Werkstuk Biologie Autisme, PDD-Nos, Asperger syndroom

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Werkstuk Biologie Autisme, PDD-Nos, Asperger syndroom"

Transcriptie

1 Werkstuk Biologie Autisme, PDD-Nos, Asperger s Werkstuk door een scholier 2107 woorden 12 mei ,6 348 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is Autisme? Autisme is een stoornis. Er zijn verschillende vormen van autisme. Alle vormen worden verzameld onder het wetenschappelijke "kopje" PDD (Pervasive Developmental Disorders). In Nederland spreken we van ASS (Autistische Spectrum Stoornis) of van een pervasieve ontwikkelingsstoornis. Er zijn drie vormen van PDD: - Een Autistisch stoornis. - Het s van Asperger, dit is een vorm van Autisme maar dan zonder taalachterstand. - PDD-NOS, overige soorten PDD (Pervasive Developmental Disorder Not Otherwise Specified). Wat houdt deze stoornis nou precies in? Autisten reageren heel anders dan mensen zonder deze handicap. Dat kan je aan een aantal dingen snel ontdekken. Meestal kijken Autisten afwijkend naar andere personen en houden met die personen, of personen die ze in het leven tegenkomen geen rekening. Autisten tonen geen emoties of weinig emoties. Meestal zoeken ze geen troost bij hun ouders als ze verdrietig zijn. Ook willen ze absoluut niet geknuffeld worden en ze willen niet aangeraakt worden. Autisten trekken zich dan gelijk terug. Hierdoor verwerken Autisten hun prikkels ook niet goed. Dan kan het bijvoorbeeld wel eens gebeuren dat het kind zich ergens aan brand en dat het niet gaat huilen, hij blijft stil. Het kind zoekt geen troost, raakt ook niet paniek. Op bepaalde prikkels kunnen zij juist erg heftig reageren, zoals te fel licht of op hard geluid. Wat is de oorzaak van autisme? Autisme wordt veroorzaakt door een aandoening in de hersenen. Het is een neuro-psychiatrische stoornis. Deze term betekent dat het een hersenaandoening is die leidt tot stoornissen in het gedrag. Bij autisten komt de informatie wel goed binnen, maar wordt het op een andere manier verwerkt dan bij gezonde mensen. Autisme is dus geen kinderpsychose of kinderschizofrenie en moet dus ook anders behandeld worden. En het ligt al helemaal niet aan de opvoeding van de ouders! (zoals vroeger wel eens werd gedacht) Pagina 1 van 6

2 Maar wanneer ontdek je dat een kind Autisme heeft? Autisme komt pas aan het licht naar de 30ste levensmaand. Je merkt dan dat je kind toch anders is dan andere kinderen. Normale kleine kinderen leren meestal om eerst papa en mama te zeggen. Maar een Autist zegt dat niet. Die zegt bijvoorbeeld: auto of vliegtuig. Het is dan net of het kind zich meer interesseert in auto's en vliegtuigen dan zijn ouders. Daarom kunnen Autisten zich later in een onderwerp verdiepen en helemaal door dat onderwerp worden overgenomen. Een Autist denkt dan aan niets anders meer; het zogenaamde "kleven". Dit kan voor de ouders niet zo leuk zijn. Je hebt Autisten die zoveel van een onderwerp weten dat ze een universitaire opleiding gaan volgen. Deze Autisten noemen we ook wel hoogbegaafde Autisten. Dit is een bekend verhaal, maar helaas zijn verreweg de meeste Autisten juist zwakbegaafd. Hoe zit het met de motoriek? Vaak zijn Autisten overbeweeglijk en impulsief. Urenlang met je hoofd draaien en fladderen met je handen dat houden Autisten lang vol. Dit noemen zo ook wel hetzelfde ritueel gedrag, het herhalen van woorden van mensen of bewegingen. Sommige Autisten hebben last van het papegaai effect. Een voorbeeldje van dit effect is: De moeder zegt: "Ga je mee de stad in?" De Autist zegt dan: "Ga je mee de stad in?" De gebeurt op precies dezelfde intonatie. Het is dan erg vreemd en vooral niet leuk voor degene die praat. Opvoeding en begeleiding (Voor thuis en op het werk) Biedt een leefsituatie aan die een niveau lager ligt dan het niveau van het verstandelijk functioneren, zodat ze het emotioneel en sociaal aankunnen. Het is van groot belang dat je niet te veel straffen uitdeelt en juist wel veel beloningen geeft. Het opbouwen van contact is van heel groot belang. Je moet wel accepteren dat er nooit een echt goed contact zal ontstaan, maar wel een vertrouwdheid of aanhankelijkheid. Ga op zoek te gaan naar andere communicatiemiddelen. Probeer zo weinig mogelijk veranderingen in het leven van de autist aan te brengen. Veel dingen moeten aangeleerd worden. Je moet starten met maximale bescherming en specifieke opvoeding en begeleiding, pas daarna kan je aan integratie gaan denken. Praktische adviezen en suggesties: Het is belangrijk om op alle reacties van autisten te letten, want ze communiceren niet allemaal op dezelfde manier als wij dat doen. Eindeloos vragen van autistische mensen is bijna altijd een gevolg van onduidelijkheden en angsten. Probeer die te begrijpen en vervolgens goed te reageren. Gebruik eenvoudige, concrete taal. Autisten nemen taal vaak letterlijk. Als het via mondeling contact moeilijk is om een autist iets duidelijk te maken is het soms handig om bij een uitleg foto s of tekeningen te gebruiken. De nabijheid van mensen, aanraking en contactbereidheid moet je voorzichtig opbouwen. Bij het aanleren van vaardigheden is het verstandig om voorwerpen die het kind uit de concentratie Pagina 2 van 6

3 kunnen brengen weg te halen. Leg in de opvoeding en begeleiding vooral nadruk op praktische vaardigheden, zoals aan- en uitkleden, tafeldekken, afwassen, stofzuigen en praktische sociale vaardigheden. Probeer je voor de autist voorspelbaar te gedragen. Straffen en corrigeren leiden vaak tot stress. Blijf niet te lang boos, want dat kan tot spanningen en angst leiden. Je moet de tijd voorspelbaar maken. (structuur) Zorg voor een goede afwisseling van activiteiten en rust. Medicatie: Autisme is niet te behandelen met medicijnen. Als de overgevoeligheid voor prikkels te groot is, kan gedacht worden aan psychofarmaca als Haldol of Dispiperon. Dit laatste middel kan ook bijdragen aan een goede nachtrust. Orap kan het contact tijdelijk verbeteren, maar ook onrust geven. Antidepressiva kunnen soms de gedrevenheid wat verminderen. Sommige autisten krijgen ambulante begeleiding in een GGZ-instelling voor advies en steun. Wat is het Asperger s? In het algemeen heeft het Asperger s (AS) gemeen met autisme dat er een speciaal type van communicatiegebrek en sociale ongerijmdheid is. Mensen met het Asperger s hebben een betere communicatie en taalgebruik en passen zich beter aan hun omgeving. Ook binnen de groep AS'ers zijn veel variaties. Sommigen laten extreem moeilijk gedrag zien, anderen niet en zijn eenvoudig te sturen. Sommigen hebben leerproblemen en doen het slecht op school en anderen halen academische of universitaire diploma s. Asperger mensen hebben vaak interesse voor 1 speciaal iets. Zij kunnen daar dan ook over blijven vertellen ook als de ander er geen interesse voor heeft of toont. Asperger mensen ervaren prikkels door ogen, oren of voelen anders, overweldigender. Zo sterk zelfs dat ze er door in paniek kunnen raken. Een kriebelende trui kan onoverkomelijk zijn. Aan de andere kant kan pijn bv. als niet hinderlijk ervaren worden. De Asperger individu wil graag gewoon zijn en leert sociale routines aan. Hij lijkt nu gewoon maar heeft hard moeten werken om te bereiken wat de ander als vanzelf al had, en valt soms snel terug in oude patronen. Dat lukt alleen met hard werken en motivatie. Niet ieder Asperger individu kan bijna normaal gedrag aanleren. Soms wordt onaangepast gedrag door de gemeenschap toch als normaal gezien, zoals het rechttrekken van je ondergoed in gezelschap. Dat doet iedereen toch wel eens. Wat zijn de kenmerken? - Zwakke sociale interacties - Beperkt gebied van interesses - Slechte concentratie - Slechte coördinatie van de bewegingen - Moeilijkheden op school - Emotionele kwetsbaarheid Oorzaken en gevolgen; Pagina 3 van 6

4 Veel aandacht gaat uit naar de vroege ontwikkeling in de hersenen. In de eerste maanden van de zwangerschap worden de verbindingen gemaakt in de hersenen. Misschien dat hier iets fout is gegaan. Een precieze oorzaak is nog steeds niet bekend. Het gevolg van deze stoornis is een informatieverwerkingsstoornis. Communicatieve en informatieve vaardigheden kunnen ernstig verstoord zijn waardoor het een forse handicap kan zijn, een probleem voor de medemens omdat je het van de buitenkant niet kunt zien. Diagnose en behandeling Het aspergers is een kinderpsychiatrische diagnose die nog niet is vast te stellen aan de hand van exacte gegevens. De diagnose wordt gesteld aan de hand van systematisch verkregen gegevens van ouders, leerkrachten en bevindingen uit onderzoek van diverse deskundigen uit de medische en psychologische beroepsgroep. Doorgaans wordt de diagnose door een arts gesteld en vind er, vooral ook als er medicatie wordt voorgeschreven, een lichamelijk onderzoek plaats. Er is geen behandeling bekent die het aspergers doet verdwijnen. De behandeling bestaat net als bij de meeste kinderpsychiatrische aandoeningen, uit een combinatie van voorlichting, medicatie, opvoedingsondersteuning, begeleiding op school en psychotherapie in de vorm van gedragstherapie en/of sociale vaardigheidtraining. Medicatie wordt gegeven om de bijkomende problemen zoals angst, depressie of agressie te verminderen. Soms wordt het medicijn Ritalin voorgeschreven om de aandacht en de concentratie te verbeteren. Wat is PDD-NOS? PDD-NOS, de afkorting betekent: Pervasive Developmental Disorder Not Otherwise Specified. PDD-NOS is een ontwikkelingsstoornis, waarbij het grootste probleem is dat de kinderen, zich niet in kunnen leven in een ander persoon. Ze zijn erg op zichzelf gericht, en hebben vaak meerdere achterstanden op emotioneel, sociaal en motorische gebieden. PDD-NOS behoort tot het spectrum van Autistische Stoornissen. Doordat deze kinderen niet aan alle kenmerken voldoen of de kenmerken in mindere mate vertonen en andere kenmerken hebben, mag niet van Autisme worden gesproken en wordt dan ook wel van Autisme aanverwante contactstoornis gesproken. Kinderen met PDD-NOS hebben problemen met het sociale snapvermogen. Ze kunnen niet goed begrijpen wat er in anderen omgaat, zodat ze hun gedrag daar ook niet op kunnen afstemmen. De kenmerken voor het gehele spectrum is wel belangrijk om te vermelden want ieder kind met PDD-NOS heeft zijn eigen specifieke combinatie van een aantal kenmerken. De symptomen kunnen per individu/kind en per leeftijd verschillen in ernst en verschijningsvorm en op uiteenlopende niveaus van verstandelijk functioneren; van diep zwakzinnig tot hoog intelligent. Wat zijn de kenmerken?: Deze kinderen hebben tekortkomingen in hun sociale vaardigheden. Ze kunnen moeilijk overweg met Pagina 4 van 6

5 leeftijdgenootjes. Verder vertonen ze vaak ook tekortkomingen in communicatie zowel verbaal als non-verbaal. Ze weten soms zelf niet wat ze zeggen, ze kunnen soms hele moeilijke woorden gebruiken, die niet bij de leeftijd passen en klinken als "kleine volwassenen". Heel vaak hebben ze ook een heel monotoon stemgebruik. Bij het non-verbale gedrag vinden de kinderen het moeilijk om hen uit te drukken. In het algemeen kunnen kinderen met PDD-NOS blijdschap, angst of boosheid vertonen. Maar ze vertonen dan vaak alleen de extreme vorm van die emoties en ze zullen bovendien ook niet vaak de gelaatsuitdrukkingen gebruiken die normaal bij subtiele vormen van emotie passen. Je ziet vaak veel voorkomende stereotype gedragingen dat wil zeggen: steeds dezelfde handelingen doen, geïnteresseerd in een bepaald onderwerp en dan daar alleen maar over kunnen praten maar ook schokken met het hoofd, knipperen met de ogen, grimassen enz. Ook hebben kinderen met PDD-NOS vaak gebreken in de intelligentie en in de cognitieve ontwikkeling. Er zijn hele grote verschillen in gedrag: afzijdig en in zichzelf gekeerd. Laat wel contact toe maar zoekt het niet uit zichzelf. Overdreven beleefd en de bewegingen zijn houterig en stijf. En tenslotte zie je veelal een afwijkend beeld van fantasie en werkelijkheid. Alle dingen lopen vaak door elkaar heen, ze kunnen een sprookje of verhaaltje letterlijk nemen en geloven dat het ook echt gebeurd is. Echter is het per kind verschillend hoe de ontwikkeling verloopt. Sommige kinderen hebben een normale intelligentie, anderen kunnen daarin ook nog achter zijn dit hangt ook af van het karakter van het kind. Wat zijn de oorzaken en gevolgen? De oorzaak van PDD-NOS is nog niet duidelijk. Men vermoedt een stoornis in de ontwikkeling van de hersenen die gevolgen heeft voor het verwerken van vooral de sociale informatie. Geschat wordt dat erfelijkheid in % een rol speelt in de vorm van een kwetsbaarheid voor het ontwikkelen van de stoornis. Dikwijls ziet men in families van kinderen met PDD-NOS veel varianten van deze stoornissen. In de verschillende gradaties van sociaal, een beetje onhandig, tot het zuivere autisme. Voor het kind betekenen de gevolgen van PDD-NOS vaak een ernstige beperking in het dagelijks functioneren. Dit is vaak uiteraard afhankelijk van de samenstelling in de ernst van de stoornis. Kinderen met PDD-NOS zijn door hun problemen in de sociale omgang vaak heel onzeker en eenzaam. Angsten komen bij hen meer dan gemiddeld voor. Op school functioneren deze kinderen vaak onder hun intelligentie niveau. Vrienden maken en vriendschappen onderhouden is voor deze kinderen een extreem moeilijke opgave. De diagnose en de behandeling; PDD-NOS is een kinderpsychiatrische diagnose die nog niet is vast te stellen aan de hand van exacte gegevens. De diagnose wordt gesteld aan de hand van systematisch verkregen gegevens van ouders, Pagina 5 van 6

6 leerkrachten en bevindingen uit onderzoek van diverse deskundigen uit de medische en psychologische beroepsgroep. Doorgaans wordt de diagnose door een arts gesteld en vind er, vooral ook als er medicatie wordt voorgeschreven, een lichamelijk onderzoek plaats. Er is geen behandeling bekend die PDD-NOS doet verdwijnen. De behandeling bestaat net als bij de meeste kinderpsychiatrische aandoeningen, uit een combinatie van voorlichting, medicatie, opvoedingsondersteuning, begeleiding op school en psychotherapie in de vorm van gedragstherapie en/of sociale vaardigheidtraining. Medicatie wordt gegeven om de bijkomende problemen zoals angst, depressie of agressie te verminderen. Soms wordt het medicijn Ritalin voorgeschreven om de aandacht en de concentratie te verbeteren. Pagina 6 van 6

7.1. Werkstuk door een scholier 2301 woorden 3 februari keer beoordeeld. Nederlands. 1. Wat is Autisme?

7.1. Werkstuk door een scholier 2301 woorden 3 februari keer beoordeeld. Nederlands. 1. Wat is Autisme? Werkstuk door een scholier 2301 woorden 3 februari 2004 7.1 134 keer beoordeeld Vak Nederlands 1. Wat is Autisme? Er bestaat eigenlijk geen goede uitleg van autisme Volgens het woordenboek is het 'een

Nadere informatie

Pervasieve ontwikkelingsstoornis niet anderszins omschreven. Hoofdvraag: Wat is PDD-NOS?

Pervasieve ontwikkelingsstoornis niet anderszins omschreven. Hoofdvraag: Wat is PDD-NOS? Praktische-opdracht door een scholier 3651 woorden 17 april 2005 7,4 58 keer beoordeeld Vak Biologie Pervasieve ontwikkelingsstoornis niet anderszins omschreven. Hoofdvraag: Wat is PDD-NOS? PDD-NOS, de

Nadere informatie

Deel VI Verstandelijke beperking en autisme

Deel VI Verstandelijke beperking en autisme Deel VI Inleiding Wat zijn de mogelijkheden van EMDR voor cliënten met een verstandelijke beperking en voor cliënten met een autismespectrumstoornis (ASS)? De combinatie van deze twee in een en hetzelfde

Nadere informatie

Ouderbrochure PDD-NOS

Ouderbrochure PDD-NOS 1 Ouderbrochure PDD-NOS Maandagmiddag vijf voor vier. Vanuit de keuken hoort ze een auto stoppen op straat. De deur wordt hard dichtgeslagen. Dan is het even stil. De achterdeur wordt opengetrokken en

Nadere informatie

6,3. Samenvatting door een scholier 1700 woorden 18 december keer beoordeeld. Zorg en welzijn

6,3. Samenvatting door een scholier 1700 woorden 18 december keer beoordeeld. Zorg en welzijn Samenvatting door een scholier 1700 woorden 18 december 2011 6,3 16 keer beoordeeld Vak Zorg en welzijn Pervasieve ontwikkelingsstoornis = aangeboren informatiestoornis ontstaan bij een aangeboren hersenafwijking.

Nadere informatie

Cure + Care Solutions

Cure + Care Solutions Cure + Care Solutions is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure

Nadere informatie

Overleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang.

Overleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang. Overleg van tevoren altijd met de ouders over de aanpak voor het kind en tips voor de omgang. Aandacht stoornissen ADD Attention Deficit Disorder (letterlijk: aandacht tekort stoornis) - Een vorm van ADHD

Nadere informatie

Zo te zien is er met Mike niets aan de hand. Toch is hij anders dan anderen. Hij kan urenlang tikken op zijn favoriete voorwerpen.

Zo te zien is er met Mike niets aan de hand. Toch is hij anders dan anderen. Hij kan urenlang tikken op zijn favoriete voorwerpen. Autisme Zo te zien is er met Mike niets aan de hand. Toch is hij anders dan anderen. Hij kan urenlang tikken op zijn favoriete voorwerpen. Op andere mensen reageert hij niet. Zijn ouders dachten eerst

Nadere informatie

Stoornissen in het autistisch spectrum

Stoornissen in het autistisch spectrum DC 14 Stoornissen in het autistisch spectrum 1 Inleiding Dit thema gaat over stoornissen in het autistisch spectrum, kortweg autisme Beroepscontext: als onderwijsassistent kun je ingezet worden in het

Nadere informatie

Autisme Spectrum Stoornis (ASS)

Autisme Spectrum Stoornis (ASS) GGZ Friesland Ontwikkelingsstoornisssen Autisme Spectrum Stoornis (ASS) GGZ Friesland is de grootste aanbieder van geestelijke gezondheidszorg in de provincie Friesland. We bieden u hulp bij alle mogelijke

Nadere informatie

Autismespectrumstoornis. SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND Mandy Bekkers

Autismespectrumstoornis. SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND Mandy Bekkers Autismespectrumstoornis SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND 19-10-2016 Mandy Bekkers (mandybekkers@hotmail.com) Waarschuwing vooraf! 2 Geschiedenis Autos (Grieks: zelf) 1937-1940: Term autisme 1943 &

Nadere informatie

PDD-NOS is een afkorting van Pervasive Developmental Disorder Not Otherwise Specified een Engelse naam voor

PDD-NOS is een afkorting van Pervasive Developmental Disorder Not Otherwise Specified een Engelse naam voor Werkstuk door een scholier 1871 woorden 23 februari 2016 4,8 13 keer beoordeeld Vak Zorg en welzijn Inleiding Hallo, In dit werkstuk laat ik zien wat Autisme is. Hoe je ermee kunt leven enzovoort. Ik hoop

Nadere informatie

Omgaan met Autisme. Handout workshop 27 mei 2016

Omgaan met Autisme. Handout workshop 27 mei 2016 Omgaan met Autisme Handout workshop 27 mei 2016 Informatie 1. Medicatie Hoewel er geen medicijn is dat direct werkt op autisme zijn er wel diverse medicijnen die ene positief effect kunnen hebben op dat

Nadere informatie

Zorgpad Autisme Spectrum Stoornissen

Zorgpad Autisme Spectrum Stoornissen Zorgpad Autisme Spectrum Stoornissen Wanneer u autisme heeft, ondervindt u problemen in het contact met anderen. Het kan zijn dat u geen contact maakt of juist veel aandacht vraagt. U kunt zich moeilijk

Nadere informatie

Hersenstichting Nederland. Autismespectrumstoornissen

Hersenstichting Nederland. Autismespectrumstoornissen Hersenstichting Nederland Autismespectrumstoornissen 1 Autismespectrumstoornissen Een autismespectrumstoornis (ASS) is een ontwikkelingsstoornis waarbij de informatieverwerking in de hersenen verstoord

Nadere informatie

Inzicht in Autisme. Lezing

Inzicht in Autisme. Lezing Inzicht in Autisme Lezing 18-09-2014 FRANS COOLEN ASS Trainer NVA ASS Trainer/coach bij In to Autisme frans.coolen@intoautisme.nl ASS Autisme Spectrum Stoornis Per persoon Per leeftijd In ernst In verschijningsvorm

Nadere informatie

Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1

Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1 Bijlage 25: Autismespectrumstoornis in DSM-5 (voorlopige Nederlandse vertaling) 1 Moet voldoen aan de criteria A, B, C en D A. Aanhoudende tekorten in sociale communicatie en sociale interactie in meerdere

Nadere informatie

POST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS

POST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS POST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS Inleiding Schokkende gebeurtenissen zoals ongelukken, lichamelijk of seksueel geweld, huiselijk geweld, incest, natuurrampen en oorlogsgeweld kunnen wonden en kwetsingen

Nadere informatie

Autisme en de gevolgen Els Ronsse / MDR

Autisme en de gevolgen Els Ronsse /   MDR Autisme en de gevolgen Els Ronsse / www.psysense.be MDR Voorkomen? Voor het hele spectrum komen een aantal studies onafhankelijk van elkaar uit op 60 tot 70 op 10.000 of 1 op ongeveer 150 personen. Af

Nadere informatie

Bijlage 2 Competentieprofiel leerling

Bijlage 2 Competentieprofiel leerling Bijlage 2 Competentieprofiel leerling Naam leerling: Geboortedatum leerling: Kalenderleeftijd: Diagnose: School: Naam medewerker school: Functie medewerker school: Datum: Protocol overgang leerlingen met

Nadere informatie

AUTISME BIJ KINDEREN PATIËNTENINFORMATIE

AUTISME BIJ KINDEREN PATIËNTENINFORMATIE AUTISME BIJ KINDEREN PATIËNTENINFORMATIE Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie Postbus 20062, 3502 LB Utrecht BEZOEKADRES: Mercatorlaan 1200, 3528 BL Utrecht Tel: 030 28 23 303 Fax: 030 28 88 400 E mail:

Nadere informatie

Autisme Spectrum Stoornissen

Autisme Spectrum Stoornissen www.incontexto.nl to nl Autisme Spectrum Stoornissen Drs. Nathalie van Kordelaar Nathalie van Kordelaar en Mirjam Zwaan Opbouw voorlichting Algemene kennis van autisme. Handelen in werksituaties. Alle

Nadere informatie

houd altijd de specifieke leerling met zijn individuele hulpvraag in het achterhoofd

houd altijd de specifieke leerling met zijn individuele hulpvraag in het achterhoofd Sleutelwoord is structuur De school is een uitgelezen plaats om de leerling met het Syndroom van Asperger te leren omgaan met leeftijdgenoten. Goede begeleiding is dan van belang. Docent kunnen veel voor

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Selectief mutisme.

Kinderneurologie.eu. Selectief mutisme. Selectief mutisme Wat is een selectief mutisme? Een selectief mutisme is een ontwikkelingsstoornis waarbij kinderen in bepaalde situaties niet praten, terwijl deze kinderen in een andere situaties wel

Nadere informatie

7,3. Een stoornis in het contact met andere mensen. Een stoornis in communicatie en taalgebruik. Dwang naar regelmaat en herhaling

7,3. Een stoornis in het contact met andere mensen. Een stoornis in communicatie en taalgebruik. Dwang naar regelmaat en herhaling Werkstuk door een scholier 1761 woorden 22 juni 2002 7,3 311 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is autisme? Bestaat er eigenlijk een adequate definitie van autisme? Volgens het woordenboek betreft het 'een

Nadere informatie

Welke essentiële maatschappelijke verandering is er t.a.v. generatie 45 >> NU?

Welke essentiële maatschappelijke verandering is er t.a.v. generatie 45 >> NU? Welke essentiële maatschappelijke verandering is er t.a.v. generatie 45 >> NU? 1 2 1 WAT kenmerkt een multiculturele samenleving? 3 Mensen van autochtone en allochtone afkomst Van 16,3 miljoen inwoners

Nadere informatie

7-4-2014. WAT kenmerkt een multiculturele samenleving? Mensen van autochtone en allochtone afkomst

7-4-2014. WAT kenmerkt een multiculturele samenleving? Mensen van autochtone en allochtone afkomst Welke essentiële maatschappelijke verandering is er t.a.v. generatie 45 >> NU? 1 2 WAT kenmerkt een multiculturele samenleving? Mensen van autochtone en allochtone afkomst Van 16,3 miljoen inwoners van

Nadere informatie

Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG

Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG 1 Autisme spectrum stoornissen Waarom dit onderwerp? Diagnostiek

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Autisme voor beginners. www.psysense.be

Autisme voor beginners. www.psysense.be Autisme voor beginners www.psysense.be Oorzaak? Autisme = handicap Stoornis in functioneren van de hersenen Neurologische (biologische )stoornis andere ontwikkeling laatste theorie (augu 2014: teveel synapsen!

Nadere informatie

Kennis en aanpak van ouders met een verstandelijke en/of psychiatrische beperking. Esther Glas & Sandra Segers 10 November 2016

Kennis en aanpak van ouders met een verstandelijke en/of psychiatrische beperking. Esther Glas & Sandra Segers 10 November 2016 Kennis en aanpak van ouders met een verstandelijke en/of psychiatrische beperking Esther Glas & Sandra Segers 10 November 2016 Esther Glas Sandra Segers OUDERSCHAP Stelling 1 Mensen met een verstandelijke

Nadere informatie

Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis. J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog

Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis. J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog Autisme DSM IV: Stoornissen die meestal voor het eerst op zuigelingenleeftijd, kinderleeftijd of in

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu MCDD

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu MCDD MCDD Wat is MCDD? MCDD is een ontwikkelingsstoornis waarbij kinderen moeite hebben om met hun gevoelens om te gaan en moeite hebben met het onderscheid tussen fantasie en werkelijkheid. Hoe wordt MCDD

Nadere informatie

Wat betekent autisme voor een persoon met een verstandelijke beperking?

Wat betekent autisme voor een persoon met een verstandelijke beperking? Wat betekent autisme voor een persoon met een verstandelijke beperking? (Héle korte introductie) Gerlie Willemsen, orthopedagoog-generalist Gerianne Smeets, psycholoog Eva Braune, coördinerend begeleider

Nadere informatie

Mijn kind heeft een LVB

Mijn kind heeft een LVB Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar

Nadere informatie

Cure + Care Solutions

Cure + Care Solutions Cure + Care Solutions is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure

Nadere informatie

Ik heb een postnatale/postpartum depressie

Ik heb een postnatale/postpartum depressie Ik heb een postnatale/postpartum depressie Ik kan nu volledig zeggen dat ik last heb van een postnatale/postpartum depressie. Dit durfde ik niet hardop te zeggen omdat mijn huisarts de eerste keer toen

Nadere informatie

ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN

ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN Inhoud: - Zorgeloos op uitje -Wat is autisme? - Wat houd een uitje precies in? - 15 TIPS om uw uitje tot een succes te maken Marinka

Nadere informatie

Ouderen en AutismeSpectrumStoornissen. Rosalien Wilting, klinisch psycholoog - psychotherapeut

Ouderen en AutismeSpectrumStoornissen. Rosalien Wilting, klinisch psycholoog - psychotherapeut Ouderen en AutismeSpectrumStoornissen Rosalien Wilting, klinisch psycholoog - psychotherapeut 1 Autisme? AutismeSpectrumStoornis (ASS) Een andere manier van informatie verwerken We spreken niet meer van

Nadere informatie

Utrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

Utrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave Wat betekent het dat uw kind moeilijk lerend is en wat 3

Nadere informatie

Omgaan met kinderen met autismespectrumstoornissen. Rob Neyens 22.10.2009

Omgaan met kinderen met autismespectrumstoornissen. Rob Neyens 22.10.2009 Omgaan met kinderen met autismespectrumstoornissen Rob Neyens 22.10.2009 Programma 1. Theorie: wat is autisme? 1.1 Buitenkant 1.2 Binnenkant 2. Praktijk: hoe omgaan met autisme? 2.1 Remediëren 2.2 Compenseren

Nadere informatie

6,5. Werkstuk door een scholier 1684 woorden 26 april keer beoordeeld

6,5. Werkstuk door een scholier 1684 woorden 26 april keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 1684 woorden 26 april 2003 6,5 117 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is ADHD? ADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder en dat is een aandachtstekortstoornis

Nadere informatie

AUTISME EN MONDZORG. Informatie en tips voor mondzorgverleners

AUTISME EN MONDZORG. Informatie en tips voor mondzorgverleners AUTISME EN MONDZORG Informatie en tips voor mondzorgverleners AUTISME: EEN SOMS ONZICHTBARE HANDICAP Autisme komt bij ongeveer 1% van de Nederlandse bevolking voor. Dat betekent dat iedere mondzorgverlener

Nadere informatie

Welkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door

Welkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door Welkom DGM en Autisme Presentatie door Esther van Efferen-Wiersma Inhoud Autisme: recente ontwikkelingen Van beperkingen naar (onderwijs)behoeften DGM en autisme Hulpmiddelen en materialen Vragen? Autisme?

Nadere informatie

Bipolaire stoornissen

Bipolaire stoornissen Bipolaire stoornissen PuntP kan u helpen volwassenen Sommige mensen hebben last van stemmingsschommelingen die niet in verhouding staan tot wat er in hun persoonlijke omgeving gebeurt. De stemming lijkt

Nadere informatie

Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016

Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Cecile Blansjaar: orthopedagoog/autisme specialist Gedragskundige Stichting de Waerden Mede oprichter De Sociale Bron Wat is Autisme? In Nederland

Nadere informatie

Training & themabijeenkomsten 2017

Training & themabijeenkomsten 2017 Training & themabijeenkomsten 2017 voor mantelzorgers en vrijwilligers Inhoudsopgave 3 4 7 10 11 Trainingen en themabijeenkomsten voor uw ontwikkeling Trainingen voor mantelzorgers Trainingen voor vrijwilligers

Nadere informatie

Bipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN

Bipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN Bipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN Er zijn altijd situaties die ons erg boos, blij of verdrietig maken: emotionele pieken en dalen horen bij het leven. Maar het kan voorkomen dat u last heeft van

Nadere informatie

Voor dat ik ga proberen uit te leggen wat autisme is, geeft ik eerst een paar voorbeelden van de impact daarvan.

Voor dat ik ga proberen uit te leggen wat autisme is, geeft ik eerst een paar voorbeelden van de impact daarvan. AUTENTIEK Oudeveen 63 3905WD Veenendaal 0318-522629 / 06-44028983 contact@autentiek.nl www.autentiek.nl NL64 RABO 0180556061 Autisme: een leven lang anders Wanneer we spreken over autisme en (geloofs)opvoeding,

Nadere informatie

Coördinatiestoornis bij kinderen en jongeren Developmental Coordination Disorder (DCD)

Coördinatiestoornis bij kinderen en jongeren Developmental Coordination Disorder (DCD) Wat staat er in deze folder? UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Coördinatiestoornis bij kinderen en jongeren Developmental Coordination Disorder (DCD) Inleiding voor ouders 1 Informatie

Nadere informatie

KANS OP SLAGEN. Definitie van probleemgedrag. Autisme en Probleemgedrag. Steven Degrieck. 14 juni 2012. Definitie van probleemgedrag

KANS OP SLAGEN. Definitie van probleemgedrag. Autisme en Probleemgedrag. Steven Degrieck. 14 juni 2012. Definitie van probleemgedrag KANS OP SLAGEN Definitie van probleemgedrag Autisme en Probleemgedrag Steven Degrieck 14 juni 2012 Altijd een sociale definitie (normen; omgeving) Gevaar voor persoon zelf, gevaar voor omgeving of belemmert

Nadere informatie

23 oktober 2013 1. Wat betekent autisme voor jou? Waaraan denk je spontaan? Vroeger hoorde je daar toch niet zoveel over?

23 oktober 2013 1. Wat betekent autisme voor jou? Waaraan denk je spontaan? Vroeger hoorde je daar toch niet zoveel over? Vroeger hoorde je daar toch niet zoveel over? Tegenwoordig heeft iedereen wel een etiketje! Hebben we dat niet allemaal een beetje? Als je niks hebt, is het precies al abnormaal! Mijn kind heeft (net)

Nadere informatie

Welkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door

Welkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door Welkom DGM en Autisme Presentatie door Esther van Efferen-Wiersma Inhoud DGM en autisme? Autisme: recente ontwikkelingen Van beperkingen naar (onderwijs)behoeften DGM en autisme! Vragen? DGM en Autisme?

Nadere informatie

Ik maak mijn werkstuk over autisme, omdat dat me wel een leuk onderwerp lijkt.

Ik maak mijn werkstuk over autisme, omdat dat me wel een leuk onderwerp lijkt. Werkstuk door een scholier 2362 woorden 18 januari 2005 6,3 89 keer beoordeeld Vak Verzorging VOORWOORD Ik maak mijn werkstuk over autisme, omdat dat me wel een leuk onderwerp lijkt. Autisme is een ontwikkelingsstoornis,

Nadere informatie

...de draad weer oppakken

...de draad weer oppakken ...de draad weer oppakken Na de schok... Volwassenen Informatie voor volwassenen die betrokken zijn geweest bij een schokkende gebeurtenis Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis, dat laat niemand

Nadere informatie

Werkstuk Anders Werkstuk over ADHD

Werkstuk Anders Werkstuk over ADHD Werkstuk Anders Werkstuk over ADHD Werkstuk door J. 1065 woorden 28 januari 2013 4,9 36 keer beoordeeld Vak Anders ADHD 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Inleiding Klachten Oorzaken Voordelen van ADHD Medicatie Verhaal

Nadere informatie

DSM IV interview. Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis.

DSM IV interview. Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. DSM IV interview Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. A.A. Spek Klinisch psycholoog Centrum Autisme Volwassenen GGZ Eindhoven Wanneer

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Dementie

Werkstuk Biologie Dementie Werkstuk Biologie Dementie Werkstuk door een scholier 1045 woorden 22 december 2003 5,3 40 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is dementie: Vanuit het Latijn vertaald betekent dementie letterlijk ontgeestelijk-zijn.

Nadere informatie

1. Gedrag. Au3sme. UMCG Publiekslezing Au3sme. Els M.A. Blijd- Hoogewys. Overzicht presenta3e. Wat is au3sme? Drie probleemgebieden

1. Gedrag. Au3sme. UMCG Publiekslezing Au3sme. Els M.A. Blijd- Hoogewys. Overzicht presenta3e. Wat is au3sme? Drie probleemgebieden Au3sme dr. Behandelcoördinator Au3sme Team Noord Nederland Overzicht presenta3e Wat is au3sme? naar Morton & Frith, 1995 1. Gedrag 2. Biologie 3. Cogni3e 4. Diagnose 5. Behandeling genen, hersengebieden

Nadere informatie

Mijn leven op dit moment

Mijn leven op dit moment Mijn leven op dit moment Naam: Leeftijd: Woonplaats: Mijn hobby s: Mijn familie: Mijn vrienden: Mijn school: Mijn werk: Mijn kwaliteiten en interesses Vul onderstaande zinnen aan. Ik ben goed in: Ik hou

Nadere informatie

Symposium Autisme door Steven Degrieck OlmenEs 13 sept 2018

Symposium Autisme door Steven Degrieck OlmenEs 13 sept 2018 Symposium Autisme door Steven Degrieck OlmenEs 13 sept 2018 Steven Degrieck is verbonden aan het AUTISME CENTRAAL Expertisecentrum in België. Tijdens het symposium waren folders en boeken aanwezig, kijk

Nadere informatie

Ziekte van Huntington

Ziekte van Huntington Ziekte van Huntington Begrijpen van en omgaan met veranderend gedrag Niels Reinders en Henk Slingerland (psychologen) Huntington Café 27 september 2018 Ziekte van Huntington Erfelijke neurologische ziekte

Nadere informatie

Autisme en een visuele of visuele én verstandelijke beperking

Autisme en een visuele of visuele én verstandelijke beperking Autisme en een visuele of visuele én verstandelijke beperking Koninklijke Visio expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen www.visio.org Volg ons op: Pellentesque ipsum ligula, accumsan nec, elementum

Nadere informatie

Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD

Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD Inhoud Inleiding 12 Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD Hoofdstuk 1 Kenmerken van ADHD 1.1 De basiskenmerken 16 1.2 Aandachts- en concentratiestoornissen 17 1.3 Impulsiviteit 17 1.4 Hyperactiviteit

Nadere informatie

UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Coördinatiestoornis bij kinderen en jongeren

UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Coördinatiestoornis bij kinderen en jongeren UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Coördinatiestoornis bij kinderen en jongeren Developmental Coordination Disorder (DCD) Wat staat er in deze folder? Inleiding voor ouders 1 Informatie

Nadere informatie

Informatie en advies voor docenten SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR DEELNEMERS MET AUTISME IN HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS

Informatie en advies voor docenten SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR DEELNEMERS MET AUTISME IN HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS Informatie en advies voor docenten SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR DEELNEMERS MET AUTISME IN HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS Inzicht, herkennen, handelen Gemiddeld één op de twaalf deelnemers op een ROC

Nadere informatie

Autisme, wat weten we?

Autisme, wat weten we? Autisme, wat weten we? Matt van der Reijden, kinder- en jeugdpsychiater & geneesheer directeur Dr Leo Kannerhuis, Oosterbeek 1 autisme agenda autisme autisme en het brein: wat weten we? een beeld van autisme:

Nadere informatie

SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD. Informatie en advies voor de praktijkbegeleider

SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD. Informatie en advies voor de praktijkbegeleider Informatie en advies voor de praktijkbegeleider SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR EEN STAGIAIRE MET AUTISME (PDD-NOS EN SYNDROOM VAN ASPERGER) IN DE WERKSITUATIE Inzicht, herkennen, handelen Gemiddeld één

Nadere informatie

Welkom. Voorstellen. Programma. Inleiding en voorstellen Wat is autisme, oorzaak en hoe herken je het? Autisme vanuit eigen ervaring

Welkom. Voorstellen. Programma. Inleiding en voorstellen Wat is autisme, oorzaak en hoe herken je het? Autisme vanuit eigen ervaring Welkom Algemene informatieavonden GGZ Noord- Holland-Noord in samenwerking met Stichting Deuvel Voorstellen Mieke Bellinga & Mariëlle Witteveen Programma Inleiding en voorstellen Wat is autisme, oorzaak

Nadere informatie

Prikkelmijders+en+Prikkelzoekers+

Prikkelmijders+en+Prikkelzoekers+ Prikkelmijders+en+Prikkelzoekers+ Vandaag heb je kennis gemaakt met Daan en Sterre. Als Daan te veel prikkels krijgt dan sluit hij zich af. Hij krijgt op dat moment zoveel prikkels binnen dat hij even

Nadere informatie

Lezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence

Lezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence Lezing voor de NVA Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog Ontwikkelingsstoornissen Dimence Waarom diagnostiek? Hoe doen we eigenlijk diagnostiek? De DSM 5 Wijzigingen in de DSM 5 voor de autisme

Nadere informatie

Het stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis

Het stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis Het stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis Herbert Roeyers Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen VVL Congres, Berchem, 14 maart 2014 Pervasieve

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Het foetaal alcohol syndroom. www.kinderneurologie.eu

Kinderneurologie.eu. Het foetaal alcohol syndroom. www.kinderneurologie.eu Het foetaal alcohol syndroom Wat is het foetaal alcohol syndroom? Het foetaal alcohol syndroom is een combinatie van aangeboren afwijkingen bij een baby die veroorzaakt zijn door alcohol gebruik van de

Nadere informatie

Cursus en Thema 2015. voor mantelzorgers en vrijwilligers

Cursus en Thema 2015. voor mantelzorgers en vrijwilligers Cursus en Thema 2015 voor mantelzorgers en vrijwilligers VRIJWILLIGERS Basiscursus (voor nieuwe vrijwilligers) Aantal bijeenkomsten: 4 In vier bijeenkomsten maken nieuwe vrijwilligers kennis met diverse

Nadere informatie

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen?

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Familie of naaste zijn van iemand die zichzelf beschadigt kan erg moeilijk zijn. Iemand van wie je houdt doet zichzelf pijn en het lijkt alsof je niks kunt

Nadere informatie

Experts in diagnostiek

Experts in diagnostiek Experts in diagnostiek Het beste in een kind naar boven halen Elk kind heeft zijn eigen talenten. Dit betekent niet dat alle kinderen even goed mee kunnen komen op school. Sommige kinderen hebben onvoldoende

Nadere informatie

Heb ik een persoonlijkheidsstoornis?

Heb ik een persoonlijkheidsstoornis? Heb ik een persoonlijkheidsstoornis? Heb ik een persoonlijkheidsstoornis? Heftige emoties zijn niemand vreemd: als jij en je partner uit elkaar gaan of wanneer jouw chef steeds hogere eisen stelt, is het

Nadere informatie

Volledig mee eens. Volledig mee oneens. Enigszins mee oneens. Enigszins mee eens

Volledig mee eens. Volledig mee oneens. Enigszins mee oneens. Enigszins mee eens 1. Ik vind mezelf niet flexibel en/of heb het gevoel, dat met het klimmen der jaren mijn flexibiliteit afneemt. 2. Als dingen anders lopen dan ik had verwacht, vind ik dat geen enkel probleem. 3. Ik heb

Nadere informatie

ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk

ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk Dr. P. Remijnse, psychiater UWV Breda, 4-7-2017 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Training & themabijeenkomsten 2018

Training & themabijeenkomsten 2018 Training & themabijeenkomsten 2018 voor mantelzorgers en vrijwilligers Inhoudsopgave 3 4 7 9 11 11 Trainingen en themabijeenkomsten - Het hoe en waarom Trainingen voor mantelzorgers Trainingen voor vrijwilligers

Nadere informatie

Dansen zonder SDN beperkingen

Dansen zonder SDN beperkingen Dansen zonder SDN beperkingen Lesboek korte impressie achtergrondinformatie Stichting Danssport op maat Schrijvers Emmely Lefèvre & Stefan Nijmeijer Mensen met een verstandelijke beperking Waar denk je

Nadere informatie

Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 3: Gedragsstoornissen & aanpakken volgens o.a. Gordonmethode

Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 3: Gedragsstoornissen & aanpakken volgens o.a. Gordonmethode Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 3: Gedragsstoornissen & aanpakken volgens o.a. Gordonmethode 27 januari 2016 14.30 17.00 uur Madeleine Vreeburg Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag in de

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS

PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE ALGEMEEN Wat is een persoonlijkheidsstoornis? Ieder mens heeft een persoonlijkheid. Een persoonlijkheid is de optelsom van hoe u als persoon bent, hoe u zich

Nadere informatie

ADHD-werking binnen CAR Accent

ADHD-werking binnen CAR Accent ADHD-werking binnen CAR Accent ADHD is een ontwikkelingsstoornis waarbij de verwerking van informatie in de hersenen verstoord verloopt. Als gevolg hiervan vertonen kinderen met deze stoornis vooral problemen

Nadere informatie

Wat er ook aan de hand is, de gevolgen zijn hetzelfde. Je bent een aantal lichamelijke functies, die je voorheen als vanzelfsprekend aannam, kwijt.

Wat er ook aan de hand is, de gevolgen zijn hetzelfde. Je bent een aantal lichamelijke functies, die je voorheen als vanzelfsprekend aannam, kwijt. Hoofdstuk 7 Emoties Nu is het tijd om door te gaan. Je hebt je dwarslaesie, je bent hopelijk klaar met al de medische dingen, nu is het tijd om ook je gevoelens aandacht te geven. Dus: ga lekker zitten,

Nadere informatie

Werkgeversvereniging Oost - Regio IJssel/Vecht

Werkgeversvereniging Oost - Regio IJssel/Vecht Werkgeversvereniging Oost - Regio IJssel/Vecht 1. Welke associaties heeft u bij het begrip Autisme? Contactgestoord, nemen geen initiatief. Beperkt in het sociaal wenselijk gedrag, grotere behoefte aan

Nadere informatie

Late fouten in het taalbegrip van kinderen

Late fouten in het taalbegrip van kinderen 1 Late fouten in het taalbegrip van kinderen Petra Hendriks Hoogleraar Semantiek en Cognitie Center for Language and Cognition Groningen Rijksuniversiteit Groningen 2 De misvatting Actief versus passief

Nadere informatie

OMGAAN MET WAT IS ANGST? BANG ZIJN IS OK! 23/02/2015 KINDERANGSTEN

OMGAAN MET WAT IS ANGST? BANG ZIJN IS OK! 23/02/2015 KINDERANGSTEN OMGAAN MET KINDERANGSTEN Brainstorm: Angsten bij kinderen An Coetsiers Kinderpsycholoog/gedragstherapeut www.depraatdoos.be Hannah, 3 jaar Anouk, 10 jaar BANG ZIJN IS OK! WAT IS ANGST? Is een normaal verschijnsel

Nadere informatie

Praktische opdracht ANW Depressies

Praktische opdracht ANW Depressies Praktische opdracht ANW Depressies Praktische-opdracht door een scholier 1714 woorden 27 februari 2002 7,9 16 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding: Deze brochure gaat over depressies. Op het moment hebben

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

Autisme en depressie. Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan

Autisme en depressie. Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan Autisme en depressie Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan Hoe herken je autisme bij een depressieve patiënt? 3 Wat gaat hier mis? DSM5 criteria Autismespectrumstoornis A. Beperkingen

Nadere informatie

Schrijf hier een korte introductie van jezelf. Schrijf bijvoorbeeld op hoe je leven er nu uitziet op het

Schrijf hier een korte introductie van jezelf. Schrijf bijvoorbeeld op hoe je leven er nu uitziet op het Mijn leven Mijn leven op dit moment Schrijf hier een korte introductie van jezelf. Schrijf bijvoorbeeld op hoe je leven er nu uitziet op het gebied van werk, vrije tijd, opleiding, gezin, familie, relaties

Nadere informatie

Het paranoïde type: Deze vorm treedt meestal op rond de jaar. Het kenmerk is dat de patiënten vreemde hallucinaties

Het paranoïde type: Deze vorm treedt meestal op rond de jaar. Het kenmerk is dat de patiënten vreemde hallucinaties Spreekbeurt door een scholier 1566 woorden 12 april 2004 6,3 48 keer beoordeeld Vak Verzorging inhoud: hfd 1 : Schizofrenie hfd 2 : Vormen van Schizofrenie hfd 3 : Kenmerken hfd 4 : Oorzaken hfd 5 : Gevolgen

Nadere informatie

DSM IV interview. Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis.

DSM IV interview. Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. DSM IV interview Semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis. A.A. Spek Klinisch psycholoog Centrum Autisme Volwassenen GGZ Eindhoven Wanneer

Nadere informatie

NLD bij (jong) volwassenen in opleiding en werksituaties

NLD bij (jong) volwassenen in opleiding en werksituaties NLD bij (jong) volwassenen in opleiding en werksituaties Lia Charité praktijk voor psychosociale therapie Lia Charité Notenboom 6 5682 HZ Best Nederland tel: +31499 398302 info@liacharite.nl www.liacharite.nl

Nadere informatie

Yvette Dijkxhoorn, Autisme en Bewegen

Yvette Dijkxhoorn, Autisme en Bewegen Yvette Dijkxhoorn, Autisme en Bewegen De autismespectrumstoornissen - Kwalitatieve stoornissen in de sociale interactie - Kwalitatieve stoornissen in de communicatie - Kwalitatieve stoornissen in het verbeeldingsvermogen

Nadere informatie

Sociaal onhandig: aangeboren of (niet) geleerd

Sociaal onhandig: aangeboren of (niet) geleerd artikel uit Mobiel 6, december 2000/januari 2001 Sociaal onhandig: aangeboren of (niet) geleerd rubriek: Vreemd gedrag!? Door: Pim Steerneman, hoofd Centraal Coördinatiepunt Autisme Zuid-Limburg MENNO

Nadere informatie

NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS

NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis laat niemand onberoerd. Je bent er meestal niet op voorbereid en als het gebeurt kan dat ingrijpende gevolgen hebben voor

Nadere informatie