Toetsprogramma. Wat is een toetsprogramma? Hoe een toetsprogramma ontwikkelen? 1. Zicht op alle evaluatie-activiteiten

Transcriptie

1 Toetsprogramma Wat is een toetsprogramma? Een toetsprogramma is meer dan de optelsom van alle evaluatie-activiteiten van een opleiding en meer dan een willekeurige mix van evaluatie-activiteiten. Van een toetsprogramma is pas sprake als de combinatie van evaluatie-activiteiten bewust en beargumenteerd is samengesteld, passend bij de visie, doelen en opbouw van de opleiding (groep of instelling). Evaluatie-activiteiten zijn complementair, vullen elkaar aan en zorgen voor de dekking van de gewenste kwaliteit, waaronder bv. validiteit: de dekking van alle beoogde competenties/ leerresultaten. Elke toets- of assessmentpraktijk is zo slechts een puzzelstukje van een groter geheel en hangt verticaal (via leerof evaluatielijnen) en horizontaal (in een bepaalde fase) samen met andere evaluatie-activiteiten. Ten slotte is een toetsprogramma deel van het curriculum en hangt zo nauw samen met het hele onderwijsleerproces: het geheel van toetsen is in lijn met de onderwijsleeractiviteiten. Hoe een toetsprogramma ontwikkelen? Afhankelijk van de afgesproken taken en verantwoordelijkheden van een toetscommissie, kan deze ofwel adviseren ten aanzien van het toetsprogramma ofwel betrokken worden bij de ontwikkeling ervan. Om een toetsprogramma te ontwikkelen, kan het handig zijn dat alle relevante actoren binnen een opleiding zicht hebben op alle evaluatie-activiteiten in de opleiding. Toetsprorgramma-ontwikkeling vindt idealiter plaats in samenspraak met medewerkers van de opleiding. Dat vergt overeenstemming en overleg en het over de grenzen kijken van de eigen opleidingsonderdelen om het geheel van het curriculum te zien. Voor men tot een onderbouwd toetsprogramma kan komen, is het dus belangrijk zicht te krijgen op de huidige situatie m.b.t. alle evaluatie-activiteiten (waarom, hoe, wie, wanneer, ). Dit kan als basis dienen voor de beschrijving van de gewenste situatie in het toetsprogramma. 1. Zicht op alle evaluatie-activiteiten Om zicht te krijgen op de huidige situatie inzake toetsing binnen de hele opleiding, is een inventarisatie of overzicht van alle evaluatie-activiteiten wenselijk. Daarom is een eerste stap het inventariseren van alle evaluatie-activiteiten die in de opleiding gebruikt worden, met daaraan gekoppeld de gewenste modaliteiten als doel, tijdstip, de beoordelaar, de feedback, de studielast. Om te inventariseren kan je een excell-sjabloon gebruiken. Hiervoor kan je bij alle docenten de nodige gegevens opvragen of je kan via een overlegmoment met alle docenten de nodige gegevens samenbrengen. Je kan je hiervoor inspireren op het sjabloon voor toetsinventarisatie dat je op deze website kan terugvinden. Om het invullen van het sjabloon te ondersteunen, worden senkele richtinggevende vragen meegegeven. Neem die vragen/aspecten op die belangrijk zijn voor je instelling/opleiding. Doel van het sjabloon is om per rij een evaluatie-activiteit binnen een opleidingsonderdeel weer te geven.

2 Algemene gegevens: Ø Wat is de naam van het opleidingsonderdeel/ evaluatie-activiteit binnen de opleiding? Indien een opleidingsonderdeel opgedeeld wordt in enkele onderdelen waaraan studiepunten worden gekoppeld dan dien je al deze onderdelen afzonderlijk weer te geven in de kolom. Ø In welk opleidingsfase wordt het opleidingsonderdeel aangeboden? Voor professionele bachelor opleidingen kan het de waarden 1 tot en met 3 aannemen. Voor de academische opleidingen kan het de waarden 1 tot en met 4 aannemen. Ø Hoeveel studiepunten worden toegekend aan het opleidingsonderdeel? Het aantal studiepunten is belangrijk voor het inschatten van de studielast voor de studenten. Eén studiepunt staat gelijk aan 25 à 30 studie-uren voor de student. Ø Kunnen er toleranties ingezet worden voor het betreffende opleidingsonderdeel? Kunnen er toleranties voor dit OPO worden ingezet? Voor het behalen van het diploma is het niet vereist dat een student slaagt voor alle onderdelen van het opleidingsprogramma. Voor een beperkt aantal opleidingsonderdelen kan een onvoldoende resultaat worden getolereerd. Tolereerbare onvoldoendes zijn beoordelingen van 8 of 9 op 20. Een student kan maximaal 10% tolereerbare onvoldoendes behalen op het geheel van feitelijk opgenomen studiepunten van de opleiding. De opleidingscommissie kan bepaalde opleidingsonderdelen aanwijzen waarvoor geen tolerantie wordt toegestaan, zij vermeldt deze opleidingsonderdelen in haar studiegids. Dit zal onder andere het geval zijn voor een stage of een afstudeerwerk. Er zijn bijgevolg twee antwoordmogelijkheden, namelijk ja of nee. Competenties/leerresultaten Ø Welke competenties/leerresultaten worden via deze evaluatie-activiteit geëvalueerd? Vul bovenaan de lijst met competenties/leerresultaten in die binnen de opleiding aan bod komen. Duid aan welke competenties/leerresultaten afgetoetst worden. Probeer hierbij realistisch te kijken naar wat effectief geëvalueerd wordt. Periode/tijdstip Het antwoord in de kolom periode is afhankelijk van twee richtinggevende vragen. Het antwoord op de eerste vraag bepaalt de deelkolom waarin je moet noteren. Het antwoord op de tweede vraag bepaalt de waarde die moet worden ingevuld in de deelkolom. Ø Tijdens welke periode/fase vindt het opleidingsonderdeel plaats? Ø Op welk tijdstip binnen het opleidingsonderdeel wordt er getoetst? - evaluatie tijdens de examenperiode; - evaluatie buiten de normale examenperiode; - partiële of permanente evaluatie met (afrondende) evaluatie tijdens de examenperiode; - permanente evaluatie (zonder evaluatie tijdens de examenperiode); - tijdsonafhankelijk;

3 Evaluatie-activiteit Ø Met welk doel wordt er geëvalueerd? Ø Welke specifieke evaluatie-activiteit(en) worden gebruikt? Ø In welke context vinden de evaluatie-activiteiten plaats? (werkcontext, campus, ICT, ), Feedback Ø Wat is de plaats van feedback bij de toetsing? - Kwantitatieve feedback = de terugkoppeling van het resultaat aan de student uitgedrukt in cijfers - Kwalitatieve feedback = woordelijke feedback waarbij de feedback onderbouwd wordt door feiten/voorbeelden, toekomstgerichte feedback gegeven. Beoordelaar/assessor Ø Wie zijn de beoordelaars/asssessoren? Studenten Selfassessment (SA): studenten beoordelen zichzelf Peerassessment (PA): studenten beoordelen elkaar Docenten Vakdocent (VD): de beoordeling gebeurt door de docent van het desbetreffende vak Docent ander vak (DAV): de beoordeling gebeurt door een docent van een ander vak binnen de opleiding (bv. presentatie voor het vak Psychologie wordt beoordeeld door de docent van het vak Nederlands) Docent andere opleiding (DAO): de beoordeling gebeurt door een docent van een andere opleiding binnen de instelling Externen Indien externen de beoordeling van de toetsen op zich nemen, dan dien je aan te geven hoeveel externen hieraan deelnemen Tijdsbesteding/studiebelasting Ø Hoeveel tijd besteed je aan de toetsing? Tracht hier een schatting te geven van de tijd die gespendeerd wordt aan toetsen. Er wordt hier een onderscheid gemaakt tussen het ontwikkelen, het afnemen, het beoordelen en de feedback geven aan de studenten. Ø Hoeveel tijd besteedt de student aan evaluatie? Breng de studiebelasting van de evaluatie-activiteit in kaart. 2. Analyseren, reflecteren, keuzes maken over de wenselijke situatie van een toetsprogramma in de opleiding Een toetsprogramma start met een beschrijving van de wenselijke situatie. Essentieel is het denken vanuit het geheel. Er zijn verschillende invullingen van een toetsprogramma mogelijk, en dat is geen eenvoudige opgave, maar biedt kansen voor onderwijsontwikkeling en samenwerking. Een toetsprogramma vergt overleg en afstemming met elkaar. Het doel van dit overleg is om zicht te krijgen op de verschillende evaluatie-activiteiten en de samenhang daartussen, zowel verticaal als

4 horizontaal. Afstemming en consensus bereiken over welke competenties/leerresultaten waar, wanneer en op welke manier geëvalueerd worden is één ding, het toetsprogramma effectief uitvoeren vraagt de nodige inspanningen van de hele opleiding. Zorg voor verantwoording (argumenten) om bepaalde keuzes te maken. Zorg dat de effectieve keuzes in de lijn liggen met de opleidingsvisie/uitganspunten en specifieke opleidingscontext. Organisatie Wanneer wordt er getoetst? Hoeveel toetsen worden er afgenomen? Gebeurt dit alles rekening houdend met de studielast voor de studenten? Zijn de gekozen evaluatie-activiteiten conform het aantal studiepunten verbonden aan het opleidingsonderdeel? Valt het toetsgebeuren binnen de organisatorische mogelijkheden van de opleiding/groep/factulteit/instelling? Relatie evaluatie-activiteiten en te ontwikkelen competenties/leerresultaten Welke leerinhouden en de daaraan verbonden competenties/leerresultaten worden waar getoetst? Hoe zijn de toetsen verdeeld over de competenties/leerresultaten van de opleiding? Worden al de competenties afgetoetst? Worden alle competenties/leerresultaten evenwichtig getoetst? Worden competenties/leerresultaten afzonderlijk dan wel geïntegreerd geëvalueerd? Wordt er evenredig gefocust op de verscheidene aspecten van de competenties (kennis, vaardigheden, attitudes) en een integratie van de drie vorige? Waar wordt meer gewicht aan gegeven? Evaluatie-activiteiten Welke evaluatie-activiteiten zijn het meest geschikt en komt dat tot uiting in het toesprogramma? Gebruikt men een variatie/mix aan evaluatie-activiteiten? Is er een (verticale) lijn en opbouw in evaluatie-activiteiten die overeenstemt met de het onderwijsleerproces? Zijn er evaluatieleerlijnen? Is er een (horizontale) samenhang in evaluatie-activiteiten? Samenhang van evaluatie-activiteiten binnen een opleidingsperiode? Welke evaluatie-activiteiten zijn het meest geschikt rekening houdend met het beroep en de visie van de opleiding/groep/hogeschool? Zijn de evaluatie-activiteiten voldoende gespreid over het volledige academiejaar/de volledige opleiding?

5 Beoordeling Is het totaal aantal toetsen haalbaar voor studenten (studielast)? Is het totaal aantal toetsen haalbaar voor docenten (tijdsbelasting)? Stemmen de gekozen evaluatie-activiteiten overeen met de opleidingsvisie? Wie zijn de beoordelaars (docenten, studenten, externen)? Wat is de wijze van beoordelen (self/peer/co, individueel/ in groep)? Er is voldoende afwisseling tussen de wijze van beoordelen? Is er sprake van een logische samenhang tussen inhoud, evaluatie-activiteit, wijze van beoordelen, tijdstip en beoordelaar? 3. Naar effectieve uitvoering en opvolging van het toetsprogramma Afhankelijk van de verschillen tussen de huidige en de gewenste situatie in het toetsprogramma, kan een actieplan opgesteld worden. Als dit grote veranderingen in het curriculum betekent, is dat geen proces van vandaag op morgen. Dan vraagt dit het nodige management en kan bv. via een project met duidelijke doelstellingen/ambities, verantwoordelijkheden/actoren, acties, tijdspad, kwaliteitszorg, tijd en middelen, opgezet en uitgevoerd worden. Meer weten en doen? Sluijsmans, D., Joosten-ten Brinke, D., & van Schilt-Mol, T. (2015). Kwaliteit van toetsing onder de loep. Antwerpen: Garant.