Module Toegepaste beplantingsleer

Transcriptie

1 Module Toegepaste beplantingsleer De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl Cert. no. CC /NL

2 Colofon Auteur Jan van Driel Redactie Barbara Capel Beeldverwerking Ontwikkelcentrum, Jan van Driel Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Bent u desondanks van mening dat we u hebben benadeeld, dan kunt u contact met ons opnemen. Eerste druk, Ontwikkelcentrum, Nederland info@ontwikkelcentrum.nl Internet: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum.

3 Inhoudsopgave Inleiding 5 Hoofdstuk 1 De functie van beplantingen Oriëntatie De schoonheid van de tuin De gezondheid van de gebruikers Biodiversiteit Footprint Beplantingsplan Relatie met de omgeving Samenvatting Opdracht 17 Begrippenlijst 17 Hoofdstuk 2 De groeiplaats Oriëntatie Grondsoort Structuur Zuurgraad of ph Zon of schaduw Samenvatting Opdracht 25 Begrippenlijst 26 Hoofdstuk 3 Houtachtige gewassen Oriëntatie Bomen Coniferen Heesters Hagen Samenvatting Opdracht 39 Begrippenlijst 40

4 Hoofdstuk 4 Kruidachtige gewassen Oriëntatie Vaste planten Bloeiwijze en bladvormen Kleur Borders Bodembedekkers Samenvatting Opdracht 54 Begrippenlijst 55 Hoofdstuk 5 De vloer van de tuin Oriëntatie Grasvelden Bodembedekkers Samenvatting Opdracht 61 Begrippenlijst 61 Hoofdstuk 6 De openbare ruimte Oriëntatie Functies van openbaar groen Opbouw van beplantingen Dynamisch eindbeeld Samenvatting Opdracht 71 Begrippenlijst 72 Hoofdstuk 7 Beplantingsmethoden Oriëntatie Blijver-wijkersysteem Integrale beplantingsmethode Ruyten Samenvatting Opdracht 81 Begrippenlijst 82

5 Inleiding De website van De Efteling opent met de zinnen Bezoek een wereld vol wonderen en Alle dagen van het jaar geopend. Niks mis mee natuurlijk. Er zijn veel bezoekers die maar wat graag in de rij gaan staan voor al die wonderen. Maar waarom halen we die wonderen niet dichter bij huis? De tuin en de openbare ruimte zijn ook werelden vol wonderen. Ze zijn elke dag van het jaar geopend en er is altijd veel te beleven. In die beleving speelt de beplanting een grote rol. Een goed gekozen beplanting prikkelt bijvoorbeeld je zintuigen. Van de geur van bloemen tot de smaak van de vruchten en kruiden die in de tuin voorkomen. Van het bewonderen van een bloem tot het horen ritselen van planten als er al een klein beetje wind staat. En heb je weleens het verschil gevoeld tussen de verschillende soorten bladeren die in de tuin voorkomen? Sommige zijn zacht en donzig, andere zo ruw als schuurpapier. Alles bij elkaar is een tuin één groot, kleurrijk wonder. Voor het tot stand komen van deze uitgave zijn gesprekken gevoerd met gerenommeerde tuinen landschapsarchitecten, en hoveniers- en groenvoorzieningsbedrijven. Hun visie op beplantingen is in deze uitgave uitgewerkt en daar waar nodig toegelicht. Hoveniersbedrijf Jaap van Reeuwijk B.V Grasveld Tuin en Landschapsarchitecten Het Ruyteninstituut Boshuizen Hoveniers GreenM2 Luc Engelhard

6 Leerdoelen Aan het eind van dit hoofdstuk: kun je de functies van een tuin beschrijven; kun je de relatie tussen een groene omgeving en de gezondheid van mensen verwoorden; kun je de relatie tussen een groene omgeving en biodiversiteit benoemen; kun je het begrip duurzame footprint verklaren; kun je het doel van een klantgesprek uitleggen; kun je de relatie tuin en omgeving uitleggen; kun je een beplantingslijst samenstellen _toegepaste_beplantingsleer.indd :13

7 Hoofdstuk 1 De functie van beplantingen 1.1 ORIËNTATIE Tuinen en de openbare ruimte bestaan grofweg uit planten en dode materialen. De dode materialen zijn verwerkt in allerlei bouwkundige elementen als paden en terrassen, veranda s, pergola s en waterpartijen. Hoe mooi en vakkundig de dode materialen ook zijn verwerkt, zonder planten is het geen leefbare omgeving voor mens en dier. De functie van beplantingen richt zich dan ook steeds meer op het verbeteren van de kwaliteit van het leefmilieu en de gezondheid van de gebruikers, zonder daarbij de schoonheid van de tuin en de openbare ruimte uit het oog te verliezen. GREENM2 Inhoudelijk is het kennen en gebruiken van planten ons vak. Wij moeten zorgen dat die beplanting perfect is en dat die bij de ruimte en de omgeving hoort. Dat is waar we goed in zijn. We zijn goed in die vormgeving waar mensen zich prettig in voelen. Op een klein oppervlakte, maar ook in een heel groot park. Zorgen dat je een omgeving krijgt waar iedereen zich gelukkig voelt. En dat heeft dan een meerwaarde. Niet alleen voor ons hele leven, maar voor de leefbaarheid, onze huizen, een omgeving voor de kinderen die er zijn. Weg met die betonplaten voor die scholen. Natuurplaatsen van maken _toegepaste_beplantingsleer.indd :13

8 8 De functie van beplantingen 1.2 Abstracte kunst DE SCHOONHEID VAN DE TUIN Wie wil er nu niet genieten van een mooie tuin? Iedereen natuurlijk. Toch is schoonheid iets heel persoonlijks. Wat de een mooi vindt, vindt de ander lelijk. Denk maar eens aan moderne, abstracte kunst. De een staat zich te vergapen aan wat de kunstenaar op het doek heeft gezet, terwijl een ander roept dat het net zo goed gemaakt kan zijn door een kleuter. Afb. 1.3 Mooi? Afb. 1.4 Mooi? In tuinen is het net zo. Eigenlijk nog wel complexer. Een goed aangelegde beplanting is geen statisch geheel, maar heeft ieder seizoen weer een andere schoonheid. Bij het samenstellen van de beplanting moet hiermee rekening worden gehouden: je wilt twaalf maanden per jaar een mooie tuin of plantsoen waarin iets te beleven valt. Twaalf maanden per jaar een wereld vol wonderen. LUC ENGELHARD Door een goede interactie tussen de beplanting en de technische elementen ontstaat een evenwichtige vormgeving. Strakke lijnen met de beplanting doorbreken of juist accentueren, en rekening houden met de seizoenen. Beuken en eiken bijvoorbeeld houden vaak hun blad vast. Wat gebeurt er in de winter als je een mooie witte achtergrond van een gevel hebt waar deze bomen mee verbonden zijn? Ineens een plus. Of de verticale lijnen van riet? Dit zijn in augustus-september geen verticalen meer want ze hangen alle kanten op. Maar kijk eens wat er in de winter gebeurt als je riet in interactie ziet met horizontale balken of andere horizontale lijnen in de tuin. Dat is heel anders ontwerpen, of beter gezegd, iets extra s in het ontwerpen van een beplanting, dat volgens mij niet zoveel gezien wordt en waar niet zoveel mee gewerkt wordt.

9 De functie van beplantingen 9 Afb. 1.5 Voorjaar Afb. 1.6 Zomer Afb. 1.7 Herfst Afb. 1.8 Winter VRAGEN 1. Waarom is een beplanting geen statisch geheel? A. Omdat een beplanting er het hele jaar hetzelfde uit ziet. B. Omdat een beplanting per seizoen een andere uitstraling heeft. C. Omdat je niet een heel jaar aantrekkelijke planten in een tuin kunt hebben. D. Omdat sommige planten maar tijdelijk mooi zijn. 1.3 Fijnstof DE GEZONDHEID VAN DE GEBRUIKERS Van planten is bekend dat ze bijdragen aan een beter leefklimaat. Zo publiceerde de vakgroep VHG Boomspecialisten een artikel over de rol van bomen bij het afvangen van fijnstof. Uit het artikel blijkt dat een boom van 50 cm dik per jaar zo'n 500 gram fijnstof kan afvangen en dat dit zo n gereden autokilometers compenseert. In Brabant worden voor het afvangen van fijnstof proeven gedaan met harige kamperfoeliesoorten. Een bijkomend voordeel van deze proef is de vergroening van de omgeving. En een groene omgeving is ook weer goed voor de gezondheid. Een groene omgeving helpt te ontstressen en bloeiende planten helpen mee bij het terugdringen van het ziekteverzuim. Bovendien worden mensen opgewekter en vrolijker van bloeiende planten.