EIKENPROCESSIERUPS EN BIODIVERSITEIT. Hellingman Onderzoek en Advies BV
|
|
|
- Henriette Smets
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 EIKENPROCESSIERUPS EN BIODIVERSITEIT
2 In alle fases van ontwikkeling hebben eikenprocessierupsen natuurlijke vijanden Paring Eitjes overwinteren Rupsen uit in april 2 de stadium 3 de stadium - begin brandharen Vanaf 4 e stadium gevaarlijk
3 Eikenprocessievlinder Thaumetopoea processionea Verzameling v.a. 4 e stadium Aan de wandel Nesten in bomen Grondnest Nest met uitvlieggaten Vlinders
4 Natuurlijke vijanden eikenprocessievlinders Grootoorvleermuizen Vogels, zoals mussen, mezen Hoornaars, wespen Wantsen
5 Natuurlijke vijanden eitjes Vogels zoals winterkoning en mezen Bastaard Weekschildkever larven Malachius sp. Sluipwespen zoals Thrichogramma processionea
6 Natuurlijke vijanden rupsen Vogels zoals mezen, mussen, winterkoning, roodborstjes Vroege sluipwespen zoals Meteorus sp. Gaasvlieglarven (Chrysoperla carnea) 2-stippelig lieveheersbeestjes Adalia bipuntacta
7 Natuurlijke vijanden eikenprocessierups: Gaasvlieglarven Volwassen gaasvliegen leven van nectar en pollen. Larven daarentegen zijn rovers. Eten vlindereitjes, jonge rupsen, bladluizen en tal van andere insecten
8 Natuurlijke vijanden eikenprocessierups: Wantsen Er zijn verschillende soorten wantsen die eikenprocessierups doden; één daarvan is de eikenwants. Die leven ook van plantaardig materiaal, maar ook van andere insecten zoals bladluizen en rupsen.
9 Natuurlijke vijanden eikenprocessierups: Sluipvliegen - Tachnidae Volwassen vliegen leven van nectar en stuifmeel. De larven zijn afhankelijk van gastheren = rupsen om zich te ontwikkelen
10 Natuurlijke vijanden eikenprocessierups Rupsenaaskever Foto: Andre Efftink Mieren en spinnen
11 Natuurlijke vijanden eikenprocessierups: Sluipwespen bijv: Pimpla sp. Volwassen sluipwespen leven van nectar en stuifmeel De larven ontwikkelen zich in de rupsen
12 Natuurlijke vijanden eikenprocessierups: Roofkevers zoals Calosoma sp. Eten rupsen en poppen van processierupsen en andere rupsen
13 Natuurlijke vijanden eikenprocessierups: Vogels Koolmezen, pimpelmezen, glanskopmezen, zwartkop mezen, winterkoninkjes zijn uitstekende predatoren van rupsen waaronder eikenprocessierupsen. Maar ook grootoorvleermuizen zijn verzot op de eikenprocessie vlinders!
14 Natuurlijke vijanden eikenprocessierups: Vogels Koolmezen halen de poppen uit de nesten
15 Project Natuurlijke bestrijding Eikenprocessierups Stichting Boermarke Gemeente Westerveld
16 Ondernomen acties Stichting Boermarke Vogelnestkasten en vleermuiskasten opgehangen Bermen ingezaaid met inheemse bloemen Natuurlijke vijanden in diverse stadia uitgezet Bloembollen aangeplant door inwoners Referentie locatie in dezelfde conditie uitgezocht Wekelijks vogels gevolgd, effecten gemeten Schoolkinderen samen met vogelwacht inhoud van de nestkasten gecontroleerd In beide locaties: 64 bomen in dezelfde condities
17 Project Natuurlijke bestrijding Eikenprocessierups Stichting Boermarke Gemeente Westerveld
18 Resultaten Boermarke gemeente Westerveld Van de 20 nestkasten waren er 11 bezet Veel rupsen gegeten door mezen en mussen Gaasvlieglarven op jonge rupsen waargenomen Aantal nesten Boermake : 32 Aantal nesten in referentielocatie : 195 Omgerekend naar eipakketjes: Eipakketjes in Boermarke : 40 Eipakketjes in referentielocatie : 379 Op de referentielocatie is in x nesten verwijderd In de proeflocatie Boermake zijn er geen nesten verwijderd
19 Project Natuurlijke bestrijding Eikenprocessierups Stichting Boermarke Gemeente Westerveld Gevormd nest Boermarke Zelfde nest aangevreten door vogels
20 Succes factoren Boermarke - gemeente Westerveld Water in de buurt van de nestkasten Inwoners voeren de vogels in de winter Nestkastjes worden ook onderhouden door vrijwilligers Boeren, organisaties, gemeente en inwoners nauw betrokken Locatie dagelijks gevolgd en effecten gemeten april-september Geen drukke weg veilig voor jonge vogels Veiligheid: Met projectteam ook afgesproken: indien zich gevaarlijke situaties in de proeflocatie voor mens en dier voordoen door nestvorming eikenprocessierupsen, dan worden nesten verwijderd.
21 Bepalen criteria voor invoering biodiversiteit Biodiversiteit = proces van jaren Bepalen van locaties die geschikt zijn voor bevordering biodiversiteit door maatregelen Bepalen van locaties waar predatoren zoals vogels en vleermuizen direct kunnen worden ingezet = habitat moet geschikt zijn zodat populatie zich kan vestigen Bepalen van locaties waar een combinatie van maatregelen zou kunnen werken: uitzetten natuurlijke vijanden, inzaaien, nestkasten. Uiteindelijk gaat het om een complex aan maatregelen die positief op elkaar inwerken.
22 Omgeving voor natuurlijke vijanden Duurzaam geteelde bloembollen planten voor de vroege natuurlijke vijanden Uitgebreid onderzocht in 2015 voor JUB Holland
23 Omgeving voor natuurlijke vijanden Voorbeeld: Sluipwespje op narcis inmiddels mengsel beschikbaar
24 Ideale omgeving voor natuurlijke vijanden Wilde bloemen hoeven niet perse direct onder de bomen Sluipvliegen en sluipwespen kunnen zeker 500 meter vliegen op zoek naar pollen en nectar. Dit is in te passen in het landschap
25 Dank voor uw aandacht! Silvia Hellingman Onderzoek en Advies BV Wapserveen
DE EIKENPROCESSIERUPS NATUURLIJK BESTRIJDEN
DE EIKENPROCESSIERUPS NATUURLIJK BESTRIJDEN herstel het evenwicht De eikenprocessierups: stand van zaken in 2019 Oorsprong, levenscyclus, leefwijze en leefomgeving Overlast veroorzaakt door de eikenprocessierups
Nematodenproef bestrijding dennenprocessierups Thaumetopoea pityocampa
Nematodenproef bestrijding dennenprocessierups Thaumetopoea pityocampa Spanje, Javea, Cap Sant Antoni december 2013 - februari 2014 Door: Silvia Hellingman-Biocontrole Onderzoek en Advies en Jan van Eijle
Eiken komen op veel Nederlandse golfbanen voor. Iedereen kan genieten van deze
De eikenprocessierups Eiken komen op veel Nederlandse golfbanen voor. Iedereen kan genieten van deze majestueuze boom die soms breed uitgroeit wanner hij vrij staat, of in bossen voorkomt samen met andere
Kunnen bloemrijke bermen helpen om EPR te voorkomen?
Kunnen bloemrijke bermen helpen om EPR te voorkomen? Frans van Alebeek (PPO-AGV, Lelystad) Expert Meeting EPR, 20 maart 2013 Inhoud Akkerranden en natuurlijke plaagbeheersing in de akkerbouw (FAB) Succes-
Workshop eikenprocessierups
Workshop eikenprocessierups Klantendag Benchmark Gemeentelijk Groen Wageningen, 13 november 2018 Joop Spijker Inleiding Interactief Leidraad eikenprocessierups Eikenprocessierups (Thaumotopea processionea)
1. Hoe herken ik de eikenprocessierups?
VRAAG EN ANTWOORD: Eikenprocessierups 2019 Hieronder vindt u een overzicht van de meest gestelde vragen en de antwoorden daarop rond het de eikenprocessierups in Losser. Zie voor alle informatie: https://www.losser.nl/inwoners/openbare_ruimte/melden_schade_storing_overlas
Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal
Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal Rode draad in deze presentatie Waarom bloemenranden op je bedrijf? Natuurlijke plaagbestrijding is dichtbij.
Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg
Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg Rode draad in deze presentatie Waarom bloemenranden op je bedrijf? Natuurlijke plaagbestrijding is dichtbij.
NATUURLIJKE PLAAGBEHEERSING IN DE GRAANTEELT. Femke Temmerman, Inagro
NATUURLIJKE PLAAGBEHEERSING IN DE GRAANTEELT Femke Temmerman, Inagro INHOUD 01_ Natuurlijke vijanden 02_ FAB? 03_ Onderzoek 2009 2012 04_ Besluiten 01_ NATUURLIJKE VIJANDEN IN GRANEN Natuurlijke vijanden
INHOUD Handelsonderneming Vlamings BV Steenbergen/De Mortel. Copyright Pieter van Breugel, Veghel 1
Gebruik insectenhotels en natuurlijke vijanden Pieter van Breugel Veghel INHOUD Inleiding Schadelijke insecten Predatoren Lieveheersbeestjes Gaasvliegen Papierwespen Metselwespen Graafwespen Insectenhotels
Lesbrief groep 7 8. Inhoudsopgave. Insecten. Soorten. Knipblad. Vlinders lokken. Leefgebied van de vlinder. Stripverhaal
Lesbrief groep 7 8 Inhoudsopgave Insecten Soorten Knipblad Vlinders lokken Leefgebied van de vlinder Stripverhaal Maak van de tuin een vlindertuin Trek Eten en gegeten worden De verdelgers De voedselketen
VOLSOG. Het belang van natuurlijke vijanden voor een geïntegreerde plaagbeheersing (IPM)
VOLSOG Het belang van natuurlijke vijanden voor een geïntegreerde plaagbeheersing (IPM) Functionele Agro-Biodiversiteit (FAB) = de natuurlijke soortenrijkdom van planten en dieren die nuttige functies
Herkennen van natuurlijke vijanden in de boomkwekerij
Herkennen van natuurlijke vijanden in de boomkwekerij Studiedag Boomkwekerij 11 februari 2011 Véronique De Bleeker INHOUD Inleiding Nuttige insecten en mijten Waarnemingsmethoden Perceelsranden INLEIDING
Insect Consultancy. Insect Consultancy. Henk Vlug www.insectconsultancy.nl
Insect Consultancy Insect Consultancy Henk Vlug www.insectconsultancy.nl Biodiversiteit insectenfauna van bomen en hun omgeving PLANTENRIJK DIERENRIJK ONGEWERVELDEN ZOOGDIEREN GELEEDPOTIGEN VOGELS OVERIGE
Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische bestrijders (deel 2)
Redactie Nieuwsbrief : PCS, Adviesdienst Gewasbescherming: Marc Vissers, Joachim Audenaert, Bart Haleydt, Ruth Verhoeven Vlaamse Overheid: Frans Goossens Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische
INSECTEN. werkboekje
INSECTEN werkboekje 20 maart 2009 Dag lieve kleine vlinder Waar vlieg je toch naartoe? Breng jij misschien de eitjes weg, ben jij nu al moe? Jouw eitjes worden rupsjes. die groeien heel erg vlug. ook krijgen
Plaagbestrijding als teamsport
Plaagbestrijding als teamsport Een inleiding over Natuurlijke Vijanden Jerre de Blok Oktober 2007 Werken met natuurlijke vijanden Natuurlijke vijanden: dieren of micro-organismen die van nature plagen
Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing
Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing Marian Vlaswinkel Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Sector Akkerbouw, Groene Ruimte en Vollegrondsgroenten (PPO-AGV) 22 oktober 2010
Van Akkerranden tot Functionele-Agro-Biodiversiteit. Dave Dirks, 26 januari 2017, Maasbree
Van Akkerranden tot Functionele-Agro-Biodiversiteit Dave Dirks, 26 januari 2017, Maasbree Inhoudsopgave: - Waarom bloemrijke akkerranden? - Verschillende randen voor verschillende doelen. - Natuurlijke
NATUURVRIENDELIJK TUINIEREN HOE MAAK IK VAN MIJN TUIN EEN NATUURPARADIJS?
NATUURVRIENDELIJK TUINIEREN HOE MAAK IK VAN MIJN TUIN EEN NATUURPARADIJS? De gemeente Hellevoetsluis wil de hoeveelheid groen en de verscheidenheid aan planten en dieren in de stad vergroten. Naast het
Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing
Functionele AgroBiodiversiteit (FAB) voor natuurlijke plaagbeheersing Marian Vlaswinkel Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Sector Akkerbouw, Groene Ruimte en Vollegrondsgroenten (PPO-AGV) 22 oktober 2010
Bermen en akkerranden. Voor natuurlijke plaagbeheersing. Ir. Bert Van Gils. 02/10/2012, Oedelem
Bermen en akkerranden Voor natuurlijke plaagbeheersing Ir. Bert Van Gils 2/1/212, Oedelem Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Plant www.ilvo.vlaanderen.be Beleidsdomein Landbouw en Visserij
De Patrijs, klant van berm en akkerrand.
De Patrijs, klant van berm en akkerrand. Lesbrief met kleurwedstrijd voor de groepen 5, 6 en/of 7 van de basisscholen van de gemeente Heeze-Leende. Je vult de antwoorden op de vragen in op de achterzijde
inhoud blz. Vlinders 3 1. Insecten 4 2. De kop 5 3. De vleugels 6 4. Van ei tot vlinder 7 5. Dag en nachtvlinders 8 6. Voedsel 9 7. Vijanden 10 8.
Vlinders inhoud blz. Vlinders 3 1. Insecten 4 2. De kop 5 3. De vleugels 6 4. Van ei tot vlinder 7 5. Dag en nachtvlinders 8 6. Voedsel 9 7. Vijanden 10 8. Vlinders in Nederland 11 9. Filmpjes 15 Pluskaarten
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 21 augustus 2018
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 21 augustus 2018 Beste natuurliefhebber/-ster, Het was een prima dag. In de loop van de dag werd het warmer, een beetje benauwd zelfs en wat mij betreft had er iets
De patrijs, klant van de akkerrand. Achtergrondinformatie bij de lesbrief voor kinderen.
De patrijs, klant van de akkerrand. Achtergrondinformatie bij de lesbrief voor kinderen. Tekeningen Ciel Broeckx, juni 2010. 1 De Europese Unie heeft in 2002 afgesproken om het verlies aan biodiversiteit
5.2 Waarnemingen. Figuur 9. Uitzetten van lieveheersbeestjes
Uitzetten natuurlijke vijanden In 2008 werden twee soorten lieveheersbeestjes (Adalia bipunctata en Exochomus quadripustulatus), gaasvliegen (Chrysoperla carnea), galmuggen (Aphidoletes aphidimyza) en
natuurboekje van zomer 2017
natuurboekje van zomer 2017 HOI! HÉ, KIJK, IS DAT EEN WESP? Hij schiet van links naar rechts, omhoog, omlaag. Soms hangt hij stil in de lucht, als een helikopter. Maar vliegt een wesp op die manier? Nee!
Wist je dat?... Overwintering van vlinders. Vragen. De vlinder. De levenscyclus..
Lesbrief groep 5 6 Inhoudsopgave Wist je dat?... Vlinderwiel Stripverhaal.. Overwintering van vlinders. Vlinder mobiel Het voedsel van rupsen.. Vragen. De vlinder. De levenscyclus.. 1 Wist je dat Allerlei
Natuurlijke plaagbeheersing met bloemenranden. Inspiratiedag FAB, 4-nov-14
Natuurlijke plaagbeheersing met bloemenranden Inspiratiedag FAB, 4-nov-14 BOMEN en STRUIKEN: overwinteringsplaats AKKER : prooien (bladluizen, rupsen, trips ) Natuurlijke plaagbeheersing F A B BLOEMENRAND
Bestrijding bladwespen bij rode bes in kassen en tunnels.
Verslaglegging demoproject Bestrijding bladwespen bij rode bes in kassen en tunnels. Gefinancierd door Productschap Tuinbouw In opdracht van de Nederlandse Fruitteelt Organisatie In het kader van het project
Tuinvogels. Meer over onze koolmezen. Even voorstellen. Hier wonen ze. Echte natuur. Meer over de koolmees
Overname en dupliceren van dit materiaal is alleen toegestaan voor educatieve en niet-commerciële doeleinden en alleen als het materiaal is voorzien van een bronvermelding. Vogelbescherming Nederland,
Bloemrijke bermen en eikenprocessierups in Gelderland. Eindrapportage 2018
Bloemrijke bermen en eikenprocessierups in Gelderland Eindrapportage 2018 Bloemrijke bermen en eikenprocessierups in Gelderland Eindrapportage 2018 Tekst Jurriën van Deijk Met medewerking van Anthonie
Rode bosmier SOORTEN MIEREN
Rode bosmier De rode bosmier ontdek je soms al snel. Als je bijvoorbeeld in het bos loopt en dan ergens gaat zitten. Opeens zitten ze overal. In je broekspijpen, op je arm, tot in je sokken aan toe! En
Gebruik van natuurlijke vijanden bij aanplanting in openbaar groen. Lode Van Schaeren Crop protection specialist
Gebruik van natuurlijke vijanden bij aanplanting in openbaar groen Lode Van Schaeren Crop protection specialist Inhoudstafel Waarom? Plagen & nuttigen Plan van aanpak Vragen 1/14/2013 Waarom nuttige insecten
Bijenhoudersvereniging St Ambrosius Boxtel
januari In deze maand zijn de hommelkoninginnen nog in hun winterslaap. februari Op een warme dag komt een hommelkoningin uit haar schuilplaats en gaat op zoek naar voedsel. Als het kouder wordt moet ze
Ze gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten.
De hommel Hommels kunnen tot 60% van hun lichaamsgewicht aan stuifmeel meedragen. In de vroege lente ontwaakt de hommelkoningin en verlaat haar ondergrondse schuilplaats. Ze gaat op zoek naar een holletje
Ze gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten.
De hommel In de vroege lente ontwaakt de hommelkoningin en verlaat haar ondergrondse schuilplaats. Ze gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten. Hommels
www.2groen.nl Informatiefolder Insectenhotel Verzameling van ontwerpen en informatie van verschillende internetsites
Bewoners insectenhotel KEVERS & VLIEGEN De gaasvliegen gebruiken het insectenhotel gedurende het gehele jaar als veilig onderkomen. Andere bewoners uit de groep kevers en vliegen zijn bijvoorbeeld lieveheersbeestjes,
FAB2 Onderdeel Bovengronds
FAB2 Onderdeel Bovengronds Universiteit van Amsterdam (IBED): Paul van Rijn (voorheen NIOO) Wageningen UR: Marian Vlaswinkel, Frans van Alebeek (PPO) Janneke Elderson, Eefje den Belder (PRI) Centrum Landbouw
Platform Openbaar Groen: Ziekten en plagen in openbaar groen
Platform Openbaar Groen: Ziekten en plagen in openbaar groen Van Remoortere Liesbet Waarschuwingssysteem Proefcentrum voor Sierteelt (PCS) Genk 28 juni 2011 Waarschuwingssysteem Waarnemings- en Waarschuwingssysteem
www.natuurindewijk.nl
OPHANG- EN PLAATSINGSINSTRUCTIE Gefeliciteerd met Uw nestkast verblijfkast bijenhotel! Fijn dat U mee wilt werken aan het project. In de stad zijn er voor gebouw bewonende dieren steeds minder mogelijkheden
Nachtvlinders. Glasvleugelpijlstaart. De sint-jansvlinder is een dagactieve nachtvlinder
Nachtvlinders Wist je dat er 2 groepen vlinders zijn? De ene groep noemen we dagvlinders, de andere groep noemen we nachtvlinders. Het verschil tussen dag- en nachtvlinders lijkt heel simpel: dagvlinders
Doel: Na deze opdracht weet je wat een voedselkringloop is en hoe het leven van planten en dieren met elkaar samenhangt.
Thema: Bestaat vrede? Vak: Ruimte, aarde en milieu De ecologische kringloop De voedselkringloop Moeilijkheid: *** Tijdsduur: ** Juf Nelly De kringloop in de natuur Doel: Na deze opdracht weet je wat een
Hoe werkt natuurlijke plaagbeheersing?
Hoe werkt natuurlijke plaagbeheersing? WUR Onderwijsaanbod Gewasbescherming 2007 Modules Akkerbouw Frans van Alebeek (PPO-AGV, Lelystad) frans.vanalebeek@wur.nl Preventie van plagen Eén van de lange termijn
Bijlage VMBO-KB biologie CSE KB. tijdvak 1
Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 1 biologie CSE KB. KB-0191-a-12-1-b Glastuinbouw informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 5 en beantwoord dan vraag 38 tot en met 46. Bij het beantwoorden van die vragen
Relaties tussen organismen vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 08 April 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/63327 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
BESTRIJDING EIKENPROCESSIERUPS MET INSECTPARASITAIRE NEMATODEN
BESTRIJDING EIKENPROCESSIERUPS MET INSECTPARASITAIRE NEMATODEN Inhoud 1. INLEIDING... 1 2. GECONTROLEERDE PROEVEN MET NEMATODEN... 3 3. VOORBEREIDING VELDPROEVEN EN ONTWIKKELEN APPARATUUR... 7 4. SELECTEREN
Handleiding voor een diervriendelijke tuin
Handleiding voor een diervriendelijke tuin Inleiding Voor ons onderzoek voor de First Lego League hebben wij bij het onderwerp Animal Allies bedacht om een handleiding te maken hoe je een diervriendelijke
natuurboekje van winter 2008
Kinderbijlage winter 30-10-2008 14:45 Pagina 1 Limburgs Landschap natuurboekje van winter 2008 Kinderbijlage winter 30-10-2008 14:45 Pagina 2 Hoi! Voor veel dieren is de winter te koud. Of ze vinden geen
vlinders infoblad Meer informatie van de afdeling NME (Natuur en Milieu Educatie) van Carmabi is te vinden op:
infoblad vlinders Alle vlinders en motten op de wereld horen tot de orde van Lepidoptera, het Latijnse woord voor insecten met geschubde vleugels. Deze schubben (die je onder een microscoop moet bekijken
Levenscyclus natuurlijke vijanden in de aardappelteelt
Levenscyclus natuurlijke vijanden in de aardappelteelt Zweefvliegen Syrphidae 35 dagen ± 2 mm groot. Ze lijken op kleine rijstkorrels; langwerpig glanzend wit en hebben aan de buitenkant een netvormige
PLAAGINSECTEN EN NATUURLIJKE VIJANDEN IN DE GRAANTEELT. Factsheet. Een praktische handleiding voor geïntegreerde gewasbescherming
a n o g Agrarische Natuurvereniging Oost Groningen PLAAGINSECTEN EN NATUURLIJKE VIJANDEN IN DE GRAANTEELT Factsheet Een praktische handleiding voor geïntegreerde gewasbescherming Het standaard doormengen
Lente. groep 3, 4 en 5
Lente groep 3, 4 en 5 Inhoud Lente 3 1. Langer licht 4 2. Bollen 5 3. Wakker worden 6 4. Frisse blaadjes 7 5. Kikkerdril 8 6. Op reis 9 7. In de wei 10 8. Er op uit! 11 9. Filmpjes 12 Werkblad lente 14
Groen is saai. Kennisdag: Natuur in de stad, hoe doe je dat? Kars Veling Meer natuur in de stad, hoe doe je dat? 24/11/2016.
Groen is saai Kennisdag: Natuur in de stad, hoe doe je dat? Groen is saai Meer kleur, meer leven in de stad 1 2 3 Drie typen vlinders Kroeglopers: Natuurvlinders: Stadsnatuurvlinders: Voorbeelden van waardplanten
Kleine bosfragmenten: oases voor bestuivers in een groene woestijn?
Kleine bosfragmenten: oases voor bestuivers in een groene woestijn? 29 mei 2019 14:25 door Willem Proesmans Bestuivers zijn de laatste jaren een hot topic. Door bestuiving van landbouwgewassen spelen ze
Informatie en overzicht beschikbare nestkasten
Informatie en overzicht beschikbare nestkasten Natuur in de Wijk Voor meer informatie: www.natuurindewijk.nl Of neem contact op met Koen van Hout van Projectbureau Orbis Tel: 06-2222 4146 Mail: koen@projectbureauorbis.nl
BLOEMENRANDEN VOOR EEN DUURZAME GEWASBESCHERMING
BLOEMENRANDEN VOOR EEN DUURZAME GEWASBESCHERMING FUNCTIONELE BIODIVERSITEIT HOE AKKERRANDEN PLAGEN HELPEN BESTRIJDEN Moderne agro-ecosystemen bieden vaak weinig kansen voor een efficiënte natuurlijke
3 Waarom houdt de boomkweker van (sommige) diertjes?
3 Waarom houdt de boomkweker van (sommige) diertjes? Nuttige en schadelijke insecten in de boomkwekerij. Bas en Balthazar liggen te soezen in de zon als Fran fluitend de tuin komt ingelopen. Ze was de
Van Akkerranden tot Functionele-Agro-Biodiversiteit. Dave Dirks, 6 februari, Nieuw-Vennep
Van Akkerranden tot Functionele-Agro-Biodiversiteit Dave Dirks, 6 februari, Nieuw-Vennep Inhoudsopgave: - Waarom bloemrijke akkerranden? - Verschillende randen voor verschillende doelen. - Natuurlijke
Afwijkingen bestrijden
Afwijkingen bestrijden De ziekte- of schadeveroorzaker is al aanwezig en je bent tot de conclusie gekomen dat er bestreden moet worden. Welke methode ga je dan hanteren? Er zijn verschillende methoden
Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel
Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Doelgroep: Groep 6 t/m 8 Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Groepjes Duur: ± 30 minuten Doel van de opdracht: Leerlingen leren wat het favoriete voedsel
Ecosystemen (Eikenberkenbos, Waterplas, Heideveld) Planten Dieren Schimmels/Bacteriën
Ecologie les 1 op 6 januari 2016 IVN Aarde Biosfeer Ecosystemen (Eikenberkenbos, Waterplas, Heideveld) Levensgemeenschappen (Alle organismen en de relaties, Die ze met elkaar onderhouden) Abiotische milieuomstandigheden
OPHANG- EN PLAATSINGSINSTRUCTIE
OPHANG- EN PLAATSINGSINSTRUCTIE Gefeliciteerd met uw nestkast verblijfkast bijenhotel! Een gezonde, levendige, mooie woonomgeving: best belangrijk. Daarom is Natuur in de Wijk gestart, ondersteund door
De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 15 april Beste natuurliefhebber/- ster,
De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 15 april 2014 Beste natuurliefhebber/- ster, Doordat we anderhalve week afwezig waren komt dit verslag later dan gebruikelijk. Intussen ben ik vergeten hoe de omstandigheden
ZANDHOVE. ROUTE 2,0 km
ZANDHOVE ROUTE 2,0 km Landschapspark in Engelse stijl; afwisselende open velden, waterpartijen, oud en nieuw bos. Verrassend veel verschillende bomen, vogels en planten. Fotocamera mee! Na afloop kan bij
Biodiversiteits heg. www.enand-design.com. 2007 De Biodiversiteits heg is een auteursrechtelijk beschermd werk van Jacqueline Couwenberg 06-52088979
Biodiversiteits heg 2007 De Biodiversiteits heg is een auteursrechtelijk beschermd werk van Jacqueline Couwenberg 06-52088979 www.enand-design.com Voor vogels zijn er plekken gemaakt waarin ze kunnen nestelen,
Dilemma s biodiversiteit en gewasbescherming landbouwbedrijf.
Dilemma s biodiversiteit en gewasbescherming landbouwbedrijf. Gewasbescherming en FAB: Functionele Agro Biodiversiteit: Conflicterend of aanvullend? Gewasbescherming en FAB: De akkerrand als oplossing?
Hoe bladluisplagen voorkomen
Hoe bladluisplagen voorkomen Een teveel aan bladluizen = een tekort aan bladluiseters. Beter voorkomen dan genezen. En ja, bladluizen voorkomen is mogelijk en het is zelfs niet eens moeilijk: Maak je tuin
Een verhaal over vliesvleugeligen
Een verhaal over vliesvleugeligen Soly en Bie v.u.: Provincie Vlaams-Brabant, Provincieplein 1, 3010 Leuven Illustraties: Jacques Debroux Bie is er klaar voor. Na een aantal weken hard werken in de bijenkast
Eikenprocessierups Datum: Opgesteld: Afdeling Leefomgeving/ Realisatie Petra Otte Projectmedewerkster Groen en Landschap
Eikenprocessierups Datum: Opgesteld: Afdeling Leefomgeving/ Realisatie Petra Otte Projectmedewerkster Groen en Landschap 1. Inleiding...3 2. Algemeen...4 2.1 Wat is een eikenprocessierups-plaag...4 2.2
Lespakket Lente. Instructieblad groep 3 & 4. Begrippen:
Lespakket Lente Instructieblad groep 3 & 4 Inhoud pakket - Achtergrondinformatie vindt u op: www.rotterdam.nl/lesmateriaalnatuuronderwijs - Instructieblad groep 3 & 4 - Materialen van het pakket: Voor
Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Lieveheersbeestje Wie het het lieveheersbeestje? Veel mensen vinden insecten, en vooral kevers, maar griezelige beesten. Ze hebben van die rare sprieten op hun kop, van die enge dunne pootjes, En ook hun
Van eitje tot vlinder
Werkblad Van eitje tot vlinder Wat is de goede volgorde van de plaatjes? Begin bij plaatje : de vlinder legt eieren. Schrijf de letter a in hokje. Welk plaatje is de volgende? Zet de letter ervan in hokje
Praktisch Alles Groen. Groene Geer Geffen
Praktisch Alles Groen Groene Geer Geffen Inleiding Gemeente Oss heeft een prijsvraag uitgeschreven; Praktisch Alles Groen. Het idee wat is ontstaan met onze buurtgenoten is voor eenieder, jong of oud,
Lesbrief Vlinderkids 1
Vlinderkids 1 Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: Werkvorm: Leerstofgebied: ± 30 minuten Tweetallen Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie Doel van de opdracht: Het kennismaken met een aantal vlindersoorten
Lesbrief Vlinderkids. Doelgroep: Groep 5 t/m 8. Lesduur: ± 30 minuten. Leerstofgebied: Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie. Werkvorm: Tweetallen
Lesbrief Vlinderkids Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: ± 30 minuten Leerstofgebied: Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie Werkvorm: Tweetallen Doel van de opdracht: Het kennismaken met een aantal vlindersoorten
Nieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika
Nieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika Gerben Messelink, Chantal Bloemhard, Laxmi Kok Wageningen UR Glastuinbouw Boterbloemluis, Aulacorthum solani Groene perzikluis
Biodiversiteit en netwerken
Basiscursus Ecologische Moestuin Biodiversiteit en netwerken Ecologisch tuinieren is 1. Niet destructief, maar constructief tuinieren; 2. Netwerken bevorderen 1. Destructief boeren/tuinieren Pesticiden
Praktische gids. Voor een echt natuurlijke tuin. Nuttige insecten
Praktische gids Voor een echt natuurlijke tuin Nuttige insecten Hoe te werk gaan? Abnormale vertraging in de levering Indien uw bestelling echter niet binnen de 14 dagen geleverd wordt, kunt u ons per
2019 EXTRA. Biodiversiteit in de openbare ruimte
2019 EXTRA www.lubbelisse.nl Biodiversiteit in de openbare ruimte Verkoopteam Milieu en duurzaamheid Milieu en duurzaamheid staan bij ons hoog in het vaandel. Wij zijn continu op zoek naar verbeteringen
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, maandag 14 en dinsdag 15 augustus 2017 Beste natuurliefhebber/-ster, Er werd ook dit keer voor de dinsdag minder aangenaam weer verwacht: veel regen en onweer. Daarom nam
inhoud blz. 1. Soorten 3 2. Zo herken je een insect 4 3. Insecten en hun jong 6 4. Vijanden Meer insecten Filmpjes 15 Pluskaarten 16
Insecten inhoud blz. 1. Soorten 3 2. Zo herken je een insect 4 3. Insecten en hun jong 6 4. Vijanden 10 5. Meer insecten 11 6. Filmpjes 15 Pluskaarten 16 Bronnen en foto s 17 Colofon en voorwaarden 18
,:,- ::s (\') ., - n. -==-. (\) ==} (\) (\) (ih. (\) (h. b,. (\)
ë' - ::s r,:,- -+ o -+ (\') 0 lo., o_ 0 - n. ==} -==-. < (ih o= (h b,. =g ) Tuinwandeling voor groep 1 / 2 van het primair onderwijs HET LIEVEHEERSBEESTJESPAD Tuin: Landzigt Tijdsduur: cira 1 uur Eigen
De steenuil Een bijzonder tuingast die angstvallig wordt beschermd.
De steenuil Een bijzonder tuingast die angstvallig wordt beschermd. 1. Paspoort Athena noctua vidalii (Godin van de nacht) Vanuit de Griekse mythologie verwijzend naar Athene (de godin van de wijsheid).
2. Biotoop ( habitat = de natuurlijke woonomgeving ) is ideaal met de volgende kenmerken:
De steenuil. 1. Paspoort: Athena noctua vidalii ( Godin van de nacht ) Vanuit de Griekse mythologie verwijzend naar Athene ( de godin van de wijsheid ). Hier komt een ondersoort van de Athena noctua noctua
Hier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw.
Hier zien jullie alweer de zesde uitgave van ons jeugdblad. Nieuwsgierig wat de Oele nu weer heeft te vertellen. Lees maar gauw. Vlinders in de tuin Vooral op warme dagen kun je veel vlinders zien in allerlei
Verwerkingsles biodiversiteit onderbouw
Verwerkingsles biodiversiteit onderbouw Doelen: Kinderen weten dat sommige dieren, zoals kikkers en vlinders, gedaanteverwisselingen doormaken tijdens hun leven Kinderen ontdekken dat rupsen en vlinders
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, donderdag 3 mei Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, donderdag 3 mei 2018 Beste natuurliefhebber/-ster, De excursie van dinsdag ging i.v.m. het miezerige weer niet door. Gelukkig was het donderdag wel aangenaam weer en dus fietste
uitga uitg v a e v 2013
Lente uitgave 2013 groep 3/4 inhoud blz. Lente 3 1. Langer licht 4 2. Bollen 5 3. Wakker worden 6 4. Frisse blaadjes 7 5. Kikkerdril 8 6. Op reis 9 7. In de wei 10 8. Er op uit! 11 9. Filmpjes 12 Werkblad
Kopieer dit e-boek en stuur het door naar anderen.
Lente groep 3/4 inhoud blz Lente 3 1 Langer licht 4 2 Bollen 5 3 Wakker worden 6 4 Frisse blaadjes 7 5 Kikkerdril 8 6 Op reis 9 7 In de wei 10 8 Er op uit! 11 9 Filmpjes 12 Werkblad winter 13 Schrijf je
Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel
Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Doelgroep: Groep 4 t/m 8 Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Groepjes Duur: ± 30 minuten Doel van de opdracht: Leerlingen leren wat het favoriete voedsel
Een soms niet al te fris werkje die schoonmaak maar je hebt zeker eer van je werk!
MADESE NATUURVRIENDEN 28-11-2018 Nieuwsbrief Spreeuw Grote schoonmaak Een maal per jaar, in het najaar worden alle nestkasten schoongemaakt. Net als mensen houden vogels namelijk van een schoon huis! En
PT-Koepelproject Biodiversiteit & Plantgezondheid in de rozenteelt. Resultaten seizoen 2015
PT-Koepelproject Biodiversiteit & Plantgezondheid in de rozenteelt Resultaten seizoen 2015 PT-Koepelproject Biodiversiteit & Plantgezondheid in de rozenteelt Verslaglegging : December 2015 Contactpersoon
Biologische bestrijding in bloembolgewassen
Praktijkonderzoek Plant & Omgeving Bollen, Bomen & Fruit Biologische bestrijding in bloembolgewassen Cor Conijn Onderzoeker insecten en aaltjes Bloembollen Biologische bestrijding in bloembolgewassen Detectie,
Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat?
Inleiding In het najaar worden de dagen steeds korter en de nachten steeds langer. Kun je je voorstellen dat je in de maand november naar bed gaat? Je valt in een diepe slaap en wordt in maart pas weer
14 Speuren naar dieren Handleiding voor begeleiders 01
Handleiding voor begeleiders 01 Ten opzichte van 50 jaar geleden zijn veel diersoorten verdwenen. Dit is vooral een gevolg van de toename van de bevolking en de steeds grotere ruimte waarop mensen beslag
Suchmann. Natuur, hoofdstuk Lente en natuurverschijnselen
Suchmann Natuur, hoofdstuk Lente en natuurverschijnselen Wanneer: Dinsdagmiddag 6-13-20 & 27 april De kinderen worden in groepjes verdeeld van 3 of 4 kinderen. Ieder groepje krijgt een onderwerp toebedeeld
[Beuk] Beschrijving: Vindplaats: Algemene Naam: Beuk. Wetenschappelijke Naam: Fagus sylvatica. Levenscyclus. Gebruik: Wist-je-dat
![[Beuk] Beschrijving: Vindplaats: Algemene Naam: Beuk. Wetenschappelijke Naam: Fagus sylvatica. Levenscyclus. Gebruik: Wist-je-dat](/thumbs/51/28347754.jpg "[Beuk] Beschrijving: Vindplaats: Algemene Naam: Beuk. Wetenschappelijke Naam: Fagus sylvatica. Levenscyclus. Gebruik: Wist-je-dat")
[Beuk] Algemene Naam: Beuk Wetenschappelijke Naam: Fagus sylvatica Een beuk kan wel 300 jaar oud worden en groeien tot hij 45 meter hoog is. Zijn stam is meestal glad en grijs. Zijn blaadjes zijn ei-vormig,
Bijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2012 tijdvak 1 biologie CSE GL en TL Deze bijlage bevat informatie GT-0191-a-12-1-b Glastuinbouw informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 6 en beantwoord dan vraag 38 tot en