Verslag studiemiddag slavernij leerkrachten

Transcriptie

1 Verslag studiemiddag slavernij leerkrachten Georganiseerd door het NiNsee, in samenwerking met het Amsterdam Museum en het Tropenmuseum. Datum: 21 februari Verslag: Jolente Edens Welkomstwoord Sarita Bajnath (moderator) Docenten werden welkom geheten bij de studiemiddag. Enkele docenten in de zaal werden gevraagd naar ervaringen, methoden en tips met betrekking tot het behandelen van het slavernijverleden in de klas. Naar eigen verhalen zoeken, familieverhalen vertellen. Er is te weinig kennis over het slavernijverleden. De koppeling maken met het heden en het bewustzijn vergroten. Niet bagatelliseren. Schrik van de weinige kennis die aanwezig is. Laat kinderen weten wat er in het verleden is gebeurd, zodat wij weten waar wij naartoe gaan. Zorg voor tools om meer draagvlak te creëren voor bepaalde moeilijke onderwerpen. Socratische les. Opening wethouder Simone Kukenheim Wethouder Simone Kukenheim gaf aan dat zij het belangrijk vindt aanwezig te zijn op de studiemiddag: Om te functioneren in een samenleving is het essentieel dat je op de hoogte bent van bepaalde codes. Deze codes komen onder andere voort uit het verleden. Dat uit zich in het perspectief dat mensen innemen, en ook kinderen in de klas. Het gaat over waar jij vandaan komt, waar je familie vandaan komt en hoe daar naar gekeken wordt. Het is belangrijk om daar over te spreken. Het gaat niet alleen over een jou en mij verhaal, maar over alle verhalen in de stad Amsterdam. Dat het verleden van deze stad ook van Afro-Nederlanders is. Het is meer dan een gedeelde geschiedenis en het is belangrijk dat daar erkenning voor is. Het gaat over de mooie en minder mooie kanten van deze geschiedenis. Zo kan optimaal recht worden gedaan aan de rijkdom van diversiteit in de stad. Het is zeker belangrijk op school en het is daarom van belang dat docenten optimaal geholpen worden.

2 Mini-college door Alex van Stipriaan Het college begint met een interactieve quiz waarbij het publiek mag raden wie op de foto staat. - De slavernij was tweeëneenhalve eeuw een integraal onderdeel van de Nederlandse geschiedenis. De beste manier om hedendaags burgerschap uit te leggen is aan de hand van het omgekeerde: de slavernij. - Wij zijn hier omdat jullie daar waren. Je moet goed nadenken over wie de wij en de zij waren. - Het is heel goed om te beseffen dat er veel verhalen zijn met verschillende perspectieven Afrikanen hebben de Trans-Atlantische overtocht gemaakt. Het systeem van slavernij heeft maar liefst veertien generaties lang bestaan. - De Nederlandse wet zag tot slaaf gemaakten als roerende goederen. Zij vielen onder het zakenrecht, niet onder het burgerrecht. Zij hadden dezelfde functie en positie als een kast, stoel of huisdier. - In Indonesië was eveneens sprake van slavernij (VOC). - Men bleef na de afschaffing tweederangs burger. In de ogen van de witte mens bleef de zwarte mens inferieur. Een cultuur van wit is beter, beschaafder, slimmer, mooier, kansrijker, etc. is er eeuwenlang in gebrand. Dit is nog een indringender brandmerk dan die drie letters die in je borst werden gebrand. Dit is de erfenis. Dit denken is eigen gemaakt door wit en zwart. - Ruim een eeuw na de afschaffing van de slavernij werd er gestaakt op Curaçao. Dit was de Arbeidsstaking van Dit was een staking tegen Shell en een aantal andere bedrijven, maar in feite was het een opstand tegen de grote kleurscheiding op het eiland. De regering van de Nederlandse Antillen was totaal wit in begin jaren 60. Pas na de opstand in 1969 is hier verandering in gekomen. - Ook in Nederland zijn zowel aan de witte en zwarte kant diepgewortelde erfenissen van dat soort denken, van die kleurscheiding, terug te vinden. Zoals de sollicitant die niet werd aangenomen omdat hij een donkere huidskleur had en een jong meisje die haar huid wilt bleken, zodat zij dan meer kans heeft op de arbeidsmarkt. Dit denken is geïnternaliseerd. - Er zijn slachtoffers van de slavernij, maar er was ook altijd verzet. Ten alle tijden van de slavernij was er verzet. Zo was de Nederlandse regering op Suriname genoodzaakt om vrede te sluiten met de marrons. Verzet draagt bij aan de cultuurvorming op Suriname, Caribische en Benedenwindse eilanden. Er is een eigen cultuur van verzet ontstaan in dans, vieringen en taal. En een eigen taal, want zonder taal heb je geen cultuur. - In sommige gevallen was de slavenhouder genoodzaakt om in het Sranang met de tot slaaf gemaakten te spreken. De naam van tot slaaf gemaakten werd een verbastering in de eigen taal. Dit zie je nog steeds terug in de Surinaamse cultuur. Er is een cultuur van boven opgelegd, maar er is ook een eigen cultuur ontstaan. Die eigen cultuur laat de veerkracht om te overleven zien.

3 Stellingen in het debat die aannemelijk lijken, maar het niet zijn! Slavernij moet je bekijken in de context van toen, en het was toen heel gewoon. We hebben het toch afgeschaft? En in Afrika bestond al slavernij. Denk heel goed na over wie de wij zijn. Ja, er bestond al slavernij in Afrika maar die is niet te vergelijken met het systeem van industriële slavernij die de Europese behoefte moest voorzien aan goederen uit de Amerika s. Zelfs niet te vergelijken met de Arabische slavernij die nog langer heeft bestaan. Er bestaat nog steeds vrouwenhandel in Afrika en Europa. Dat het bestaat is geen argument om te zeggen hoe goed wij het hebben gedaan. Over het plaatsen in de context van die tijd: dat zullen tot slaaf gemaakten zeker niet beamen. Het was ook in Nederland niet gewoon. In Nederland zelf bestond geen slavernij, als tot slaaf gemaakten hier gebracht werden moesten binnen 6 tot 12 maanden worden vrij gemaakt. Als Nederlanders door Noord-Afrikanen tot slaaf werden gemaakt, werden er grote acties op touw gezet om hen vrij te kopen. Van begin tot eind hebben stemmen tegen de slavernij geklonken. Van toenmalige BN ers als Hugo de Groot en Willem Usselincx (bedenker van de WIC) tot en met Betje Wolf en Isaac Da Costa. Het duurde twee jaar lang voordat Nederland de grondwet af had. In die periode is er lang gediscussieerd over de slavernij en deze op te nemen in de grondwet. Uiteindelijk -na vurige discussies- is er een commissie opgesteld en die heeft advies uitgebracht. Het advies luidde dat de slavernij niet moest worden afgeschaft, omdat het te veel geld gaat kosten. Het leefde wel degelijk dus. Slavernij, dat is al zo lang geleden. Een zwarte bladzijde, maar daar kun je nu geen last meer van hebben. Wij hebben toch ook geen last meer van de Franse bezetting onder Napoleon?! Weer het wij en zij denken. Zwarte bladzijden bestaan niet. Het is één boek, één samenhangend geheel, dat ook in zijn geheel verteld moet worden om het hele boek te begrijpen. Slavernij en kolonialisme met hun bijbehorende cultuur van superioriteit en inferioriteit hebben zeker 10 tot 15 generaties bestaan. Dat is bij zwart én wit geïnternaliseerd geraakt. Dat werkt generaties lang na. Wij hebben te maken met intergenerationele trauma s in vormen van racisme, zelfhaat en niet jezelf accepteren.

4 Slavernij was zeker erg, maar daar heb ik geen schuld aan. Dat was iets van de elite in Amsterdam en Zeeland. Mijn voorouders waren ook arme mensen en werden ook uitgebuit. Bovendien moeten we niet overdrijven, er is nauwelijks aan die slavernij verdiend. Persoonlijke schuld is niet de kwestie. Wel de verantwoordelijkheid nemen dat het héle verhaal onze gezamenlijke geschiedenis is. Er is wel een verschil tussen armoede in relatieve vrijheid en de psychische onderdrukking van raciale slavernij (o.a. apartheid, inferioriteit, opgedrongen religie, verraad wordt gestimuleerd). Het was de hele Nederlandse samenleving die werkte in het systeem van slavernij. De kleding, schepen, bier en kaas die men maakte kon eindigen in de koloniën. Alle behoeften werden geproduceerd om dit systeem in stand te houden. Overal in Nederland waren zwarte bedienden te zien geweest die hier vrij waren. In de kleinste dingen is het slavernijverleden te zien, zoals verschillende mensen die een stuk grond in Suriname erven, deze mensen zijn kapper, schoenmaker, dagloner en tapper in een herberg. En er zijn tienduizenden Nederlanders naar de koloniën gegaan, als ambtenaar, soldaat of gewone Nederlander. Storytelling Anansi Jean Hellwig en Wijnand Stomp vertellen over Anansi en het toepassen van storytelling op de slavernij als onderwerp. Een deel van een documentaire van Jean Hellwig en Wijnand Stomp is terug te zien in de tentoonstelling Het Heden van het Slavernijverleden. Na het kijken van een deel van de documentaire, vertelt Wijnand Stomp een Anansi verhaal. Jean Hellwig plaatst vervolgens Anansi in een breder kader en geeft achtergrond informatie over hetgeen wat zij doen en de verschillende manieren hoe Anansi ingezet kan worden. Een waardevolle website is anansimasters.net, waar veel achtergrond informatie, tips en educatieve opdrachten staan rondom de spin Anansi. Jean Hellwig en Wijnand Stomp zijn beiden verbonden aan het Openlucht Museum in Arnhem waar zij de verhalenboom hebben en mensen opleiden tot verhalen vertellers. De workshop sloot af met de slavernijquiz gehost door tante Jewel. Rondleiding tentoonstelling Heden van het Slavernijverleden Richard Kofi, curator, vertelt vanuit zijn rol over de tentoonstelling. Lisa Kleeven (Coördinator Educatie Tropenmuseum) vertelt over het educatieve aspect van de nieuwe tentoonstelling Het Heden van het Slavernijverleden. 1. Aan de hand van kaarten kan de voorkennis van leerlingen in kaart worden gebracht. Dit spel doen de leerlingen aan het begin van de rondleiding. Er zijn twee soorten kaarten, één met een afbeelding en de ander met een woord op de kaart. Bijbehorende afbeelding met woord moeten de leerlingen koppelen, om vervolgens klassikaal te onderbouwen waarom. Hierdoor merkt de rondleider of hij/zij meer aandacht moet besteden aan de basiskennis.

5 2. Aan een aantal objecten is een vragenformulier gekoppeld. De antwoorden kunnen leerlingen vinden in de tekst bij de foto. Op het formulier is extra informatie toegevoegd. 3. In de tentoonstelling staan ook objecten die leerlingen kunnen herkennen, bijvoorbeeld over het protest tegen zwarte piet. Hierover kan de klas met elkaar in gesprek gaan.