3. Doelstelling en beoogd meetbaar effect De mening van de gemeenteraad peilen en op basis daarvan de beleidsnotitie opstellen.

Transcriptie

1 Raadsconsultatie Gemeente Landgraaf Programma Documentnummer: B B Landgraaf, 29 november 2016 ONDERWERP: Hoofdlijnen armoedebeleid PROGRAMMA 2. Maatschappelijke voorzieningen Verantwoordelijke portefeuillehouder(s): R.E. van der Valk Behandelend ambtenaar voor technische vragen: M.P.P. van Ginneken Telefoonnummer: Organisatieonderdeel: Maatschappelijke Ontwikkeling Behandeld in BenW d.d.: 6 december 2016 Behandeling in oordeelvormende raad d.d.: 19 januari 2017 Sociaal Maatschappelijk Behandeling in besluitvormende raad d.d.: n.v.t. 1. Samenvatting Tijdens de werkconferentie armoedebeleid van 25 oktober 2016 is met de raad afgesproken dat voor de uitwerking van het armoedebeleid voor de komende jaren eerst een hoofdlijnennotitie aan de raad wordt aangeboden. Met deze notitie, waarin de uitgangspunten geformuleerd worden en de mogelijke maatregelen opgenomen zijn, wordt daar invulling aan gegeven. Op basis van dit document is het aan de gemeenteraad om keuzes te maken voor het te formuleren beleid. 2. Waarom naar de raad Tijdens de werkconferentie armoedebeleid van 25 oktober 2016 is met de raad afgesproken dat voor de uitwerking van het armoedebeleid voor de komende jaren eerst een hoofdlijnennotitie aan de raad wordt aangeboden. Met deze notitie wordt daar invulling aan gegeven. 3. Doelstelling en beoogd meetbaar effect De mening van de gemeenteraad peilen en op basis daarvan de beleidsnotitie opstellen. 4. Argumentatie en alternatieven Op basis van de werkconferentie armoedebeleid op 25 oktober 2016 maar ook mede op basis van hetgeen is opgehaald bij de partners komen we tot onderstaande uitgangspunten voor het armoedebeleid Deze uitgangspunten vormen de basis voor de uit te werken beleidsnotitie, die verder vorm moet geven aan de invulling van het armoedebeleid binnen de gemeente Landgraaf voor de komende jaren. Doel van het gemeentelijk armoedebeleid is om zoveel als mogelijk te voorkomen dat mensen moeten leven in armoede en daar waar toch armoede Pagina 1 van 15

2 ontstaan is de gevolgen hiervan voor zover in onze macht ligt te beperken en de periode van armoede zo kort als mogelijk te houden. Hierbij realiseren we ons dat we als gemeentelijke overheid hierin een beperkte rol kunnen spelen. Wij gaan niet over inkomenspolitiek en we zullen ook niet kunnen voorkomen dat mensen door pech of eigen toedoen in een problematische financiële situatie gerecht komen. Vanuit dit perspectief zullen we ons moeten realiseren dat we het probleem van armoede nooit helemaal kunnen oplossen en dat dit vraagstuk steeds aandacht nodig zal hebben. Beleidskader sociaal domein Voor het armoedebeleid zijn de uitgangspunten van het sociaal domein (zie onderstaand kader), zoals die zijn vastgesteld in het beleidsplan integrale aanpak sociaal domein Landgraaf , leidend. Visie: Mensen zijn het gelukkigst en hun kwaliteit van leven is het hoogst en de kosten voor de samenleving zijn het geringst, als zij op eigen kracht en zelfstandig door het leven gaan. Doel: Landgraafse burgers, jong, oud, gezond, kwetsbaar, leven en participeren in de omgeving die zij verkiezen, met eigen regie over hun dagelijks leven zo lang als zij dat zelf kunnen. Ambities Ambitie 1: Participatie: actieve burgers die zich inzetten voor de samenleving vormen de basis van de Landgraafse gemeenschap (m.n. maatschappelijke en sociale participatie). Ambitie 2: Eigen verantwoordelijkheid: inwoners van Landgraaf zijn in staat zolang mogelijk zelfstandig te blijven functioneren en te participeren. Ambitie 3: Vangnet: aandacht voor niet zelfredzame inwoners. Het centraal stellen van actieve participatie mag niet betekenen dat we geen oog hebben voor de beperkingen van onze zwakste burgers. Voor inwoners in kwetsbare situaties organiseren we een vangnet. Ook hier blijven we kijken naar wat iemand kan (fysiek, mentaal, financieel) en hoe we die kracht kunnen stimuleren. We nemen geen verantwoordelijkheid uit handen. Als mensen zichzelf onvoldoende kunnen helpen dan bieden we, al dan niet tijdelijk, ondersteuning. Dit doen we op basis van gelijkwaardigheid en in nauwe samenwerking met hun directe en indirecte omgeving, met vrijwilligers en professionals. Concreet betekent dit dat ook in het kader van armoedebeleid uitgegaan wordt van eigen kracht, tenzij. En indien dit tenzij van toepassing is, dan is er een vangnet. Maatwerk is hierbij het uitgangspunt. Dat betekent ook dat als een vangnet nodig is er gewerkt wordt aan de vergroting van de eigen kracht, zodat iemand niet permanent aangewezen is op ondersteuning. Dit betekent ook dat het kunnen meedoen, participeren, centraal staat. Richtingen vanuit de werkconferentie 1. Het armoedebeleid richt zich op alle groepen die een risico op armoede lopen, en dit zowel in preventieve als curatieve zin. De groep die te kampen heeft met langdurige B Pagina 2 van 15

3 armoede verdient hierbij extra aandacht. Voor kinderen geldt dat al in een vroeg stadium ingestoken moet worden op preventie en vroegsignalering. 2. Tussen de armoedepartners moet nog meer regie en samenwerking ontstaan, om zodoende te komen tot meer effectiviteit en voorkomen van dubbelingen. Dit moet ook leiden tot een grotere duidelijkheid en bekendheid van de mogelijkheden tot ondersteuning die er in Landgraaf zijn. Hou er bij de vormgeving rekening mee dat met het geven van geld aan armoedepartners met dezelfde middelen meer mensen kunt ondersteunen dan als je ditzelfde geld aan de mensen zelf uitbetaald. 3. Heb aandacht voor langdurige armoede en de relatie met andere beleidsterreinen Ad 1 Doelgroepen Vanuit bovenstaande uitgangspunten is, op hoofdlijnen, gekeken wat dit betekent voor de vormgeving van het armoedebeleid. Op de eerste plaats is hierbij gekeken naar diverse doelgroepen. Hierbij maken we een verschil tussen: a. 18- b. 18 tot aan pensioengerechtigde leeftijd c. AOW-ers ad a doelgroep 18- Kinderen merken niets van armoede Alle kinderen in Landgraaf kunnen, passend bij hun leeftijd, meedoen in de Landgraafse samenleving en hebben de beschikking over datgene wat nodig is om zich goed te kunnen ontwikkelen. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt in 1 e instantie bij het gezin zelf en in 2 e instantie bij de directe omgeving van dit gezin. Als daar die verantwoordelijkheid (tijdelijk) niet ingevuld kan worden is hulp en ondersteuning aan de orde, zo licht als mogelijk, zo kort als mogelijk, en zo dichtbij als mogelijk. De ondersteuning is hierbij gericht om het weer teruggeven van de verantwoordelijkheid aan het gezin zelf. Curatie Vertaald naar de praktijk betekent dit onder meer dat kinderen kunnen meedoen aan activiteiten van school en de beschikking hebben over de benodigde schoolspullen, genoeg voeding en kleding hebben, en kunnen sporten en/of deelnemen aan (culturele) activiteiten. Met de huidige maatregelen en mogelijkheden bereiken we dat, gelet op de signalen, niet voldoende. We willen samen met het veld kijken of we de huidige aanpak kunnen aanvullen dan wel vervangen door een systeem waarbij partners die kort bij de kinderen staan een centrale rol gaan invullen. Korte lijnen en snel regelen zijn hierbij uitgangspunt. Niet de regeling of de organisatie die ondersteuning biedt is het uitgangspunt maar wel wat het kind nodig heeft. De ondersteuning wordt zo mogelijk in natura verstrekt om te voorkomen dat het geld dat bedoeld is voor de kinderen voor andere zaken gebruikt wordt. B Pagina 3 van 15

4 De huidige financiële vergoedingen die door ISD BOL verstrekt worden (paarse en oranje kaart) zijn qua hoogte niet voldoende om de kosten van participatie, abonnement internet en schoolspullen af te dekken. Een vergoeding van 150,00 per jaar per kind is bijvoorbeeld niet voldoende voor de contributie van de voetbalclub of de gymnastiekvereniging. Als de vergoeding meer moet zijn dan een bijdrage in de kosten dan is dat alleen mogelijk als er meer middelen beschikbaar komen. Een ander punt is dat alleen kosten van een abonnement vergoed mogen worden. Voor kinderen die spullen voor de uitoefening van hun hobby nodig hebben kan een beroep gedaan worden op de vrijwillige armoedepartners. Dit geldt ook als een kind bijvoorbeeld kleding of een fiets nodig heeft. Preventie Opgroeiende kinderen leren omgaan met geld. Dit is van groot belang om te voorkomen dat een volgende generatie financiële keuzes gaat maken die weer een volgende generatie kinderen laat opgroeien in armoede. Om vorm te geven aan deze preventie hebben we vooral de medewerking van de scholen nodig. Met de scholen gaan we in overleg hoe hieraan vorm gegeven kan worden. Vroegsignalering Op het moment dat aan kinderen ondersteuning geboden moet worden omdat ze bijvoorbeeld niet mee kunnen doen aan een activiteit van de school of er geen geld is voor de sportclub is dat een signaal dat wellicht sprake is van een bredere (financiële) problematiek. Om het gezin zo snel als mogelijk adequaat te ondersteunen mogen deze signalen niet blijven liggen maar terecht komen bij de organisaties die hier ondersteuning bij kunnen bieden. Hier ligt een duidelijke rol voor die organisaties die aan de voorkant zitten. Samenvattend: - laagdrempelig systeem met vergoedingen die participatie daadwerkelijk mogelijk maken, uitgevoerd door organisaties die dicht bij de kinderen staan. Indien dit (nog) niet mogelijk is is verruimen van de huidige regelingen een optie; - de vergoeding voor internet in stand houden en ophogen en dus voor dit onderdeel de regeling maatschappelijke participatie in ieder geval in stand houden, zodat deze toereikend is voor een eenvoudige aansluiting; - preventie uitwerken met de partners; - de signalen gebruiken om toe te werken naar verbetering van de financiële situatie; B Pagina 4 van 15

5 Ad b 18 tot aan pensioengerechtigde leeftijd Ook onze volwassenen doen mee Alle Landgraafse volwassenen kunnen participeren in de (Landgraafse) samenleving. Deze participatie krijgt liefst vorm via betaalde arbeid. Indien dat (nog) niet haalbaar is, dan bestaat de participatie uit activiteiten die gericht zijn op het verkrijgen van betaalde arbeid of uit vrijwilligerswerk. Indien ook dat niet mogelijk is moeten mensen in de gelegenheid zijn om deel te nemen aan andere voor hun noodzakelijke activiteiten. Kosten die hiermee verband houden mogen geen belemmering vormen om hieraan te kunnen deelnemen. Naast participatie zoals hierboven genoemd is het voor iedereen ook van belang dat participatie vorm kan krijgen via deelname aan vrijetijdsactiviteiten. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt in 1 e instantie bij de persoon zelf en in 2 e instantie bij zijn directe omgeving. Als daar die verantwoordelijkheid (tijdelijk) niet ingevuld kan worden is hulp en ondersteuning aan de orde, zo licht als mogelijk, zo kort als mogelijk, en zo dichtbij als mogelijk. De ondersteuning is hierbij gericht om het weer teruggeven van de verantwoordelijkheid aan de persoon zelf. Curatie De beste bestrijding van armoede is mensen ondersteunen bij het vinden van betaald werk. Alhoewel ook werk niet altijd een garantie biedt dat mensen inderdaad rond kunnen komen vergroot dit wel de kans op verbetering van de inkomenssituatie. Via de inspanningen op het gebied van arbeidsmarktbeleid proberen we voor zoveel mogelijk mensen die stap naar betaald werk mogelijk te maken. Voor alle volwassenen, of nu sprake is van betaalde arbeid met een minimumkomen of een uitkering, geldt dat ze in hun vrije tijd ook mee moeten kunnen doen. De huidige regeling maatschappelijke participatie is daarvoor niet toereikend: de bedragen zijn ontoereikend, er mogen alleen kosten van lidmaatschappen vergoed worden en volwassenen moeten kiezen tussen vergoeding voor internet of een ander abonnement. Verruiming van de regelgeving in combinatie met verhogen van de bedragen is in verband hiermee noodzakelijk om participatie daadwerkelijk mogelijk te maken. Een groep die speciale aandacht nodig heeft is de groep die vrijwilligerswerk doet of die bij het gemeentelijk werkbedrijf aan de slag is. Over het algemeen zijn dit mensen met een bijstandsuitkering die kosten die hieraan verbonden zijn niet kunnen betalen. Vergoeding van kosten die direct verbonden zijn aan het vrijwilligerswerk is de verantwoordelijkheid van de organisatie waar dit vrijwilligerswerk verricht wordt. Er zijn echter ook indirecte kosten: een medevrijwilliger is jarig, en er wordt bij elkaar gelegd voor een cadeau of de trui die nog goed genoeg is om thuis in rond te lopen kan toch echt niet meer als je buiten deur gaat. Voor deze groep hebben we nu geen mogelijkheid om hiervoor een bijdrage te geven en vanwege de bepalingen van de participatiewet is het de vraag of we in het kader van deze wet een mogelijkheid kunnen bieden (de vergoeding mag immers alleen betrekking B Pagina 5 van 15

6 hebben op culturele, maatschappelijke en sportieve activiteiten én het bestedingsdoel moet vooraf bekend zijn). Een andere optie is om die organisaties waar mensen bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doen te faciliteren zodat zij daar waar nodig kunnen inspringen en extra dingen kunnen doen voor deze specifieke groep. Denk bijvoorbeeld aan een kerstpakket of een lunch op de dagen dat iemand aanwezig is. Omdat we uitgaan van eigen kracht worden vergoedingen in beginsel aan de mensen zelf uitbetaald, zodat zij hieruit de kosten verbonden aan participatie kunnen betalen. Indien echter sprake is van een situatie waardoor mensen (tijdelijk) niet in staat zijn om die verantwoordelijkheid in te vullen moet het mogelijk zijn om de betaling niet naar de aanvrager te laten gaan. Voorbeeld hiervan is de aanwezigheid van schulden. Preventie Hierbij is het vooral van belang dat mensen op een goed toegankelijke manier zelf kunnen uitzoeken waar ze allemaal gebruik van kunnen maken en dat ze, als ze daartoe niet in staat zijn hierbij ondersteund worden. Een tweede belangrijke factor is dat al aan de voorkant, dus voordat sprake is van financiële problemen, coaching en ondersteuning geboden wordt om mensen te laten rondkomen. Blijkbaar zijn de huidige middelen en mogelijkheden hiertoe nog niet voldoende. Gekeken moet dan ook worden naar alternatieven en uitbreiding. De partners spelen hierbij een cruciale rol. Vroegsignalering In het kader van vroegsignalering is het belangrijk dat de signalen die bij een organisatie binnenkomen, ook als het gaat om organisaties buiten de armoedebestrijding om, gebruikt kunnen worden om zo snel als mogelijk te kijken of sprake is van mogelijke financiële problemen. Doel is om te bewerkstellingen dat ook bij weinig inkomen mensen niet meer uitgeven dan wat er binnenkomt zodat de financiële situatie stabiel blijft. Als er al sprake is van financiële problemen is het doel om deze in ieder geval niet groter te laten worden. Eigenlijk zou er in dit kader sprake moeten zijn van een soort early warning system. Het opzetten van een dergelijk systeem is uiteraard alleen mogelijk als partners hieraan willen meewerken. Samenvattend - Voor mensen die vrijwilligerswerk doen of die bezig zijn met een traject richting werk dan wel deelnemen aan andere noodzakelijke activiteiten óf een voorziening treffen binnen de huidige regeling maatschappelijk participatie óf de organisaties waar de activiteiten verricht worden hiervoor faciliteren; - de huidige regeling maatschappelijke participatie verruimen: - geen keuze meer maken tussen internetabonnement of andere activiteit; - de bestedingsdoelen verruimen (niet alleen maar een lidmaatschap); - de bedragen verhogen, waarbij de vergoeding voor internet en participatie dusdanig wordt zodat deze meer toereikend zijn; - realiseren van uitbreiding van de huidige middelen in het kader van preventie; - vorm geven aan een early warning system. B Pagina 6 van 15

7 Ad c AOW-ers Ouderen blijven participeren Ook voor de groep ouderen geldt uiteraard dat ze volwaardig moeten kunnen participeren in de (Landgraafse) samenleving. Ook hier ligt de verantwoordelijkheid in 1 e instantie bij de persoon zelf en in 2 e instantie bij zijn omgeving. Voor die groep die beschikt over onvoldoende middelen en mogelijkheden om hier invulling aan te geven moeten de financiële belemmeringen zoveel als mogelijk weggenomen worden. Veel ouderen zijn prima in staat om zonder de financiële steun van de gemeente vorm te geven aan hun participatie. Er is echter ook een meer kwetsbare groep die een klein inkomen heeft, en daarom moet afzien van vrijetijdsactiviteiten. Als het lage inkomen dan ook nog gecombineerd wordt met gezondheidsproblemen zal het steeds moeilijker worden om toch mee blijven te doen, omdat deelname aan vrijwel alle activiteiten gewoonweg geld kost. Curatie Hetgeen hierboven voor de volwassenen gesteld is met betrekking tot de huidige regeling maatschappelijke participatie geldt ook voor de AOW-ers: de bedragen zijn ontoereikend, er mogen alleen kosten van lidmaatschappen vergoed worden en volwassenen moeten kiezen tussen vergoeding voor internet of een ander abonnement. Binnen de huidige regeling is ook geen ruimte voor de vergoeding van kosten voor deelname aan activiteiten binnen de wijkpunten. Analoog aan hetgeen hierboven voor de volwassenen gesteld is zou of een voorziening binnen de huidige regeling maatschappelijke participatie getroffen kunnen worden óf gekozen worden voor een systeem van vergoeding aan de organisaties waar de ouderen deelnemen aan activiteiten. Preventie Voor de groep ouderen is het vooral van belang dat mensen op een goed toegankelijke manier zelf kunnen uitzoeken waar ze allemaal gebruik van kunnen maken en dat ze, als ze daartoe niet in staat zijn hierbij ondersteund worden. Blijkbaar zijn de huidige middelen en mogelijkheden hiertoe nog niet voldoende. Gekeken moet dan ook worden naar alternatieven en uitbreiding. De partners spelen hierbij een cruciale rol. Vroegsignalering In het kader van vroegsignalering hebben we het hier vooral over het traceren van ouderen die niet meedoen omdat ze daar geen geld voor hebben. Samen met organisaties die contact hebben me de ouderen willen we ook deze groep ouderen bereiken. B Pagina 7 van 15

8 Samenvattend - Voor ouderen die deelnemen aan activiteiten zoals bijvoorbeeld binnen de wijkpunten een voorziening treffen binnen de huidige regeling maatschappelijk participatie analoog aan de regeling voor vrijwilligerswerk voor volwassenen óf de organisaties waar de activiteiten verricht worden hiervoor faciliteren - de huidige regeling maatschappelijke participatie verruimen zoals hierboven beschreven bij volwassenen - realiseren van uitbreiding van de huidige middelen in het kader van preventie - ouderen traceren die niet meedoen vanwege financiële redenen. Ad 2 Partners Op de tweede plaats kijken we naar de partners binnen het armoedebeleid, en dan met name naar de vrijwilligersorganisaties. Om de continuïteit van de ondersteuning vanuit deze partners te kunnen garanderen is structurele financiële ondersteuning van deze partners nodig. Dit gaan we vormgeven, hetzij via een vast bedrag, hetzij via een systeem van bijdragen op basis van de verleende hulp en ondersteuning. Tegelijkertijd willen we kijken hoe we het beste kunnen realiseren dat er voldoende (tweedehands)hulpgoederen zijn en dat deze ook zo adequaat als mogelijk bij de mensen die het nodig hebben terecht komen. De voorgestane werkwijze binnen het sociaal domein, waarbij de vraag voor ondersteuning die bij een van de partners binnenkomt door die partner doorgeleid wordt naar de juiste instantie, is hierbij leidend. Dat de vrijwillige armoedepartners hier een belangrijke rol in spelen is evident. Echter dit zijn zeker niet de enige partners die hierbij van belang zijn. Tegelijkertijd willen we ook de gedachte van de participatiesamenleving doortrekken naar het armoedebeleid. Mensen die in armoede leven lopen het risico aan de marge van de samenleving terecht te komen. Het actief betrekken bij de samenleving en een beroep doen op kennis en vaardigheden van mensen door organisaties die hulp en ondersteuning bieden kan mensen weer een gevoel van eigenwaarde geven. Vanuit die gedachte willen we uitwerking geven aan het uitgangspunt dat mensen die ondersteuning krijgen hier op de een of andere manier iets voor terug doen. Bereiken van de doelgroep Vanuit de informatie die bij de partners is opgehaald wordt geconstateerd dat mogelijkheden helaas nog steeds onvoldoende bekend zijn bij de mensen zelf, maar ook bij de organisaties die mensen hierin de weg zouden kunnen wijzen. Dit geld niet alleen voor de gemeentelijke mogelijkheden maar ook voor de mogelijkheden die de partners zelf hebben en de landelijke regelingen. Op de eerste plaats is het hierbij van belang dat het systeem zo eenvoudig als mogelijk is en dat er zo weinig mogelijk drempels zijn om hiervan gebruik te maken. Voor onze eigen regelingen hebben we hier invloed op. Op regelingen van derden hebben we dat uiteraard niet. Op de tweede plaats vereist dit dat de organisaties en de mensen zelf op een laagdrempelige manier geïnformeerd worden over mogelijkheden. De wijze van informatieverstrekking moet hierbij niet tijdsgebonden zijn. Met andere woorden, een opsomming van alle mogelijkheden die B Pagina 8 van 15

9 snel kan verouderen wordt hierbij niet voorgestaan. Met de partners gaan we kijken hoe we hier in de praktijk vorm aan kunnen geven. Preventie en vroegsignalering Preventie en vroegsignalering kunnen alleen vorm krijgen in nauw overleg met die organisaties waar mensen komen. Van sportclub tot huisartsenpraktijk en van kinderopvangorganisatie tot huiskamerproject. Deze organisaties zien als sprake is van armoede waardoor mensen dreigen af te haken. Deze organisaties zien deels ook mensen die al afgehaakt zijn. Vraag is dan ook hoe we deze kennis kunnen inzetten om te voorkomen dat mensen gaan afhaken en zo snel als mogelijk de benodigde ondersteuning krijgen. Met name organisaties waar veel mensen komen kunnen ook een rol spelen bij het vormgeven van preventie. Een voor de hand liggende partij hierbij zijn de scholen die hierin een rol kunnen spelen voor de leerlingen. Hoe dit in de praktijk vorm moet krijgen zal vooral met partners samen ontwikkeld moeten worden omdat dit moet passen binnen de mogelijkheden die een partner heeft. Om het gesprek met organisaties hierover aan te geven kan onder andere gebruik gemaakt worden van de bijeenkomsten vanuit de kennisateliers. Ad 3 Langdurige armoede en relatie met andere terreinen Vooral gezinnen die langdurig in armoede moeten leven krijgen het moeilijk. Via de individuele inkomenstoeslag krijgen mensen die voldoen aan de voorwaarden een jaarlijkse extra toeslag. Om deze groep extra te ondersteunen kunnen de bedragen van deze toeslag opgehoogd worden. Uiteraard heeft armoede en armoedebeleid relaties met veel andere beleidsterreinen. Denk aan onderwijs, gezondheid en huisvesting. Oorzaak en gevolg lopen hier vaak doorelkaar: heeft iemand een slechte gezondheid omdat door onvoldoende geld sprake is van onvoldoende mogelijkheden om goed voor jezelf te zorgen óf, is iemand juist arm doordat ziekte maakt dat iemand niet kan werken en extra zorgkosten heeft. We moeten ons uiteraard bewust zijn van die relaties, tegelijkertijd moeten we ons ook realiseren dat we vanuit armoedebeleid de problemen niet kunnen oplossen. Wat we wel kunnen doen is om mensen zo goed als mogelijk te ondersteunen zodat ze kunnen blijven participeren en zo snel als mogelijk de juiste ondersteuning krijgen. Op het gebied van gezondheid bieden we al de mogelijkheid om deel te nemen aan een collectieve verzekering, die een breed pakket biedt. Voor veel mensen is de relatief hoge premie ten opzichte van de basisverzekering een drempel. Deze drempel kan kleiner gemaakt worden door de vergoeding die mensen kunnen krijgen bijvoorbeeld te verdubbelen. Hiermee kan voorkomen worden dat mensen geconfronteerd worden met gezondheidskosten die ze niet kunnen betalen en daardoor in schulden komen. Hiermee kun wellicht ook voorkomen worden dat mensen zorg uitstellen met als gevolg dat aan de achterkant een groter beroep op zorg gedaan wordt. B Pagina 9 van 15

10 Wat willen we bereiken Armoede en het risico op armoede zijn niet hetzelfde. Aan het percentage mensen met risico op armoede kunnen we via het armoedebeleid niet echt iets veranderen omdat dit bepaald wordt door het inkomen. De resultaten van de inspanningen in het kader van armoedebeleid zullen dan ook niet in die statistieken terecht komen. Wat we wel kunnen is proberen te voorkomen dat mensen in armoede moeten leven doordat ze gebruik kunnen maken van ons voorzieningenpakket. Op de eerste plaats gaat het om de lange termijn: kinderen die niet opgroeien met de gevolgen van armoede hebben betere kansen om zich te ontwikkelen. De volwassenen van straks krijgen daardoor een betere basis om een baan te vinden, waardoor hun kinderen wederom ook een betere start kunnen maken. Op de lange termijn moet dit leiden tot een afname van het beroep op allerlei ondersteunende maatregelen. Omdat we het hier over een periode van zeker 20 jaar hebben is het meten hiervan lastig, zeker omdat ook allerlei andere ontwikkelingen hierop van invloed zijn. Op de korte termijn willen we bereiken dat zoveel als mogelijk mensen die ondersteuning nodig hebben daar ook een beroep op doen. Alhoewel het puur en alleen maar meten van een bepaalde toename van gebruik hierbij geen goede graadmeter is (je wilt immers ook dat mensen vanuit eigen kracht komen tot een oplossing), kan dit voor de korte termijn wel gebruikt worden. Reden hiervoor is de constatering dat de huidige mogelijkheden nog onvoldoende bekend zijn. Welk percentage voor welke onderdelen zal afhangen van de keuzes die de raad maakt op basis van deze hoofdlijnennotitie. De uitwerking zal dan ook meegenomen worden in de beleidsnota. Communicatie Er is een denktank 18- en een denktank volwassenen gevormd die gevraagd zijn hun mening te geven over de hoofdlijnen. De denktanks bestaan uit vertegenwoordigers van de vrijwillige armoedepartners, het onderwijs, de kinderopvang, de zorg, het welzijnswerk en de sociale dienst. 5. Kosten, baten, dekking, risico's Voor zover mogelijk is in onderstaand overzicht financiële invulling gegeven aan de maatregelen zoals in dit stuk benoemd. Overigens kan het verruimen van de regelingen betekenen dat meer mensen een beroep hierop gaan doen. Hetzelfde geldt als we erin slagen het bereik te vergroten. De gevolgen hiervan zijn niet meegenomen in het financieel overzicht. Aangezien het hier om open eind regelingen gaat is nooit aan te geven hoe de kosten zich precies gaan ontwikkelen. B Pagina 10 van 15

11 extra kosten obv huidig gebruik (voor zover mogelijke aanpassingen bekend) Kinderen (18-) systeem met vergoedingen die participatie daadwerkelijk mogelijk schoolkostenregeling verhogen met maken (uitgevoerd door organisaties of verruimen van de huidige 100 euro, participatie regeling regelingen) verhogen met 150 euro de vergoeding voor internet in stand houden en ophogen zie volwassenen, gaat per gezin preventie uitwerken met de partners de signalen gebruiken om toe te werken naar verbetering van de financiële situatie pm Volwassenen, inclusief ouderen (vanaf 18 jaar) Voor vrijwilligerswerk e.d óf een voorziening treffen binnen de huidige regeling maatschappelijk participatie óf de organisaties waar de activiteiten verricht worden hiervoor faciliteren voor 1000 personen, vergoeding van 10 euro per week, 40 weken de huidige regeling maatschappelijke participatie verruimen verhogen met 150 euro en vervallen keuze tussen internet en participeren verruimen vergoeding internet verhogen van 150 naar 240 euro realiseren van uitbreiding van de huidige middelen in het kader van preventie pm vorm geven aan een early warning system pm ouderen traceren die niet meedoen vanwege financiële redenen pm Algemeen structurele financiële ondersteuning van armoedepartners verhogen individuele inkomenstoeslag voor iedereen verhogen met 200 euro verhogen bijdrage collectieve ziektekostenverzekering van 10 naar 20 euro per maand, obv huidig gebruik totaal per jaar bedrag per inwoner per jaar (inwoners op 1 april ) 29 Een risico dat kan ontstaan op het moment dat we als gemeente regelingen gaan verruimen is dat we een armoedeval creëren. Op het moment dat mensen over de inkomensgrenzen heen gaan vervallen dan immers meer mogelijkheden tot financiële ondersteuning dan nu het geval is. Alhoewel uiteraard iedereen die in staat is om te werken ook daadwerkelijk moet gaan werken, ongeacht of hierdoor de financiële positie verbetert, moeten we ons tegelijkertijd realiseren dat dit een belemmerende factor kan vormen voor uitstroom uit de uitkering. In het individuele geval kan en mag het verliezen van ondersteunende voorzieningen natuurlijk nooit een reden zijn om niet te gaan werken. Als duidelijk is dat iemand betaalde arbeid vanwege deze reden niet accepteert zijn maatregelen vanuit de afstemmingsverordening aan de orde. Bij uitstroom uit de uitkering naar werk vervallen overigens niet meteen alle inkomensondersteunende maatregelen. Dit hangt mede af van de gezinssituatie en het inkomen. Binnen de gemeentelijke regelingen hebben we hier deels zelf invloed op door, zoals nu ook al het geval is, te werken met gelaagde inkomensgrenzen e.e.a. voor zover de Participatiewet dit toestaat. Alhoewel het financiële aspect een belangrijke rol speelt moet ook niet onderschat worden dat voor mensen die vanuit een uitkeringssituatie gaan werken ook het gevoel van eigenwaarde en het (weer) meedoen in de samenleving een belangrijke factor is om (weer) te gaan werken. B Pagina 11 van 15

12 6. Het voorstel Het betreft een raadsconsulatie. Stuk gaat niet naar de besluitvormende raad. Er wordt dan ook geen voorstel geformuleerd. Wel wordt in onderstaand overzicht aan de raad gevraagd om per onderdeel aan te geven of de raad al dan niet kiest voor deze richting. Richtingentabellen consultatie hoofdlijnen armoede Onderwerpen: Algemeen ja nee opmerking Doel van het gemeentelijk armoedebeleid is om zoveel als mogelijk te voorkomen dat mensen moeten leven in armoede en daar waar toch armoede ontstaan is de gevolgen hiervan voor zover in onze macht ligt te beperken en de periode van armoede zo kort als mogelijk te houden. Voor het armoedebeleid zijn de uitgangspunten van het sociaal domein zoals die zijn vastgesteld in het beleidsplan integrale aanpak sociaal domein Landgraaf , leidend Het armoedebeleid richt zich op alle groepen die een risico op armoede lopen, en dit zowel in preventieve als curatieve zin. De groep die te kampen heeft met langdurige armoede verdient hierbij extra aandacht. Voor kinderen geldt dat al in een vroeg stadium ingestoken moet worden op preventie en vroegsignalering Tussen de armoedepartners moet nog meer regie en samenwerking ontstaan, om zodoende te komen tot meer effectiviteit en voorkomen van dubbelingen. Dit moet ook leiden tot een grotere duidelijkheid en bekendheid van de mogelijkheden tot ondersteuning die er in Landgraaf zijn. Heb aandacht voor langdurige armoede en de relatie met andere beleidsterreinen Onderwerpen: Kinderen ja nee opmerking Kinderen merken niets van armoede kinderen kunnen meedoen aan activiteiten van school en de beschikking hebben over de benodigde schoolspullen, genoeg voeding en B Pagina 12 van 15

13 kleding hebben, en kunnen sporten en/of deelnemen aan (culturele) activiteiten. laagdrempelig systeem met vergoedingen die participatie daadwerkelijk mogelijk maken, uitgevoerd door organisaties die dicht bij de kinderen staan. Indien dit (nog) niet mogelijk is is verruimen van de huidige regelingen een optie de vergoeding voor internet in stand houden en ophogen en dus voor dit onderdeel de regeling maatschappelijke participatie in ieder geval in stand houden, zodat deze toereikend is voor een eenvoudige aansluiting preventie uitwerken met de partners de signalen gebruiken om toe te werken naar verbetering van de financiële situatie De ondersteuning wordt zo mogelijk in natura verstrekt huidige Onderwerpen: volwassenen ja nee opmerking Ook onze volwassenen doen mee Voor mensen die vrijwilligerswerk doen of die bezig zijn met een traject richting werk dan wel deelnemen aan andere noodzakelijke activiteiten óf een voorziening treffen binnen de huidige regeling maatschappelijk participatie óf de organisaties waar de activiteiten verricht worden hiervoor faciliteren de huidige regeling maatschappelijke participatie verruimen: - geen keuze meer maken tussen internetabonnement of andere activiteit; - de bestedingsdoelen verruimen (niet alleen maar een lidmaatschap); - de bedragen verhogen, waarbij de vergoeding voor internet en participatie dusdanig wordt zodat deze meer toereikend zijn; realiseren van uitbreiding van de huidige middelen in het kader van preventie vorm geven aan een early warning system B Pagina 13 van 15

14 Onderwerpen: AOW-ers ja nee opmerking Ouderen blijven participeren Voor ouderen die deelnemen aan activiteiten zoals bijvoorbeeld binnen de wijkpunten een voorziening treffen binnen de huidige regeling maatschappelijk participatie analoog aan de regeling voor vrijwilligerswerk voor volwassenen óf de organisaties waar de activiteiten verricht worden hiervoor faciliteren de huidige regeling maatschappelijke participatie verruimen: - geen keuze meer maken tussen internetabonnement of andere activiteit; - de bestedingsdoelen verruimen (niet alleen maar een lidmaatschap); - de bedragen verhogen, waarbij de vergoeding voor internet en participatie dusdanig wordt zodat deze meer toereikend zijn realiseren van uitbreiding van de huidige middelen in het kader van preventie ouderen traceren die niet meedoen vanwege financiële redenen Onderwerpen: Partners ja nee opmerking structurele financiële ondersteuning van de vrijwillige partners wordt vormgeven, hetzij via een vast bedrag, hetzij via een systeem van bijdragen op basis van de verleende hulp en ondersteuning Kijken hoe we het beste kunnen realiseren dat er voldoende (tweedehands)hulpgoederen zijn en dat deze ook zo adequaat als mogelijk bij de mensen die het nodig hebben terecht komen. De werkwijze hierbij is dat de vraag voor ondersteuning die bij een van de partners binnenkomt door die partner doorgeleid wordt naar de juiste instantie. De gedachte van de participatiesamenleving trekken we door naar het armoedebeleid: mensen die in armoede leven lopen het risico aan de marge van de samenleving terecht te B Pagina 14 van 15

15 komen. Het actief betrekken bij de samenleving en een beroep doen op kennis en vaardigheden van mensen door organisaties die hulp en ondersteuning bieden kan mensen weer een gevoel van eigenwaarde geven. Vanuit die gedachte wordt uitwerking geven aan het uitgangspunt dat mensen die ondersteuning krijgen hier op de een of andere manier iets voor terug doen. In samenwerking met de partners kijken hoe vorm gegeven kan worden aan informatieverstrekking over de mogelijkheden in kader van armoedebeleid Met de partners kijken naar mogelijkheden om kennis die organisaties hebben over gezinnen in te zetten om te voorkomen dat mensen gaan afhaken en ervoor te zorgen dat zo snel als mogelijk de benodigde ondersteuning beschikbaar is. Onderwerpen: Langdurige armoede en relatie met andere terreinen Ten behoeve van bestrijding langdurige armoede bedragen van de individuele inkomenstoeslag verhogen De drempel om deel te nemen aan de collectieve ziektekostenverzekering voor mensen verlagen door de huidige tegemoetkoming te verdubbelen. ja nee opmerking Burgemeester en wethouders van Landgraaf, de secretaris, de burgemeester, ir. J.M.C. Rijvers mr. R.J.H. Vlecken B Pagina 15 van 15