!"#$%&'&(%)*#+&,-#./##

Transcriptie

1 Brandaan samenvatting groep 6 Mijn Malmberg!"$%&'&(%)*+&,-./ :%$)-%330); (%)*+&0)&1$23.*%$!"$%&%'%"()%"$%%%*++%,$-%$%,./"$%%",)01%"2%./"3,)014/"$%.5./"$6785(%,$/8+/54%( 9%"(,*8'/"$%4/"$%.67.'/"/:;<==(,>11%"1>>?.)%$%"*)($%4%.%+%,%.$"//,$%&%5(/$6 785(%,$/8+%,$3%2>*+$2)0%%"$/8)"$%,)')%,$%785(%.6@,>(%4/"$%.5594%?%"8%%,$%"//">? $%$/86A/"/:$//,+%,$$%4/"$%.5+//,)"1.%)"%,%2>>(0%5')/$%3,/94(%"'%,$%,'%,'>%,$6B?*..%" *)($%4%.%+%,%.$+%,$%">?3%5./3%")"3,>(%?/14*)&%"./"35$%3,/94(%"6C>+%,$785(%,$/8%%" 5(/?%.8/,1(+//,0%4/"$%.5+//,*)($%4%.%+%,%.$1>"1>?%"6785(%,$/8+%,$$%,)015(%5(/$(%, +%,%.$6D%5(/$3,>%)$%E+/"()%$%,%%"+).$%%%"3,//"(0%8%%?)11%"F594%%?52>*+%,5E(>*+5./3%,5E 50>*+%,5E2/11%,56G,+%,$%"%,$,)%")%*+%3,/94(%"3%3,/'%"67/"$)%3,/94(%"2>*+%"1>>?.)%$%" $%8>>)5(%4*)&%"6D)%1*"0%"*">3&)%"E2)0'>>,2%%.$//"$%H%,%"3,/94(6D%4/"$%.8%(4%( I>5(&%%3%2)%$'>,8$%%%"2%./"3,)01%?)0.%,)"4%(4/"$%.5'%,1%%,F-%$%,./"$5%1>>?.)%$%" '%,1>94(%"%,4*"2>(%,E1//5E4/,)"3%"&>*(6C%1>94(%"%,3,//"E4>*(%"5>851/')//,)"6D%&%?,>$*9(%".%'%,$%")"785(%,$/8+%%,3%.$>?6 4&567 D%B?/"0//,$%"%"J>,(*3%&%"4/$$%"$%,>*(%"//,7&)K>"($%1(6C%4//.$%"1>5(2/,%4/"$%.5+//, *)(I>5(L!"$)K6D/(+).$%"$%-%$%,./"$%,5>>1+%.6-%$%,./"$5%1>>?.)%$%"1>94(%")"7&)K5?%9%,)0%" ")%(2.)08%%6-%$%,./"$5%594%?%"+%,$%"$//,>8,%3%.8/()3//"3%'/..%"$>>,B?//"5%%"J>,(*3%5% 594%?%"6I8$/('%%.1>>?.)%$%">?%)3%"4>*(0%"//,!"$)K3)"3%"%"$//,5?*..%"4//.$%"E+/5 %,'//1%%">'%,594>(//"%%"2%?//.$%5?%9%,)0E2)0'>>,2%%.$1,*)$"/3%.6D//,$>>,&/1(%$%?,)056 I89>"9*,,%"()%(%3%"(%3//"+%,$$//,>8)";<=M$%AIN>?3%,)94(67..%%"594%?%"'/"$%AIN 8>94(%"4/"$%.%")"I>5(L!"$)K6O/"35$%,>*(%5'/"$%AINL594%?%"1+/8%"4/"$%.5?>5(%"6H%( +/,%"'//1'%,5(%,1(%:>,(%"'/"+//,*)($%4/"$%.8%(4%(2)""%"./"$?.//(5'>"$6D%AIN%)3%"$% &)94>?$)%8/")%,$%.%"'/"%%"./"$>:3%2)%$(>%%"$+>"3$%2%'>.1)"3'//18%(3%+%.$4*"?,>$*9(%"/..%%"//"$%AIN(%.%'%,%"6I8$/($%AIN4%(/..%%",%94(4/$>?$%4/"$%.2.%'%"$%?,)0&%"'/"4*"+/,%"4>>3%"+%,$%"$%1>>?.)%$%"*)(&>"$%,.)01,)016C%.)%(%"$%&%,)01$>83,//3 &)%"E&%2>*+$%"?,/94()3%4%,%"4*)&%"E$,>%3%"$%$**,5(%1.%$)"3%".)%(%"8>>)%594).$%,)0%"'/" &)94&%.:8/1%"6 8.9)&-,,.&*&567 H%(.%'%"//"2>>,$'/"%%"AINL594)?+/5&+//,6C)%.'%,1>?%,5?,>2%%,$%"8%(8>>)%?,//(0%50>"3% 8/""%"(%,>"5%.%"E'>>,/.+%&%">:8/""%"$)%"%,3%"5/"$%,5+%,1'>"$%"6C%(%1%"%"E'//1"/ 8/(,>&%"E5>.$/(%"%"2)0'>>,2%%.$()88%,.)%$%"%"&%).8/1%,56D//,8%%+/54%(594)?>'%,'>.6 A%,$%,3)"3%"8%%F1/">""%"%"2*51,*)(E4/"$%.5+//,E'>>,,//$'>>,>"$%,+%3%"4>*(%"5(//.'>>, $%>'%,&%%5%:>,(%"6D%,%)5"//,I>5(L!"$)K$**,$%8//"$%"%"+/5'>.3%'/,%"6A>.$>%"$%%(%"+/5 %%"?,>2.%%8E%,3)"3%"+%.1)??%">:2)33%"8%%E8//,$%2%8/"")"38>%5('>>,/..%'%">?2>"%"E 3%$,>>3$'.%%5%"594%%?52%594*)(6D>>,$%+/,8(%%",/((%"+/54%(%(%"5"%.")%(8%%,3>%$6D>>, 3%2,%1//"'%,5%3,>%"(%"%":,*)(1,%3%"'%%.2%8/"")"35.%$%"594%*,2*)16A%%.8%"5%"5()%,'%" //"2>>,$//"$%&%&)%1(%6D%,%3%.5>?%%"594)?+/,%"5(,%"36B(,/::%"'/,)%%,$%"'/"%%"2>%(%(>( &+%%?5./3%"(>($%$>>$6I?8*)(%,)05(>"$$%5(,%"35(%5(,/:6 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 1 van 10

2 Brandaan samenvatting groep 6 Mijn Malmberg <;.0==) 1$23.*%$ P>"$;<==+/5785(%,$/8$%,)015(%5(/$(%,+%,%.$67..%5$,//)$%%, >8$%4/"$%.6 =%9">02 G%"5?%9)//.4*)5>84/"$%.5+/,%")"(%2%+/,%"6!"785(%,$/8 5(>"$%"'%%.?/14*)&%"6 23%=+$%.93 J.//(5+//,4/"$%.5+/,%"+%,$%"'%,&/8%.$E>8&%./(%,(%'%,1>?%"6 785(%,$/8+/5%%"2%./"3,)01%5(/?%.8/,1(6 6,23/ D%-%$%,./"$5%1>>?.)%$%"4/"$%.$%"8%(./"$%",>"$$%I>5(&%%6 Q)0'>>,2%%.$8%(C+%$%"%"D%"%8/,1%"6?.+*"%)*+ -%$%,./"$5%1>>?.)%$%"4/"$%.$%"8%(./"$%">'%,$%4%.%+%,%.$6 567 A%,%")3$%I>5(L)"$)594%N>8?/3")%6D%AIN+/5%%"4/"$%.5L '%,%")3)"36D%AIN+%,$>?3%,)94($>>,,)01%1>>?.)%$%")"785(%,$/86 %++).@"3 7..%%"$%AIN8>94(4/"$%.%")"I>5(L!"$)K6A>>,/"$%,%-%$%,./"$5% 1>>?.)%$%"+/5$/('%,2>$%"6 /0+-.9,=.!%8/"$'/"$%AIN$)%>?&>%13)"3"//,")%*+%2%8/"")"36 2@">.A>09 C)%1(%$>>,(%+%)")33,>%"(%%":,*)(6A%%.594%%?5.)%$%"5()%,'%"//" 594%*,2*)16 $>03.0B I?5(/"$'/"594%%?5.)%$%"6C%"/8%"$%.%)$)"3'/"4%(594)?>'%,%" +%,$%"'//1?),/(%"6 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 2 van 10

3 STAP 2 Begrippen Amsterdam Rond 1600 was Amsterdam de rijkste stad ter wereld. Alles draaide er om de handel. pakhuis Een speciaal huis om handelswaren in te bewaren. In Amsterdam stonden veel pakhuizen. stapelmarkt Plaats waar handelswaren werden verzameld, om ze later te verkopen. Amsterdam was een belangrijke stapelmarkt. Oostzee Nederlandse kooplieden handelden met landen rond de Oostzee. Bijvoorbeeld met Zweden en Denemarken. wereldhandel Nederlandse kooplieden handelden met landen over de hele wereld. VOC Verenigde Oost- Indische Compagnie. De VOC was een handelsvereniging. De VOC werd opgericht door rijke kooplieden in Amsterdam. zielverkoper Iemand van de VOC die op zoek ging naar nieuwe bemanning. scheurbuik Ziekte door te weinig groente en fruit. Veel scheepslieden stierven aan scheurbuik. alleenrecht Alleen de VOC mocht handelen in Oost-Indië. Voor andere Nederlandse kooplieden was dat verboden. muiterij Opstand van scheepslieden. Ze namen de leiding van het schip over en werden vaak piraten. Ga naar STAP 2 in je werkboek nu

4 thema 1 Samenvatting Brandaan 6 samenvatting Malmberg 's-hertogenbosch _strips.indd :33:31

5 Brandaan samenvatting groep 6 Mijn Malmberg!"$%&C&:+%-.)0B :%$)-%330); :+%-)"%)*+!";<M;+%,$>>1$%R!N>?3%,)94(E'>>,$%4/"$%.8%(R%5(L!"$)KF$%7"()..%"%"3%2)%$%")" S)$$%"L%"C*)$L78%,)1/6D%R!N4/"$%.$%'>>,/.)"(/2/1%",)%(5*)1%,6I>1')%.%"594%?%"'/"$% R!NJ>,(*3%5%%"B?//"5%594%?%"//"E8%(3>*$%"&).'%,/.52*)(6S//,$%R!N+%,$'>>,/.2%1%"$ $>>,$%5./'%"4/"$%.E$)%.%'%,$%4%(8%%5(%3%.$>?6H%('%,&>,3%"'/"5*)1%,L%"(/2/15?./"(%"+/5 4%%.'%%.+%,16D//,>81>94($%R!N5./'%")"7:,)1/6D%G"3%.5%"EJ>,(*3%&%"%"T,/"5%"4/"$%.$%" /.)"5./'%"6D%R!N'%,>'%,$%:>,(G.8)"/E'>>,$%1*5('/"@4/"/E>?$%J>,(*3%&%"%"2%3>"$//, 4//,%)3%"5./'%"4/"$%.6!"(>(//.+%,$%")"%%"?%,)>$%'/"M==0//,;M8).0>%"5./'%"*)(7:,)1/ +%33%'>%,$6D%R!N"/8$//,'/"%%"4/.:8).0>%"'>>,4//,,%1%")"367:,)1//"5%5./'%"+/,%"'//1 ">8/$%"$)%3%'/"3%"+/,%"3%">8%"$>>,')0/"$)3%5(/88%"6D)%'%,1>94(%"4%"//"4/"$%./,%"E 2)0'>>,2%%.$'/"$%R!N6C>1+/8%"&%"/%%"./"3%E>"&%1%,%,%)5'/"*)(4%(2)""%"./"$(%,%94( )"G.8)"/6G%">'%,'>..%E2%"/*+$%3%'/"3%")56D%5./'%"+/94((%"%,(>(%,3%">%35./'%"+/,%" '>>,$%>'%,(>94("//,78%,)1/6U)0$%"5$%,%)5&/(%"$%5./'%"3%1%(%"$)"%%"5")14%%(,*)86C% 1,%3%"+%)")3(%%(%"%"(%$,)"1%"%"%,2,/1%"2%58%((%.)01%&)%1(%5*)(6G%">?$%$,)%5./'%"5()%,: >"$%,+%36D%594%?%"'>%,%""//,N*,/V/>E$//,5(>"$>>1%%":>,('/"$%R!N6A/"/:$//,+%,$%" &%$>>,'%,1>94(//"%)3%"/,%"'/"?./"(/3%5)"/"$%,%1>.>")%5E&>/.5B*,)"/8%6 6=&)&=+%)3%;!"B*,)"/8%+/,%",>"$;WX=8%%,$/"&%54>"$%,$?./"(/3%5+//,'%%.5*)1%,,)%(+%,$'%,2>*+$6!" (>(//.+%,1(%"$//,X=6===5./'%"6H%(.%'%">?$%?./"(/3%+/5&+//,6B./'%"2.%'%"%,(>(4*"$>>$ +>"%"%"+%,1%"6A%.$5./'%"2%+%,1(%"4%(./"$%"&>,3$%"'>>,$%5*)1%,?./"(%"6C//)%"%">>35(%" 3%2%*,$%8%($%4/"$6T/2,)%155./'%"'%,+%,1(%"$%5*)1%,,)%(5(%"3%.5(>(5*)1%,6!"$%:/2,)%1+/5 4%(4%%(%"3%'//,.)016H*)55./'%"+%,1(%/.51>1E2%$)%"$%>:1)"$%,8%)50%)"%">84%(4*)5'/"$%?./"(%,6D%?./"(%,+/5$%%)3%"//,'/"$%?./"(/3%%"$%5./'%"6B./'%"+%,$%"3%2,/"$8%,1(%" 8>%5(%"$%?./"(%,3%4>>,&/8%"E$//,&>,3$%"$%>?&)94(%,5'>>,6O)0:5(,/::%"&>/.5&+%%?5./3%" 1+/8%"'//1'>>,>??./"(/3%56B./'%"4/"$%.+%,$./"3%()0$4%%.3%+>>"3%'>"$%")"G*,>?/6S//,./"3&//8$,>"3)"G*,>?/4%()$%%$>>,$/(5./'%"4/"$%.%"5./'%,")0>"8%"5%.)01+/,%"6H%(2>%1!"$"%"&'()*+$,,-.,-5?%%.$%4)%,2)0%%"2%./"3,)01%,>.6!"$%1>.>")%5&%.:(,>11%"$%?./"(%,5 %"1>>?.)%$%"&)94%,")%(5'/"//"6 6=23%)*&-%)&*&2+%-) -)%(>?/..%?./"(/3%53)"34%(%,+,%%$//"(>%6A%%.?./"(%,5&>,3$%"3>%$'>>,4*"5./'%"6S//,>? 5>88)3%?./"(/3%5+/54%(.%'%"&>',%5%.)01$/(5./'%"?,>2%%,$%"(%>"(5"/??%"67.5&%3%'>"$%" +%,$%"E1,%3%"&%$%$>>$5(,/:6I"(5"/?(%5./'%"'%,5(>?(%"&)94)"4%(>%,+>*$%"?,>2%%,$%"$//, (%>'%,.%'%"6@,>%?0%5>"(5"/?(%5./'%"5()94((%"$>,?0%5)"$%>%,+>*$%"'/"B*,)"/8%6C)0+%,$%" S/,,>"53%">%8$6S/,,>"5')%.%"?./"(/3%5//">?&>%1"//,+/?%"5%"'>%$5%.%">88%%,5./'%" (%2%',)0$%"6B(%%$58%%,5./'%"1+/8%")">?5(/"$6G"?./"(/3%5+/,%">>1/../"3")%(8%%,&> +)"5(3%'%"$/.5',>%3%,6A/"/:;Y==1+/8$%/"()5./'%,")02%+%3)"3)"G*,>?/>?6G%"G"3%.5%,%94(%, '>"$$/(%%">"(5"/?(%5.//:")%((%,*34>%:$%"//,$%?./"(/3%6!";Y<Z+%,$$%5./'%,")0/:3%594/:( ;0*.)')%,%"&)04%([%()[>():%%5(6I>1)"-%$%,./"$+>,$($%5./'%,")04%,$/94(6!"785(%,$/8)5%%" 8>"*8%"($/(4%,)""%,(//"$%%..%"$%'/"4%(5./'%,")0'%,.%$%"6 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 3 van 10

6 Brandaan samenvatting groep 6 Mijn Malmberg <;.0==) 8D7 D%R%5(L!"$)594%N>8?/3")%6G%"'%,%")3)"3'/"1>>?.)%$%"$)%4/"$%. $,%'%")"7:,)1/%"78%,)1/6 2+%-) S%"5%"$)%4%(%)3%"$>8&)0"'/"/"$%,%8%"5%"6B./'%"+%,$%" 3%1>94(%"'%,1>94(6\%+/55.//:(>(//"0%$>>$6 7>.%E%, G%"1>.>")%'/"-%$%,./"$6N*,/V/>)5%%"%)./"$'>>,$%1*5('/" 78%,)1/6I?N*,/V/>'%,&/8%.$%%"'%,1>94($%R!N5./'%"6 :>.0)%$ G%"1>.>")%'/"-%$%,./"$)"C*)$L78%,)1/6!"B*,)"/8%'%,2>*+$%" 5./'%"'>>,/.5*)1%,,)%(%"(/2/16 9,+,)0 G%"3%2)%$>'%,&%%$/(+/5'%,>'%,$$>>,%%"G*,>?%%5./"$6 =+%)3%; Q>%,%"2%$,)0:)"%%"1>.>")%6G%"?./"(%,+/5$%2//56B./'%" +0BF23.%F G%".)94/8%.)01%5(,/:6Q)0'>>,2%%.$&+%%?5./3%"6 G%..,)2 G%"3,>%?>"(5"/?(%5./'%")"B*,)"/8%6S/,,>"5.%%:$%")"4%( >%,+>*$6 %)302+%-.)0BA?;0); G%"3,>%?8%"5%"$)%?,>(%5(%%,$%(%3%"$%5./'%,")06C%'>"$%"$/( )%$%,%%"3%.)01+/56 H30&H,30 ;0*.)FB*,)"/8%,5%"-%$%,./"$%,5')%,%">?$%&%:%%5($/3$% Malmberg, s-hertogenbosch blz. 4 van 10

7 STAP 2 Begrippen WIC De West-Indische Compagnie. Een vereniging van kooplieden die handel dreven in Afrika en Amerika. slaven Mensen die het eigendom zijn van andere mensen. Slaven werden gekocht en verkocht. Je was slaaf tot aan je dood. Curaçao Een kolonie van Nederland. Curaçao is een eiland voor de kust van Amerika. Op Curaçao verzamelde en verkocht de WIC slaven. Suriname Een kolonie van Nederland in Amerika. In Suriname verbouwden slaven vooral suikerriet en tabak. kolonie Een gebied overzee dat was veroverd door een Europees land. plantage Boerenbedrijf in een kolonie. Een planter was de baas. Slaven verbouwden er bijvoorbeeld suikerriet, tabak, katoen of koffie. lijfstraf Een lichamelijke straf. Bijvoorbeeld zweepslagen. Marrons Een groep ontsnapte slaven in Suriname. Marrons leefden in het oerwoud. antislavernij beweging Een groep mensen die protesteerde tegen slavernij. Ze vonden dat iedereen gelijk was. Keti Koti 1 juli: Surinamers en Nederlanders vieren op deze feestdag de afschaffing van de slavernij. Ga naar STAP 2 in je werkboek nu

8 thema 2 Samenvatting Dit weet ik nu Brandaan 6 samenvatting Malmberg s-hertogenbosch _strips.indd :33:35

9 Brandaan samenvatting groep 6 Mijn Malmberg!"$%&I&D)*>23.0&0)&J*.+%)* :%$)-%330); :3,,$&0)&"3&9,)0)9.0B9 -/$/($%T,/"5%")";Y;X'%,5./3%"+/,%"E+%,$R)..%8!$%")%*+%1>")"3'/"-%$%,./"$EQ%.3)K%" O*]%82*,36H)0+).$%4%('%,/,8$%3%2)%$+%%,+%.'/,%"$8/1%"6-%$%,./"$8>%5()"$*5(,)/.)5%,%"E "%(/.5G"3%./"$6!"G"3%./"$+/5$%5(>>88/94)"%*)(3%'>"$%"E$)%3,>(%8/94)"%51>"//"$,)0'%" $>>,8)$$%.'/"5(>>81,/94(6B(>>81,/94(1>"%"%,3)%2,>""%"/.5+)"$%"+/(%,1,/94('%,'/"3%"6 B(>>88/94)"%55(>"$%")"3,>(%:/2,)%154/..%"E+//,?,>$*9(%"")%(8%%,8%($%4/"$E8//,8%( 8/94)"%5+%,$%"3%8//1(6I83,>"$5(>::%"%"%)"$?,>$*9(%"(%1*""%"'%,'>%,%".)%(R)..%8! +%3%"E1/"/.%"%"5?>>,.)0"%"//".%33%"6D%1/"/.%".)%?%"'/"4%(&*)$%""//,4%(">>,$%"6!";YZ^,%%$>>1$%%%,5(%5(>>8(,%)")"-%$%,./"$6D%")%*+%)"$*5(,)%'%,/"$%,$%4%(.%'%")"-%$%,./"$F 4%(./"$594/?'%,/"$%,$%%">>1$%8/")%,+//,>?8%"5%"+%,1(%"%"+>>"$%"6H%(&*)$%"+/5 >"(%',%$%">'%,1>")"3R)..%8!E8%"5%"'>"$%"$/(4%(">>,$%"+%,$'>>,3%(,>11%"6H%([>")"1,)01 $%,-%$%,./"$%"')%.*)(%.1//,%"Q%.3)K+%,$%%"&%.:5(/"$)3./"$6 6-.%+&F%A.09)&!"-%$%,./"$+>>"$%"'%%.2>%,%"6!"$%+)"(%,8//"$%"'%,$)%"$%"&%+/(2)0$>>,(4*)52)0'>>,2%%.$ 3/,%"(%5?)""%">:5(>::%"(%+%'%"6D/(">%80%4*)5")0'%,4%)$6H/"$%./,%"1>94(%"$%5?*..%"'/" $%2>%,%">?%"'%,1>94(%"&%+%%,$>>,'>>,'%%.3%.$6U%]()%.+%,$'>>,/.3%8//1($>>,2>%,%")" U+%"(%E'/"$//,$/($//,>>1$%%%,5(%(%]()%.:/2,)%1%"1+/8%"6Q>%,%"+%,$%"/,2%)$%,56C%(,>11%" '/"4%(?./((%./"$"//,$%5(/$%"3)"3%")"$)%:/2,)%1%"+%,1%"6C%3)"3%")"1.%)"%4*)50%5)"$% 5(%$%"2)0$%:/2,)%1%"+>"%"6C%+%,1(%"%.1%$/3E5>85+%.;<**,6G,1+/8%"8%%,:/2,)%1%"F 8%(//.:/2,)%1%")"4%(+%5(%"%"5(%%"1>>.)"$*5(,)%)"4%(&*)$%"6!"->>,$LQ,/2/"(+%,$%"594>%"%" %"8%*2%.53%8//1(6D>>,$%")%*+%)"$*5(,)%+%,$-%$%,./"$,)01%,E8//,$/(3>.$/..%%"'>>, :/2,)%1%)3%"/,%"%"4/"$%./,%"6H%(.%'%"'/"$%/,2%)$%,5+/5&+//,%">"3%&>"$6A%%.3,>"$5(>::%" '>>,$%")%*+%)"$*5(,)%1+/8%"*)($%1>.>")%5E2)0'>>,2%%.$1/(>%"%"5(,>>?*)(B*,)"/8%E5(,>>? *)(N*,/V/>%",*22%,*)(I>5(L!"$)K6 H0)*.%.A0* D%:/2,)%1%"5(>"$%"">>)(5().%"$%+%,1$/3%"+/,%"./"36S%"5%"+%,1(%"&%5$/3%"?%,+%%1%" >>1_5"/94(56!"$%")%*+%:/2,)%1%"+%,1(%">>11)"$%,%"%">*$%8%"5%"6[)"$%,/,2%)$+/54%%. 3%+>>"E>*$%,54/$$%"4%(.>>"'/"$%1)"$%,%"">$)3>8(%1*""%".%'%"6[)"$%,%"$%$%"&+//, +%,12)03%'//,.)01%8/94)"%56G,3%2%*,$%"'%.%>"3%.*11%"8%(8/94)"%5%"8%"5%"+%,$%"&)%1 '/"4%(+%,1%"8%(3%'//,.)01%5(>::%"6!";YW`1+/84%([)"$%,+%(0%'/"1/8%,.)$B/8*%.'/" H>*(%"6H%(+/5'>>,(//"'%,2>$%">81)"$%,%">"$%,$%(+//.:0//,)":/2,)%1%"(%./(%"+%,1%"6 S//,$%+%(+%,$")%(3%9>"(,>.%%,$%"'>>,1)"$%,%"$)%>?4%(./"$+%,1(%"E3>.$$%+%(")%(6G, 1+/8%%"9>88)55)%$)%>"$%,&>%1$%%$"//,$%+/"(>%5(/"$%")"$%:/2,)%1%"6D%9>"9.*5)%5+/,%" 594>11%"$6D//,>81+/8%,%%"")%*+%+%($)%+%,1%"'>>,1)"$%,%">"$%,$%(+//.:0//,4%.%8//. '%,2>>$6D%,%3%,)"3.%3$%"*>>12>%(%5>?//":/2,)%15%)3%"/,%"$)%&)944)%,")%(//"4)%.$%"6 :/2,)%1%"6 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 5 van 10

10 Brandaan samenvatting groep 6 Mijn Malmberg <;.0==) 80++$&D [>")"3'/"4%([>")"1,)01$%,-%$%,./"$%"6H)0.)%(1/"/.%"3,/'%"%" +%3%"//".%33%"6G"4)0&>,3$%'>>,)"$*5(,)%)"4%(1>")"1,)016 23,,$$%@"0) G%"8/94)"%$)%')/5(>>8/"$%,%/??/,/(%"1/"./(%"+%,1%"6D>>,$% 5(>>88/94)"%1>"$%"8%%,5?*..%"3%8//1(+>,$%"6G"5"%..%,6 F%A.09 G%",*)8(%+//,8%"5%"+%,1(%"8%(8/94)"%56 9%)%%+ G%"$>>,8%"5%"3%3,/'%"+/(%,+%36[/"/.%"&)0"/.()0$&>,%94( 8>3%.)016D/"1*""%"594%?%"5"%..%,'/,%"6 ">02)0B-."0* R%,1$/((4*)58%($%4/"$%"+%,$3%$//"6Q)0'>>,2%%.$4%(5?)""%" '/"+>.(>($,//$6 0)*> %:/2,)%1%"2)0%.1//,6D%594>%")"$*5(,)%&)0"/..%:/2,)%1%"+//, 594>%"%"+>,$%"3%8//1(6 ;.,)*23,F G%"5(>:$)%0%">$)34%2(>8)%(5/"$%,5'/"(%8/1%"6I8./1%"5(% 8/1%"4%20%2)0'>>,2%%.$1/(>%"">$)36[/(>%")5%%"3,>"$5(>:6 90)*.%.A0* R%,1$/($>>,1)"$%,%"+>,$(3%$//"6 90)*.?3B&-%)&& 5%)&(,>3) R%($)%1)"$%,%">"$%,$%(+//.:0//,'%,2>>$>8)":/2,)%1%"(% +%,1%"6D%+%(+/52%$/94($>>,1/8%,.)$A/"H>*(%"6 +.=+0@"3?3 R%(+//,)"5(>"$$/(/..%1)"$%,%"(*55%"&%'%"%"(+//.:0//,"//, 594>>.8>%5(%"6 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 6 van 10

11 STAP 2 Begrippen Willem I Koning van het Koninkrijk der Nederlanden. Hij liet kanalen graven en wegen aanleggen. En hij zorgde voor industrie in het koninkrijk. stoommachine Een machine die via stoom andere apparaten kan laten werken. Door de stoommachine konden meer spullen gemaakt worden. En sneller. fabriek Een ruimte waar mensen werkten met machines. kanaal Een door mensen gegraven waterweg. Kanalen zijn altijd zo recht mogelijk. Dan kunnen schepen sneller varen. huisnijverheid Werk dat thuis met de handen werd gedaan. Bijvoorbeeld het spinnen van wol tot draad. industrie Alle fabrieken bij elkaar. De schoenindustrie zijn alle fabrieken waar schoenen worden gemaakt. grondstof Een stof die je nodig hebt om iets anders van te maken. Om lakens te maken heb je bijvoorbeeld katoen nodig. Katoen is een grondstof. kinderarbeid Werk dat door kinderen wordt gedaan. kinderwetje van Van Houten Wet die kinderen onder twaalf jaar verbood om in fabrieken te werken. De wet was bedacht door kamerlid Van Houten. leerplichtwet Wet waarin stond dat alle kinderen tussen zeven en twaalf jaar naar school moesten. Ga naar STAP 2 in je werkboek nu

12 thema 3 Samenvatting Dit weet ik nu Brandaan 6 samenvatting Malmberg s-hertogenbosch

13 Brandaan samenvatting groep 6 Mijn Malmberg!"$%&K&4&!?*&8.+*,,.+,; :%$)-%330); 6).>23&0)&4>032+%)*&!";^;Y+/5"/')%,0//,$%G%,5(%R%,%.$>>,.>3'>>,2)06D*)(5./"$E$)%$%>>,.>32%3>""%"+/5E8>%5( %">,8%4%,5(%.2%(/.)"3%"$>%"6D*)(5./"$,//1(%)"%%"$)%?%9,)5)56D%8%"5%")"D*)(5./"$+/,%" +>%$%"$>?$%,%3%,)"3$)%4%('%,$,/34/$3%(%1%"$%"$%>>,&//1+/5'/"$%?,>2.%8%"67$>.: H)(.%,5?%%.$%>?$%&%3%'>%.%"5)"6H)02%.>>:$%'/"D*)(5./"$+%%,%%"(,>(5%"5(%,1./"$(%8/1%" %"%%"%)"$%(%8/1%"//"$%/,8>%$%6D%-BD7J+%,$$%3,>>(5(%?/,()0'/"D*)(5./"$6D%.%$%" '/"$%-BD7J">%8$%"&)94"/&)_567.5"%.+%,$%"/"$%,%?>.)()%1%?/,()0%"'%,2>$%"6H)(.%,(,>1/..% 8/94("//,&)94(>%6H)(.%,'>"$4%(D*)(5%'>.14%(2%5(%'>.1>?//,$%6\>$%"+/,%")"&)0">3%" 8)"$%,+//,$)3%">>1$%>>,&//1'/"$%%..%"$%)"D*)(5./"$6U>%"$%"/&)_//"$%8/94(1+/8%"E +%,$%"%,$)59,)8)"%,%"$%+%((%")"3%'>%,$67""%T,/"1+/5%%"\>>$58%)50%*)(T,/"1:*,(/8S/)"6 U>%"$*)$%.)01+%,$+/($%+%((%"2%(%1%"$%"'>>,\>$%"E2%5.>>($%'/$%,'/"7""%8%(&)0"3%&)"(% '.*94(%""//,785(%,$/86 6,.+,;L H)(.%,+).$%'/"D*)(5./"$+%%,%%"3,>>(E8/94()3,)018/1%"6H)0'%,5(%,1(%4%(.%3%,%"2>*+$%$% +/?%")"$*5(,)%+%%,>?6!";^Z^')%.4%(D*)(5%.%3%,J>.%"2)""%"6G"3%./"$%"T,/"1,)01'%,1.//,$%" D*)(5./"$$%>>,.>36-%$%,./"$+).$%"%(/.5)"$%G%,5(%R%,%.$>>,.>3"%*(,//.2.)0'%"6S//,)"8%) ;^`=+%,$>>1-%$%,./"$//"3%'/..%"6H%(.%3%,2>>$">3+%%,5(/"$E8//,$%D*)(5%,5+/,%"5(%,1%,6 -/4%(2>82/,$%8%"(>?P>((%,$/83/:-%$%,./"$&)94>'%,6!"4%(2%3)"$/94(%"$%-%$%,./"$%,5 $/(4%(">3+%.8%%&>*'/..%"8%($%2%&%(()"36S//,/.5"%.1>"0%")%(8%%,&%33%">:594,)0'%" +/(0%+).$%E%"?)1(%"$%D*)(5%,5/..%5)"+/(2,*)12//,+/56D%.%$%"'/"$%-BQ+%,1(%"8%($% "/&)_55/8%"6G%"1.%)"%3,>%?8%"5%"'%,&%((%&)94(%3%"$%"/&)_56S//,$%8%%5(%"$%$%"")%(5E&%?,>2%%,$%"%,4%(2%5(%'/"(%8/1%"6I>14)%,1+/8%"+%((%"(%3%"\>$%"6S%"5%"*)(4%('%,&%( 4)%.?%"\>$%">8>"$%,(%$*)1%"6D%8%%5(%\>$%"$)%)"-%$%,./"$+>>"$%"E+%,$%">?3%?/1($>>, $%D*)(5%,56 (3&%@"3.">02 I>1'>>,7""%T,/"1%"4//,:/8).)%+%,$4%((%3%'//,.)016C%2%5.>(%">"$%,(%$*)1%")"%%",*)8(% /94(%,4%(2%$,)0:'/"'/$%,I((>T,/"167""%T,/"1+/5(>%";Z0//,6D%:/8).)%T,/"1$%%.$%4%( >"$%,$*)1/$,%58%(">3')%,/"$%,%\>$%"6B/8%".%'%")"&>_"1.%)"%,*)8(%E2/"3&)0"%"">>)("//, 2*)(%"8>3%"+/54%%.8>%).)0167""%'>"$(,>>5()"4%(594,)0'%")"4//,$/32>%16C%+).$%./(%, 594,)0:5(%,+>,$%"6I?`/*3*5(*5;^``+%,$4%(>"$%,$*)1/$,%5'%,,/$%"67..%>"$%,$*)1%,5+%,$%" >?3%?/1(%""//,%%"9>"9%"(,/()%1/8?/:3%'>%,$67..%%"'/$%,I((>>'%,.%%:$%$%>>,.>36S)%?@)%5E $)%$%>"$%,$*)1%,5/.()0$4/$3%4>.?%"E3/:I((>$%$/32>%1%"'/"7""%E$)%&%4/$3%'>"$%")"4%( /94(%,4*)56I((>T,/"12%5.>>(4%($/32>%1(%?*2.)9%,%"6H%(+%,$+%,%.$2%,>%8$6 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 7 van 10

14 Brandaan samenvatting groep 6 Mijn Malmberg U)0$+//,)"4%(%,35.%94(3//(6-/$%G%,5(%R%,%.$>>,.>3,//1(% D*)(5./"$)"%%"9,)5)56 1*,+F&(03+. O%)$%,'/"$%"/&)L?/,()06H)0?,>2%%,$%$%8%"5%"">32>&%,(%8/1%" "/$%G%,5(%R%,%.$>>,.>36H)0+).$%'/"D*)(5./"$+%%,%%"8/94()3./"$8/1%"6H)0+).$%$%\>$%"*)(D*)(5./"$+%34%22%"6 )%/0M2 O%$%"'/"$%?/,()0'/"H)(.%,6D%"/&)_51,%3%"$%8/94()"D*)(5./"$6 7"$%,%?/,()0%"+%,$%"'%,2>$%"6 N,*) A>.1+//,'/"$%8%"5%")"4%%.G*,>?/+>>"$%"6\>$%"1,%3%"'/" H)(.%,$%594*.$'/"/..%5+/(8)53)"3)"D*)(5./"$6 1))&O.%)9 \>>$58%)50%$/(()0$%"5$%U+%%$%R%,%.$>>,.>38%(4//,:/8).)% >"$%,$>>1)"4%(/94(%,4*)56H%(/94(%,4*)5+%,$>"($%1(%"7""%5()%,: )"%%"9>"9%"(,/()%1/8?67""%5$/32>%1+%,$+%,%.$2%,>%8$6!?*&8.+*,,.+,; I>,.>3)"$%+%,%.$'/";^Z^(>(;^`X6 A/330); U)0$$/($%D*)(5%,5$%2//5+/,%")"-%$%,./"$6D%2%&%(()"3$**,$% '/";^`=(>(;^`X6 &)((%"6O)$&)0"'/"4%('%,&%(+/54%%.3%'//,.)016,)*.*>09) \%'%,5(>??%"'>>,$%D*)(5%,56 %@"3.">02 D%594*).?.//(5)"I((>T,/"152%$,)0:+//,7""%T,/"1%"4//,:/8).)% [/8?+//,)"\>$%"%"(%3%"5(/"$%,5'/"H)(.%,+%,$%">?3%5.>(%"6D% 8%%5(%8%"5%">'%,.%%:$%"4%(9>"9%"(,/()%1/8?")%(6 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 8 van 10

15 STAP 2 Begrippen crisis Tijd waarin het erg slecht gaat. Na de Eerste Wereldoorlog raakte Duitsland in een crisis. Adolf Hitler Leider van de nazipartij. Hij probeerde de mensen nog bozer te maken na de Eerste Wereldoorlog. Hij wilde van Duitsland weer een machtig land maken. Hij wilde de Joden uit Duitsland weg hebben. nazi s Leden van de partij van Hitler. De nazi s kregen de macht in Duitsland. Andere partijen werden verboden. Joden Volk waarvan mensen in heel Europa woonden. Joden kregen van Hitler de schuld van alles wat mis ging in Duitsland. Anne Frank Joods meisje dat tijdens de Tweede Wereldoorlog met haar familie onderdook in het achterhuis. Het achterhuis werd ontdekt en Anne stierf in een concentratiekamp. Annes dagboek werd wereldberoemd. Tweede Wereldoorlog Oorlog in de wereld van 1939 tot bezetting Tijd dat de Duitsers de baas waren in Nederland. De bezetting duurde van 1940 tot verzet Groep mensen in Nederland die alles deed om de Duitsers dwars te zitten. Lid zijn van het verzet was heel gevaarlijk. onderduiken Je verstoppen voor de Duitsers. achterhuis De schuilplaats in Otto Franks bedrijf waar Anne Frank en haar familie waren ondergedoken. concentratiekamp Kamp waarin Joden en tegenstanders van Hitler werden opgesloten. De meeste mensen overleefden het concentratiekamp niet. Ga naar STAP 2 in je werkboek nu

16 thema 4 Samenvatting Dit weet ik nu Brandaan 6 samenvatting Malmberg s-hertogenbosch _strips.indd :33:44

17 Brandaan samenvatting groep 6 Mijn Malmberg!"$%&P&8+-%%.3&0)&J*.+%)* :%$)-%330); 5%)&%.$&)%%.&.0B9!";^`X+%,$-%$%,./"$2%',)0$6D%>>,.>3+/5'>>,2)0E8//,$%%..%"$%">3")%(6H*)&%"E+%3%"%" :/2,)%1%"+/,%"'%,+>%5(6!"$%+)"1%.5+/5">3")15(%1,)03%"6G,8>%5(4/,$3%+%,1(+>,$%"//" $%+%$%,>?2>*+6Q%./"3,)01+/5'>>,/.>8$%4/'%"'/"P>((%,$/8+%%,(%4%,5(%..%"6G,+%,$%">>1 5"%.'%%.3>%$1>?%4*)&%"3%2>*+$6 D%,%3%,)"3',>%3//")%$%,%%")"4%(./"$>8%%"5(%%"(0%2)0(%$,/3%"6D%8%"5%"+%,1(%"4/,$E 8//,1,%3%"+%)")3.>>"6D/(+/5">$)3>8$%%9>">8)%>?3/"3(%4%.?%"6@%&)""%"8>%5(%" &*)")3$>%"E4%(.%'%"+/55>2%,6S>%$%,5&>,3$%"(4*)5'>>,$%1)"$%,%"6A/$%,5+%,1(%"&%5 $/3%"?%,+%%1%"'%,$)%"$%"4%(3%.$6I8(+//.:**,1+/8%"&%(4*)5>8(%%(%"6[)"$%,%" 8>%5(%"3%4>>,&/8%"E(4*)5%">?594>>.6-/594>>.()0$8>%5(%"&%(4*)58%%4%.?%"6_57'>"$5.*)5(%,$%4%(4%.%3%&)""//,',>.)01%?,>3,/88/_5>?$%,/$)>6R)..%8D,%%5+/58)")5(%,L?,%5)$%"(6 H)0+%,$A/$%,(0%D,%%53%">%8$E>8$/(4)0$>>,8)$$%.'/"5>9)/.%+%((%"/.5$%7IR%"$% +%,1.>>54%)$5+%(&>,3$%'>>,$%>*$%,%"%"/,8%")"4%(./"$6 4& P>"$;^<=1,%3%"$%8%"5%")"-%$%,./"$8%%,3%.$6D/"1&)0$%'>"$5('/"$%3/52%.3)"34%( %9>">8)5948%(-%$%,./"$2%(%,6S%"5%"1,%3%"8%%,3%.$'>>,.*]%$)"3%"6C>/.5/??/,/(%"$)%4%( &+/,%+%,1)"4*)5'>>,8>%$%,58/11%.)01%,8//1(%"F$%+/58/94)"%E5(>:&*)3%,%"$%1>%.1/5(6 S//,>>1'>>,%%"(%.%')5)%6I?M>1(>2%,;^X;+/5$%%%,5(%(%.%')5)%L*)(&%"$)"3)"-%$%,./"$6P>"$ ;^<=4/$$%"/.;8).0>%"8%"5%")"-%$%,./"$%%"(%.%')5)%6D%(%.%')5)%'%,/"$%,$%4%(.%'%"(4*)5E 8//,>>1$%5/8%".%')"36!"4*)&%"1+/8%"2/"15(%..%">85/8%"(%.%')5)%(%1)01%"%">?4%(+%,1?,//((%"8%"5%">'%,+/(&%3%&)%"4/$$%"6D>>,$%(%.%')5)%8//1(%"8%"5%"1%"")58%($%,%5( '/"$%+%,%.$E&%4>>,$%"/"$%,%8%")"3%"6G,+/,%">"3%'%%,(+)"()3**,?%,+%%1?,>3,/88/_5 >?(%.%')5)%6H%(&%((%8%"5%"//"4%($%"1%"6S%"5%"1,%3%">>18%%,',)0%()0$F$>>,$%")%*+% /??/,/(%"+/58>%$%,8)"$%,()0$1+)0(//"4%(4*)54>*$%"%"'/$%,5+%,1(%"")%(8%%,>?&/(%,$/36 S%"5%"5?//,$%"8)"$%,E8//,1>94(%"%%"/*(>%"8//1(%"*)(5(/?0%5>:3)"3%">?'/1/"()%6 N,);&)&*&A%%2!";^<=+/,%"%,0>"3%,%"$)%$%>>,.>3")%(4/$$%"8%%3%8//1(E&>/.54*">*$%,56C%&/3%" 4>%4/,$4*">*$%,5+%,1(%"E)"4*"',)0%()0$"//,$%1%,13)"3%"%"/..%,.%)>"3%594,%'%",%3%.5 3%4>>,&//8$%"6S//,$%&%0>"3%,%"+).$%"%%"/"$%,.%'%"6->&%85+/,%"0>"3%,%"$)%"/594>>. >:+%,1()0$+/(,>"$4)"3%"%">?2,>88%,5,%$%"6C%4/$$%"./"34//,%"$,>%3%"/"$%,%1.%$)"3 >8%,'>>,/.")%(&>*)((%&)%"/.54*"2*,3%,.)01%E2,/'%>*$%,56G%"/"$%,%3,>%?0>"3%,%"+/,%"$%?,>'>_56C%+).$%"$>>,8)$$%.'/".*$)%1%/9()%5'>.+/55%"%"*)($/3%"%"//"4%($%"1%"&%((%">'%, (4%8/_5/.58).)%*'%,'*).)"36A/"/:;^W=1+/8$%4)??)%2%+%3)"3>?6H)??)%5+).$%"'>>,/.',)04%)$E ',%$%%".)%:$%6S*&)%1+/5'>>,4%"4%%.2%./"3,)016!"$%0/,%"&%5()3%"&%'%"()38//1(%"0>"3%,%" /"$%,%1%*&%5$/"4*">*$%,5E&%8//1(%"4*"%)3%",%3%.56S%)50%5+%,$%"")%(8%(%%"8>%$%,E 8//,3)"3%"5(*$%,%")"%%"/"$%,%5(/$6B(%..%"3)"3%"5/8%"+>"%")"?.//(5'/"(,>*+%"6A,>*+%" 3)"3%"+%,1%"%"$%(/1%")"4*)5+%,$%"'%,$%%.$6 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 9 van 10

18 Brandaan samenvatting groep 6 Mijn Malmberg <;.0==)?*.,=A,>? D%()0$"/$%U+%%$%R%,%.$>>,.>36-%$%,./"$8>%5(>?")%*++>,$%" >?3%2>*+$6 2,A. C*)")36-/$%>>,.>3.%%:$%"$%8%"5%"">3./"34%%.5>2%,E&>"$%,.*]%6 80++$&4.2 S)")5(%,L?,%5)$%"('/""%("/$%U+%%$%R%,%.$>>,.>36H)0+).$%$/( )%$%,%%"&*)")3.%%:$%6H)02%$/94($%7IR%"$%+%,1.>>54%)$5+%( %8%"%I*$%,$>85+%(6D%&%+%(&>,3(%,'>>,$/(/.50%(%>*$2%"( >8(%+%,1%"E0%(>943%.$1,)03('/"$%,%3%,)"36?.9+,,2"0*2?3 D%&%+%(&>,3(%,'>>,$/(0%3%.$1,)03('/"$%,%3%,)"3/.50%3%%" 2//"1*"(')"$%"6 +>Q -.0B&30B* D%()0$$/(0%")%(4>%:((%+%,1%">:"//,594>>.4>%:((%3//"6 ),/$ G%"3,>%?0>"3%,%")"$%0/,%"&%5()3$)%'%%.>?5(,//(,>"$4)"36 ->&%85,%$%"8%%5(/.>?%%"2,>88%,6 =.,-, G%"3,>%?0>"3%,%")"$%0/,%"&%5()3$)%8%"5%"//"4%($%"1%"+).$% &%((%"6C%2%$/94(%"+).$%%"3,/??)3%/9()%56A>>,/.)"785(%,$/86 "0==0 G%"3,>%?0>"3%,%")"$%0/,%"&%'%"()3$)%+).$%$/()%$%,%%")"',%$%E.)%:$%%"',)04%)$.%%:$%6 Malmberg, s-hertogenbosch blz. 10 van 10

19 STAP 2 Begrippen wederopbouw De tijd na de Tweede Wereldoorlog. Nederland moest opnieuw worden opgebouwd. sober Zuinig. Na de oorlog leefden de mensen nog lang heel sober, zonder luxe. Willem Drees Minister-president van net na de Tweede Wereldoorlog. Hij wilde dat iedereen zuinig leefde. Hij bedacht de AOW en de werkloosheidswet. AOW Algemene Ouderdomswet. Deze wet zorgt ervoor dat als je te oud bent om te werken, je toch geld krijgt van de regering. werkloosheidswet Deze wet zorgt ervoor dat je geld krijgt van de regering als je geen baan kunt vinden. luxe Dingen die je niet nodig hebt, maar die wel leuk of fijn zijn. vrije tijd De tijd dat je niet hoeft te werken of naar school hoeft te gaan. nozem Een groep jongeren in de jaren zestig die veel op straat rondhing. Nozems reden meestal op een brommer. provo Een groep jongeren in de jaren zestig die mensen aan het denken wilde zetten. Ze bedachten wilde en grappige acties. Vooral in Amsterdam. hippie Een groep jongeren in de jaren zeventig die wilde dat iedereen in vrede, liefde en vrijheid leefde. Ga naar STAP 2 in je werkboek nu

20 thema 5 Samenvatting Dit weet ik nu Brandaan 6 samenvatting Malmberg s-hertogenbosch _strips.indd :33:48