Workshop FNO vrijwilligers verwen dag Ouderen vertellen. (en blijven jong) De zes fasen van een mensenleven. verteld uit eigen ervaring

Transcriptie

1 Workshop FNO vrijwilligers verwen dag Ouderen vertellen (en blijven jong) De zes fasen van een mensenleven verteld uit eigen ervaring

2 Zin Storytelling Storytelling is een begrip dat niet zomaar te vertalen is met een verhaal vertellen. Storytelling verwijst naar de narratieve kwaliteit van het vertellen van een verhaal: met gevoel, met een verhaallijn, met een doel. Bij storytelling is het doel dat mensen in contact komen met de emoties die rond een levenservaring spelen. Het betreft dan de emoties die nog invloed hebben in het leven van deze verteller. Het gaat dus niet over ervaringen die geen emoties meer oproepen, of over mondeling informatie doorgeven. Als iemand met dankbaarheid terugkijkt op een bepaalde periode in zijn/haar leven, dan leeft er emotie (dankbaarheid) rond de herinnering aan deze periode. Erover vertellen kan mensen een goed gevoel geven en zelfs even uit een psychische dip halen. Bij storytelling gaan we ervan uit dat het vertellen van verhalen die emoties dragen een positief effect heeft op de verteller. Het idee is dat negatieve emoties minder of draaglijker kunnen worden door de storytelling en positieve emoties juist een dieper gevoel van tevredenheid brengen. Dit gaat niet altijd op. Traumatische ervaringen die niet goed verwerkt zijn kunnen onnodig opgerakeld worden als er geen deskundige hulp op volgt. Met financiële steun van FNO heft het Rotterdamse Avant sanare samen met Humanitas en Formaat (participerend drama) het KWATTA storytelling project bedacht en opgezet. Een mensenleven in zes fasen In de KWATTA gesprekken vertellen mensen boven de 70 herinneringen uit hun levensverhaal onder getrainde begeleiding. De kracht van de KWATTA formule is het indelen van ons leven in zes fasen, waarbij de zesde de fase van verzoening is met hoe ons leven verlopen is en wat er allemaal is gebeurd. Het belang van narratieve activiteit In deze workshop Zin in storytelling wordt ingegaan op het belang van narratief werk voor de geestelijke gezondheid. De mens maakt een verhaal van wat hem of haar overkomt en hecht een bepaalde betekenis aan dit verhaal van haar of zijn leven. Betekenis is altijd een interpretatie van gebeurtenissen. Als interpretatie een negatief oordeel over de eigenwaarde betreft kan het verhaal stagnerend werken in iemands leven: dit is mij overkomen omdat ik het verdiend heb, omdat ik niet oké ben, het is mijn eigen schuld, ik ben een loser, enz.) Een nieuwe interpretatie, vernieuwde veerkracht Een gezonde, positieve interpretatie over iemands eigenwaarde daarentegen kan mensen juist helpen om in tijden van (grote) tegenslag veerkracht te behouden of te herkrijgen: dit is er met mij gebeurd. Het is mij overkomen. Ik ben méér dan deze periode, deze gebeurtenis. KWATTA helpt mensen in hun narratieve werk. 2

3 Loslaten en behouden In KWATTA worden positieve herinneringen geoogst, en bij moeilijke ervaringen wordt stil gestaan om de verteller te helpen los te laten wat mogelijk is en vast te houden wat nog nodig is. Door de opzet en wijze van begeleiden van het vertellen van hun levensverhaal helpt KWATTA ouderen om met tevredenheid en soms met verzoening terug te kijken op hun leven. Aller ogen zijn dan gericht op Kwatta! Hulp bij het anders interpreteren van gebeurtenissen kan mensen helpen te oefenen in het herstel van gekwetste eigenwaarde. Herstelwerk gaat nooit vanzelf en kan iemand niet alleen De meer positieve, gezonde interpretatie van gebeurtenissen gaat niet vanzelf. Dit komt omdat iemands eigenwaarde meestal te maken heeft met hoe iemand denkt dat anderen hem of haar zien. Bewustwording dat men niet (uitsluitend) lijdt aan de gebeurtenis zelf, maar bovendien aan een negatieve zelfinterpretatie die eruit voortkomt over wie men is, is essentieel in narratief werk. Delen van verhalen is is dubbel oogsten Narratief werk gaat er tevens vanuit dat het delen van betekenisvolle gebeurtenissen uit iemands leven een emotionele waarde heeft die vergelijkbaar is met positieve bevestiging. De KWATTA storytelling heeft effect op zowel de verteller als de luisteraar. Indien de workshop het toelaat, krijgen de deelnemers handreikingen om zelf aan de gang te gaan met een verhalenproject voor ouderen volgens de methode Aller ogen zijn gericht op Kwatta. De workshop wordt begeleid door Rafaël Maria Theuvenet, therapeut en counselor bij Avant sanare 3

4 Workshop vrijwilligersdag FNO 25 september 2018 Inleiding = voorstellen Avant sanare, Rafaël Maria Theuvenet en het Kwatta project = wat verwacht je van het komend uur? Storytelling belang van story telling en narratief werk Storytelling kent verschillende fasen: 1. in contact komen met de gevoelsherinnering 2. besluiten in de herinnering te treden (afwegen of het je goed zal doen of niet) 3. in de herinnering treden, er de baas blijven je niet te veel laten meesleuren, noch laten blokkeren 4. besluiten of je ermee naar buiten wilt treden (afwegen of het je wel of niet goed zal doen als je dit deelt en of deze groep de juiste tijd en de juiste plaats is) 5. luisterend delen (naar jezelf luisteren terwijl je vertelt) In deze workshop komen wij niet toe aan het delen, daarvoor is de tijd te kort. We kunnen wellicht wel enkele oefeningen doen om in contact te komen met onze gevoelsherinnering en te oefenen in je grenzen bewaken wat deel je wel, wat niet. Zes fasen van een mensenleven Het zijn niet echt afgebakende fasen. 1. de tijd waarin je gevormd werd (0 18) 2. de tijd waarin je richting koos, grote beslissing (18 25) 3. de tijd waarin je een beeld vormt over wie je bent (25 45) 4. de tijd van herijking: waar kom je vandaan en waar ga je naar toe? (45 55) 5. de tijd van de omkeer en de generativiteit (55 65) 6. de tijd van de verzoening (na 65) Oefening bij de eerste levensfase (van 0-18) De tijd waarin je voorgevormd wordt Maak de onderstaande open zinnen af met één regel tekst, niet te veel nadenken - het huis van mijn jeugd - als ik aan mijn ouders denk.. - mijn plaats in ons gezin was. - wat ik het meest mis van vroeger is.. - als kind was ik - als ik denk aan mijn jeugd, ben ik dankbaar voor kort uitwisselen Oefening bij de tweede levensfase (18-25) De tijd waarin je richting koos Inleiding op deze fase. Lezen van gedicht: Als ik zie, dan zal ik geraakt worden Als ik geraakt word, dan zal ik weten dat ik het beste van mezelf gegeven heb (Claire van den Abbeele) 4

5 Uitleg over een elfjes gedicht: gedicht van elf woorden verdeeld over vijf zinnen, beginnend met 1 woord, dan 2, dan 3, dan vier en weer eindigend met 1 woord. Voorbeelden: leven nooit makkelijk maar zeker toch de moeite wel waard niet? vrij ik ben ik ben niet zonder doel ben ik mezelf Kijk naar de zinnen die je in de eerste oefening geschreven hebt. Ga met je pen langs alle woorden en laat er één woord uitspringen. Ga net zo lang langs alle woorden tot er één woord gekozen is. Schrijf dit woord op en laat het het begin zijn van een elfje over de tijd van je leven toen je voor de grote beslissingen stond kort uitwisselen in duo s Als de tijd het toelaat wordt bij elke levensfase een oefening gedaan. Doel is om mensen te laten ervaren dat we allemaal verhalen uit elke fase van ons leven met ons meedragen die onze reacties in het heden nog steeds meebepalen. Het doet iets met ons doet als we die uiten en wellicht ook delen. Narratief werk bouwt hierop voort: de ervaring van het vertellen en hulp bij een eventuele herinterpreteren kan een genezende werking hebben, het kan onze geestelijke groei bevorderen ervan uitgaande dat de mens tot de laatste dag van zijn of haar leven leert en groeit. Vrede en tevredenheid met hoe ons leven is verlopen, de kracht om ook op latere leeftijd nog herstel en verzoeningswerk te willen doen, dat is het doel van KWATTA Met plaatselijke ouderenprojecten wil Avant sanare het materiaal van de zes of zeven bijeenkomsten van het project KWATTA uitwerken om het breder beschikbaar te maken. Organisaties of gemeenten die hier wat in zien kunnen contact opnemen met: secretariaat@avantsanare.nl o.v.v. KWATTA 5