Schokland Werelderfgoed Kijktocht voortgezet onderwijs

Transcriptie

1 Schokland Werelderfgoed Kijktocht voortgezet onderwijs Opdracht 1 Bij de tekst Schokland Werelderfgoed op de grond. 1a. Deze luchtfoto is gemaakt rond Toen was Schokland nog echt een eiland. Waarom tegenwoordig niet meer? Bedenk het zelf. Opdracht 2 Bij de lampion Prehistorie 2a. In de prehistorie was het IJsselmeergebied een groot moerasgebied. We weten dat daar toen mensen woonden. Wanneer was dat? Zoek het op in de 1b. Schokland staat sinds 1995 op de Werelderfgoedlijst. Dat is een lijst met bijzondere plekken en gebouwen over de hele wereld. Waarom is Schokland op de lijst gezet? Zoek in de tekst naar de redenen. Noem er 2. Reden 1: Reden 2: 1c. Waarom is het belangrijk dat plekken als Schokland op de Werelderfgoedlijst komen, denk je? Kies er 1,2 of 3. o Omdat ze dan worden beschermd, onderhouden en bewaard voor de toekomst. o Omdat cultuurliefhebbers dan weten waar ze zulke plekken kunnen vinden. o Omdat die plekken dan over de hele wereld bekend raken. 1d. Bekijk (vanaf hier!) de enorme foto die achteraan in de tentoonstelling hangt. Je ziet Schokland aan de horizon liggen. De foto is genomen vlak na de drooglegging van de Noordoostpolder. Leg uit waaraan je dit kunt zien. 2b. Bekijk de twee foto s op de lampion. Je ziet er archeologen aan het werk. Ze graven in de bodem op zoek naar resten uit het verleden. Waarom doen ze dat, denk je? Kies er 1. o Omdat er kostbare voorwerpen tussen zitten die veilig opgeborgen moeten worden. o Omdat die resten hen meer vertellen over de mensen van vroeger. o Om mooie voorwerpen te zoeken voor in museum Nieuw Land. 2c. Lees in de tekst welke archeologische vondsten gedaan zijn. Wat weet je nu over de leefwijze van de prehistorische mens? 2d. Tussen welke twee belangrijke prehistorische culturen is een verband ontdekt, bij de opgravingen rond Schokland? Zoek het op in de

2 Opdracht 3 Bij de lampion Zeeweringen 3a. De bodem van Schokland bestond vooral uit veen; een heel vochtige grondsoort. Schokland stak niet ver boven het water uit. Wat heeft men in de Middeleeuwen gedaan waardoor het eiland nog lager kwam te liggen? Zoek het op in de 3b. De zee knabbelde steeds stukjes van het laaggelegen eiland af. Bij stormvloed zelfs grote stukken! Wat deed men vanaf ongeveer 1250 om deze landafslag te voorkomen? 4c. De bewoners van Schokland werden Schokkers genoemd. Leg uit dat dit zowel een scheldwoord, als een gewone benaming is. Gebruik de tekst op de lampion als bron. Het is een scheldwoord omdat Het is een gewone benaming omdat 4d. Tussen de terpen waren loopplanken gemaakt. Je ziet er in de tentoonstelling ook eentje. Wat is de benaming van zo n loopplank? Zoek het op in de 3c. Wat deed men vanaf 1600 om de landafslag tegen te gaan? 3d. De oplossing uit vraag 3c leek een goede, maar werkte uiteindelijk toch niet. Waarom niet? Opdracht 4 Bij de lampion Terpen 4a. Schokland werd steeds meer opgeslokt door de Zuiderzee. Tweehonderd jaar geleden was er niet veel meer over dan vier terpen. Die staken nog net boven het water uit. Wat zijn terpen? 4b. Op de terp Zuidpunt woonden geen mensen. De andere drie terpen waren wel bewoond. Zoek hun namen op op de tekening op de lampion Opdracht 5 Bij de lampion Handel en visserij 5a. Rond 1400 leefden de mensen op de terp Emmeloord vooral van de handel. Met hun schepen voeren ze naar allerlei Zuiderzeehavens. Welke producten verhandelden ze? Zoek het op in de 5b. Vanaf 1450 werd de visserij steeds belangrijker voor de bewoners van Schokland. Op welke vissoorten visten zij? 5c. Van 1795 tot 1813 hoorde Nederland bij Frankrijk. Hoe noemen we deze periode? 5d. De Franse overheersing is niet goed geweest voor de Nederlandse economie. Hoe merkte men dit op Schokland? Gebruik de tekst op de lampion als bron. 2

3 Opdracht 6 Bij de lampion Voeding 6a. De mensen op Schokland aten rond 1800 niet heel gevarieerd. Wat aten zij vooral? Zoek het op in de tekst 6b. De Schokkers aten ook vaak vis. Waarom is dit logisch? 6c. Waarom was akkerbouw niet mogelijk op het eiland? Zoek in de tekst naar 2 redenen hiervoor. Reden 1: Reden 2: 6d. Bekijk de kookpot op de foto. Hierin werd gekookt en gebakken. Op welke bijzondere manier werd dat gedaan? Opdracht 7 Bij de lampion Religie 7a. De mensen op Schokland waren heel religieus. Wat is een ander woord voor religie? Bedenk het zelf. 7b. Welke twee religies waren er op Schokland? 7c. Mensen van een andere religie trouwden soms met elkaar. Hoe noemden de Schokkers zo n gemengd huwelijk? 7d. Bekijk de foto van het gebouw op de lampion. Welke informatie geeft de tekst over het gebouw? Opdracht 8 Bij de lampion Vuurbaak 8a. Bekijk de foto met het schip erop. Links in de hoek zie je de vuurbaak van Schokland. Leg in eigen woorden uit wat een vuurbaak is. 8b. De vuurbaak stond op Ens, een deel van Schokland. Ens hoorde bij Overijssel. Schippers die een Overijsselse haven binnenvoeren moesten Enssergeld betalen. Wat gebeurde er met dat Enssergeld? Zoek het op in de 8c. Schokland was niet het enige eiland met een vuurbaak. Bekijk de landkaart op de lampion. Welk ander eiland in de Zuiderzee had er ook een? 8d. Deze twee vuurbaken waren voor de scheepvaart heel belangrijk. Waarom? Bedenk het zelf. Opdracht 9 Bij de lampion Armoede 9a. Rond 1800 had Schokland één van de grootste vissersvloten van de Zuiderzee. Bijna alle bewoners leefden van de visvangst. Dat is mooi, maar voor de vissers ook gevaarlijk. Waarom? o Omdat er overdag dan niemand op het eiland was om de huizen te bewaken. o Omdat er geen andere bron van inkomsten is als het slecht gaat met de visserij. o Omdat er kans bestaat op overbevissing. 3

4 9b. In 1838 besloot Overijssel om Schokland te helpen. Op welke manier? 9c. Waarom is deze hulpactie uiteindelijk niet gelukt? 9d. Bekijk de foto van de Kamper Courant uit In het stuk Nederlanders! wordt een oproep gedaan. Wat voor oproep? Opdracht 10 Bij de lampion Klederdracht 10a. Een ander woord voor klederdracht is streekdracht. Welke woorden hebben te maken met het dragen van klederdracht, denk je? O trots O traditie O individu O eigenwijs O vrolijkheid O modegevoelig O gezelligheid O keuze O groepsgevoel O gewenning O koppigheid O schaamte 10b. Bekijk de plaatjes op de lampion. Beschrijf de klederdracht van Schokland in je eigen woorden. - De mannen op Schokland dragen... - De vrouwen op Schokland dragen 10c. Een man bezoekt Schokland in Hij ziet dat de bewoners nog maar weinig klederdracht dragen. Ongeveer 30 jaar later, rond 1875, wordt het kleurenplaatje op de lampion gemaakt. Wat zien we op het plaatje, denk je? er precies heeft uitgezien. er misschien heeft uitgezien. er uitzag in d. Bedenk een reden waarom bijna niemand in Nederland meer klederdracht draagt. Opdracht 11 Bij de lampion Ontruiming 11a. In 1858 besloot de regering om Schokland te ontruimen. Het eiland werd steeds vaker overspoeld door de zee en er was grote armoede en hongersnood. Wie had de regering gevraagd om Schokland te ontruimen? Zoek het op in de 11b. De bewoners wilden niet van hun geliefde eiland weg. Maar de koning van Nederland, Willem III, was het met de pastoor eens. In 1859 werd Schokland ontruimd. En jij? Had jij ook voor ontruiming gekozen? O ja, want. O nee, want... 11c. In 1859 hadden alle Schokkers hun eiland verlaten. Dat is dit jaar precies 150 jaar geleden. Hoeveel mensen woonden er in 1859 nog op Schokland? 4

5 11d. De regering was bang dat de Schokkers terug zouden komen naar hun eiland. Welke maatregelen werden genomen om dat te voorkomen? Afrika Opdracht 12 Bij de presentatie Werelderfgoed 12a. Er zijn over de hele wereld bijzondere plekken of gebouwen die voor de mens belangrijk zijn geweest. Die plekken of gebouwen noemen we Werelderfgoed. Nederland heeft zeven van zulke Werelderfgoedplekken. Bekijk de panelen om de computers heen. Vul dan in: Azië Australië Op de Nederlandse Werelderfgoedlijst staan - een archeologisch monument, zoals Schokland. - bijzondere gebouwen, zoals en plekken met bijzondere gebouwen, zoals.. en... - een bijzonder gebied, zoals 12b. Ga naar de computer naast het paneel De Stelling van Amsterdam. Zoek in elk werelddeel een Werelderfgoedplek op. Amerika (bijvoorbeeld: natuurgebied, tempel, huis)..... Europa Nieuw Land Bezoekadres: Oostvaardersdijk 01-13, 8242 PA Lelystad Postadres: Postbus 73, 8200 AB Lelystad T (0320) F (0320) E info@nieuwlanderfgoed.nl I 5