonen in de buurt goed; 97 is tevreden over de woning. Van de bezochte ouderen zegt 5 (10) 1 zich niet meer zo goed te kunnen redden in de woning. Dit is voor vrouwen vaker een probleem, dan voor mannen. Zelfredzaamheid 10 (12) van de ouderen kan niet meer zelfstandig boodschappen doen. Mannen hebben hier vaker problemen mee dan vrouwen. 18 (26) van de ouderen maakt niet meer elke dag warm eten klaar. Op dit terrein hebben de mannen meer problemen, dan de vrouwen, maar wellicht speelt traditie hier een rol. 19 (15) van de ouderen heeft vervoersproblemen, waardoor men ergens niet naartoe kan gaan, waar men wel graag naartoe had gewild. en hebben vaker vervoersproblemen, dan mannen. Gezondheid Van de ouderen ervaart 66 (72) de eigen gezondheid als (zeer) goed tot uitstekend. Ondanks de goed ervaren gezondheid brengt de gezondheidssituatie echter wel beperkingen met zich mee. 41 (39) van de mannen en 54 (50) van de vrouwen zegt allerlei activiteiten en werkzaamheden niet meer te kunnen doen vanwege de gezondheid. Het meest genoemd worden huishoudelijke taken en beperkingen in mobiliteit, vooral niet meer kunnen of durven fietsen. 17 (17) van de ouderen is in de afgelopen 3 maanden gevallen. en vallen vaker, dan mannen. Het medicijngebruik onder ouderen ligt hoog. 85 (87) van de ouderen gebruikt medicijnen (op doktersvoorschrift). Tijdsbesteding Veel ouderen doen aan beweegactiviteiten: 78 (79). Hoe vaak en hoe lang is echter niet gevraagd. Het meest genoemd zijn fietsen, wandelen en werken in de tuin. 16 van de ouderen zwemt, 7 neemt deel aan MBvO activiteiten en daarnaast worden nog vele andere activiteiten genoemd. 1 Tussen haakjes de cijfers over

6 88 (88) van de ouderen heeft recreatieve bezigheden. Verreweg het meest genoemd worden lezen en puzzelen. 17 van de ouderen noemt computeren. Vrijwel alle ouderen hebben meer dan één recreatieve bezigheid. 32 (32) van de ouderen doet aan vrijwilligerswerk, 21 (23) geeft mantelzorg. De meeste ouderen: 85 (84) zijn tevreden over de manier waarop zij hun tijd vullen. Sociale contacten en eenzaamheid 28 (29) van de bezochte ouderen woont alleen. en wonen vaker alleen, dan mannen. Bij de huisbezoeken worden relatief wat meer gehuwde mannen bereikt. Vrijwel alle ouderen hebben regelmatig contacten met kinderen, familie en/of vrienden en buren. Ook kan vrijwel iedereen bij iemand terecht als er problemen zijn. De tevredenheid over de sociale contacten is dan ook groot: 96 (96) is tevreden. Ondanks de positieve ervaring met de sociale contacten voelt 13 (11) van de ouderen zich wel eens eenzaam. Mogelijk ligt dit percentage in werkelijkheid hoger. Volgens recent GGD onderzoek (2010) is 39 van de 75-plussers in Tubbergen matig tot (zeer) ernstig eenzaam. Voorzieningen Van de ouderen kent 63 (75) het zorgloket; 39 (53) heeft er wel eens gebruik van gemaakt. Waarom bekendheid en gebruik van het zorgloket zo verschillend is ten opzichte van 2010, is onduidelijk. Met de bekendheid van het welzijnswerk voor ouderen is het omgekeerde het geval. In 2011 weet 65 (46) van de bezochte ouderen waarvoor men bij de Stichting Welzijn terecht kan. Dit percentage is sterk verbeterd ten opzichte van Een van de activiteiten van de Stichting Welzijn is het bieden van ondersteuning bij de financiële administratie. Geen van de ouderen zegt hier behoefte aan te hebben. In alle gesprekken zijn de onderwerp eenzaamheid en zelfredzaamheid aan de orde geweest. Het huisbezoek is daardoor een manier van werken om problemen op deze gebieden (tijdig) te signaleren. Daarnaast kunnen ouderen zich uiten over de beperkingen die zij ervaren in relatie tot hun gezondheid, maar kunnen zij ook praten over de prettige dingen in het leven en de manier waarop zij een zinvolle en bevredigende dagbesteding vinden. Ouderen tonen zich uiterst positief over de huisbezoeken. Folders worden uitgereikt en eventueel afspraken gemaakt voor een vervolggesprek met de ouderenadviseur. Ouderen worden zoveel mogelijk gestimuleerd om zelf initiatief te nemen. Lukt dat niet, dan kunnen zij rekenen op een steuntje in de rug. 6

7 1 Inleiding 1.1 Doel De doelstelling van Senioren Op Eigen Kracht (SOEK) is het in een vroeg stadium signaleren van problemen op het gebied van eenzaamheid en zelfredzaamheid en het stimuleren van eigen initiatief en verantwoordelijkheid. Bij de uitvoering van ouderenbeleid heeft de gemeente een signalerende en ondersteunende taak. De gemeente Tubbergen wil ouderen die het risico lopen te vereenzamen al in een vroeg stadium opsporen en niet afwachten tot sociale contacten wegvallen. Bovendien sluit de SOEK-werkwijze goed aan bij de uitgangspunten van de Wmo om ouderen te mogelijkheid te bieden zo lang mogelijk te blijven wonen in het eigen huis en te kunnen participeren aan de samenleving. Hoofddoel van de huisbezoeken is eenzaamheid te voorkomen of verminderen en de zelfredzaamheid van ouderen te vergroten; niet door middel van het traditionele beroep op voorzieningen en zorg, maar door in te zetten op eigen kracht, eigen initiatief en met aandacht voor leefstijl. Komen ouderen er zelf niet uit, dan wordt aanvullende ondersteuning geboden. Het huisbezoek biedt de gelegenheid om onder andere het zorgloket, de activiteiten voor ouderen van de Stichting Welzijn Tubbergen, het maatschappelijk werk en mogelijkheden voor financiële ondersteuning onder de aandacht van ouderen te brengen. 1.2 Doelgroep Senioren Op Eigen Kracht richt zich in de eerste plaats op zelfstandig wonende ouderen vanaf 75 jaar. Ouderen van die leeftijd krijgen vaker te maken met lichamelijke achteruitgang en verlies van een partner, dan hun jongere leeftijdsgenoten. Verder kan op deze leeftijd vaak nog het sociale netwerk gestimuleerd worden. In Tubbergen is ervoor gekozen om niet alleen de ouderen vanaf, maar ook de oudste ouderen te benaderen. Juist zij vormen een kwetsbare groep met grote kans op overlijden en wegvallen van naasten. Ook zij moeten, zo lang het nog kan, van een huisbezoek gebruik kunnen maken. Alle 80-plussers zijn inmiddels bezocht. De huisbezoeken bij deze oudste inwoners hebben met name in 2009 en voor een deel in 2010 plaats gevonden en zijn beschreven in de rapportage De tachtigers. De afgelopen twee jaar hebben uitsluitend huisbezoeken bij de nieuwe 75-jarigen plaats gevonden. 1.3 Werkwijze De SOEK-huisbezoeken worden uitgevoerd door vrijwilligers (seniorenvoorlichters).in 2011 is een team van 16 seniorenvoorlichters op pad geweest. Samen met de voorlichters is een vragenlijst opgesteld, die als leidraad dient voor de gesprekken. Door de opbouw van de vragenlijst en de volgorde van de thema s wordt het onderwerp eenzaamheid bespreekbaar gemaakt. Het gaat er bij het huisbezoek niet om allerlei mogelijkheden voor hulp- en ondersteuning onder de aandacht te brengen, maar om erachter te komen welke vragen, behoeften en problemen er bij de ouderen zelf leven en welke oplossing men zelf weet of uit kan voeren. Zo nodig wordt een steuntje in de rug gegeven bij vervolgstappen. Het is de bedoeling om niet aanbod-, maar vraaggericht te werken. In principe is het huisbezoek eenmalig. Bij gesignaleerde problematiek wordt de ouderenadviseur ingeschakeld. Zij houdt vinger aan de pols, neemt nog eens contact op en geeft indien nodig extra ondersteuning. Bij complexe problematiek wordt in overleg met de ouderenadviseur doorverwezen naar het maatschappelijk werk, geestelijke gezondheidszorg, MEE, Stichting Informele Zorg of andere hulpverlenende organisaties of professional, zoals de huisarts. De huisbezoeken worden aan alle 75-jarigen aangeboden. Deelname is vrijwillig en gratis. 1.4 Werving De deelnemers voor de huisbezoeken worden persoonlijk aangeschreven namens de gemeente. Op basis van gegevens uit de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA) worden uitnodigingen gestuurd naar alle ouderen van een bepaalde leeftijdscategorie. Telkens wordt een groep van zodanige omvang uitgenodigd, dat deze behapbaar blijft voor de seniorenvoorlichters en de ouderen niet te lang op een afspraak hoeven te wachten. De adressen worden verdeeld over de seniorenvoorlichters, die vervolgens zelf een afspraak maken voor een huisbezoek. Het aantal adressen per seniorenvoorlichter verschilt. Dit heeft direct te maken met de beschikbare tijd van de seniorenvoorlichter. 7

8 In 2012 zal met een nieuwe uitnodiging worden gewerkt. De tekst is wat uitnodigender en er worden concrete voorbeelden gegeven van vragen waarmee ouderen kunnen zitten. In overleg met de gemeente worden de weigeraars niet opnieuw benaderd. In Op en Rond de Essen is recent een wervend artikel verschenen, waarin ouderen die aanvankelijk een huisbezoek hebben geweigerd alsnog de mogelijkheid wordt geboden voor een huisbezoek. Weigeraars worden dus niet persoonlijk, maar op een algemeen wervende manier benaderd. In de wachtkamer van alle huisartsen ligt de folder over SOEK. De folder is eveneens verspreid bij wijkcentra, zorginstellingen, apotheek, thuiszorg, bibliotheek en andere openbare gebouwen. De folder is in 2011 herzien. 1.5 Vragenlijst In de vragenlijst komen de volgende onderwerpen aan de orde: wonen en zelfredzaamheid, gezondheid, tijdsbesteding, sociale contacten en eenzaamheid, en voorzieningen met name de bekendheid van het zorgloket en de Stichting Welzijn. Na evaluatie met de seniorenvoorlichters is de vragenlijst van 2009 aangepast. Aanvankelijk was ingezet op een aantal gestandaardiseerde vragen, maar die bleken in de praktijk niet geschikt voor een mondeling gesprek. Zo zijn onder andere de uitgebreide vragen over sociale contacten en eenzaamheid komen te vervallen en vervangen door vragen in spreektaal. Een aantal detailvragen over ontbijten en warm eten is helemaal komen te vervallen. Informatie daarover kan ook uit GGD onderzoek worden verkregen. De volgorde van de onderwerpen is enigszins veranderd, zodat deze meer de praktijk volgt. Zo is het onderwerp gezondheid wat meer naar voren gehaald. Kleine wijzigingen zijn aangebracht in de layout, zodat de vragenlijst eventueel ook door de oudere zelf kan worden ingevuld, of in ieder geval kan worden meegelezen. 1.6 Begeleidend onderzoek Om inzicht te verkrijgen in de gezondheidsproblematiek van de doelgroep wordt begeleidend onderzoek uitgevoerd door de GGD. Dit onderzoek geeft een beeld van de totale groep, zodat zo nodig de werkwijze van de seniorenvoorlichters hierop aangepast kan worden. De rapportage biedt handreikingen voor kwalitatieve verbeteringen of veranderingen. De onderzoeksresultaten kunnen bovendien aanbevelingen geven voor preventief ouderenbeleid van de gemeente, het welzijnswerk of andere organisaties die zich met ouderen bezig houden, zoals de thuiszorg en biedt aanknopingspunten voor een vervolgaanbod. Voor het verwerken van de vragenlijsten is door de GGD een invoerprogramma in Excel gemaakt. Volgens een vaste codering worden de vragenlijsten van de huisbezoeken ingevoerd door een vrijwilliger. De gegevens worden vervolgens door de GGD ingelezen in SPSS, waarna analyse van de resultaten plaats vindt. Bovendien wordt zo mogelijk een vergelijking gemaakt met cijfers uit de ouderenmonitor in Tubbergen van 2010, zodat bepaald kan worden of de bereikte doelgroep al dan niet afwijkt van het Tubbergse gemiddelde en of specifieke problemen soms vaker of juist minder vaak voorkomen. De in deze rapportage gebruikte GGD cijfers hebben betrekking op de totale groep 75-plus. 1.7 Samenwerking Tubbergen, Wierden en De SOEK-huisbezoeken in Tubbergen staan niet op zichzelf, maar zijn uitgevoerd in samenwerking met het welzijnswerk voor ouderen in Wierden en in. Dit betekent dat er nauwe contacten zijn tussen de betrokken ouderenadviseurs en dat de werkwijze vergelijkbaar is. De vragenlijsten zijn identiek en er wordt op dezelfde wijze geregistreerd door vrijwilligers. Dit maakt op termijn vergelijking van de resultaten tussen de gemeenten, maar ook tussen verschillende leeftijdsgroepen mogelijk. Over 2011 vindt voor het eerst een vergelijking van leeftijdsgroepen plaats. Primair doel van de samenwerking tussen het welzijnswerk in de drie gemeenten is professionalisering van het werk van de seniorenvoorlichters en het aanbieden van een kwalitatief goed product. Alle seniorenvoorlichters zijn direct betrokken bij het evalueren en verbeteren van de vragenlijst. De resultaten van de huisbezoeken worden ook weer met hen teruggekoppeld. Hiermee komt een proces op gang van uitwisseling van kennis en ervaring, niet alleen tussen professionals onderling, maar vooral ook tussen professionals en vrijwilligers. De signalerings- en ondersteuningsfunctie van de huisbezoeken kan hierdoor steeds beter tot haar recht komen, terwijl er ook aandacht is voor de vervolgcontacten en een vervolgaanbod in de preventieve sfeer. 8

9 2 Aantal huisbezoeken 2. 1 Aantal deelnemers In 2011 wonen er 3117 personen van 65 jaar of ouder in de gemeente Tubbergen (cijfers CBS). De groep en ouder bestaat uit 1379 personen. Zij vormen in principe de doelgroep voor de SOEKhuisbezoeken. Vanaf de start van SOEK (eind 2007) tot december 2010 hebben er 858 huisbezoeken plaats gevonden. De leeftijd van de ouderen varieerde van 75 tot 98 jaar. Net als in 2010 zijn in 2011 uitsluitend nieuwe 75-jarigen uitgenodigd. Van de 143 aangeschreven ouderen hebben er 81 een huisbezoek gehad. De respons in deze groep ligt op Verdeling mannen en vrouwen Bij de huisbezoeken bij de 75-jarigen in 2011 zijn 42 (52) mannen en 39 (48) vrouwen aanwezig geweest. De werkelijke man-vrouw verhouding in Tubbergen bij de leeftijdscategorie 75-jaar is 46 man en 54 vrouw (cijfers CBS 2011). Dit betekent dat er relatief iets meer mannen, dan vrouwen aan de huisbezoeken hebben deelgenomen. Dit was in 2010 ook het geval. In Wierden en nemen ook wat meer mannen dan vrouwen deel aan de huisbezoeken, dan op grond van de werkelijke man-vrouw verhouding verwacht kon worden. Hoe zijn de mannen en vrouwen verdeeld in de doelgroep en hoe verhoudt zich dit tot de werkelijke man-vrouw verdeling bij de 75-jarigen in Tubbergen? Leeftijd Man Aantal Aantal Aantal 75 (SOEK) (CBS) Tabel 2.1 Man vrouw verdeling per leeftijdsgroep Bij de tachtigers in Tubbergen lag de man-vrouw verhouding voor deelname aan de huisbezoeken omgekeerd: meer oudere vrouwen, dan oudere mannen namen deel aan de huisbezoeken, meer dan op grond van de werkelijke man-vrouw verhouding verwacht kon worden. 9

10 3 Resultaten van het huisbezoek 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk zijn de totaal gegevens van de vragenlijsten uit Tubbergen, Wierden en verwerkt. Er is een onderscheid gemaakt naar mannen en vrouwen en naar leeftijd. In elke gemeente is sprake van een andere gemiddelde leeftijd van de doelgroep. In Tubbergen woont de jongste doelgroep met een gemiddelde leeftijd van. In is de gemiddelde leeftijd en in Wierden 79 jaar. Het verschil ontstaat, doordat in en Wierden niet alleen nieuwe 75-jarigen zijn uitgenodigd, maar ook oudere leeftijdsgroepen. Uit de nu volgende staafdiagrammen blijkt daarom niet zozeer een verschil tussen gemeentes, maar zijn verschillen zichtbaar tussen leeftijdsgroepen. Leeftijd en geslacht zijn belangrijke indicatoren voor gezondheidsproblemen op lichamelijk, psychisch en sociaal vlak. Uit het nu volgende zal blijken dat een hogere leeftijd niet altijd meer problemen betekent ten opzichte van een jongere leeftijdsgroep. Hetzelfde geldt voor de verschillen tussen mannen en vrouwen. De beschreven thema s volgen de onderwerpen volgorde in de vragenlijst. Voor gedetailleerde cijfers over Tubbergen wordt verwezen naar het tabellenoverzicht in bijlage 1. Daarin zijn ook de totaalcijfers van de huisbezoeken in Tubbergen in 2010 te vinden. Naast percentages wordt ook een groot deel van de aanvullende opmerkingen weergegeven, die door de respondenten zijn gemaakt. Het complete opmerkingen overzicht is opgenomen in bijlage 2. Zo mogelijk worden de gegevens aangevuld met informatie uit het ouderenonderzoek van de GGD in Bij vergelijking van de cijfers van SOEK en die van het ouderenonderzoek van de GGD, dient rekening te worden gehouden met de samenstelling van de respondentengroep. Deze is in het GGD onderzoek iets ouder. Bij SOEK gaat het alleen om 75-jarigen; in het GGD onderzoek om alle 75- plussers in Tubbergen. 3.2 Wonen en zelfredzaamheid Wonen Hoe bevalt het wonen u in deze buurt en hoe bevalt de woning? Tubbergen Woning Buurt Wierden 79 jaar Figuur 3.1 Tevredenheid buurt en woning Het wonen in Tubbergen bevalt het overgrote deel van de bezochte ouderen goed. Alle ouderen zijn tevreden over de buurt; 97 is tevreden over de woning. en zijn wat minder vaak tevreden over de woning, dan de Tubbergse mannen. Over het geheel genomen is er echter sprake van een hoge mate van tevredenheid, ook in en Wierden. Het lijkt er wel op, dat met het toenemen van de leeftijd de mate van tevredenheid, zowel over woning als buurt wat afneemt. Uit het GGD onderzoek komt naar voren, dat 91 van de 75-plussers niet van plan is om te verhuizen. Daar is ook weinig reden voor, wanneer men tevreden is over de woning en de buurt. Van de 75-plussers in Tubbergen woont 61 in een koopwoning; 39 in een huurwoning. 10

11 Kunt u zich nog goed redden in uw woning? Tubbergen en Mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.2 Redzaamheid in woning De meeste ouderen kunnen zich goed redden in de woning waar ze nu wonen, maar wel dankzij een aantal regelingen en voorzieningen. en kunnen zich minder goed redden, dan mannen. Dit geldt in elke leeftijdsgroep, behalve voor de vrouwen in Wierden. Zij scoren niet alleen beter dan de mannen, maar ook beter dan hun jongere leeftijdsgenotes in Tubbergen en. Bij mannen is duidelijk te zien, dat met het toenemen van de leeftijd de zelfredzaamheid in huis terug loopt. Er worden bij deze vraag een aantal oplossingsgerichte opmerkingen gemaakt Enkele opmerkingen: - Verhuizen - Een rollator - Slaapkamer beneden - Iets kleinere rolstoel - Enkele kleine bouwkundige voorzieningen Zelfredzaamheid bij boodschappen doen Kunt u nog zelf de dagelijkse boodschappen doen? Tubbergen en Mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.3 Boodschappen doen De meeste ouderen kunnen nog zelf de boodschappen doen, zeker in Tubbergen, maar uit de opmerkingen bij deze vraag blijkt wel dat men vaak samen gaat met man, vrouw of één van de kinderen. 11

12 Naarmate men ouder wordt hebben met name de vrouwen meer moeite met het zelfstandig doen van de dagelijkse boodschappen. Bij mannen is er weinig verschil. Hoe lost men problemen bij het boodschappen doen op? Enkele opmerkingen: - Samen met de buurvrouw. - Wordt gedaan door de echtgenote. - Haar zoon gaat mee. - Met schoondochter. - Plus Markt bezorgt de boodschappen. In het GGD onderzoek is gevraagd of men nog geheel zelfstandig de boodschappen kan doen. Hieruit kwam naar voren, dat 17 van de 75-plussers dit niet meer kan. Dit is een hoger percentage, dan uit de SOEK-huisbezoeken naar voren komt. Zelfredzaamheid bij warm eten klaar maken Maakt u zelf elke dag warm eten klaar? Tubbergen en Mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.4 Warm eten klaar maken Van de bezochte Tubbergse ouderen maakt 82 nog elke dag warm eten klaar. en doen dit vaker dan mannen. Dit geldt voor alle leeftijdsgroepen. Waarschijnlijk heeft dit meer met rolverdeling, dan met zelfredzaamheid te maken. Leeftijd lijkt op het zelfstandig eten klaar maken (nog) weinig invloed te hebben. In het ouderenonderzoek van de GGD is gevraagd of men geheel zelfstandig dagelijks warm eten klaar kan maken. 22 van de 75-plussers zegt dit niet te kunnen. Dit percentage ligt hoger, dan bij de SOEK-huisbezoeken. Uit de bij deze vraag gemaakte opmerkingen komt naar voren, dat men misschien niet elke dag zelf warm eten klaar maakt, maar wel warm eet, bijvoorbeeld via tafeltje-dek-je, een diepvriesmaaltijd van Apetito of door op de Eeshof te gaan eten. Enkele opmerkingen: - Maakt gebruik van Tafeltje dekje - Mijn vrouw kookt - Zus verzorgt warme maaltijd - Met hulp van zijn vrouw - Samen met mijn man - Kant klare maaltijd Vervoer Heeft u wel eens problemen met vervoer, waardoor u ergens niet naartoe gaat, waar u wel naartoe had willen gaan? Bijna één op de vijf ouderen in Tubbergen heeft vervoersproblemen. en hebben vaker vervoersproblemen dan mannen. Dit geldt voor alle leeftijdsgroepen. Opvallend is, dat de jongste leeftijdsgroep, die in Tubbergen, de meeste problemen heeft. Dit doet vermoeden dat er bij vervoersproblemen in Tubbergen meer speelt dan leeftijd. 12

13 Tubbergen en Mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.5 Vervoersproblemen Het ouderenonderzoek van de GGD laat nog ongunstiger cijfers zien: 30 van de 75-plussers in Tubbergen heeft soms problemen met vervoer; 8 bijna altijd. Wat is de oorzaak van uw vervoersprobleem? De meest genoemde oorzaken voor vervoersproblemen zijn niet meer durven auto rijden en niet meer durven fietsen. Uit het ouderenonderzoek van de GGD komt als meest genoemde oorzaak van vervoersproblemen in Tubbergen naar voren, Ik vind het te ingewikkeld om met het openbaar vervoer te reizen. 19 van de Tubbergse 75-plussers noemt deze reden. 15 van de 75-plussers in Tubbergen durft niet meer te fietsen en eveneens 15 is lichamelijk niet (meer) in staat om met het openbaar vervoer te reizen. 12 van de Tubbergse ouderen vindt de gewone taxi te duur. Niet meer durven auto rijden wordt door 9 van de ouderen genoemd als reden voor vervoersproblemen. Enkele opmerkingen over de oorzaak van vervoersproblemen: - Beroerte gehad - Zoon woont in Den Haag - Gezichtsproblemen - Geen rijbewijs Als oplossing voor vervoersproblemen noemt men toch vooral het aanvragen van een regiopas en het gebruik maken van de regiotaxi. Vaak hebben ouderen hierbij een steuntje in de rug nodig om een en ander te regelen. Veiligheid Voelt u zich wel eens onveilig in uw woning? Tubbergen en Mannen Figuur 3.6 Gevoelens van onveiligheid

14 Het opvallende aan figuur 3.6 is, dat zowel in Tubbergen, als in mannen zich onveiliger voelen dan vrouwen. Van de Tubbergse ouderen voelt 5 zich wel eens onveilig in de woning. De vraag is met name gesteld om ouderen te wijzen op de risico s van voor- en achterdeuren die niet op slot zijn. In het ouderenonderzoek van de GGD is eveneens naar veiligheidsgevoelens gevraagd. 8 van de 75-plussers voelt zich overdag wel eens onveilig; 17 voelt zich in de avond of nacht wel eens onveilig. Tegelijk rapporteren de ouderen, dat men deze gevoelens niet vaak heeft, maar soms of zelden. 3.3 Gezondheid Ervaren gezondheid Hoe zou u over het algemeen uw gezondheid willen noemen? Tubbergen Wierden 79 jaar Goed, zeer goed en uitstekend Matig Slecht Figuur 3.7 Ervaren gezondheid De verschillen per leeftijdsgroep zijn klein. Ruim de helft, 66, van de Tubbergse ouderen beoordeelt de eigen gezondheid als goed tot uitstekend. Er zijn wel verschillen met het ouderenonderzoek van de GGD. In het GGD onderzoek beoordeelt 54 van de 75-plussers de eigen gezondheid als goed tot uitstekend; bij de huisbezoeken is dat 72. Mogelijk speelt hier het verschil in gemiddelde leeftijd een rol, maar men kan zich tijdens de huisbezoeken ook beter voorgedaan hebben, dan in werkelijkheid. Psychische gezondheid Heeft u het afgelopen jaar last gehad van een van de volgende psychische aandoeningen? Tubbergen Gespannen, stress Somber, depressief Vergeetachtigheid Wierden 79 jaar Figuur 3.8 Psychische aandoeningen De meest genoemde klacht bij alle leeftijdsgroepen is gespannenheid en stress. Leeftijd is op de afzonderlijke klachten/problemen wisselend van invloed. Bij elke leeftijdsgroep rapporteren de 14

15 vrouwen meer psychische klachten, dan de mannen. Dit komt ook uit GGD onderzoek en landelijke cijfers naar voren. Beperkingen Zijn er dingen die u niet (meer) kunt doen vanwege uw gezondheid? Tubbergen en Mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.9 Beperkingen 41 van de Tubbergse mannen en 54 van de Tubbergse vrouwen beantwoordt deze vraag bevestigend. Gemiddeld: 47. Dit betekent dat bijna de helft van de bezochte ouderen op de een of andere manier beperkt wordt in het algeheel functioneren, dus dat de zelfredzaamheid verminderd is. Wat kan men niet meer? Het hoogst scoren de huishoudelijke taken, vooral bij de vrouwen. Mannen ervaren aanzienlijk minder beperkingen op het huishoudelijke vlak dan vrouwen, maar dit kan ook samenhangen met een wat traditioneler rolverdeling in het huishouden. Uit het feit dat 15 van de mannen beperkingen ervaart bij de uitvoering van huishoudelijke taken, kan worden afgeleid dat zij zeker een handje meehelpen in het huishouden, zolang zij dat tenminste nog kunnen. Man SOEK 2011 Huishoudelijke taken Persoonlijke verzorging Mobiliteit (bijv.traplopen) Tabel 3.1 Activiteiten die men vanwege gezondheid niet meer kan Meestal wordt een combinatie van beperkingen genoemd, dus bijvoorbeeld niet alleen beperkingen bij huishoudelijke taken, maar ook beperkingen in mobiliteit. Vallen Bent u de laatste drie maanden wel eens gevallen? en vallen vaker dan mannen. Dit geldt vooralle leeftijdsgroepen. In Tubbergen wordt buitenshuis het vaakst gevallen. Gemiddeld is 17 van de Tubbergse ouderen de afgelopen 3 maanden gevallen. De cijfers uit het ouderenonderzoek van de GGD vallen hoger uit. Hieruit blijkt dat 24 van de 75- plussers de afgelopen 3 maanden is gevallen. Bijna een derde van de vallers heeft letsel opgelopen door de laatste val. De GGD cijfers liggen hoger, dan die uit SOEK. Waarom is onduidelijk. Uit het GGD onderzoek komt ook naar voren, dat 13 van de Tubbergse 75-plussers wel belangstelling heeft voor een cursus valpreventie. 15

16 Tubbergen en Mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.10 Vallen Medicijngebruik Gebruikt u medicijnen (op doktersvoorschrift)? Tubbergen en Mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.11 Medicijngebruik Het medicijngebruik varieert naar leeftijd en naar geslacht, maar het is onverminderd hoog. Het gemiddelde per leeftijdsgroep is vergelijkbaar. Van ouderen is bekend, dat zij veel medicijnen slikken en de zorg was of men daar al dan niet problemen mee heeft. Het was niet de bedoeling te informeren naar het type medicijnen, maar naar het op tijd innemen, recept verlengen en dergelijke en te wijzen op de mogelijkheden die er zijn om dit goed te regelen. 94 van de Tubbergse ouderen zegt zich goed te kunnen redden; 3 met hulp van partner of anderen en 3 heeft er moeite mee. 3.4 Tijdsbesteding Bewegen Neemt u deel aan sportieve of bewegingsactiviteiten? Van de Tubbergse mannen voert 19 geen bewegings- of sportieve activiteiten uit. Bij de vrouwen ligt dit percentage hoger, namelijk op 26. Gemiddeld doet 22 van de ouderen niet aan sport- of bewegingsactiviteiten, dat wil zeggen: fietsen, wandelen, MBvO, werken in de tuin of wat anders. Er is bij de huisbezoeken niet gevraagd naar de tijd, die per dag in beweegactiviteiten wordt geïnvesteerd of de regelmaat waarmee ze worden uitgevoerd. Uit het GGD onderzoek komt naar voren, dat 47 van de 75-plussers zegt aan de beweegnorm te voldoen (minimaal half uur per dag matig, intensief bewegen gedurende 5 dagen per week). De belangrijkste reden om niet méér te bewegen is het hebben van een lichamelijke beperking. 16

17 Tubbergen en Mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.12 Bewegen Mannen bewegen in alle leeftijdsgroepen meer dan de vrouwen, maar een duidelijk verband tussen leeftijd, geslacht en bewegen is er niet. Mannen en vrouwen in de midden leeftijdsgroep bewegen het meest. Dit zou ook met het lokale bewegingsaanbod te maken kunnen hebben. Welke sport- en/of bewegingsactiviteiten doet u? Man MBvO Fietsen Wandelen Werken in de tuin Zwemmen Fitness Anders Tabel 3.2 Beweegactiviteiten In Tubbergen vallen onder MBvO: werelddansen, GALM, countryline dancing, koersbal en gymnastiek. Het is opvallend dat mannen meer aan MBvO doen, dan vrouwen. GGD onderzoek wijst uit, dat 40 van de 75-plussers dagelijks of wekelijks fietst en 50 dagelijks of wekelijks wandelt. 26 doet mee met ouderensport en 11 beoefent een reguliere sport. Afgezien van MBvO (ouderensport), vallen de SOEK cijfers iets gunstiger uit, mogelijk omdat de respondentengroep iets jonger is. Uit de registratie blijkt verder, dat als ouderen bewegen, ze vaak meerdere activiteiten benoemen. Andere bewegingsactiviteiten die genoemd worden: - Therapie thuis - Revalidatie - Hondenkennel - Helpen op de boerderij - Klootschieten - Eigen gym - Werkt nog heel veel mee in eigenbedrijf 17

18 Recreatieve bezigheden Heeft u recreatieve bezigheden? Tubbergen en Mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.13 Recreatieve bezigheden en hebben in alle leeftijdsgroepen meer recreatieve bezigheden dan mannen. De oudste leeftijdsgroep heeft gemiddeld de minste recreatieve bezigheden, maar naar leeftijd neemt het niet geleidelijk af. Welke recreatieve bezigheden? Man Lezen Handwerken/knutselen Puzzelen Vissen Kaarten Biljarten Bingo Computeren Muziek, zang Anders Tabel 3.3 Recreatieve activiteiten Lezen en puzzelen worden door mannen en vrouwen het meest genoemd. Bijna iedereen noemt meerdere bezigheden. In de categorie anders worden nog genoemd: - T.V. kijken - Vogels verzorgen - Schilderen - Paarden verzorgen - Voetbal kijken - Duivensport - Jacht - Manden vlechten - Verstelwerk - Heemkunde - Uitgaan - Schrijft gedichten - Triominos 18

19 Vrijwilligerswerk en andere werkzaamheden Doet u aan vrijwilligerswerk? Tubbergen en Mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.14 Vrijwilligerswerk Gemiddeld doet 32 van de 75-jarigen in Tubbergen aan vrijwilligerswerk. Uit het ouderenonderzoek van de GGD komt voor de 75-plussers slechts een percentage van 10 naar voren. Het is onduidelijk, waardoor dit verschil wordt veroorzaakt. In alle leeftijdsgroepen doen mannen iets meer aan vrijwilligerswerk dan vrouwen. Uit de opmerkingen bij deze vraag wordt duidelijk welk type vrijwilligerswerk men verricht. Enkele voorbeelden: - Klussen bij het voetbalveld - Organiseren van kaart wedstrijden - Op de Eeshof - Zonnebloem - Rolstoelwandelen - Collecteren - Onderhoud kerkhof + tuin pastorie Geeft u mantelzorg? Tubbergen en Mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.15 Mantelzorg geven In Tubbergen geeft 21 van de ouderen mantelzorg. Het ouderenonderzoek van de GGD geeft een vergelijkbaar cijfer. In de jongste leeftijdsgroep wordt de meeste mantelzorg gegeven. en geven in deze groep meer mantelzorg dan mannen; bij de oudere leeftijdsgroep is dit omgekeerd. Uit de opmerkingen bij deze vraag blijkt dat de meeste mantelzorg aan de partner wordt gegeven. Een enkele keer worden kinderen, een zwager, broer, kennissen of buren genoemd. 19

20 Naast bewegen, recreatieve activiteiten, vrijwilligerswerk en het geven van mantelzorg zijn er nog andere bezigheden mogelijk, zoals bestuursfuncties of oppassen op de kleinkinderen. Gemiddeld 57 van de Tubbergse ouderen noemt andere bezigheden, veelal naast de reeds genoemde. Bent u tevreden over de manier waarop u uw tijd kunt besteden? Tubbergen en Mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.16 Tevreden over tijdsbesteding De meeste bezochte ouderen zijn tevreden of redelijk tevreden over hun tijdsbesteding. en zijn in alle leeftijdsgroepen meer tevreden dan mannen. De tevredenheid loopt terug met de leeftijd, al vormt hierop een uitzondering. 3.5 Sociale contacten en eenzaamheid Na een aantal inleidende gespreksonderwerpen over wonen, zelfredzaamheid, gezondheid en tijdsbesteding volgt het wat zwaardere onderwerp sociale contacten en eenzaamheid. Allereerst is gevraagd naar de huishoudsituatie. Huishoudsituatie Wie wonen er bij u in huis? Man Woont alleen Samen met partner Anders Tabel 3.4 Huishoudsamenstelling en zijn vaker alleenstaand, dan mannen. De SOEK-huisbezoeken weerspiegelen dit. In de categorie anders wordt onder andere het inwonen bij kinderen genoemd en de situatie dat kinderen bij de ouder(s) wonen. Uit het ouderenonderzoek van de GGD komt naar voren, dat 50 van de 75-plussers gehuwd is of samenwoont met een partner. 4 woont samen met kinderen en 47 woont alleen. Het lijkt erop, dat met de huisbezoeken relatief wat meer gehuwde mannen worden bereikt. Vervolgens is gevraagd of men kinderen heeft, omdat deze voor veel ouderen toch de meest regelmatige bron van contact vormen. 84 van de ouderen heeft kinderen. Sociale contacten Heeft u regelmatig contact met uw kinderen? Deze vraag wordt door alle ouderen met kinderen bevestigend beantwoord. 20

21 Heeft u regelmatig contact met uw familie, vrienden of mensen uit de buurt? Regelmatig contact met kinderen, familie, vrienden en buren kan een gevoel van eenzaamheid wellicht voorkomen of temperen of kan iemand door een moeilijke periode heen helpen. Vrijwel alle ouderen hebben deze contacten. Regelmatig contact met familie, vrienden en mensen in de buurt vindt bijna even vaak plaats als contacten met de kinderen. Kunt u met problemen of vragen altijd bij iemand terecht? Deze vraag wordt door iedereen bevestigend beantwoord. Bent u tevreden met de sociale contacten die u heeft? Tubbergen en Mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.17 Tevredenheid sociale contacten De meeste mensen zijn tevreden met hun sociale contacten. De jongste leeftijdsgroep is het meest tevreden. Slechts 3 personen zijn even tevreden, als ontevreden. Ontevreden is niemand. Het GGD onderzoek geeft een vergelijkbaar percentage: 94 van de 75-plussers toont zich (zeer) tevreden, 9 is even tevreden als ontevreden en 1 is ontevreden. Zou u wat willen veranderen of verbeteren in uw sociale contacten? Bij een hoge mate van tevredenheid is het niet verwonderlijk, dat slechts 2 mannen en 3 vrouwen iets zouden willen veranderen aan hun sociale contacten. Eenzaamheid Voelt u zich wel eens eenzaam? Tubbergen en Mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.18 Eenzaamheidsgevoel

22 Uit figuur 3.18 blijkt duidelijk, dat in alle leeftijdsgroepen vrouwen zich eenzamer voelen dan mannen en dat die gevoelens bij hen sterk toenemen met de leeftijd. Mannen zeggen dat ze minder eenzaam zijn, maar ook bij hen is in de oudste leeftijdsgroep sprake van de meeste eenzaamheid. Het percentage Tubbergse ouderen, dat openlijk aangeeft zich wel eens eenzaam te voelen is 13. Het percentage ligt opvallend lager, dan het eenzaamheidspercentage uit het ouderenonderzoek van de GGD. In het ouderenonderzoek van de GGD is geen directe vraag gesteld over eenzaamheid. Met behulp van een standaard vragenset (De Jong-Gierveld) is wel bepaald in welke mate men eenzaamheid ervaart. Van de 75-plussers in Tubbergen is volgens het GGD onderzoek 61 niet eenzaam; 32 is matig eenzaam, 5 ernstig eenzaam en 2 zeer ernstig eenzaam. Deze cijfers zijn aanzienlijk ongunstiger, dan uit de SOEK-huisbezoeken blijkt. Het betekent, dat de aanwezigheid van een seniorenvoorlichter de beantwoording van deze vraag beïnvloedt. Ook de andere vraagstelling speelt een rol. Een directe vraag, zoals bij SOEK wordt mogelijk ontwijkend beantwoord, terwijl een neutrale vraagstelling van De Jong-Gierveld meer uitnodigt tot eerlijke beantwoording. Ervaart men eenzaamheid ook als een probleem? Twee mannen en één vrouw benoemen eenzaamheid als een probleem. Twee personen stellen een vervolgcontact met de ouderenadviseur op prijs. Er is een algemene vraag gesteld naar suggesties om eenzaamheid te voorkomen of te verminderen. Enkele opmerkingen die ouderen hierover maken: - Mijn man misschien naar de dagopvang - Door gesprekken met mensen die ook iemand hebben verloren. - Uitgaan en hobby beoefenen - Zelf contact zoeken - Door uit klein dorp weg te gaan - Iemand die zo af en toe met mij zou willen winkelen 3.6 Voorzieningen Kent u het zorgloket en maakt u er wel eens gebruik van? Tubbergen Wierden 79 jaar Zorgloket gebruiken Zorgloket kennen Figuur 3.19 Zorgloket kennen en gebruiken Het zorgloket is bij veel ouderen bekend. Het gebruik ligt wat lager, maar ook niet alle ouderen hebben iets nodig van het zorgloket. Bovendien gebeurt het vaak genoeg dat zoon of dochter zaken regelen voor de ouders bij het zorgloket. In Tubbergen kent gemiddeld 63 van de ouderen het zorgloket. Uit het GGD onderzoek komt een hoger bekendheidspercentage naar voren: 95 van de 75-plussers kent het zorgloket. Het is zeer de vraag, welk percentage het meest betrouwbaar is. Weet u waarvoor u terecht kunt bij de Stichting Welzijn Tubbergen? Gemiddeld weet 65 van de Tubbergse ouderen waarvoor men bij de Stichting Welzijn terecht kan. Dit is een behoorlijke verbetering ten opzichte van Toen wist maar 46 van de ouderen waarvoor men bij de Stichting Welzijn terecht kon. De bekendheid van het welzijnswerk voor ouderen verschilt slechts weinig per leeftijdsgroep en naar geslacht. 22

23 Tubbergen Kennen vrouwen Kennen mannen Wierden 79 jaar Figuur 3.20 Kennen welzijnswerk ouderen Voor wat betreft financiën is gevraagd naar de bekendheid met financiële regelingen en de behoefte aan hulp bij de financiële administratie. Op deze manier kon ook het project Bereken uw recht onder de aandacht gebracht worden. Bijna driekwart van de ouderen kent de financiële regelingen, zoals huurtoeslag, PGB en kwijtschelding van gemeentelijke belastingen of heeft er wel eens van gehoord. In Tubbergen is een project Bereken uw recht bij de Stichting Welzijn, waarbij ouderen ondersteuning kunnen krijgen van een vrijwilliger bij het aanvragen van vergoedingen en gebruik maken van allerlei financiële regelingen. Geen van de bezochte ouderen heeft behoefte aan ondersteuning bij de financiële administratie. 3.7 Reacties op de huisbezoeken Aan het einde van het huisbezoek is gevraagd wat men van het gesprek vond. zijn er 78 reacties genoteerd. De reacties op de huisbezoeken zijn overwegend positief. Fijn dat er iemand tijd neemt voor een goed gesprek en een luisterend oor biedt. Negatieve reacties ontbreken. Enkele opmerkingen: - Goed gesprek 31x - Een fijn gesprek 6x - Zeer nuttig 8x - Prettig gesprek 3x - Voldoende informatie 5x - Prima gesprek 9x - Zeer zinvol 3x Aanvullende reacties/vragen: - Huisarts in Vasse is erg nodig - Zou graag zien dat de lokale overheid daadkrachtig en slagvaardig te werk zou gaan. - Zijn er vrijwilligers voor bijvoorbeeld dakgoot leegmaken en andere kleine werkzaamheden? 23

24 4 Vervolgtraject 4.1 Vervolgcontacten In principe is het huisbezoek eenmalig. Mochten er bepaalde vragen of problemen gesignaleerd worden, die men niet zelfstandig op kan lossen, dan wordt in eerste instantie verwezen naar de ouderenadviseur. Voor een vervolgcontact door de ouderenadviseur wordt altijd toestemming gevraagd van de betrollen oudere. De ouderenadviseur is vervolgens degene, die bepaalt welke vervolg acties nodig zijn. Soms is een telefonisch contact voldoende, maar veelal zal een steuntje in de rug nodig zijn om de eerste stappen naar een bepaalde instantie of persoon te zetten. Het is niet de bedoeling dat de seniorenvoorlichter beoordeelt welke vervolgstappen gezet moeten worden, dit zal altijd gaan in overleg met de ouderenadviseur. Met ongeveer een derde van de bezochte ouderen vindt een of meerdere vervolg-contacten plaats. In 2011 zijn bij de 81 bezochte ouderen 19 vervolghuisbezoeken afgelegd en met 23 ouderen is aanvullend telefonisch overleg geweest. De vervolgcontacten zijn heel divers, maar de meeste hebben betrekking op alarmering, maaltijdvoorziening, het invullen van formulieren voor CIZ en Wmo en de inzet van vrijwilligers voor allerlei activiteiten. zijn er 87 vervolgacties geweest, waarbij bij een aantal ouderen acties op meerdere onderwerpen zijn uitgevoerd. 4.2 Verwijzingen Ouderen met vragen op het gebied van zorg of de Wmo worden doorverwezen naar het zorgloket. Ouderen met financiële vragen kunnen ondersteuning krijgen van gespecialiseerde financiële vrijwilligers ( Bereken uw recht ). Ouderen kunnen voor (kortdurende) ondersteuning doorverwezen worden naar Welzijn Ouderen, MEE of Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW). Het aantal verwijzingen is gering. 4.3 Registratie vervolgacties De seniorenvoorlichter geeft bij de ouderenadviseur aan, wanneer een vervolgcontact nodig is. De ouderenadviseur maakt hiervan aantekening in het persoonlijk dossier van de oudere en houdt een eenvoudig tabeloverzicht bij. Vervolgactiviteiten kunnen telefonisch verlopen; de oudere kan ook nog een keer persoonlijk bezocht worden. Per persoon worden vaak meerdere adviezen en verwijzingen gegeven en kunnen ook meerdere contacten plaats vinden. Een globaal overzicht van de vervolgcontacten wordt gegeven in tabel 4.1. Onderwerp Aantal acties 2009 Aantal acties 2010 Aantal acties 2011 Wonen Voeding Vervoer Gezondheid Vallen Vervoer Sociale contacten Eenzaamheid Voorzieningen Financiën Tabel 4.1 Vervolgacties Het verschil tussen 2009 en 2010 is ontstaan door verschillen in het aantal geregistreerde huisbezoeken. Het aantal huisbezoeken in 2010 en 2011 is vergelijkbaar en daarmee ook het aantal vervolgacties. Veel ouderen reageren afwachtend of afhoudend op vervolgcontacten. We redden ons wel, We bellen wel als het nodig is. Dat neemt niet weg, dat wel een vinger aan de pols wordt gehouden en dat een flink aantal vervolgacties is ondernomen. 24

25 5 Conclusies en aanbevelingen 5.1 Conclusies SOEK stelt zich ten doel: het vroegtijdig signaleren van problemen op het gebied van eenzaamheid en zelfredzaamheid en het versterken van eigen initiatief en verantwoordelijkheid. Belangrijk is dat gekeken wordt naar de behoeften of problemen die ouderen zelf benoemen en het samen zoeken naar mogelijkheden om zelf, op eigen kracht, oplossingen te bedenken en uit te voeren. Geconcludeerd kan worden dat deze doelstellingen worden gehaald. Het onderwerp eenzaamheid is in alle huisbezoeken aan de orde geweest. Voor zover mogelijk zijn problemen gesignaleerd en zijn enkele ouderen geholpen. De gegevens over eenzaamheid wijken af van het Tubbergse gemiddelde. Van de bezochte ouderen voelt 13 zich wel eens eenzaam. Uit het ouderenonderzoek van de GGD komt voor 75-plussers een veel hoger percentage naar voren: 39 voelt zich matig tot (zeer) ernstig eenzaam. Er is sprake van onderrapportage, die misschien veroorzaakt wordt door de lijfelijke aanwezigheid van de seniorenvoorlichter, maar het kan ook met de vraagstelling te maken hebben. Voor wat betreft zelfredzaamheid blijkt dat een groot deel van de bezochte ouderen zich nog prima redt in huis. Voor mensen die daarin problemen ondervinden (5), is nagedacht over een oplossing in de eigen omgeving of een voorziening. Meer problemen doen zich voor bij het boodschappen doen, het elke dag warm eten klaar maken en vervoer. Door de methodiek van Senioren Op Eigen Kracht zijn mensen zich waarschijnlijk bewuster van hun mogelijkheden geworden en zullen ze eerder om ondersteuning vragen als zich een probleem voordoet. In ieder geval is een doelgroep bereikt, die anders niet of misschien veel later aan de bel getrokken had. Hoewel de zelfredzaamheid op een aantal terreinen nog redelijk goed is, moet toch geconcludeerd worden dat beperkingen er wel degelijk zijn. Bijna de helft van de Tubbergse ouderen zegt door de gezondheid allerlei beperkingen te hebben met name bij huishoudelijke taken, mobiliteit en in mindere mate bij persoonlijke verzorging. Bij het toenemen van de leeftijd zullen deze beperkingen zeker toenemen. Het bespreekbaar maken van eenzaamheidsproblematiek door de inzet van seniorenvoorlichters is een belangrijk winstpunt van Senioren Op Eigen Kracht. Hetzelfde geldt voor het signaleren van behoeften, problemen of vragen op het gebied van zelfredzaamheid en het bieden van een steuntje in de rug bij het zoeken en vinden van oplossingen. Een helpende hand bieden en ook weten dat die helpende hand er is, dat is wat ouderen mee gekregen hebben door de huisbezoeken. De overwegend positieve reacties van de ouderen zijn een bewijs voor het succes van dit project. Herhaaldelijk wordt benadrukt dat men het goed vindt dat op deze manier aandacht wordt gegeven aan de gezondheidsproblematiek van ouderen. In de komende jaren zal als regulier beleid van de gemeente jaarlijks de nieuwe groep 75-jarigen bezocht worden. Daarnaast blijft de mogelijkheid bestaan om op voordracht van intermediairen (zoals vrienden en familie, maar ook professionals zoals huisarts en thuiszorg of op eigen initiatief bezoek te ontvangen. 5.2 Aanbevelingen SOEK wordt door de doelgroep zelf uiterst positief beoordeeld. Het gaat echter om meer dan het afleggen van een huisbezoek en het bespreekbaar maken van een moeilijk onderwerp, zoals eenzaamheid. Wil SOEK blijvend een succes worden, dan dient zeker aandacht besteed te worden aan een vervolgaanbod. De aanbevelingen voor vervolgaanbod zijn: - Wonen De meeste ouderen zijn tevreden over de woning en woonomgeving. 5 kan zich echter minder goed redden. Om mensen zo lang mogelijk in hun eigen huis te kunnen laten wonen is het zinvol om nadrukkelijker de mogelijkheden voor aanpassingen in de woning onder de aandacht brengen zeker met het oog op de toekomst. 25

26 - Leefstijl Het onderwerp overgewicht komt niet aan bod. Dit is ook niet strikt noodzakelijk, want het huisbezoek richt zich nu eenmaal op eenzaamheid en zelfredzaamheid. Zijdelings zou overgewicht echter via het onderwerp gezonde voeding en beweging ter sprake kunnen komen. Aanbevolen wordt om de vraag te stellen of men geïnteresseerd is in gezonde voeding voor ouderen en daarop een vervolg aanbod te ontwikkelen, bijvoorbeeld een supermarkt rondleiding, een themabijeenkomst of een brochure over gezonde voeding voor ouderen. Naast gezonde voeding is het ook van belang dat voldoende bewegen gepromoot wordt. Fietsen en wandelen zijn gezond en goed voor de conditie. Tijdens de huisbezoeken kan dit meer onder de aandacht gebracht worden en kan er eventueel ook voor andere sporten of beweegactiviteiten reclame worden gemaakt. Bovendien zijn beweegactiviteiten over het algemeen ook bevorderlijk voor de sociale contacten. Een goed voorbeeld in dit verband is de organisatie van een succesvolle scootmobieltocht in het afgelopen jaar. In 2012 zullen deze tochten vanaf april tot en met september maandelijks georganiseerd worden. - Tijdsbesteding Veel ouderen zijn actief in de recreatieve sfeer, maar bezigheden, zoals lezen en puzzelen, zijn erg individueel gericht. Betrekkelijk weinig ouderen zijn betrokken bij een meer groepsgerichte activiteit. Aanbevolen wordt om op dit vlak het aanbod te vergroten en toegankelijker maken. Er is een leesclub en er zijn initiatieven om samen te bewegen, maar je kunt ook samen naar een cursus gaan of een uitstapje organiseren. - Psychische aandoeningen 7 van de ouderen heeft klachten die te maken hebben met vergeetachtigheid. Men maakt zich zorgen over het geheugen. Goede informatie is hier op zijn plaats, bijvoorbeeld door een themabijeenkomst. Er is inmiddels een coördinator ketenzorg dementie aangesteld en er zal een aantal themabijeenkomsten worden georganiseerd. Gespannenheid en stress worden ook betrekkelijk vaak (7 van de ouderen) genoemd. Mogelijk kan vanuit de geestelijke gezondheidszorg een themabijeenkomst Niet piekeren, maar bewegen aangeboden worden. - Vallen Er wordt veel gevallen door 75-plussers. Met de seniorenvoorlichters is het thema valpreventie besproken en is een checklist veiligheid en valpreventie uitgereikt. De checklist kunnen zij gebruiken bij de huisbezoeken, waarna zo nodig een vervolgactie wordt ondernomen. - Vervoer Aanbevolen wordt om nadrukkelijker hulp aan te bieden bij aanvragen voor een taxipas en informatie te verstrekken over de regiotaxi. - Eenzaamheid Eenzaamheid wordt door weinig ouderen echt als probleem benoemd. Dit neemt niet weg, dat heel veel ouderen matig tot (zeer) ernstig eenzaam zijn. Aanbevolen wordt om ondersteuning vanuit de geestelijke gezondheidszorg of het maatschappelijk werk nadrukkelijker onder de aandacht te brengen. De cursus In de put, uit de put zou actief aangeboden kunnen worden. Een nieuw initiatief op dit terrein is de ontwikkeling van een internetcursus door het Trimbos Instituut om sociaal isolement bij ouderen te voorkomen. Samen met het SIZ een themabijeenkomst over rouwverwerking uitgevoerd. Het verdient aanbeveling om een dergelijke bijeenkomst te herhalen of een cursus rouwverwerking aan te bieden. - Voorzieningen Een grote groep ouderen (65) kent de Stichting Welzijn in Tubbergen en weet dat zij activiteiten voor ouderen organiseren en dat zij er terecht kunnen voor allerlei vragen. 35 van de ouderen kent de Stichting Welzijn niet. Dit is een reden om deze organisatie nadrukkelijker onder de aandacht te brengen. 26