BECO: DE BALANS - THEORIE

Transcriptie

1 BECO: DE BALANS - THEORIE W a t i s e e n b a l a n s? Een balans is een overzicht waarin staat welke bezittingen een organisatie heeft én met wat voor soort vermogen deze bezittingen zijn gefinancierd. Voorbeelden van bezittingen kunnen zijn: gebouwen, machines, voorraden en geld. Een bedrijf begint eigenlijk zonder bezittingen; dus met niets. Om bezittingen in het bedrijf te krijgen kan zowel door de eigenaren als door uitleners bezittingen in het bedrijf worden gestort (vaak geld = liquide middelen). Als er bijvoorbeeld geld (=liquide middelen) in het bedrijf wordt gestort dan kan het bedrijf dit zelf weer omzetten in andere bezittingen (vaak voorraad). Alleen zo raakt het bedrijf het zicht kwijt op hoeveel waarde van de bezittingen afkomstig is uit stortingen van de eigenaren en hoeveel uit stortingen van uitleners. Dat overzicht moet er wel zijn, want uiteindelijk moet het deel dat is gestort door uitleners aan de uitleners worden teruggestort door het bedrijf. Daarom houden we op de rechterkant van de balans bij hoeveel waarde er door de eigenaren is gestort/geïnvesteerd in de bezittingen (= Gestort Eigen Vermogen) en hoeveel waarde er door de uitleners is gestort/geïnvesteerd in de bezittingen (=Gestort Vreemd Vermogen). De eigenaren hopen op hun storting nettowinst te verdienen. Uitleners hopen op hun storting interest te verdienen. Interest verdwijnt altijd uit de bezittingen, maar nettowinst blijft net zo lang in de bezittingen totdat de eigenaren besluiten het eruit te halen (=uitkeren). Het kan zo zijn dat de bezittingen die een bedrijf vandaag heeft morgen weer veranderd zijn. De balans is daarom een momentopname. Hoe je een balans moet opstellen is wettelijk vastgelegd. Er is dus een vaste volgorde, namelijk: VOORBEELD BALANS ( ) Bezittingen (=debet óf activa) Vermogen (=credit óf passiva) 1) Vaste activa Totaal Eigen Vermogen: Vb: gebouwen, machines, auto s, inventaris 1a) (Gestort) Eigen vermogen (door eigenaren) 1b) Reserves=niet uitgekeerde winsten uit het verleden 2) Vlottende activa Vb: voorraad goederen, debiteuren, te ontvangen bedragen, vooruitbetaalde bedragen 3) Liquide middelen Vb: kas en bank(tegoed) 1 1c) Winstsaldo=beschikbare winst uit het heden om uit te keren 2) (Gestort) Lang vreemd vermogen Vb: hypotheek 3) (Gestort) Kort vreemd vermogen Vb: crediteuren, te betalen bedragen, bankkrediet (=bankschuld = rood staan), vooruit ontvangen bedragen Totale waarde bezittingen Totale financiering van bezittingen H o e s t e l j e e e n b a l a n s o p? De linkerkant van de balans noemen we debet óf activa. Hier staan alle bezittingen van de organisatie. De rechterkant van de balans noemen we credit óf passiva. Dit geeft aan met welk vermogen de bezittingen in het bedrijf zijn gefinancierd: via eigen vermogen of via vreemd vermogen. Als je niet weet waar iets op de balans thuishoort of onder welk kopje, dan kun je jezelf steeds de volgende vragen stellen: GEEFT DIT GEGEVEN AAN WAT IK BEZIT HOE IK MIJN BEZIT HEB GEFINANCIERD? VOORBEELD BALANS ( ) Bezittingen (=debet óf activa) Vermogen (=credit óf passiva) 1) Gaat dit bezit langer dan 1 jaar mee? 1) Is er eigen vermogen in een bezit gestort? = VASTE ACTIVA = (GESTORT) EIGEN VERMOGEN 2) Gaat dit bezit korter dan 1 jaar mee? 2) Is er geleend vermogen in een bezit gestort en = VLOTTENDE ACTIVA mag je dit langer dan in 1 jaar terugstorten? = (GESTORT) LANG VREEMD VERMOGEN 2) Is dit bezit geld wat ik in beheer heb? 3) Is er geleend vermogen in een bezit gestort en = LIQUIDE MIDDELEN moet je dit in 1 jaar terugstorten? = (GESTORT) KORT VREEMD VERMOGEN Totale waarde bezittingen Totale financiering van bezittingen Een veel gemaakte fout is dat mensen denken dat (Gestort) Eigen Vermogen het geld is wat het bedrijf nog kan uitgeven. Dat is onjuist. Het (Gestort) Eigen Vermogen geeft namelijk aan hoeveel aan waarde er in de bezittingen is geïnvesteerd vanuit het vermogen dat eigenaren zelf in het bedrijf hebben gestort. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat de voorraad (debet) is gefinancierd met het (gestort) eigen vermogen (credit) en dat het geld op de bank (debet) gefinancierd met vreemd vermogen (credit).

2 W a a r o m h e e t h e t e e n b a l a n s? De totale waarde van de linkerkant is altijd gelijk aan de totale waarde van de rechterkant. De balans is dus altijd in evenwicht óf zoals je ook kunt zeggen: het is in balans! Hoe kan dit dan? Nou, de rechterkant geeft aan hoe de linkerkant is gefinancierd. Als je een huis koopt van (bezit: vaste activa) dan moet je rechts aangeven hoe je aan die bent gekomen, bijvoorbeeld met (gestort) eigen vermogen en geleend voor 30 jaar (lang vreemd vermogen). Controleer maar, de balans is bij dit voorbeeld weer in evenwicht. W a t h e b i k a a n e e n b a l a n s? Een balans geeft je overzicht. Je kunt in één oogopslag zien hoe het met jouw organisatie is gesteld. Dat is bijvoorbeeld ook handig voor banken die jou vreemd vermogen willen lenen. Zij willen immers weten of jij niet al te veel leningen hebt. Doordat de volgorde van de balans wettelijk is vastgelegd, kun je ook eenvoudig balansen van eerdere jaren of zelfs van andere bedrijven met elkaar vergelijken. Daarnaast is een balans handig om te weten hoeveel waarde er in het bedrijf aanwezig is voor als bijvoorbeeld je organisatie in vlammen opgaat en de verzekering het gaat vergoeden. Samengevat: 1. Het geeft overzicht; 2. Je kunt balansen eenvoudig met elkaar vergelijken; 3. Je ziet wat er aan waarde in de organisatie aanwezig is. W a t i s e e n ( b a l a n s ) m u t a t i e o v e r z i c h t? Zoals je inmiddels weet, is een balans een momentopname. Een balans kan iedere dag wijzigen. Om al die wijzigingen (=mutaties) bij te houden, gebruiken we een kladblaadje. Dit kladblaadje noemen we een mutatieoverzicht. Hierbij moet het totaal van links altijd weer gelijk zijn aan het totaal van rechts. Zo n overzicht ziet er dus uit als een balans, maar je geeft in feite aan wat er debet en credit moet gaan veranderen op de oude balans. Als je uiteindelijk de oude balans wijzigt aan de hand van de balansmutaties, ontstaat de nieuwe balans! Hieronder een voorbeeld van een mutatieoverzicht: VOORBEELD (BALANS)MUTATIEOVERZICHT 5/1/2015 Bank 5/1/2015 Voorraad /1/2015 Winstsaldo (opbrengst) 5/1/2015 Winstsaldo (kosten) 5/1/2015 Winstsaldo (brutowinst) Totale waarde mutaties debet: Totale waarde mutaties credit: M o e i I i j k e b e g r i p p e n Zowel aan de debetkant als op de creditkant kom je soms moeilijke begrippen tegen. Hieronder even een opsomming daarvan. DEBETKANT CREDITKANT - Inventaris: de spullen van onze inrichting - Crediteuren: onze organisatie heeft goederen - Lening u/g: Uitgeleend Geld (onze organisatie ontvangen, maar de rekening nog niet geeft een ander een lening) betaald. : onze organisatie heeft goederen - Ontvangen leverancierskrediet: = crediteuren geleverd, maar de klant heeft nog niet betaald. - Onze organisatie koopt op rekening : - Verstrekt leverancierskrediet: = debiteuren = crediteuren - Een klant koopt op rekening : = debiteuren - Ontvangen afnemerskrediet: de klant heeft - Verstrekt afnemerskrediet: onze organisatie vooruit betaald, maar onze organisatie heeft heeft vooruit betaald, maar nog geen nog geen tegenprestatie geleverd. tegenprestatie ontvangen. - Lening o/g: Ontvangen Geld (onze organisatie : contant geld ontvangt van een ander een lening) - Bank(tegoed): in het groen/in de plus staan - Bank(schuld): in het rood/in de min staan (=rekeningcouranttegoed) (=rekeningcourantkrediet)

3 BECO: DE BALANS - OPGAVEN OPGAVE 1: Oefenen met de volgorde van de balans Moeilijkheid: Rox heeft moeite met de volgorde van de balans. Stel met behulp van onderstaande gegevens de balans van de eenmanszaak Rox samen per 1 september; plaats de balansposten in de juiste volgorde en onder de juiste categorie. (Tip: gebruik het tweede blokje op p. 1 van de theorie). Balansposten (bedragen in euro's). - Gebouwen ,- - Crediteuren , ,- - Bestelauto's ,- - Liquide middelen ,- - Voorraden ,- - Bank (schuld) ,- - Reserves ,- - Hypothecaire lening o/g ,- - Inventaris , ,- - Gestort vermogen eigenaren ,- OPGAVE 2: Oefenen met het opstellen van de balans Moeilijkheid: De eenmanszaak Sloos zal per 1 januari 2019 officieel worden opgericht bij de KvK. De eigenaar heet Wessel. Hij heeft besloten om na 1 januari 2019 ook te starten met het kopen van bezittingen voor het bedrijf. Hij besluit daarom op 1 januari 2019 alvast een bedrag van van zijn privébankrekening over te maken naar zijn zakelijke bankrekening. We noemen dit ook wel een privéstorting of storting van het eigen vermogen. a) Stel de balans van de eenmanszaak op van 1 januari 2019 (einde van de dag). Wessel wil gedurende januari het geld van de zakelijke bankrekening deels omzetten naar andere bezittingen, met andere woorden: hij wil het geld van de zakelijke bankrekening in andere bezittingen steken, namelijk: aan inventaris en in de kas. b) Stel de balans van de eenmanszaak op van eind januari. Wessel wil gedurende februari ter waarde van keukenmachines kopen en voor aan voorraad. Deze worden betaald met het restant aan geld op de zakelijke bankrekening. Het geld wat hij tekort komt dat stort een goede vriend in de zaak in de vorm van een lening met een looptijd van 5 jaar. We noemen dit ook wel een vreemd vermogen storting. c) Stel de balans van de eenmanszaak op van eind februari. d) Wat geeft de post Gestort Eigen Vermogen op de balans van vraag C ons aan? Hoeveel daarvan is nog liquide (=geld)? OPGAVE 3: Oefenen met het opstellen van de balans Moeilijkheid: Janneke de Jong wil op 1 januari 2014 een bakkerij beginnen. Zij heeft hiervoor de volgende gegevens verzameld: - Het winkelpand, inclusief bakkerij, bedraagt Hierop sluit zij een 4,5% hypothecaire lening van 80% van de aanschafprijs. De rest wordt gefinancierd met een storting van eigen vermogen. - Janneke stort voor aan privévermogen in de kas van de bakkerij. Zij zal dit gedeeltelijk gebruiken voor de aanschaf van voorraad. - Janneke heeft aan voorraad nodig. De helft van deze voorraad wordt door de leveranciers op rekening geleverd; de andere helft betaalt Janneke contant. - Voor een bedrag van schaft Janneke een oven aan en voor de inventaris. Beide bezittingen wordt gefinancierd met een rekeningcourantkrediet bij de Fortisbank. Stel de openingsbalans voor Janneke de Jong op. (Tip: kijk eerst eens op p. 2 naar de Moeilijke begrippen om te weten te komen wat op rekening betekent (zowel debet als credit) en lees daar ook wat het begrip rekeningcourantkrediet betekent.) 3

4 OPGAVE 4: Oefenen met balansmutaties Moeilijkheid: Nel de Vries is 1 januari 2014 een bedrijf gestart. Haar openingsbalans was als volgt: Balans Nel de Vries per 1 januari Vaste activa Eigen vermogen: Goederen LVV - Bank Crediteuren Totaal debet Totaal credit In 2014 doen zich de volgende mutaties (=veranderingen) voor: 1 augustus Gekocht goederen voor 100. Er is betaald per bank. 5 augustus Verkocht op rekening goederen voor 200 De inkoopwaarde van deze producten was 100. Dit zijn kosten. a) Geef de balansmutaties (=balansveranderingen) over b) Stel nu in bovenstaande tabel de balans op per 1 januari c) Wat zou er zijn gebeurd als je de voorraad had verlaagd tegen de verkoopwaarde? Kan dat? OPGAVE 5: Oefenen met balansmutaties Moeilijkheid: Anouk is op 1 januari 2014 een bedrijf gestart. Haar openingsbalans was als volgt: Balans Anouk per 1 januari Vaste activa Eigen vermogen : Goederen LVV Bank Crediteuren - Bankschuld Totaal debet Totaal credit In 2014 doen zich de volgende mutaties (=veranderingen) voor: 4 februari Gekocht op rekening goederen voor augustus Verkocht op rekening goederen voor De inkoopwaarde van deze producten was ooit december Er wordt geleend per bank en in de kas gestopt. a) Waarom is het handig om nu eerst alle veranderingen van de balansposten op een rijtje te zetten? b) Maak een overzicht over 2014 zoals bedoeld bij vraag a. c) Stel nu in bovenstaande tabel de balans op per 1 januari Ben je het eens met vraag a? 4

5 OPGAVE 6: Oefenen met balansmutaties Moeilijkheid: Peter de Vries is op 1 januari 2014 een bedrijf gestart. Zijn openingsbalans was als volgt: Balans Peter de Vries per 1 januari Vaste activa Voorraad - Rabobank LVV: - 6% Hypoth. Lening - 7% Lening - Te betalen belasting - Crediteuren - ABN-Amro Totaal debet Totaal credit In 2014 doen zich de volgende mutaties (=veranderingen) voor: 4 januari Gekocht op rekening goederen voor februari Contant verkocht goederen voor 1.800; de inkoopwaarde is maart Via ABN-Amro opgenomen en afgelost op de 7% lening. 18 april Verkocht op rekening goederen voor ; de inkoopwaarde is mei Per kas betaald aan diverse kosten augustus Opgenomen bij de Rabobank en in de kas gestort september Betaald loonkosten 6.100, waarvan per kas en per Rabobank. 27 november Per Rabobank betaald aan de belastingdienst waarbij nog een schuld open stond. 30 december De vaste activa is minder waard geworden. Er wordt daarom daarop afgeschreven. Deze afschrijvingskosten bedragen december Betaald per Rabobank de interestkosten over de maand december van de hypothecaire lening. a) Stel een (balans)mutatieoverzicht op over b) Stel nu in bovenstaande tabel de balans op per 1 januari c) Wat is er gebeurd met de balanspost Rabobank in de nieuwe balans? 5

6 BECO: DE BALANS - ANTWOORDEN OPGAVE 1: Oefenen met de volgorde van de balans Moeilijkheid: Balans per 1 september (x euro) Vaste activa (> 1 jaar): Gebouwen Bestelauto s 350 Inventaris Vlottende activa (< 1 jaar): Voorraad Debiteuren Liquide middelen (geld): 150 Kort vreemd vermogen (< 1 jaar): Crediteuren Bankschuld Gestort EV Reserves Winstsaldo 900 Lang vreemd vermogen (> 1 jaar): Hypothecaire lening Totaal debet: Totaal credit: OPGAVE 2: Oefenen met het opstellen van de balans Moeilijkheid: a) Balans Sloos - Eind 1 januari 2019 Liquide middelen (geld): Bank Gestort EV Totaal debet: Totaal credit: b) Vaste activa (> 1 jaar): Inventaris Liquide middelen (geld): Bank Kas Balans Sloos - Eind januari Gestort EV Totaal debet: Totaal credit: c) Vaste activa (> 1 jaar): Keukenmachines Inventaris Vlottende activa (< 1jaar): Voorraad Liquide middelen (geld): Bank Kas Balans Sloos - Eind februari Gestort EV Lang Vreemd Vermogen (> 1 jaar): Lening bij goede vriend Totaal debet: Totaal credit: d) Dat er voor aan eigen vermogen in de bezittingen is gestort. Slechts hiervan is nog maar liquide.

7 OPGAVE 3: Oefenen met het opstellen van de balans Moeilijkheid: Openingsbalans van Janneke de Jong per 1 jan Vaste activa ( > 1 jaar): Winkelpand Oven Inventaris Vlottende activa (< 1 jaar): Voorraad Liquide middelen (geld): Kas 500 Gestort EV Lang vreemd vermogen (> 1 jaar): Hypothecaire lening Kort vreemd vermogen (< 1 jaar): Crediteuren Fortisbank Totaal debet: Totaal credit: OPGAVE 4: Oefenen met balansmutaties Moeilijkheid: a) Balansmutaties 2014 Nel de Vries Mutaties Mutaties 1/8 Bank /8 Goederen /8 Debiteuren /8 Goederen /8 Winstsaldo (opbrengst) 1/8 Winstsaldo (kosten) 1/8 Winstsaldo (brutowinst) Totaal debet Totaal credit b) Balans Anouk per 1 januari Vaste activa LVV - Goederen Bank Crediteuren Totaal debet Totaal credit c) Dan was de voorraad op de balans negatief (in de min) komen te staan. Dat kan niet! 7

8 OPGAVE 5: Oefenen met balansmutaties Moeilijkheid: a) Anders blijf je iedere keer een nieuwe balans opstellen of je moet alle veranderingen gaan onthouden. b) Balansmutaties 2014 Anouk Mutaties Mutaties 4/2 Goederen /2 Crediteuren /8 Debiteuren /8 Winstsaldo (opbrengst) /8 Goederen /8 Winstsaldo (kosten) /8 Winstsaldo (brutowinst) + 12/12 Kas /12 Bankschuld Totaal debet Totaal credit c) Balans Anouk per 1 januari Vaste activa LVV Goederen Bank Crediteuren - Bankschuld Totaal debet Totaal credit

9 OPGAVE 6: Oefenen met balansmutaties Moeilijkheid: a) Balansmutaties 2014 Anouk Mutaties Mutaties 4/1 Voorraden /1 Crediteuren /2 Kas /2 Winstsaldo (opbrengst) /2 Voorraden /2 Winstsaldo (kosten) /2 Winstsaldo (brutowinst) /3 7% lening /3 ABN-Amro /4 Debiteuren 18/4 Voorraden /4 Winstsaldo (opbrengst) 18/4 Winstsaldo (kosten) 18/4 Winstsaldo (brutowinst) /5 Kas /5 Winstsaldo (kosten) /8 Rabobank 25/8 Kas /9 Rabobank 26/9 Kas /9 Winstsaldo (kosten) /11 Rabobank /11 Te betalen belasting /12 Vaste activa /12 Winstsaldo (kosten) /12 Rabobank /12 Winstsaldo (kosten) Totaal debet Totaal credit b) Balans Peter de Vries per 1 januari Vaste activa Voorraad - Rabobank LVV: - 6% Hypoth. Lening - 7% Lening - Te betalen belasting - Crediteuren - ABN-Amro - Rabobank Totaal debet Totaal credit c) De post Rabobank kwam in de min. Je kunt geen negatief bezit hebben en daarom hebben we ons bezit Rabobank weer laten volstorten totdat we precies op uitkwamen. Dit gebeurt eigenlijk standaard met rood staan (=Storting KVV) en daarom springt de post Rabobank van de debetzijde naar de creditzijde. We gaan uiteraard niet meer rood staan dan nodig is. 9