Leerdoel De leerlingen leren op een actieve wijze waarom de Gouden Eeuw zo belangrijk is geweest voor Nederland.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Leerdoel De leerlingen leren op een actieve wijze waarom de Gouden Eeuw zo belangrijk is geweest voor Nederland."

Transcriptie

1 Voorbereidende les bij de interactieve rondleiding Dagelijks leven in de Gouden Eeuw (groep 4-8) Geschiedenis Waarom is de Gouden Eeuw goud? Deze voorbereidende les hoort bij de interactieve rondleiding Dagelijks leven in de Gouden Eeuw (groep 4-8). Ter voorbereiding op het museumbezoek kunt met deze les de leerlingen nader laten kennismaken met de Gouden Eeuw. Wij raden u aan gebruik te maken van de voorbereidende les. De verworven voorkennis leidt tot een nog rijkere leerervaring in het Rijksmuseum. Inhoud Tijdens de voorbereidende les (90 minuten, exclusief tijd voorbereiding) maakt iedere leerling kennis met de Gouden Eeuw door zelf actief aan de slag te gaan. Leerdoel De leerlingen leren op een actieve wijze waarom de Gouden Eeuw zo belangrijk is geweest voor Nederland. Sleutelwoorden Gouden Eeuw (de zeventiende eeuw waarbij Nederland floreerde in handel en welvaart), handel (de overdracht van de eigendom van goederen en diensten van de een persoon of entiteit naar de andere), scheepvaart (handel over zee), burgers (het volk), kooplieden (ook wel koopmannen genoemd), regenten (rijke burgers met enige vorm van macht). Voorbereiding Materiaal Blad met placemat (zie bijlage) kopiëren voor 4 leerlingen 1 blad. Introductie Materiaal Bladen met placemat, digitaal schoolbord, internet. 10 minuten Brainstorm De kinderen zitten in groepjes van 4 bij elkaar. Ze hebben op tafel een vel papier liggen dat in vieren is gedeeld met een cirkel in het midden. Maak gebruik van deze coöperatieve werkvorm en start de les met het actualiseren van voorkennis. Wat weten de leerlingen allemaal al over de Gouden Eeuw? Voor iedere leerling is er een vakje op de placemat om deze antwoorden op te schrijven. Vervolgens gaan de groepjes samen aan de slag om de placemat te bespreken. Alles wat de leerlingen gemeenschappelijk hebben noteren ze in de cirkel op het midden van het papieren vel. Daarna worden klassikaal de antwoorden besproken. Gebruik daarbij de beelden aan het eind van dit document. U kunt de antwoorden van de placemats koppelen aan deze afbeeldingen. Deze objecten zijn te bewonderen in het Rijksmuseum, tijdens uw museumbezoek met de leerlingen herkennen zij deze schilderijen.

2 Kern Materiaal Boeken uit het documentatiecentrum, computers, internet (bv gekleurd papier. 40 minuten Opdracht Geef de kinderen de opdracht zich te verdiepen in de Gouden Eeuw. Aan de hand van de uitkomsten van de placemats kan het werk verdeeld worden over de groepjes. Zo verdiept iedere leerling of ieder groepje zich in een onderdeel van de Gouden Eeuw. Te denken aan: VOC, oorlog, oost-west, binnenhuis, uiterlijk, eten & drinken, geloof, schilderkunst). Dit werk kan verdeeld worden over verschillende dagen of houd het compact door de leerlingen er beperkt de tijd voor te geven. Laat de kinderen al dan niet samenwerken waarbij er gekozen kan worden voor een muurkrant, een PowerPointpresentatie of Prezi ( Afsluiting 40 minuten Werkwijze Geef de kinderen de tijd hun eindresultaten aan elkaar te presenteren. Daarbij kunnen de kinderen elkaar tips en tops geven. Vertel Binnenkort gaan we naar het Rijksmuseum. Daar krijgen we een rondleiding Dagelijks leven in de Gouden Eeuw. Naast deze voorbereidende les bij het vak geschiedenis, bestaat er nog een voorbereidende les bij de interactieve rondleiding Dagelijks leven in de Gouden Eeuw. Deze voorbereidende les hoort bij het vak beeldende vorming en heet Maak je eigen verf. Heeft u op- of aanmerkingen op deze les? Wij horen het graag. Neem contact met ons op via de mail educatie@rijksmuseum.nl of telefoon Rijksmuseum, afdeling Publiek & Educatie, juli 2011

3

4 Schuttersmaaltijd ter viering van de Vrede van Munster, Bartholomeus van der Helst, 1648 Scheepsmodel William Rex, C. Moesman, 1698

5 Poppenhuis van Petronella Oortman, ca

6 Portret van Maria Trip, Rembrandt Harmensz van Rijn, 1639

7 Portret van Gerard Bicker, Bartholomeus van der Helst, 1642

8 Het korporaalschap van kapitein Frans Banninck Cocq, bekend als De Nachtwacht', Rembrandt Harmensz van Rijn, 1642

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie Werkbladen 2 Voorbereidende

Nadere informatie

rijks museum Voorbereidende les bij de rondleiding Proef de Gouden Eeuw Geschiedenis Werkblad voor leerlingen (groep 7 en 8) 1/14

rijks museum Voorbereidende les bij de rondleiding Proef de Gouden Eeuw Geschiedenis Werkblad voor leerlingen (groep 7 en 8) 1/14 1/14 Werkblad 1 Oorlog en vrede Schuttersmaaltijd ter viering van de Vrede van Munster, Bartholomeus van der Helst, 1648 Nederland was in de 17de eeuw vaak in oorlog met verschillende landen. De langste

Nadere informatie

rijks museum Voorbereidende les bij de rondleiding Proef de Gouden Eeuw (NT2) 1/5

rijks museum Voorbereidende les bij de rondleiding Proef de Gouden Eeuw (NT2) 1/5 1/5 Deze voorbereidende les hoort bij het programma Proef de Gouden Eeuw, speciaal ontwikkeld voor NT2 niveau A1 t/m B2. Ter voorbereiding op het museumbezoek kunt u met deze les de cursisten op een actieve

Nadere informatie

Voorbereidende les bij de rondleiding Ik ruik, ik voel wat jij niet ziet Geschiedenis Werkblad voor leerlingen bij Gouden Eeuw (groep 7 en 8)

Voorbereidende les bij de rondleiding Ik ruik, ik voel wat jij niet ziet Geschiedenis Werkblad voor leerlingen bij Gouden Eeuw (groep 7 en 8) Voorbereidende les bij de rondleiding Ik ruik, ik voel wat jij niet ziet Geschiedenis Werkblad voor leerlingen bij Gouden Eeuw (groep 7 en 8) Werkblad 1 Oorlog en vrede Nederland was in de 17de eeuw vaak

Nadere informatie

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 6

Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 6 Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 6 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie 2 Voorbereidende

Nadere informatie

Groep 5-6 De Gouden eeuw. Kunstmenu 2011-2012 Dynamiek Scholengroep

Groep 5-6 De Gouden eeuw. Kunstmenu 2011-2012 Dynamiek Scholengroep Groep 5-6 De Gouden eeuw Kunstmenu 2011-2012 Dynamiek Scholengroep Groep 5-6 heeft als thema de GOUDEN EEUW. In de bijzondere voorstelling de Hik van Rembrandt voert Max Verstappen de leerlingen mee naar

Nadere informatie

Tijd Activiteit Leerling Activiteit Docent Hulpmiddelen Opening Het IOP met persoonlijke leerdoelen (opnieuw) bespreken.

Tijd Activiteit Leerling Activiteit Docent Hulpmiddelen Opening Het IOP met persoonlijke leerdoelen (opnieuw) bespreken. Werken met de Cirkel van Ontwikkeling Les 1: Introductie Cirkel van Ontwikkeling. Beginsituatie De leerlingen weten wat persoonlijke leerdoelen zijn en wat een IOP is. Leerdoelen Na de les kent de leerling

Nadere informatie

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend

Nadere informatie

lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs

lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs lesprogramma PO activerende lessen over respect voor het primair onderwijs Wordle van respect Duur Materialen een computer met internetverbinding Introductie Op 8 november is het de Dag van Respect. Deze

Nadere informatie

Driestar lesschema Pabo 1 2014-2015

Driestar lesschema Pabo 1 2014-2015 Driestar lesschema Pabo 1 2014-201 Gegevens opleiding Naam Sandra Kögeler van Helden Klas D1B Dag- of deeltijdopleiding Deeltijd Slb er L. van Hartingsveldt Periode 4 Gegevens stageschool Code Kri Naam

Nadere informatie

Schuttersmaaltijd ter viering van de Vrede van Munster, Bartholomeus van der Helst, 1648

Schuttersmaaltijd ter viering van de Vrede van Munster, Bartholomeus van der Helst, 1648 Voorbereidende les bij de rondleiding Ik ruik, ik voel wat jij niet ziet Geschiedenis Werkblad voor leraar bij Gouden Eeuw (groep 7 en 8) Werkblad 1 Oorlog en vrede Schuttersmaaltijd ter viering van de

Nadere informatie

Museumles Tureluurtje. Docentenhandleiding

Museumles Tureluurtje. Docentenhandleiding Museumles Tureluurtje Docentenhandleiding September 2014 Inhoud De museumles in het kort... 3 Voorbereiding in de klas... 3 In het museum... 3 Afsluiting in de klas... 3 De museumles uitgewerkt... 4 Introductieles

Nadere informatie

rijks museum Voorbereidende les bij de rondleiding Proef de Gouden Eeuw Geschiedenis Werkblad voor de leraar (groep 7 en 8) 1/14

rijks museum Voorbereidende les bij de rondleiding Proef de Gouden Eeuw Geschiedenis Werkblad voor de leraar (groep 7 en 8) 1/14 1/14 Werkblad 1 Oorlog en vrede Schuttersmaaltijd ter viering van de Vrede van Munster, Bartholomeus van der Helst, 1648 Nederland was in de 17de eeuw vaak in oorlog met verschillende landen. De langste

Nadere informatie

Dag van Respect & Twinning

Dag van Respect & Twinning Dag van Respect & Twinning In contact met een klas aan de andere kant van de wereld De Dag van Respect heeft in samenwerking met Cordaid Kinderstem, een lesprogramma ontwikkeld om vorm en inhoud te geven

Nadere informatie

#GOUDENEEUW Chatten met Hollanders uit de 17e eeuw

#GOUDENEEUW Chatten met Hollanders uit de 17e eeuw ONDERZOEKSBLAD KUNST ALGEMEEN De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden maakt in de 17e eeuw een gigantische bloeiperiode door. Holland heeft als rijkste gewest de meeste invloed in de Republiek. Meer

Nadere informatie

Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt

Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt De Gouden Eeuw duurde niet precies honderd jaar. Hij begon aan het eind van de 16de eeuw, beleefde zijn hoogtepunt rond 1675 en was in de 18de eeuw voorbij. De Gouden

Nadere informatie

De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:

De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: > Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,

Nadere informatie

Het Rijksmuseum We gingen naar het rijksmuseum over de gouden eeuw. We vonden de nachtwacht heel erg mooi want hij is heel bijzonder omdat het van

Het Rijksmuseum We gingen naar het rijksmuseum over de gouden eeuw. We vonden de nachtwacht heel erg mooi want hij is heel bijzonder omdat het van Het Rijksmuseum We gingen naar het rijksmuseum over de gouden eeuw. We vonden de nachtwacht heel erg mooi want hij is heel bijzonder omdat het van donker naar licht is geverfd en dat vind ik heel speciaal

Nadere informatie

Dag van Respect & PABO. DOE MEE met de Dag van Respect 8 November 2012

Dag van Respect & PABO. DOE MEE met de Dag van Respect 8 November 2012 Dag van Respect & PABO DOE MEE met de Dag van Respect 8 November 2012 Beste Pabo-studenten, Elk jaar ontwikkelt Stichting Dag van Respect nieuw lesmateriaal over respect. Respect voor jezelf, Respect voor

Nadere informatie

Tweede wereldoorlog:

Tweede wereldoorlog: geschiedenis Tweede wereldoorlog: Auto s en wegen Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Tweede Wereldoorlog: auto s en wegen Introduceren thema Tweede Wereldoorlog:

Nadere informatie

Leerkrachtenhandleiding Peperduur

Leerkrachtenhandleiding Peperduur Leerkrachtenhandleiding Peperduur Geachte mevrouw/meneer, Voor u ligt de leerkrachtenhandleiding bij het onderwijsprogramma Peperduur. In deze handleiding vindt u informatie over het museumbezoek. Het

Nadere informatie

Voorbereidende les Het geheim van kapitein Jan May

Voorbereidende les Het geheim van kapitein Jan May Voorbereidende les Het geheim van kapitein Jan May Lesactiviteit: wereldkaart tekenen en een woordweb maken Groep: 7 en 8 Lesdoel: De leerlingen ontdekken dat Nederland slechts een klein onderdeel is van

Nadere informatie

HOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES?

HOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES? OPDRACHT HOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES? In deze opdracht doorloop je in vogelvlucht alle stappen die je kunt zetten om van leerdoelen te komen tot een goede les voor de leerlingen. Het betreft

Nadere informatie

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal

Nadere informatie

Ontdek. ons zoute DNA. Zonder de scheepvaart geen Nederland. voortgezet onderwijs 2015/2016

Ontdek. ons zoute DNA. Zonder de scheepvaart geen Nederland. voortgezet onderwijs 2015/2016 Ontdek ons zoute DNA Zonder de scheepvaart geen Nederland voortgezet onderwijs 2015/2016 Welkom in het scheepvaartmuseum amsterdam Het Scheepvaartmuseum is een pakhuis vol verhalen waar leerlingen op een

Nadere informatie

Landenspel. Duur: 30 minuten. Wat doet u?

Landenspel. Duur: 30 minuten. Wat doet u? Landenspel Korte omschrijving werkvorm: In deze opdracht wordt de klas verdeeld in vijf groepen. Iedere groep krijgt een omschrijving van een land en een instructie van de opdracht. In het lokaal moeten

Nadere informatie

Combineer raak met beelden

Combineer raak met beelden Combineer raak met beelden De Nederlandse Opstand voor beeldslimme leerlingen Ronald Becx Inleiding/ Verantwoording: Het idee voor deze opdracht kreeg ik in de les toen we bezig waren met de Mystery van

Nadere informatie

DOCENTENHANDLEIDING. Gouden Bronnen

DOCENTENHANDLEIDING. Gouden Bronnen DOCENTENHANDLEIDING Gouden Bronnen Gouden Bronnen Amsterdam Museum KORTE INFORMATIE Onderwerp: De Gouden Eeuw Doelgroep: Onderbouw voortgezet onderwijs Vakgebieden: Mens & Maatschappij Kunst en Cultuur

Nadere informatie

200 JAAR STATEN-GENERAAL

200 JAAR STATEN-GENERAAL 200 JAAR STATEN-GENERAAL NOVEMBER 2015 - POLITIEK IN PRAKTIJK #7 WAT HEB JE NODIG Knipblad met jaartallen (gekleurd papier) Knipblad met foto s/uitleg (wit papier) Magneetjes + magneetbord Uitgeknipte

Nadere informatie

REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN 1515-1648

REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN 1515-1648 REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN 1515-1648 DOCENTENHANDLEIDING BOVENBOUW HAVO/VWO EINDEXAMENRONDLEIDING Eindexamenrondleiding geschiedenis Amsterdam museum Korte informatie Onderwerp: Historische

Nadere informatie

Les Rekenen en BVO De pakjes van Sinterklaas

Les Rekenen en BVO De pakjes van Sinterklaas Les Rekenen en BVO De pakjes van Sinterklaas In deze twee lessen gaan de leerlingen rekenen. Het thema rondom deze lessen zijn de pakjes van Sinterklaas. Dit is meteen de belevingswereld van de leerlingen

Nadere informatie

Drents Archief. Het meisje met de hoepel. Groep 2 Thema-overzicht

Drents Archief. Het meisje met de hoepel. Groep 2 Thema-overzicht Drents Archief Het meisje met de hoepel Groep 2 Thema-overzicht Thema-overzicht Het meisje met de hoepel Groep 2 Drents Archief Kern van het thema Een beeld vertelt een verhaal. Om het verhaal te kunnen

Nadere informatie

Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk

Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Reclame maken, doe je zo! Groep 6 Les 1 De wereld van reclames Les 1 De wereld van reclames Samenvatting van de les In deze eerste les gaat het om het herkennen van reclamebeelden

Nadere informatie

Tentoonstelling Beeldende Kunst Middeleeuwen

Tentoonstelling Beeldende Kunst Middeleeuwen Tentoonstelling Beeldende Kunst Middeleeuwen De Middeleeuwen kennen verschillende stijlen en uitingsvormen van religieuze thema s Om de leerlingen hier een goed inzicht in te geven en zelf mee aan te slag

Nadere informatie

Hallo Wereld! Alle kinderen kunnen LEREN

Hallo Wereld! Alle kinderen kunnen LEREN Lessuggesties Les 1 - Kennismaken Doel De kinderen ervaren dat er verschillen zijn in de manier waarop andere kinderen onderwijs krijgen in landen over de hele wereld. Tijdsduur Kringgesprek 15 minuten

Nadere informatie

Ontdek. ons zoute DNA. Zonder de scheepvaart geen Nederland. basisonderwijs 2015/2016

Ontdek. ons zoute DNA. Zonder de scheepvaart geen Nederland. basisonderwijs 2015/2016 Ontdek ons zoute DNA Zonder de scheepvaart geen Nederland basisonderwijs 2015/2016 Welkom in het scheepvaartmuseum amsterdam Ontdek Het leven aan boord van verschillende schepen, doe mee aan het havenspel

Nadere informatie

Jessica Huizer. aardrijkskunde

Jessica Huizer. aardrijkskunde Naam: Studentnummer: Opleiding: Klas: Vak: Docent: Jessica Huizer 0541685 Pabo 2P aardrijkskunde Vincent Bax 3 lessen * Introductie thema: Identiteit * introductie venster: Hindoeïsme * Les1: godsdiensten

Nadere informatie

Lesbrief les 2 groep 7 en 8 Voed je lijf met de Schijf van Vijf

Lesbrief les 2 groep 7 en 8 Voed je lijf met de Schijf van Vijf Lesbrief les 2 groep 7 en 8 Voed je lijf met de Schijf van Vijf Lesdoelen De kinderen kennen de Schijf van Vijf. De kinderen weten dat gezond eten belangrijk is. De kinderen weten dat bewegen gezond is.

Nadere informatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten

Nadere informatie

Bloei van de Republiek hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Bloei van de Republiek hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 15 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/61308 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Lesbeschrijving Nederlands

Lesbeschrijving Nederlands Lesbeschrijving Nederlands Overzicht Leerjaar 1 VOx leerlijn nr. 1 Mondelinge taalvaardigheid Onderdeel nr. 2. Leesvaardigheid Subonderdeel nr. 2.1 Zakelijke teksten Lesnummer 9 Titel van de les Onderdelen

Nadere informatie

Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst

Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst Museum De Buitenplaats Kijken is een kunst Groep 5 Les 1 Ik en mijn selfie Les 1 Ik en mijn selfie Samenvatting van de les De kinderen kijken naar een selectie portretten waaronder selfies. Ze analyseren

Nadere informatie

Introduceren thema 80 jarige oorlog. Thema: 80 jarige oorlog. centraal: 2. Maak een nieuw eigentijds volkslied.

Introduceren thema 80 jarige oorlog. Thema: 80 jarige oorlog. centraal: 2. Maak een nieuw eigentijds volkslied. Geschiedenis 80 jarige oorlog Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: 80 jarige oorlog In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou Nederland eruit zien als Nederland

Nadere informatie

Arie Aardvarken. Lesbrief

Arie Aardvarken. Lesbrief Arie Aardvarken Lesbrief Arie Aardvarken Lesbrief In Naturalis ontmoet u met uw groep Arie Aardvarken. Hij laat uw leerlingen ontdekken dat dieren heel handig in elkaar zitten. Het museumbezoek bestaat

Nadere informatie

Arie Aardvarken. Lesbrief. Tips

Arie Aardvarken. Lesbrief. Tips Lesbrief Arie Aardvarken In Naturalis ontmoet u met uw groep Arie Aardvarken. Hij laat uw leerlingen ontdekken dat dieren heel handig in elkaar zitten. Het museumbezoek bestaat uit een interactieve rondleiding

Nadere informatie

eigen woonplaats Oorlog: geschiedenis in de geschiedenis monumenten hebben te maken met oorlogen? Welke oorlogen

eigen woonplaats Oorlog: geschiedenis in de geschiedenis monumenten hebben te maken met oorlogen? Welke oorlogen geschiedenis Oorlog: geschiedenis in de eigen woonplaats Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Oorlog: geschiedenis in de eigen woonplaats Introduceren thema Oorlog:

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF MAART 2016

NIEUWSBRIEF MAART 2016 NIEUWSBRIEF MAART 2016 OVERZICHT Algemeen Onderbouw (1-2) Middenbouw (3-5) Bovenbouw (6-8) Algemeen / Persoonlijke noot Afgelopen weken heeft voor ons vooral in het teken van de resultaten van de kinderen

Nadere informatie

Breuknotatie, breuken in verschillende verschijningsvormen

Breuknotatie, breuken in verschillende verschijningsvormen Titel Breukenkwartet Groep / niveau Groep 5/6 Leerstofaspecten Benodigdheden Organisatie Bedoeling Lesactiviteit Breuknotatie, breuken in verschillende verschijningsvormen Per viertal een kopie van de

Nadere informatie

Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag

Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag Instructieblad Gebruik het vragenmachientje en bedenk een onderzoeksvraag Onderzoeken is leuk omdat je wat over jezelf leert: wat je kunt en hoe creatief je bent. Ook leer je over je omgeving en de wereld.

Nadere informatie

Een educatief programma voor groep 7 en 8 Handleiding Deel 2 Nationaal Park Lauwersmeer

Een educatief programma voor groep 7 en 8 Handleiding Deel 2 Nationaal Park Lauwersmeer Een educatief programma voor groep 7 en 8 Handleiding Deel 2 Nationaal Park Lauwersmeer Inhoudsopgave Deel 2: programma Nationaal Park Lauwersmeer 1. Planning en organisatie 1.1. Voordat u begint 1.2.

Nadere informatie

Teleblikles 'Dit ben ik! Mijn ideale online profiel'

Teleblikles 'Dit ben ik! Mijn ideale online profiel' Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Bram Litjens ; Karen Jong 16 April 2014 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/50496 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

DE INFOBEURS. School, regels, wonen, drugs, Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS 1

DE INFOBEURS. School, regels, wonen, drugs, Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS 1 DE INFOBEURS Jongeren die nieuw aankomen op de school hebben wellicht veel vragen over hoe het eraan toegaat op de school, of ze kunnen gaan werken, welke stageplekken tof zijn, Daarnaast zijn jongeren

Nadere informatie

Chique woorden Weet jij wat deze woorden betekenen? Vraag om de beurt de betekenis van een chique woord aan elkaar.

Chique woorden Weet jij wat deze woorden betekenen? Vraag om de beurt de betekenis van een chique woord aan elkaar. LES 8: Spijsvertering (2) Chique woorden Weet jij wat deze woorden betekenen? Vraag om de beurt de betekenis van een chique woord aan elkaar. Defecatie - Poepen Borborygmus - Knorrende maag Monosodiumglutamaat

Nadere informatie

Optische illusie en gezichtsbedrog

Optische illusie en gezichtsbedrog Start Hoe gaan het doen Wat gaan klaarleggen Betekenis of Hoe vergroten hun Wat is rol bij deze Optische illusie en gezichtsbedrog We denken met de leerlingen na over optische illusie en gezichtsbedrog.

Nadere informatie

Wie gaat dat betalen? LESPROGRAMMA: Klas 1 en 2 VMBO / MBO. Ontdek de waarde van Nederland. Belasting & Douane Museum

Wie gaat dat betalen? LESPROGRAMMA: Klas 1 en 2 VMBO / MBO. Ontdek de waarde van Nederland. Belasting & Douane Museum Ontdek de waarde van Nederland Belasting & Douane Museum LESPROGRAMMA: Wie gaat dat betalen? Klas 1 en 2 VMBO / MBO Bestemd voor leraren Klas 1 en 2 VMBO / MBO Wie gaat dat betalen? Geschikt voor klassen

Nadere informatie

Weet jij iets van mode?

Weet jij iets van mode? Lesbrief Koloniaal verleden Weet jij iets van mode? Context Nederland heeft, net als andere Europese landen, te maken met een koloniaal verleden. In het Rijksmuseum zijn hiervan genoeg voorbeelden te vinden.

Nadere informatie

21. Lichaamslengte, deel 2: in een grafiek

21. Lichaamslengte, deel 2: in een grafiek 21. Lichaamslengte, deel 2: in een grafiek Leeftijdsgroep Ongeveer 12-16 jaar Kerndoel Deze les levert een bijdrage aan kerndoel 4: De leerlingen leren meten en leren omgaan met meetinstrumenten, gangbare

Nadere informatie

Docentenhandleiding Buitenspel

Docentenhandleiding Buitenspel Docentenhandleiding Buitenspel Museumles bij de tentoonstelling De heksen van Bruegel (19 september 2015 t/m 31 januari 2016) Museum Catharijneconvent Utrecht Museum Catharijneconvent, 2015 Inleiding U

Nadere informatie

China. Chinese karakters. Vakgebied: Beeldende Vorming. Lesduur: 60 minuten

China. Chinese karakters. Vakgebied: Beeldende Vorming. Lesduur: 60 minuten China Chinese karakters Vakgebied: Beeldende Vorming Lesduur: 60 minuten Pagina 1 Colofon Chinese karakters Les voor groep 7/8 60 minuten Tekenen China - Chinese karakters - Leerkracht - handreiking Inleiding

Nadere informatie

Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk

Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Theater/Bioscoop De Nieuwe Kolk Reclame maken, doe je zo! Groep 6 Les 2 Cameratechnieken en Logo maken Les 1 Cameratechnieken en logo maken Samenvatting van de les De leerlingen leren in deze les hoe reclames

Nadere informatie

Het Amsterdam Museum gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen.

Het Amsterdam Museum gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen. 2 INTRODUCTIE Het programma is gemaakt door het. Het gaat over Amsterdam. In het museum hangen schilderijen. Een schilderij is gemaakt door een schilder. In het museum zijn ook voorwerpen te zien. Het

Nadere informatie

Docentenhandleiding Educatieprogramma

Docentenhandleiding Educatieprogramma Docentenhandleiding Educatieprogramma Hoe, wat & waar Primair Onderwijs groep 3 t/m 6 Inhoud Het Dordrechts Museum..p.3 Algemene doelstelling programma...p.3 Aansluiting bij kerndoelen. p.3,4 Programma:Hoe,

Nadere informatie

OP BEZOEK! DE HESSENWEGEN IN MUSEUM LUNTEREN

OP BEZOEK! DE HESSENWEGEN IN MUSEUM LUNTEREN VROEGER EN NU Erfgoedleerlijn Ede OP BEZOEK! DE HESSENWEGEN IN MUSEUM LUNTEREN Bezoek met uw klas Museum Lunteren en sluit aan op de Erfgoedleerlijn Ede bij het thema ARCHEOLOGISCHE VONDSTEN groep 5 en

Nadere informatie

Eindreflectie. Taakbekwaam bovenbouw. Anouk Bluemink Vr2B Datum: 21 mei 2014 SLB er: Agnes Hartman

Eindreflectie. Taakbekwaam bovenbouw. Anouk Bluemink Vr2B Datum: 21 mei 2014 SLB er: Agnes Hartman Eindreflectie Taakbekwaam bovenbouw Anouk Bluemink Vr2B Datum: 21 mei 2014 SLB er: Agnes Hartman OBS Jan Ligthart, Zelhem Mieke van den Berg Groep 8b Intern opleider: Marc Neerhof Stage: Het afgelopen

Nadere informatie

Beeldverslag van een Haagse wijk

Beeldverslag van een Haagse wijk Beeldverslag van een Haagse wijk In deze opdracht maken de leerlingen een beeldverslag van een Haagse wijk of een deel daaruit over de situatie in de periode van rond en tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Nadere informatie

LENTEKRIEBELS in Zwartewaal

LENTEKRIEBELS in Zwartewaal Maart 2014 NIEUWSBRIEF LENTEKRIEBELS in Zwartewaal Samenwerkend leren Alle leerkrachten nemen deel aan een opleiding genaamd Taalexpert. Deze opleiding is opgezet door PRIMO voor alle openbare scholen

Nadere informatie

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum.

Mijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum. 2 INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het museum. In dit werkboekje

Nadere informatie

7.1 Scheepsjournaals

7.1 Scheepsjournaals Thema/ onderwerp: Ontdekkaart 7.1 Scheepsjournaals Korte samenvatting van de leeractiviteit: De leerlingen vullen de woorden op de goede plek in in de gatentekst. De leerlingen bevragen het scheepsjournaal

Nadere informatie

Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius. Lesbrief

Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius. Lesbrief Onder onze voeten Schoolbezoek Min40Celsius Lesbrief Lesbrief Onder onze voeten U gaat met uw klas een bezoek brengen aan Min40Celsius, aan de hand van deze lesbrief kunt het bezoek (kort) voorbereiden.

Nadere informatie

Leerstofaspecten Breuken(taal), eerlijk verdelen, vergelijken, meetkunde

Leerstofaspecten Breuken(taal), eerlijk verdelen, vergelijken, meetkunde Titel Eerlijk verdelen 1: plakjes koek Groep / niveau Groep 5/6 Leerstofaspecten Breuken(taal), eerlijk verdelen, vergelijken, meetkunde Benodigdheden Organisatie Bedoeling Voorwaardelijke vaardigheden

Nadere informatie

digitale les Dungeon.

digitale les Dungeon. G N I D I E L D N HA digitale les De digitale les van The Amsterdam Dungeon neemt leerlingen uit groep 8 van het basisonderwijs en leerlingen uit de onderbouw van het voortgezet onderwijs mee terug in

Nadere informatie

Introduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal:

Introduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal: Natuur & Techniek het broeikaseffect Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Broeikaseffect In deze les staan de volgende hogere- orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou je het broeikaseffect kunnen

Nadere informatie

China. Landschapsschildering. Vakgebied: Beeldende Vorming. Lesduur: 60 minuten

China. Landschapsschildering. Vakgebied: Beeldende Vorming. Lesduur: 60 minuten China Landschapsschildering Vakgebied: Beeldende Vorming Lesduur: 60 minuten China Pagina 1 Colofon Chinese landschapsschildering Les voor groep 7/8 60 minuten Tekenen - Landschapsschildering - Leerkracht

Nadere informatie

Binnen dit thema wordt aandacht besteed aan het. Introduceren thema Sterren en planeten. centraal rondom sterren en planeten:

Binnen dit thema wordt aandacht besteed aan het. Introduceren thema Sterren en planeten. centraal rondom sterren en planeten: Aardrijkskunde Sterren en planeten Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Sterren en planeten In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom sterren en planeten: 1. Op

Nadere informatie

11. Hele en halve uren met klokkaartjes. - dagelijkse activiteiten aan de halve uren koppelen

11. Hele en halve uren met klokkaartjes. - dagelijkse activiteiten aan de halve uren koppelen 11. Hele en halve uren met klokkaartjes Leeftijdsgroep 8-12 jaar Kerndoel 3 De leerlingen leren omgaan met tijd in alledaagse situaties Leerstofonderdeel Kerndoel 3.1/3.2, niveau 7 Doel van de les - halve

Nadere informatie

t Fort, een vesting vol vroeger les 3 Handleiding voor de leerlingen

t Fort, een vesting vol vroeger les 3 Handleiding voor de leerlingen t Fort, een vesting vol vroeger les 3 Handleiding voor de leerlingen Les 3: Foto s kiezen en presenteren 1. Foto s kiezen Op het fort hebben jullie op drie verschillende locaties foto s gemaakt. De leerkracht

Nadere informatie

GELOVEN IN DE WERELD LESBRIEF VOORTGEZET ONDERWIJS TOT ZIENS IN 0NS MUSEUM! GELOVEN IN DE WERELD PAG > 1

GELOVEN IN DE WERELD LESBRIEF VOORTGEZET ONDERWIJS TOT ZIENS IN 0NS MUSEUM! GELOVEN IN DE WERELD PAG > 1 PAG > 1 GELOVEN IN DE WERELD VOORTGEZET ONDERWIJS LESBRIEF WAAR GELOOF JIJ IN? Overal in de wereld geloven mensen. Ze geloven in goden, natuurkrachten, voorouders of geloven juist dat dit allemaal niet

Nadere informatie

Webquest boten maken. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/57946

Webquest boten maken. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/57946 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Irma Meinen 16 March 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/57946 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

Thema 4: Mijn sport is top!

Thema 4: Mijn sport is top! Thema 4: Mijn sport is top! 3 Onze wereld is een wereld van verschil. Geen twee mensen zijn gelijk. Samenleven in diversiteit is de uitdagende maar verrijkende opdracht. Zo groeit, voorbij de kleuren,

Nadere informatie

Introduceren thema Natuurgeweld. tsunami s. centraal rondom natuurgeweld: Thema: Natuurgeweld. laten ontstaan?

Introduceren thema Natuurgeweld. tsunami s. centraal rondom natuurgeweld: Thema: Natuurgeweld. laten ontstaan? Aardrijkskunde Natuurgeweld Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Natuurgeweld In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom natuurgeweld: 1. Wat zou er moeten gebeuren

Nadere informatie

China. Chinees porselein versieren. Vakgebied: Beeldende Vorming. Lesduur: 60 minuten

China. Chinees porselein versieren. Vakgebied: Beeldende Vorming. Lesduur: 60 minuten China Chinees porselein versieren Vakgebied: Beeldende Vorming Lesduur: 60 minuten China Pagina 1 - Chinees porselein versieren - Colofon Chinees porselein versieren Les voor groep 5/6 60 minuten Tekenen

Nadere informatie

Verwonderen STICHTING KIND EN VOEDING. Groep 7 en 8

Verwonderen STICHTING KIND EN VOEDING. Groep 7 en 8 Verwonderen Groep 7 en 8 Leerdoel De kinderen: - Verwonderen zich over voedsel. - Denken na over smaak. - Ze leren de hoofdsmaken en zintuigen (opnieuw) kennen en ervaren. - Ontdekken wat de rol is van

Nadere informatie

Introduceren thema Wereldgodsdiensten. het dagelijks leven. Startopdracht. Wereldgodsdiensten. Thema: Wereldgodsdiensten.

Introduceren thema Wereldgodsdiensten. het dagelijks leven. Startopdracht. Wereldgodsdiensten. Thema: Wereldgodsdiensten. Aardrijkskunde Wereldgodsdiensten Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Wereldgodsdiensten Binnen dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal: 1. Wat zou er gebeuren als een

Nadere informatie

Tijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.3 Wetenschap en kunst. Tijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.3 Wetenschap en kunst

Tijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.3 Wetenschap en kunst. Tijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.3 Wetenschap en kunst De bijzondere plaats in staatskundig opzicht en de bloei in economische en cultureel opzicht van de Nederlandse republiek. De wetenschappelijke revolutie Onderzoeksvraag: Welke ontwikkelingen in de Republiek

Nadere informatie

KUNST. voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs

KUNST. voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs l e r a r e n h a n d l e i d i n g M U U R Z O E K T KUNST voor groep 5 en 6 van het primair onderwijs M U U R Z O E K T K U N S T Tentoonstelling over het creatief proces van een kunstenaar Voor groep

Nadere informatie

Tweede wereldoorlog:

Tweede wereldoorlog: geschiedenis Tweede wereldoorlog: oorlogsvoertuigen Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Tweede Wereldoorlog: Oorlogsvoertuigen Introduceren thema Tweede Wereldoorlog:

Nadere informatie

Een politieke partij oprichten

Een politieke partij oprichten Een politieke partij oprichten Korte omschrijving werkvorm Verdeel de leerlingen in groepjes van vier. Ieder groepje richt een politieke partij op. Elke partij mag acht standpunten kiezen. Vijf standpunten

Nadere informatie

primair onderwijs groep 4 en 8 samen Mijn verhaal van Brabant docentenhandleiding

primair onderwijs groep 4 en 8 samen Mijn verhaal van Brabant docentenhandleiding primair onderwijs groep 4 en 8 samen Mijn verhaal van Brabant docentenhandleiding Inhoud Een doorlopende leerlijn erfgoededucatie 3 Leerdoelen 6 Voorbereiding op het museumbezoek 7 De museumles Mijn verhaal

Nadere informatie

Leesplezier: Laat uw leerlingen 10 minuten verschillende artikelen uit Kidsweek lezen. Uw leerlingen mogen zelf weten welke artikelen ze lezen.

Leesplezier: Laat uw leerlingen 10 minuten verschillende artikelen uit Kidsweek lezen. Uw leerlingen mogen zelf weten welke artikelen ze lezen. Toelichting Naast het papieren lesboekje en de krant bieden wij u een digibordles aan, waar elke week de strategie van de week wordt uitgelegd. Deze week leren uw leerlingen strategie 6 toe te passen om

Nadere informatie

Met dank aan het projectteam Nineveh van het Rijksmuseum van Oudheden

Met dank aan het projectteam Nineveh van het Rijksmuseum van Oudheden Docentenhandleiding De tentoonstelling Nineveh. Hoofdstad van een wereldrijk (20 oktober 2017 t/m 25 maart 2018) in het Rijksmuseum van Oudheden vormt de aanleiding voor dit digitale lespakket over de

Nadere informatie

Verdieping Hoe zorg je dat er meer mensen stemmen?

Verdieping Hoe zorg je dat er meer mensen stemmen? Verdieping Hoe zorg je dat er meer mensen stemmen? Korte omschrijving werkvorm De staatscommissie parlementair stelsel heeft voorstellen gedaan voor meer betrokkenheid van burgers bij de democratie: Ten

Nadere informatie

SCHRIJF HET VERVOLG SCHRIJF HET VERVOLG KIJKEN, VOELEN, MAKEN KIJKEN VOELEN NADENKEN MAKEN WETEN

SCHRIJF HET VERVOLG SCHRIJF HET VERVOLG KIJKEN, VOELEN, MAKEN KIJKEN VOELEN NADENKEN MAKEN WETEN Een opdracht voor groep 6, 7 of 8 gericht op het kijken naar kunst en creatieve ontwikkeling. De leerlingen schrijven een scène gebaseerd op een kunstwerk uit de zeventiende eeuw naar keuze. De leerlingen

Nadere informatie

Je eigen nieuwjaarsbrief

Je eigen nieuwjaarsbrief Je eigen nieuwjaarsbrief Doelgroep Eerste, tweede, derde graad Aard van de activiteit De leerlingen schrijven zelf een nieuwjaarsbrief voor hun ouders. Vooraf Verzamel allerhande nieuwjaarsbrieven: tekstjes

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de kerstperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8

MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 MUSEUMLES IN HET VAN ABBEMUSEUM Groep 7 en 8 Inleiding In groep 7 of 8 komen leerlingen vaak voor de tweede keer met hun klas naar het van Abbemuseum. Bij het eerste bezoek, in groep 5 of 6, hebben ze

Nadere informatie

Sprekende Portretten

Sprekende Portretten Docentenhandleiding Sprekende Portretten Sprekende Portretten Jacob Cuyp, Michiel Pompe van Slingelandt, 1649 Primair Onderwijs Groep 4 t/m 8 Inhoud Het Dordrechts Museum...p. 3 Algemene doelstelling programma..

Nadere informatie