Datum 15 december 2010 Versie Versie 1.0

Transcriptie

1 Datum 15 december 2010 Versie Versie 1.0

2 Richtlijn Informatievoorziening op (berm)drips versie 1.0. Colofon Uitgegeven door: Ministerie van Infrastructuur en Milieu Rijkswaterstaat Dienst Verkeer en Scheepvaart Postbus GA Delft Informatie: Hans Remeijn (afdeling Verkeersmanagement Hoofdwegennet) Telefoon: (DVS-loket) Datum Status Opmerkingen versie 1.0 Definitief

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Uitgangspunten Algemeen Verschillen in gebruik van DRIP en bermdrip Reikwijdte dynamische verkeersinformatie Beperken van de hoeveelheid informatie Standaard lay-outs voor bermdrip afbeeldingen Te gebruiken fonts en lettergroottes 10 3 Regels voor tekst en pictogrammen Algemeen Gebruik hoofdletters en leestekens Aanduidingen Voorkeurswoorden Het gebruik van afkortingen Het gebruik van datum- en tijdaanduidingen Het gebruik van extra spatiëring Pijlsymbolen internetadressen Kleurgebruik Uitlijning Uitlijning op DRIPs Uitlijning op bermdrips Verticale uitlijning en lege regels 3.12 Regeluitval Volgorde tekstblokken bij handteksten Regelpictogrammen Te gebruiken pictogrammen Volgorde bij gebruik van 2 pictogrammen (bij lay-out Medium-Dubbel) Ontwerpelementen voor grafische fileplaatjes op bermdrips Passen en meten 25 4 Dynamische verkeersinformatie Uitgangspunten Algemeen Informeren over alternatieve routes Niet-alternatieve routes Niet-alternatieve routes de standaard informatievoorziening Niet-alternatieve routes - opdelen van één van de routes in twee delen Informeren over files die verderop, of op een andere route aanwezig zijn (alleen op bermdrips) Aanpassen teksten in geval van onvoldoende informatie Tekstaanpassing in het geval van een extreem grote reistijd P+R verwijzingen 34 Pagina 3 van 67

4 5 Werk in uitvoering (WIU) Algemeen Uitgangspunten Boodschappen bij werkzaamheden kort na de (berm)drip Boodschappen bij werkzaamheden verderop of op een andere weg Vooraankondigingen van Werk in Uitvoering 38 6 Onvoorziene omstandigheden Algemeen Uitgangspunten Gebruik van scenario s bij regelmatig terugkerende gebeurtenissen Boodschappen bij onvoorziene omstandigheden Handmatig aanpassen van dynamische afbeeldingen (Combiteksten) 41 7 Verwijzingen bij Evenementen (o.a. Parkeren) Algemeen Uitgangspunten evenementen Boodschappen bij evenementen Vooraankondigingen van evenementen 45 8 Landelijke en regionale boodschappen Algemeen Motto s en Landelijke acties Amber Alert boodschappen Regionale boodschappen en publiekscampagnes 48 9 Ondersteuning van verkeersmaatregelen Prioriteiten Index 53 Bijlage A Detaillering lay-out 57 A.1 Lay-out Large 57 A.2 Lay-out Medium-Links 58 A.3 Lay-out Medium-Midden 59 A.4 Lay-out Medium-Dubbel 60 A.5 Lay-out Small 61 A.6 Lay-out Tekst 62 Bijlage B Gebruikte pictogrammen 63 B.1 Regelpictogrammen 63 B.2 RVV waarschuwingsborden 65 B.3 RVV ge- en verbodsborden B.4 Overige pictogrammen Pagina 4 van 67

5 1 Inleiding Deze richtlijn geeft regels voor het tonen van teksten en pictogrammen op DRIPs (Dynamische Route Informatie Panelen) en bermdrips. De richtlijn behandelt uitsluitend de standaard tekstdrips en de standaard bermdrips. Overigens zijn de panelen op de nieuwste generatie informatiewagens identiek aan die van een bermdrip Type 3; ook daarvoor kan deze richtlijn worden gehanteerd. De richtlijn is vooral bedoeld voor de verkeerskundige medewerkers en de wegverkeersleiders; zowel bij Rijkswaterstaat (met name in verkeerscentrales en districten) als bij provinciale en gemeentelijke wegbeheerders. De richtlijn geeft regels per soort gebruik. Zo zijn er teksten voor: Dynamische verkeersinformatie (hoofdstuk 4) Route-informatie, maar ook bijvoorbeeld Park and Ride (P+R) verwijzingen. Automatisch, op grond van ingewonnen verkeersinformatie, door het besturingssysteem gegenereerd. Werk in uitvoering (hoofdstuk 5) Bedoeld voor situaties waarin de rijbaan als gevolg van werkzaamheden geheel of gedeeltelijk dicht is, inclusief een eventueel daarbij behorende omleiding. Hieronder vallen ook vooraankondigingen van werk in uitvoering. Onvoorziene omstandigheden (hoofdstuk 6) Bedoeld voor situaties waarin de rijbaan als gevolg van een onvoorziene gebeurtenis geheel of gedeeltelijk dicht is, inclusief een eventueel daarbij behorende omleiding. Verwijzingen bij evenementen (hoofdstuk 7) Bedoeld voor bijvoorbeeld Parkeer en P+R verwijzingen voor evenementen. Landelijke en regionale boodschappen (hoofdstuk 8) Landelijke, maar soms ook regionale, aankondigingen. Meestal gepland. Dit kunnen motto s zijn, maar bijvoorbeeld ook aankondigingen van regiooverschrijdende aard, en Ondersteuning verkeersmaatregelen (hoofdstuk 9) Gericht op het begeleiden en/of toelichten van DVM maatregelen waar de weggebruiker mee wordt geconfronteerd. Pagina 5 van 67

6 Richtlijn informatievoorziening op (berm)drips Hoofdstuk 2 geeft een aantal uitgangspunten en in hoofdstuk 3 worden regels voor het gebruik van teksten en pictogrammen gegeven. In de hoofdstukken 4 t/m 9 worden de regels beschreven per soort gebruik. In hoofdstuk 10 wordt het prioriteitsmechanisme uitgelegd dat de uiteindelijk te tonen afbeelding bepaalt. Sommige boodschappen worden volledig automatisch op DRIPs geplaatst. Andere, bijvoorbeeld evenementverwijzingen, kunnen worden gepland. Daarnaast zijn er ook boodschappen vanuit het operationeel bedrijf; direct door de wegverkeersleider handmatig in te voeren. Onderstaand schema toont de relatie tussen de hoofdstukken van de richtlijn en de onderverdeling in Automatisch, Gepland en Operationeel. De in tekstgedeelten van dit document vet afgedrukte teksten zijn voorbeelden van teksten die daadwerkelijk op (berm)drips kunnen worden getoond. De diverse voorbeelden komen deels uit de praktijk, maar sommige zijn ook fictief. Pagina 6 van 67

7 2 Uitgangspunten 2.1 Algemeen In deze richtlijn wordt zowel over boodschappen als over afbeeldingen op (berm)drips gesproken. De boodschap is daarbij letterlijk de mededeling die we willen overbrengen met tekst en (regel)pictogrammen, de afbeelding is het letterlijke plaatje dat op de (berm)drip verschijnt. Omdat gewenning een belangrijke rol speelt bij het snel kunnen begrijpen van een boodschap moeten de lay-out en de tekstopbouw onder verschillende omstandigheden zoveel mogelijk hetzelfde zijn. Deze richtlijn geeft regels die bedoeld zijn om een uniforme presentatie van de getoonde boodschap te bewerkstelligen. De Europese FIVE richtlijn (FIVE Framework 3.0, 2000) wordt zo veel mogelijk gevolgd. Deze schrijft voor dat de volgorde van het aanbieden van informatie, zowel bij het tonen van waarschuwingen en/of verbodsaanduidingen als bij het informeren van de weggebruiker, als volgt is: I. Aangeven WAT er aan de hand is; II. Aangeven WAAR er iets aan de hand is, en III. Geven van advies en/of aanvullende informatie. (hierbij heeft een advies voorrang). Nadere uitwerking is te vinden in paragraaf Daarbij moet wel worden aangetekend dat in veel (andere) Europese landen op DRIPs pictogrammen worden gebruikt, waarmee het WAT wordt verbeeld. Bij gebruik van uitsluitend tekst, zoals op de meeste Nederlandse DRIPs, is deze volgorde niet altijd te handhaven. 2.2 Verschillen in gebruik van DRIP en bermdrip DRIPs worden in de regel voornamelijk gebruikt voor het tonen van dynamische verkeersinformatie en slechts incidenteel voor andere boodschappen. Ze tonen, wanneer er buiten de spits geen filevorming is, vaak motto s. DRIPs staan normaliter dan ook nooit uit. BermDRIPs daarentegen zijn bedoeld voor het tonen van boodschappen in geval van incidenten, evenementen, werkzaamheden, etc., en staan normaliter uit. Toch wordt er ook regelmatig dynamische verkeersinformatie op bermdrips getoond, vooral op het onderliggend wegennet. Ook worden bermdrips soms ingezet om de fileteksten grafisch te ondersteunen met een afbeelding van bijvoorbeeld een ringweg waarop men kan waarnemen waar eventueel files staan. Op bermdrips worden normaliter geen motto s getoond. Voor zowel DRIPs als bermdrips geldt dat er, indien het bord uit staat, geen indicatie wordt gegeven dat het bord nog wel functioneert (de zogenaamde ontstoringsstip. Een bord dat bewust uit staat is zwart. Pagina 7 van 67

8 2.3 Reikwijdte dynamische verkeersinformatie Bij het tonen van dynamische verkeersinformatie geldt dat de getoonde informatie alleen betrekking mag hebben op (een) weggedeelte(n) waarvan informatie beschikbaar is en waarvan het einde niet verder dan 50 km verwijderd is van de (berm)drip. Dit geldt niet voor boodschappen over omleidingsroutes of Cross Border Management. De reikwijdte moet zo exact mogelijk worden aangegeven met de eindaanduiding tot..., gevolgd door een knooppuntnaam of een afritaanduiding. Bijvoorbeeld: tot Badhoevedorp, tot A1/A6 of tot Gouda In de meeste gevallen is er sprake van een vast eindpunt. Voor teksten vanwege Cross Border Management kan dit, in het geval van in het buitenland gelegen knooppunten of afritten, worden verduidelijkt door middel van een landafkorting tussen haakjes, bijvoorbeeld: Brecht (B). 2.4 Beperken van de hoeveelheid informatie Het is belangrijk dat de over te brengen boodschap zo duidelijk mogelijk is. Immers, de automobilist heeft slechts een paar seconden om de boodschap te zien, te lezen en te verwerken. Daarom is het belangrijk dat er zo weinig mogelijk overbodige informatie wordt getoond. De boodschap moet kort en krachtig zijn. Dit kan worden bereikt door het aantal informatie-eenheden zo veel mogelijk te beperken. Een informatie-eenheid is een homogeen blok van bijeenhorende tekst. Zo bestaat de boodschap: uit 4 informatie-eenheden: pictogram, N211 ri A4, dicht en volg s105/s106. Het is aan te bevelen om: naast een pictogram (dit is ook een informatie-eenheid) niet meer dan 4 informatie-eenheden in het tekstgedeelte te gebruiken, en bij een boodschap met alléén tekst het aantal informatie-eenheden te beperken tot maximaal 5. Wisselende afbeeldingen dienen niet te worden gebruikt op de auto(snel)weg, aangezien men dan in de korte leestijd te veel informatie zou moeten verwerken. Pagina 8 van 67

9 2.5 Standaard lay-outs voor bermdrip afbeeldingen Op bermdrips worden de afbeeldingen conform de onderstaande standaard lay-outs getoond. Regels voor tekst en pictogrammen staan beschreven in hoofdstuk 3. Een detaillering van de diverse lay-outs staat in Bijlage A. Grafisch Een volledig grafisch plaatje. Zie Daarnaast wordt ook bij automatisch gegenereerde P+R verwijzingen soms een afwijkende lay-out gebruikt; zie 4.8. Large Eén groot pictogram + tekst. Medium Eén of twee middelgrote pictogrammen en tekst, met drie uitvoeringsvormen: Medium-Links: één middelgroot pictogram, links boven geplaatst, met: maximaal 2 tekstregels naast het pictogram, en maximaal 2 tekstregels onder het pictogram. Medium-Midden: één middelgroot pictogram, midden boven op het bord, met maximaal 2 tekstregels daaronder. Medium-Dubbel: idem, maar dan met twee middelgrote pictogrammen. (zie paragraaf 3.16) Small één klein pictogram, met: maximaal 1 tekstregel naast het pictogram en maximaal 3 tekstregels onder het pictogram. Tekst (uitsluitend tekst, maximaal 4 tekstregels). Aangezien het bord iets meer ruimte biedt dan voor 4 tekstregels nodig is, kan met een extra zwartruimte gespeeld worden om een scheiding aan te brengen tussen twee te onderscheiden delen van de tekst. Meestal (bij een vierregelige tekst) tussen regel 2 en 3, maar de scheiding kan ook elders gelegd worden. Pagina 9 van 67

10 BermDRIPs zijn er in 3 Typen. Type 1 is bedoeld voor autosnelwegen ( km/h), Type 2 voor km/h wegen en Type 3 voor een meer stedelijke omgeving (50-60 km/h). Niet alle bovenstaande lay-outs zijn overigens voor alle typen bermdrips bruikbaar; hieronder is voor de diverse typen aangegeven welke lay-outs kunnen worden gebruikt: Type bermdrip 1 2 3A 3B 3C 3D Kleur rood/ wit rood/ wit geel geel Full colour Full colour Pixels (b/h) 192x x96 112x80 80x80 112x80 80x80 Grafisch Ja Ja Ja Ja Ja Ja Large Ja Ja Ja* Ja* Ja Ja Medium-Links Ja Ja Ja* - Ja - Medium-Midden Ja Ja Ja* Ja* Ja Ja Medium-Dubbel Ja Ja Ja* - Ja - Small Ja Tekst Ja Ja Ja Ja Ja Ja * Aangezien hier de kleur rood niet beschikbaar is, alleen voor geheel gele pictogrammen, en geen ge- of verbodsborden. 2.6 Te gebruiken fonts en lettergroottes De afstand waarop een VMS te lezen is, is afhankelijk van de gebruikte letterhoogte. Uit onderzoek is gebleken dat de minimale leesafstand (in meters) gelijk is aan ongeveer 6 maal de (hoofd)letterhoogte (in centimeters). De DRIPs die op autosnelwegen worden gebruikt hebben een font met een hoofdletterhoogte van circa 36 cm. Deze DRIP fonts zijn gebaseerd op het RWS-Ee lettertype dat ook op de bewegwijzering wordt gebruikt. Op de bermdrips wordt een iets afwijkend lettertype gebruikt; dit springt wat zuiniger met de horizontaal beschikbare ruimte om en blijkt toch zeer goed leesbaar. De voor bermdrips Typen 1-3 standaard in het CDMS beschikbare fonts hebben een hoofdlettergrootte van respectievelijk 36, 30 en 22 cm. Deze fonts zijn bekend als respectievelijk CdmsBdType1, CdmsBdType2 en CdmsBdType3. BermDRIPs van Type 1 worden normaliter langs autosnelwegen geplaatst. Soms wordt, in plaats hiervan, voor een kleiner type gekozen. Bijvoorbeeld als zo n paneel uitsluitend voor zeer compacte boodschappen wordt gebruikt. Maar ook in dat geval zal een lettertype moeten worden gebruikt dat past bij de gereden snelheid, zie onderstaande tabel: Maximum Mininum leesafstand Te gebruiken lettertype Snelheid (meter) CdmsBdType CdmsBdType CdmsBdType3 Pagina 10 van 67

11 3 Regels voor tekst en pictogrammen 3.1 Algemeen In verband met de leesbaarheid moet worden gestreefd naar korte teksten op de (berm)drip. Maar de boodschap moet wel duidelijk zijn; een flink dilemma dus. Ook voor internationale begrijpelijkheid moeten indien mogelijk regelpictogrammen worden toegepast in het tekstgedeelte; dit kan tevens winst opleveren voor wat betreft de beschikbare ruimte. 3.2 Gebruik hoofdletters en leestekens Teksten met alléén hoofdletters worden uitsluitend gebruikt in het geval van specifieke toepassingen (zoals P+R, VRIJ, VOL) én bij objectnamen die normaliter zo worden geschreven (IKEA, RAI, ArenA,..). Hoofdletters worden toegepast voor wegnummers en als eerste letter(s) van plaatsnamen, objectnamen en de aanduiding Rijkswaterstaat. Voor hoofdletters in plaatsaanduidingen en objectnamen wordt de op bewegwijzering of straatnaamborden gebruikte schrijfwijze gevolgd, bijvoorbeeld: Centrum, Breda-Noord, Ring, of RAI Bij specifieke begrippen als Amber Alert of vananaarbeter worden ook hoofdletters gebruikt indien dit de gebruikelijke schrijfwijze is. Verder worden geen hoofdletters gebruikt, behalve in sommige landelijke teksten zoals mottoteksten, etc.; deze teksten worden door VCNL voorgeschreven. Bij mottoteksten begint iedere nieuwe zin met een hoofdletter; indien een zin over meerdere regels wordt verdeeld staat de hoofdletter alleen op de bovenste tekstregel. In geval van een motto met twee aparte zinnen op één tekstregel wordt alleen de eerste zin afgesloten met een punt. Punten aan het eind van een zin, of na een afkorting, worden op (berm)drips niet gebruikt. Een apostrof kan worden gebruikt in afkortingen als A dam, etc. Vraagtekens en uitroeptekens worden normaliter niet gebruikt. Een afbreekstreepje, in het geval een woord of benaming over 2 regels is verdeeld, wordt alleen gebruikt als verwarring kan ontstaan bij het ontbreken daarvan, bijvoorbeeld: Hubertustunnel Pagina 11 van 67

12 3.3 Aanduidingen Voor de aanduiding van weggedeelten, en ook voor eventuele vermelding van (uitwijk)routes, worden de gebruikelijke aanduidingen gebruikt, bijvoorbeeld: A16, N11, s112 of U14 Combinaties van wegnummers worden gescheiden door een schuine streep bijvoorbeeld: A16/A58 of A44/N44 Een dergelijke combinatie mag uit maximaal twee wegnummers bestaan. Om onderscheid te maken tussen verschillende delen van een gelijkluidende route (bijvoorbeeld Ring of A16) is een toevoeging met kompasrichting of een plaatsaanduiding soms noodzakelijk. In dat geval wordt het koppelteken - gebruikt om beide aanduidingen te verbinden. In aardrijkskundige namen wordt na een koppelteken een hoofdletter gebruikt, bijvoorbeeld: Breda-Noord, (of Breda-N), of A4-Sloten Bij combinaties van wegnummers met kompasrichtingen, en ook bij benoeming van Ringwegen of delen daarvan wordt de aanduiding gebruikt die op de bewegwijzering voorkomt, bijvoorbeeld: A10 zuid, Ring, Ring-Zuid (of Ring-Z). Bij het publiek bekende namen van tunnels, bruggen en andere objecten en plaatsen kunnen worden vermeld, bijvoorbeeld: Coentunnel, Brienenoordbrug, Jaarbeurs of Centrum Wanneer in een tekst meerdere plaatsnamen achter elkaar worden gebruikt worden deze gescheiden middels een schuine streep (/). Ook kan, indien wenselijk, een dubbele vermelding (plaats- of objectnaam gecombineerd met een wegnummer) worden gebruikt als de ruimte het toelaat, bijvoorbeeld: Zeelandbrug/N256 Buitenlandse plaatsnamen worden geschreven op de wijze zoals dat ook in het betreffende land wordt gedaan. Voor Belgische plaatsnamen wordt de Nederlandstalige versie gebruikt. 3.4 Voorkeurswoorden Op (berm)drips worden de volgende woorden gebruikt: tot voor het aanduiden van de reikwijdte van de verstrekte informatie, via bij een aanduiding van een volledige alternatieve route waarbij file-, reistijd- of doorstromingsinformatie wordt getoond, volg bij een aanduiding van een alternatieve route in het geval een omleiding wordt geadviseerd, richting als richtingaanduiding, bereikbaar om aan te geven welke locaties(s) nog wel bereikbaar is / zijn, dicht bij afsluiting van één of meer rijstroken, een afrit of een rijbaan, open indien de rijbaan, rijstroken, afrit, etc. (weer) opengesteld is / zijn, na, en bij als nadere locatieaanduiding, tot, t/m als verbindingswoorden bij vermelding van data, wegens om een oorzaak aan te geven en tegenverkeer als in een tunnelbuis sprake is van tegenverkeer (bij Werk in Uitvoering en incidenten). Dit alles in kleine letters. Pagina 12 van 67

13 3.5 Het gebruik van afkortingen Het gebruik van afkortingen of het weglaten van delen van woorden moet zoveel mogelijk worden beperkt. In twee situaties is het toegestaan: als de tekst anders te lang zou worden, en als het gebruik van kortere woorden in combinatie met de uitlijning bijdraagt aan een sneller begrip van de informatie, bijvoorbeeld: Brienenoord in plaats van Brienenoordbrug Oudenrijn in plaats van knooppunt Oudenrijn (Prins) Clausplein in plaats van knooppunt Prins Clausplein Het woord minuten kan afgekort worden tot min uur tot h knooppunt tot knp kruispunt tot krp kilometer tot km laan tot ln plein tot pln richting tot ri straat tot str en het woord tunnel tot tnl, maar dit laatste alleen in combinatie met een tunnelnaam. Kompasrichtingen worden als volgt afgekort: Noord wordt N, Zuid wordt Z, Oost wordt O en West wordt W. Plaatsnamen worden afgekort op een wijze die zoveel mogelijk overeenkomt met het heersend gebruik; afkorten met een apostrof (bijvoorbeeld R dam) is ook toegestaan. Afkortingen worden niet voorzien van een punt. 3.6 Het gebruik van datum- en tijdaanduidingen Afhankelijk van de hoeveelheid beschikbare ruimte kan een datum volledig, afgekort of in cijfercode worden aangegeven. Een volledige datumaanduiding kan, indien dit nuttig geacht wordt, ook voorafgegaan worden door de naam van de dag. Een jaaraanduiding wordt nooit getoond. Bijvoorbeeld: 14 januari, of dinsdag 15 juni Is er minder ruimte beschikbaar dan kan de dagaanduiding en/of de maandnaam ingekort worden tot: ma, di, wo, do, vr, za of zo voor de dagen en jan, feb, mrt, apr, mei, jun, jul, aug, sep, okt, nov of dec voor de maanden. In het uiterste geval mag een datum ook met uitsluitend cijfers worden weergegeven, met schuine streep tussen dag en maand en zonder 0 bij dag- en maandnummers <10, bijvoorbeeld: 26/11, 3/8 of 31/7. Mocht het ook nodig zijn om uren aan te geven, dan wordt hierbij het internationale teken h gebruikt. Hele uren worden aangeduid met getallen zonder toevoeging Pagina 13 van 67

14 van een 0 (nul), met een spatie tussen het getal en de h. Ook mogen halve uren worden gebruikt, door.30 achter de uuraanduiding te plaatsen. Indien de aanduiding een periode betreft wordt gebruik gemaakt van tot, t/m, of een koppelteken (-). Bij gebruik van een begin- en eindtijd wordt slechts 1 maal de h gebruikt, achter de periode. Bijvoorbeeld: 14 h, 7-14 h, of h 14 t/m 17 januari, tot 17 h, h In plaats van het vermelden van datum en/of tijd kan het gewenst zijn algemenere termen te gebruiken als: s nachts, komend weekend, etc. 3.7 Het gebruik van extra spatiëring Wanneer in een regel twee getallen direct naast elkaar staan moeten tussen de getallen 2 spaties worden aangebracht om verwarring te voorkomen bijvoorbeeld: via A10 4 km 3.8 Pijlsymbolen Ter ondersteuning van een correct tekstbegrip wordt een pijlsymbool aan de tekst toegevoegd als de tekst betrekking heeft op een weggedeelte dat: zich direct na de (berm)drip bevindt of kort (< 2 km) na de (berm)drip aansluit op het zich direct na de (berm)drip bevindende weggedeelte. De volgende pijlsymbolen kunnen worden gebruikt: een pijl schuin rechts omhoog, een pijl schuin links omhoog, een pijl recht omhoog, of een horizontale pijl naar links of rechts. Pijl en tekst worden gescheiden door een spatie. Pijlsymbolen worden gebruikt om aan te geven hoe de route(s) waarover wordt geïnformeerd na de (berm)drip wordt/worden bereikt. Op DRIPs mogen deze pijlen ook gebruikt worden naast een locatieaanduiding (het WAAR in paragraaf 2.1 en 3.13) als dat de duidelijkheid bevordert; op bermdrips worden pijlen uitsluitend gebruikt naast dynamische verkeersinformatie en in geval van omleidingsadviezen. Indien bij geadviseerde omleidingen een pijl wordt gebruikt op de regel beginnende met het woord volg moet dit een zogenaamde Centrico-pijl zijn (zie 3.14 en 6.2). 3.9 internetadressen Wanneer op een (berm)drip een internetadres wordt vermeld mag het inleidende www. weggelaten worden. bijvoorbeeld: vananaarbeter.nl Pagina 14 van 67

15 3.10 Kleurgebruik In pictogrammen worden uitsluitend de kleuren wit en rood gebruikt. Bij DRIPs is de tekstkleur afhankelijk van de gebruikte techniek, variërend van geel (amber) tot helder wit. Op bermdrips is alle tekst wit, met uitzondering van het woord VOL in P- en P+R verwijzingen. Dit wordt in rood getoond. Andere kleuren worden vooralsnog niet toegepast Uitlijning Uitlijning op DRIPs Op DRIPs wordt een tekstregel alleen links of rechts uitgelijnd indien aan de linkerof rechterzijde van de regel een pijlsymbool wordt getoond. Alle andere tekstregels, inclusief filevrij met pijl links en rechts daarvan, worden gecentreerd. Tussen pijl en tekst wordt 1 spatie ruimte aangehouden. Voor de regels waarop links of rechts een pijlsymbool wordt geplaatst geldt normaliter dat: de tekst rechts uitgelijnd wordt als men na de DRIP rechts moet aanhouden om de route waarover geïnformeerd wordt te bereiken; met rechts van de tekst een schuin rechts omhoog wijzende pijl. Als er geen sprake is van rechts afslaan maar uitsluitend van rechts aanhouden kan een recht omhoog wijzende pijl rechts van de tekst worden geplaatst. de tekst links uitgelijnd wordt als men na de DRIP de hoofdrijbaan moet volgen om de aangegeven route waarover geïnformeerd wordt te bereiken; met links van de tekst een recht omhoog wijzende pijl. Uitsluitend wanneer de hoofdrijbaan sterk naar links afbuigt wordt een schuin links omhoog wijzende pijl gebruikt. Is er sprake van linksaf respectievelijk rechtsaf slaan dan wordt een horizontale pijl getoond en wordt links respectievelijk rechts uitgelijnd. In bijzondere gevallen, als de wegsituatie na de DRIP daartoe aanleiding geeft, kan de pijl op een afwijkende plaats worden getoond. Indien de tekst geen directe relatie met een te kiezen rijrichting heeft, of een relatie met beide rijrichtingen, wordt geen pijl gebruikt en wordt de tekst gecentreerd. In het geval van een filevrij aanduiding op alle routes wordt deze gecentreerd getoond, met de pijlen direct naast de tekst maar daarvan gescheiden door (een) spatie(s). Voorbeelden: Pagina 15 van 67

16 Uitlijning op bermdrips In het volgende wordt er van uitgegaan dat de tekst op een bermdrip bestaat uit één of meer tekstblokken. Een tekstblok is een logische informatie-eenheid, soms op 1 regel geplaatst maar vaak ook verdeeld over meer regels. Wanneer een pictogram wordt gebruikt is de voorkeursvolgorde bij het kiezen van een lay-out, afhankelijk van de benodigde hoeveelheid tekst: 1. Large 2. Medium-Midden 3. Medium-Links 4. Small Dit geldt niet voor parkeerverwijzingen (met de P en P+R in een rechthoek); hierbij wordt de lay-out Small toegepast, of een apart voorbereide afbeelding in het geval van automatisch gegenereerde afbeeldingen. De lay-out Medium-Dubbel dient uitsluitend te worden gebruikt indien 2 pictogrammen gelijktijdig moeten worden getoond. Indien er geen pijlsymbolen worden gebruikt wordt de tekst op bermdrips gecentreerd. Indien er tekst naast een pictogram wordt getoond (Lay-out Small en Medium- Links) wordt deze tekst zo centraal mogelijk in het vrije gedeelte rechts van het pictogram geplaatst. Voorbeelden: Zijn er wel pijlsymbolen in het spel, bijvoorbeeld bij het weergeven van dynamische verkeersinformatie, dan wordt alle tekst van de regel, of het tekstblok, links of rechts uitgelijnd conform de regels voor de (standaard) DRIP (zie ). Op een bermdrip mag een pijl in het onderste tekstblok eventueel ook op de onderste regel worden geplaatst als dat de begrijpelijkheid bevordert. Een eventueel filevrij met pijl links en rechts daarvan, wordt op de bermdrip eveneens gecentreerd getoond met één spatie tussen pijlen en tekst. Pagina 16 van 67

17 Voorbeelden: Verticale uitlijning en lege regels Er moet worden gestreefd naar zoveel mogelijk zwartruimte tussen van elkaar te onderscheiden delen van een boodschap. Een DRIP-tekst die slechts 1 regel beslaat wordt op de middelste regel geplaatst; een tekst die qua ruimte meer dan één regel vereist wordt op de bovenste 2 regels geplaatst. Voorbeelden: Bij bermdrips is in de lay-out Tekst tussen de tekstblokken extra zwartruimte aanwezig. Deze kan zo gepositioneerd worden dat een duidelijke scheiding tussen tekstblokken ontstaat. Naar keuze na regel 1, 2, 3 of zelfs 4. Op bermdrips mag, in het geval niet alle regels van een tekstblok worden gebruikt, per tekstblok gekozen worden welke regels leeg wordt/worden gelaten. Voorbeelden: Pagina 17 van 67

18 Ook bij de lay-outs Medium of Small kan soms extra zwartruimte worden gecreëerd tussen de te onderscheiden delen van de boodschap. Voorbeelden: 3.12 Regeluitval Bij uitval van regels van de DRIP mag de informatie worden getoond door gebruik te maken van niet-defecte regels. De volgorde waarin de tekst op het paneel wordt getoond mag echter niet worden veranderd. Per regel kan worden bepaald of de tekst bij defecten aan de DRIP eventueel mag komen te vervallen. Zo kan bij een drieregelige DRIP tekst die informatie bevat over twee routes, bij een defect aan regel twee of drie de kopregel desgewenst vervallen, zodat ondanks het defect de file-informatie toch kan worden getoond. In het geval van opgeknipte routes (zie 4.4.2) wordt, indien een vervangende regel nodig is, hiervoor regel 1 gebruikt en de filevrij melding die eventueel hier kan verschijnen daarvoor opgeofferd. De hierboven geschetste functionaliteit is ingebracht in het besturingssysteem (CDMS) en vereist geen ingrijpen van de wegverkeersleider. Pagina 18 van 67

19 3.13 Volgorde tekstblokken bij handteksten Voor alle handmatig ingevoerde teksten (de zogenaamde handteksten ) geldt t.a.v. de volgorde waarin de informatie wordt aangeboden: Indien een pictogram kan worden gebruikt (zoals meestal op bermdrips) dan wordt de boodschap opgebouwd volgens de in 2.1. beschreven volgorde (WAT, WAAR, advies en/of aanvullende info). Indien mogelijk ieder op een eigen regel, maar dat is niet strikt noodzakelijk; het gaat vooral om de volgorde. Is er sprake van alleen tekst (zoals meestal op DRIPs) dan wordt eerst het WAAR vermeld, vervolgens het WAT en tenslotte het advies of de aanvullende informatie. Is een weg dicht, dan wordt het WAAR en het WAT bij voorkeur gecombineerd, bijvoorbeeld: A10 west dicht Op bermdrips volstaat vaak een pictogram voor het WAT, maar soms is aanvullende tekst nodig. De aanvullende tekstelementen worden zo goed mogelijk visueel gescheiden, bijvoorbeeld door gebruik te maken van de extra zwartruimte bij de lay-outs Medium-Links of Tekst. Het WAAR kan achterwege blijven als geïnformeerd wordt over een situatie die zich kort na de (berm)drip bevindt. Voorbeelden: Pagina 19 van 67

20 Bij voorwaarschuwingen wordt bewust van de standaardvolgorde afgeweken en wordt er begonnen met een WANNEER aanduiding (datum- en/of tijdinformatie). Op die manier kan de weggebruiker al na het lezen van de eerste regel concluderen dat het in dit geval geen urgente boodschap betreft. Voorbeeld: De hier beschreven volgordes zijn niet strikt gekoppeld aan tekstregels; vaak is het mogelijk (en zelfs duidelijker) om twee tekstonderdelen (WAAR en WAT) op één regel na elkaar te plaatsen. Voorbeeld: 3.14 Regelpictogrammen Op (berm)drips moet, waar nuttig en mogelijk 1, gebruik worden gemaakt van regelpictogrammen. Deze kunnen bijdragen tot kortere regels en een snellere herkenning, zeker door buitenlandse weggebruikers. De volgende regelpictogrammen zijn beschikbaar: File WIU Ongeval Brug Afrit Kooppunt Auto Trein Voetbal- Dierenopen stadion tuin Parkeren P+R Ziekenhuis Luchthaven Bus Vrachtwagen Bedrijventerrein Het vliegtuigpictogram is er in 3 uitvoeringen omdat dit ook bij bewegwijzering meerdere varianten kent, afhankelijk van de aanbevolen rijrichting. De regelpictogrammen worden behandeld als een woord in de regel en worden met een spatie van de overige woorden gescheiden. Een overmatig gebruik dient vermeden te worden; het is niet de bedoeling de weggebruiker met een rebus te confronteren. 1 Niet alle typen DRIPs hebben de mogelijkheid om pictogrammen af te beelden. Pagina 20 van 67

21 De normale richtingpijlen en de Centrico-pijlen (voor omleidingsadviezen): worden op een vergelijkbare manier aan de tekst gekoppeld. Zie ook 3.8. File, Knooppunt en Afrit: Deze regelpictogrammen worden gebruikt in plaats van de woorden file, knooppunt en afrit. Werk in uitvoering: Het WIU pictogram wordt getoond in plaats van het woord werkzaamheden. Ongeval: - Het ongevalpictogram wordt getoond in plaats van het woord ongeval. Brug: Het Brug pictogram dient niet als vervanging van het woord brug maar als extra attentiesymbool in het geval een beweegbare brug open is of gaat. Voetbalstadion: Het voetbal (stadion) pictogram wordt toegepast bij P en P+R verwijzingen in geval van voetbalwedstrijden. P en P+R: P en P+R symbolen worden op een DRIP regel, net als bij de grotere versies op de bermdrip, vóór het object getoond, op de eerste regel. Bij P+R toepassingen worden soms ook auto, bus en/of trein pictogrammen gebruikt. Ziekenhuis: Te gebruiken in combinatie met de naam van het ziekenhuis waarnaar wordt verwezen. Vliegtuigen: Een vliegtuig wordt getoond zoals bij bewegwijzering; aanvullend op de naam van het vliegveld. Net als op de bewegwijzering moet de richting van het vliegtuig worden aangepast aan de aanbevolen richting. Trein, Auto en Bus: Te gebruiken bij P+R aanduidingen; het Bus pictogram soms ook in combinatie met de naam van een locatieaanduiding in geval van parkeerverwijzing. Vrachtwagen: Het regelpictogram wordt getoond als vervanging van het woord vrachtwagen(s). Bedrijventerrein en Dierentuin: In geval van verwijzingen naar dit soort locaties. Pagina 21 van 67

22 Voorbeelden: 3.15 Te gebruiken pictogrammen De op bermdrips te gebruiken pictogrammen zijn opgenomen in bijlage B. In sommige gevallen zijn er twee versies van een pictogram beschikbaar. Eén met een rode driehoek er om heen, en één met een witte rechthoek. Het pictogram met rode driehoek is een RVV waarschuwingsteken. Gebruik hiervan wordt aanbevolen in de volgende gevallen: Indien er kort na het bord een gevaarlijke situatie is (< 5km op autosnelwegen); Indien, in het geval van een grotere afstand tot het gevaar, er vóór de gevaarlijke situatie geen aansluiting of afrit is; Indien het niet zien van de boodschap grote consequenties kan hebben. Het pictogram in witte rechthoek is uitsluitend bedoeld als attentiesignaal, en gebruik hiervan wordt aanbevolen bij: Vooraankondigingen, of Het vermelden van gebeurtenissen, ver van het bord verwijderd, die slechts voor een deel van de passanten van belang zijn. Pagina 22 van 67

23 3.16 Volgorde bij gebruik van 2 pictogrammen (bij lay-out Medium-Dubbel) Betreft het twee ge- of verbodsborden en is één daarvan een snelheidslimiet, dan wordt de snelheidslimiet aan de linkerzijde geplaatst. Indien één van de pictogrammen een RVV waarschuwingsbord is en het andere een ge- of verbodsbord dan wordt het ge- of verbodsbord aan de linkerzijde getoond. Is slechts één van de pictogrammen een RVV teken, dan wordt dit aan de linkerzijde geplaatst. In het geval van twee waarschuwingsborden is de volgorde vrij te kiezen. Deze prioriteitsvolgorde komt overeen met de nummervolgorde in het RVV. Pagina 23 van 67

24 3.17 Ontwerpelementen voor grafische fileplaatjes op bermdrips Grafische fileplaatjes op bermdrips worden opgebouwd met behulp van gestandaardiseerde ontwerpelementen. Deze standaardelementen zijn hieronder aangegeven. In detail zijn ze beschreven in de Richtlijn ontwerp bermdrip Lay-out (op de site Verkeerskundige Afspraken te vinden). Pagina 24 van 67

25 3.18 Passen en meten De regels in dit hoofdstuk kunnen niet altijd keihard worden toegepast. Bijvoorbeeld bij onvoldoende beschikbare ruimte. Dan wordt het ontwerpen van een acceptabele oplossing een kwestie van passen en meten. Zo kan, wanneer tot knp of tot te veel plaats inneemt, knp of soms worden weggelaten. Zeker als het een bekend knooppunt betreft, of er bijvoorbeeld al de toevoeging plein bij staat. Eventueel kan ook het tot worden weggelaten, indien de bestemming duidelijk is. Dan kan worden volstaan met bijvoorbeeld R dam Centrum. Hetzelfde geldt voor het woord via, indien dit samen met een routeaanduiding niet meer op de regel past. Een wegnummer kan helpen om te verhelderen over welke route wordt geïnformeerd, maar zal niet altijd bij de overige tekst passen. Op bermdrips is het soms nodig een tekst over 2, misschien wel 3, regels te verspreiden. Door de beperkte ruimte kan op bermdrips in sommige gevallen het weglaten van richtingpijlen een duidelijker beeld opleveren. Zeker bij nieuwe toepassingen is er soms sprake van planmatig experimenteren. Dat is op zich niet fout, zolang de ervaringen maar worden gecommuniceerd met het doel deze richtlijn te verbeteren. Bij automatisch gegenereerde verkeersinformatie blijkt soms dat er een ruimtetekort kan ontstaan wanneer de vertragingstijd ( xx min +y ) of de teksten geen info of > 60 min, moeten worden getoond. Zie respectievelijk de paragrafen 4,2, 4.6 en 4.7. In dat geval moet er, voor die gevallen waarin de regel te lang zou worden, extra ruimte worden gezocht. De oplossing moet in eerste instantie worden gezocht in het afkorten van de objectnaam of de eindpuntaanduiding. Indien dit niet tot een acceptabele afkorting leidt (dit ter beoordeling van de operationeel verkeerskundige) kunnen woorden of regelpictogrammen worden weggelaten. Wanneer over alternatieve routes wordt geïnformeerd (zie 4.3) zal het probleem niet zo snel optreden; in incidentele gevallen kan het via worden weggelaten. Bij niet-alternatieve routes (zie 4.4) wordt de bij het eindpunt behorende aanduiding ( knp,, krp of, indien aanwezig) het eerst opgeofferd, daarna tot. Is er, in het geval van automatisch gegenereerde verkeersinformatie, geen sprake van ruimtegebrek dan is het soms zinvol de afbeeldingen iets aan te passen ter verbetering van de leesbaarheid. Denk bijvoorbeeld aan het plaatsen van twee spaties in plaats van één direct vóór het aantal minuten freeflow, of het enigszins uitlijnen van twee onder elkaar gelegen tekstgedeelten. Pagina 25 van 67

26 Pagina 26 van 67

27 4 Dynamische verkeersinformatie 4.1 Uitgangspunten Dit hoofdstuk behandelt voornamelijk de boodschappen die automatisch op grond van ingewonnen verkeersinformatie door het systeem worden gegenereerd, maar ook (in paragraaf 4.8) automatisch gegenereerde P+R boodschappen. Dit soort boodschappen zijn voornamelijk bedoeld voor de ter plaatse bekende weggebruiker. 4.2 Algemeen Bij verkeersinformatie worden de volgende situaties onderscheiden: Informeren over alternatieve routes: er wordt kort voor een splitspunt informatie gegeven over verschillende routes naar een gemeenschappelijk, met name genoemd, eindpunt (convergentiepunt). Deze routes vormen ten opzichte van elkaar een alternatief om dit eindpunt vanaf de (berm)drip te bereiken; zie 4.3. Informeren over niet-alternatieve routes: er wordt informatie gegeven over verschillende routes die t.o.v. elkaar geen alternatief vormen; zie 4.4. Informeren over files die verderop, of op een andere route aanwezig zijn: meestal betreft dit bermdrips op het onderliggend wegennet die informeren over een nabij gelegen autosnelweg; zie 4.5. Deze vorm van informatie wordt meestal op DRIPs, maar soms ook op bermdrips, getoond. De informatie kan in tekstvorm worden aangeboden in de vorm van reistijd of filelengte; in bijzondere situaties, bijvoorbeeld als de gegevensinwinning te wensen overlaat, ook wel als kwaliteit van doorstroming. Vindt de informatieverschaffing plaats in de vorm van filelengte, dan wordt filevrij gemeld indien er geen file op het traject aanwezig is. Bij reistijdvermelding gebeurt dit niet; daar wordt in dat geval de minimale reistijd getoond. Ook kan de verkeerssituatie, inclusief eventuele files, op bermdrips op een grafische wijze worden getoond (zie 3.17). Bij reistijdvermelding wordt de zogenaamde freeflow waarde aangegeven indien er op een traject geen sprake is van vertraging. Is er wel sprake van vertraging dan kan dit worden aangegeven door de vertragingstijd direct achter de freeflow-waarde te vermelden, op de volgende manier: xx min +y NB: In 2010 is voor de meeste (berm)drips op het hoofdwegennet die dynamische verkeersinformatie tonen overgeschakeld naar reistijden. Aangezien het niet uitgesloten is dat het beleid op termijn wijzigt beschrijft deze richtlijn ook de mogelijkheid van het tonen van filelengte in kilometers. Pagina 27 van 67

28 4.3 Informeren over alternatieve routes Normaliter wordt steeds geïnformeerd over een vast netwerk, met twee routes die direct te berijden zijn na het passeren van de (berm)drip en die leiden naar het op de eerste regel benoemde eindpunt. In bijzondere gevallen kan er sprake zijn van informatieverschaffing over slechts één route; dan is er wel sprake van een alternatieve route maar is er van deze route (nog) geen informatie beschikbaar. Er wordt op DRIPs een drieregelige strategie gehanteerd: de eerste regel beschrijft de reikwijdte van de informatie de tweede regel beschrijft de filesituatie op de meest voor de hand liggende route naar het eindpunt en de derde regel beschrijft de filesituatie op de alternatieve route. Op DRIPs begint, indien mogelijk, de tekst op de 2 e en 3 e regel met via. De boodschap wordt begonnen met het woord tot, gevolgd door een aanduiding van het eindpunt, bijvoorbeeld: tot knp Galder, of tot Galder Beide onderste regels bestaan uit de volgende elementen: een pijlsymbool, een aanduiding van de route waarop de informatie betrekking heeft en een aanduiding van de verkeerssituatie; afhankelijk van de gekozen strategie kan dat zijn: Reistijd: reistijd in minuten; Filelengte: kilometers file of filevrij; Afwikkelingsniveau: goed, matig of slecht Op bermdrips wordt voor dit soort boodschappen de lay-out Tekst gebruikt, met de extra zwartruimte tussen de tot aanduiding en de dynamische informatie. Zie voor de regels omtrent de eventueel toe te voegen pijlen paragraaf De dynamische informatie mag over twee regels worden verdeeld indien dit de leesbaarheid bevordert. Vanwege de beperkte beschikbare ruimte wordt op bermdrips het woord via zelden gebruikt. Indien er op beide routes geen file staat, vervallen de aanduidingen van de weggedeelten en worden de beide richtingpijlen gecombineerd met de minimale reistijd, of de aanduiding filevrij (bij vermelding van filelengte), of goed (bij vermelding van afwikkelingsniveau). Deze aanduiding wordt gecentreerd weergegeven. Bij een DRIP op de middelste regel; bij een bermdrip op regel 3 of 4, met één lege regel onder de tot aanduiding. De pijlen worden direct naast de tekst geplaatst, daarvan gescheiden door een spatie. Pagina 28 van 67

29 Voorbeelden: Pagina 29 van 67

30 4.4 Niet-alternatieve routes Ook deze vorm van dynamische informatievoorziening is bedoeld om te informeren over routes die direct te berijden zijn na het passeren van de (berm)drip, maar ze hebben geen gemeenschappelijk eindpunt. Soms kan het evenwel nuttig zijn om één van de routes op te knippen in twee delen, zodat ook over een wat verderaf gelegen filesituatie kan worden geïnformeerd. Zie hiervoor Niet-alternatieve routes de standaard informatievoorziening Op DRIPs wordt geïnformeerd over één, twee of drie routes Elke regel bestaat uit de volgende elementen: een pijlsymbool, een aanduiding van de reikwijdte van de informatie en een aanduiding van de verkeerssituatie, afhankelijk van de gekozen strategie kan dat zijn: reistijd in minuten, kilometers file of filevrij, of goed, matig of slecht Indien geïnformeerd wordt over een andere weg dan die waarop men rijdt wordt het wegnummer vermeld indien dit past. Op bermdrips wordt geïnformeerd over één of meer routes. De informatie wordt hier getoond in de lay-out Tekst (met zwartruimte in het midden). Informatie over de doorgaande route wordt boven de informatie over aftakkende routes geplaatst. Normaliter wordt een route op een DRIP op één tekstregel afgebeeld. Voorbeelden: Pagina 30 van 67

31 4.4.2 Niet-alternatieve routes - opdelen van één van de routes in twee delen Het is ook mogelijk om, in het geval er sprake is van twee niet-alternatieve routes, één van de routes op te knippen in twee trajecten. Zie onderstaand voorbeeld waarbij de DRIP kan informeren over 3 routes (a, a+b en c), die alle direct na de DRIP beginnen. a Oudenrijn b Holendrecht DRIP c Rijnsweerd Hierbij worden voor het opgeknipte traject de twee routes direct onder elkaar op de (berm)drip getoond, met de kortste route (a) boven de langere (a+b). Voorbeeld: de DRIP op de A2, die informatie geeft over de A2, met als eindpunten Oudenrijn en Holendrecht, en de A27 (eindpunt Rijnsweerd). Bij bermdrips zal er meestal geen plaats meer zijn voor een derde vermelding, maar ook hier kan 1 route in 2 delen worden opgeknipt. Voorbeeld: Pagina 31 van 67

32 4.5 Informeren over files die verderop, of op een andere route aanwezig zijn (alleen op bermdrips) BermDRIPs worden regelmatig op het onderliggend wegennet gebruikt om informatie te verstrekken over de filesituatie op de verderop gelegen autosnelweg. De automobilist kan dan op grond van deze informatie zijn keuze bepalen: de autosnelweg nemen of de rit vervolgen op het onderliggend wegennet. Omdat deze informatie een andere weg betreft is het belangrijk allereerst te vermelden over welke weg geïnformeerd wordt. Aangezien het maken van dit soort afbeeldingen maatwerk vereist om de boodschap duidelijk te kunnen overbrengen is er geen vast lay-out voorschrift, maar wel dient de volgende volgorde te worden aangehouden bij het presenteren van de informatie: 1. Wegnummer(s), 2. tot aanduiding, 3. (eventueel) richtingsaanduiding, en 4. een aanduiding van de verkeerssituatie, afhankelijk van de gekozen strategie kan dat zijn: reistijd in minuten, kilometers file of filevrij, of goed, matig of slecht Indien de ruimte het toelaat kan gekozen worden voor het tonen van een filepictogram (alleen in het geval er file op de aangegeven route staat) om in één oogopslag duidelijk te kunnen maken of er wel of niet file op het betreffende traject staat. Aangezien de eventuele file elders staat is er geen sprake van een acuut gevaar en wordt dit pictogram niet in een rode driehoek maar in een witte rechthoek getoond. De aanbevolen lay-outs zijn: Tekst of Medium-Links (bij gebruik pictogram). Voorbeelden Type 2: Voorbeelden Type 3: Pagina 32 van 67

33 4.6 Aanpassen teksten in geval van onvoldoende informatie Bij uitval van (een deel van) de informatievoorziening kan er soms geen informatie meer worden gegeven over de verkeerssituatie op een (deel van het) traject. Hier wordt als volgt mee omgegaan: Geen informatie op een traject: geen info getoond voor dat traject. Geen informatie op alle trajecten: DRIP naar blank. Voorbeelden: 4.7 Tekstaanpassing in het geval van een extreem grote reistijd In het geval de berekende reistijd op een traject zeer groot wordt (hiervoor is de grens van 60 minuten gekozen) wordt de reis- en vertragingstijd niet langer getoond maar wordt in plaats daarvan de volgende standaardtekst getoond: > 60 min Voorbeelden: Pagina 33 van 67

34 4.8 P+R verwijzingen Het betreft hier automatisch gegenereerde afbeeldingen, waarbij er in de meeste gevallen sprake is van een reistijdvergelijking tussen de auto en het openbaar vervoer, en soms informatie over de beschikbaarheid van P+R. De OV aanduidingen worden uitsluitend getoond als deze reëel zijn (men moet kunnen parkeren, een kaartje kopen en instappen). In het geval van uitval van één of meer gegevensbronnen worden soms alternatieve afbeeldingen gekozen, en ter promotie wordt in de rustige uren soms een motto getoond op deze panelen. NB: Omdat het bij deze toepassing om vooraf gekozen afbeeldingen gaat kan een op de situatie toegesneden ontwerp (soms enigszins afwijkend van de standaard lay-outs) worden gebruikt; zo wordt bijvoorbeeld vaak een horizontale streep toegevoegd als scheiding tussen de locatieaanduiding en de reistijdinformatie. De uitvoeringsvorm is overigens sterk afhankelijk van de betreffende locatie en de beschikbare informatie. Uitgangspunten: Niet meer dan één eindbestemming; altijd (globaal) te benoemen Symbolen voor auto, trein of bus De standaard fonts voor het betreffende type bermdrip gebruiken Niet te veel dynamische info P+R symbool gebruiken Duidelijk aangeven hoe het P+R terrein bereikt moet worden, en liefst ook waarschuwen indien dit vol is. Het woord VOL wordt altijd met hoofdletters en in de kleur rood getoond. Voorbeelden: Pagina 34 van 67

35 5 Werk in uitvoering (WIU) 5.1 Algemeen Boodschappen bij WIU kunnen worden getoond op zowel DRIPs als bermdrips. Indien op een bepaalde locatie zowel een DRIP als een bermdrip aanwezig is dan wordt de boodschap op de bermdrip geplaatst. Alleen in het geval van ernstige verkeersverstoringen wordt in zo n geval de gewone DRIP gebruikt. De boodschappen kunnen betrekking hebben op: Werkzaamheden die kort na de (berm)drip plaats vinden; Bij kort na moet gedacht worden aan < 10 km. Werkzaamheden die verderop, of op een andere weg, plaats vinden; Hierbij zal niet iedereen met de werkzaamheden geconfronteerd worden, omdat men bijvoorbeeld een andere route volgt, of eerder de weg verlaat. Toekomstige werkzaamheden Dit betreft vooraankondigingen van geplande werkzaamheden. 5.2 Uitgangspunten Voor het tonen van boodschappen bij werk in uitvoering (WIU) gelden de volgende uitgangspunten: Boodschappen over WIU worden alleen getoond indien er sprake is van tenminste enige kans op verkeershinder. Op bermdrips wordt de boodschap altijd vergezeld van een pictogram (het mannetje met de schep ). In een rode driehoek (RVV bord) bij werkzaamheden die kort na de bermdrip plaats vinden en in een witte rechthoek in alle andere gevallen. Op DRIPs wordt, indien mogelijk, bij werk in uitvoering altijd het betreffende regelpictogram gebruikt. Bij gebruik van algemene aanduidingen als werkzaamheden wordt dit regelpictogram zowel links als rechts van de tekst geplaatst, gescheiden door een spatie. Na de werkzaamheden worden geen zogenaamde Dank voor uw begrip teksten getoond. De ernst van verkeershinder kan in algemene zin worden weergegeven, bijvoorbeeld met ernstige verkeershinder of met ernstige vertraging, maar ook meer gedetailleerd met bijvoorbeeld slechts één rijstrook open. Een eventueel omleidingsadvies wordt, indien een deel van het verkeer hierbij baat heeft, aangegeven met de aanduiding volg, bijvoorbeeld Utrecht volg A50/A15 (met Centrico-pijl). Geldt de omleiding voor alle verkeer, dan wordt de plaatsaanduiding weggelaten. In het geval van grootschalige werkzaamheden wordt de (berm)drip tekst afgestemd op de tekst van de eventuele dagbladadvertenties van de wegbeheerder. Pagina 35 van 67

36 5.3 Boodschappen bij werkzaamheden kort na de (berm)drip In geval de (berm)drip nabij de werkzaamheden staat en vermelden van een afrit of knooppunt geen optie is, kan de locatie worden weggelaten. Eventueel kan wel een indicatie van de afstand tot en/of de lengte van het werk worden gegeven. In paragraaf wordt de gewenste tekstvolgorde beschreven, en in de regels voor wat betreft de uitlijning. De lay-out Tekst is alleen te gebruiken als het betreffende RVV bord (J16) niet kan worden getoond, bijvoorbeeld op een geel Type 3 paneel; in dat geval kan met het WIU regelpictogram worden aangegeven dat het werkzaamheden betreft. Voorbeelden: Pagina 36 van 67

37 5.4 Boodschappen bij werkzaamheden verderop of op een andere weg Op bermdrips volstaat in dit soort gevallen het (vierkante) WIU pictogram voor het WAT, aanvullende tekst is niet nodig. In paragraaf wordt de gewenste tekstvolgorde beschreven, en in de regels voor wat betreft de uitlijning. De lay-out Tekst is alleen te gebruiken als het betreffende WIU pictogram niet kan worden getoond; in dat geval kan met het WIU regelpictogram worden aangegeven dat het werkzaamheden betreft. Op een DRIP mag dit regelpictogram ook zowel links als rechts van het woord werkzaamheden worden gebruikt. Voorbeelden: Pagina 37 van 67