Houden van dieren 91123a.indd :45

Transcriptie

1 Houden van dieren

2

3 Houden van dieren

4 WEGWIJZER Deze module bestaat uit drie hoofdstukken. Elk hoofdstuk bestaat uit zes vaste onderdelen: Oriëntatie, Theorie, Opdrachten, Eindopdracht, Terugblik en Begrippen. Elk onderdeel is herkenbaar aan een eigen kleur. In het onderdeel Theorie staat alle theorie van het hoofdstuk achter elkaar. Aan het eind van de meeste theorieparagrafen staat een verwijzing naar de bijbehorende opdracht of opdrachten. Je herkent dit op de volgende manier: Opdracht 6 Datzelfde geldt voor het onderdeel Opdrachten. Aan het begin van de meeste opdrachten staat een verwijzing naar de bijbehorende theorie. Je herkent dit op de volgende manier: De meeste inhoud van deze module is voor alle leerlingen bedoeld. Soms is een paragraaf, stukje tekst of opdracht alleen voor leerlingen uit een bepaalde leerweg bedoeld. Bijvoorbeeld voor leerlingen die Basisberoepsgerichte (BB) of Kaderberoepsgerichte (KB) leerweg volgen. Dit kun je dan herkennen aan de letter BB of KB in de kantlijn. Bij dit leerwerkboek ontvang je een tweejarige licentie op de bijbehorende Servicepagina. Op de Servicepagina vind je interactieve extra s zoals video s, animaties, infographics, werkbladen en formulieren. In de module wordt regelmatig door middel van een computersymbool verwezen naar deze extra s. Meer informatie over het activeren van de Servicepagina vind je op de achterzijde van dit leerwerkboek. Wij wensen je veel succes bij het doorwerken van deze module. Theorie 3.5 De auteurs. Colofon Auteur: Daniëlle Goes, Luz-Elena Eikelenboom, Michel van Kol, Rosa Hogeweg Redactie: Linda Kleverlaan Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Bent u desondanks van mening dat we u hebben benadeeld, dan kunt u contact met ons opnemen. Eerste druk, 2016 Ontwikkelcentrum, Nederland info@ontwikkelcentrum.nl Internet: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum.

5 1.1 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Diersoorten en rassen Hoofdstuk 2 Huisvesting van dieren Hoofdstuk 3 De verzorging van dieren

6 Hoofdstuk 1 Diersoorten en rassen 6

7 ORIËNTATIE 8 THEORIE Het ordenen van diersoorten Soorten & rassen Natuurlijke leefomgeving Gezelschapsdieren & productiedieren Signalementen Exterieur 24 OPDRACHTEN 26 1 Raskeuze hond of kat 26 2 De dieren op school 27 3 Raskenmerken verzamelen 28 4 De hamster 29 5 Kenmerken bij dieren bekijken en noteren 31 TERUGBLIK 33 BEGRIPPENLIJST 34 7

8 1 Diersoorten en rassen ORIËNTATIE Oriëntatie Vele diersoorten en rassen. Onze aarde barst van het leven. Volgens onderzoekers leven op aarde alleen al bijna negen miljoen verschillende soorten dieren. Dat is een schatting want tot nu toe zijn er iets minder dan een miljoen diersoorten daadwerkelijk ontdekt. Nog steeds heel veel. Je zult begrijpen dat om overzicht te houden over al die dieren er behoefte is aan een indeling. Daarom zijn dieren ingedeeld in groepen. Voorbeelden van die groepen zijn insecten, wormen en gewervelde dieren. Tot die laatste groep horen veel soorten dieren die wij als huisdieren houden. Zoals honden, katten, vogels en vissen. In dit hoofdstuk leer je wat gewervelde dieren zijn en over hun indeling in diersoorten en rassen. Afb. 1.1Indeling van organismen Wat weet je al? 1. Welk huisdier heb jij? 2. Is het een dier van een bepaald ras? Zo ja, welk ras? 3. Waaraan kun je dit huisdier herkennen? 4. Waarom heb jij een of meer huisdieren? 5. Wat zijn volgens jou gewervelde dieren? 8

9 1 Diersoorten en rassen ORIËNTATIE Wat ga je leren? In dit hoofdstuk leer je: wat gewervelde dieren zijn en hoe ze zijn ingedeeld in groepen, van een aantal diersoorten de meest voorkomende rassen herkennen en benoemen, van die rassen de belangrijkste raseigenschappen herkennen en beschrijven, een signalement van een ras opstellen, een relatie te leggen tussen raseigenschappen en natuurlijke leefomgeving, van een aantal diersoorten de uiterlijke kenmerken herkennen en benoemen, anderen te informeren en te adviseren over rassen en raseigenschappen. 9

10 1 Diersoorten en rassen THEORIE 1.1 Het ordenen van diersoorten ORDENEN Ordenen betekent dat je dingen in groepen indeelt. Bij ordenen let je op eigenschappen. Dingen met dezelfde eigenschappen kun je bij elkaar indelen. Je telefoon ordent bijvoorbeeld je foto`s op jaar, maand en dag. Zo kun je foto s die op dezelfde dag zijn gemaakt bij elkaar zetten. In het dierenrijk worden levende wezens of organismen ook ingedeeld in groepen. Je let op bepaalde kenmerken zoals de aanwezigheid van wervels of van veren. Op basis van dezelfde kenmerken kunnen organismen worden ingedeeld in groepen. Er zijn verschillende indelingen mogelijk. Een veel gebruikte indeling van organismen is die in vier groepen. Deze vier groepen, die ook wel rijken worden genoemd, zijn: het dierenrijk, het plantenrijk, het schimmelrijk, het bacterierijk. Afb. 1.2Schema organismen, rijken en afdelingen. 10

11 1 Diersoorten en rassen THEORIE HET DIERENRIJK In deze module over het houden van dieren richten we ons op het dierenrijk. Het dierenrijk kent ook weer enorm veel verschillende dieren. In elk geval bijna een miljoen diersoorten. Zo n grote groep vraagt om een verdere indeling in kleinere groepen. Zo houden we nog een beetje overzicht. Daarom is het dierenrijk onderverdeeld in acht groepen of afdelingen. Deze afdelingen zijn: (1) ééncellige dieren, (2) holtedieren, (3) weekdieren, (4) geleedpotigen, (5) stekelhuidigen, (6) sponzen, (7) gewervelde dieren en (8) wormen. De afdeling gewervelde dieren is waar het over gaat in dit hoofdstuk. Als we het hebben over het houden van dieren dan gaat het meestal over het houden van gewervelde dieren. Dat zijn dieren met wervels. Met een kop, romp en ledematen zoals poten. Zoals honden, katten, vogels, koeien, varkens, kippen en paarden. Ja, inderdaad de afdeling gewervelde dieren bestaat ook weer uit heel veel diersoorten. Daarom is de afdeling van gewervelde dieren verder onderverdeeld in vijf klassen: 1. Vissen 2. Amfibieën 3. Reptielen 4. Vogels 5. Zoogdieren VIJF KLASSEN GEWERVELDE DIEREN Hoe weet je nu tot welke van die vijf klassen van gewervelde dieren een diersoort hoort? Om vast te stellen of een gewerveld dier bijvoorbeeld bij de vissen of vogels hoort, let je op bepaalde kenmerken die vogels of vissen hebben. Vissen hebben bijvoorbeeld schubben en ademen door kieuwen. Vogels ademen door hun longen en hebben vleugels en veren. Deze kenmerken hebben te maken met de huid, de lichaamstemperatuur en het ademhalingsorgaan. Het volgende schema geeft een overzicht van de klassen van gewervelde dieren en hun kenmerken. Klasse Huidkenmerken Lichaamstemperatuur Ademhalingsorganen Vissen Schubben met slijm Koudbloedig Kieuwen Amfibieën Slijmhuid Koudbloedig Eerst kieuwen, later longen Reptielen Droge huid Koudbloedig Longen Vogels Veren Warmbloedig Longen Zoogdieren Haren Warmbloedig Longen 11

12 1 Diersoorten en rassen THEORIE MILIEU Je kunt gewervelde dieren dus indelen op basis van de soort huid, de lichaamstemperatuur en de ademhalingsorganen. Er is nog een kenmerk waarop bijvoorbeeld vissen verschillen van zoogdieren. Dat is de omgeving waarin ze leven: in het water, op het land of in de lucht. Een vis leeft in het water en de meeste zoogdieren op het land. Een ander woord voor leefomgeving is het milieu waarin een dier leeft. Klasse Vissen Amfibieën Reptielen Vogels Zoogdieren Milieu In het water In het water en op het land Op het land In de lucht en op het land Op het land Afb. 1.3Indeling gewervelde dieren op basis van hun milieu. De indeling op basis van milieukenmerken gaat niet altijd op. Een struisvogel behoort tot de klasse van de volgels maar leeft alleen op het land en niet in de lucht. Walvissen en dolfijnen leven in het water, toch zijn het zoogdieren. Er zijn zoals zo vaak bij indelingen die wij maken altijd wel weer uitzonderingen. 1.1 In welke vier rijken worden de levende wezens ingedeeld? Dieren, Planten, Bacterien, Schimmels Dieren, Bacterien, Schimmels, Vogels Dieren, Planten, Bomen, Schimmels Dieren, Bacterien, Schimmels, Vissen Afb. 1.4Vogels leven in de lucht en op het land. 1.2 Vissen, amfibien, reptielen, vogels en zoogdieren behoren tot de: Geleedpotigen Eencellige dieren Holtedieren Gewervelde dieren 12

13 1 Diersoorten en rassen THEORIE 1.3 Bij koudbloedige dieren neemt het lichaam dezelfde temperatuur aan als de omgeving waarin het dier zich bevindt. Bij warmbloedige dieren is de lichaamstemperatuur altijd even hoog, ongeacht zijn omgeving. Schrijf in de onderstaande tabel of het om een warm- of koudbloedig dier gaat. Goudvis Warmbloedig Koud Paard Warmbloedig Koud Varken Warmbloedig Koud Koningsphyton Warmbloedig Koud 13