Module Laboratoriumhandelingen
|
|
- Eva Bogaerts
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Module Laboratoriumhandelingen De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl Cert. no. CC /NL
2 Colofon Auteur Esther van Schuur Henriëtte van Grinsven Sophia van Son Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Bent u desondanks van mening dat we u hebben benadeeld, dan kunt u contact met ons opnemen. Eerste druk, 2016 Ontwikkelcentrum, Wageningen, Nederland info@ontwikkelcentrum.nl Internet: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of op enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum.
3 Inhoudsopgave Inleiding 5 1 Het Laboratoriumonderzoek Oriëntatie Hygiëne en veiligheid in het laboratorium Glaswerk en andere laboratoriumbenodigdheden Veelvoorkomende laboratoriumhandelingen De microscoop Opdracht 21 2 Het onderzoek van huid en vacht Oriëntatie Schimmels Ectoparasieten Huidtumoren Opdracht 31 3 Het bloedonderzoek Oriëntatie Bloedafname Hematologisch onderzoek - Rode bloedcellen Hematologisch onderzoek - Witte bloedcellen Chemische bepalingen Sneldiagnostica Opdracht 52 4 Het ontlastingsonderzoek Oriëntatie Verteringsonderzoek Faecesonderzoek op darmparasieten Opdracht 61 5 Het urineonderzoek Oriëntatie Het verzamelen van urine Urineonderzoek - Uiterlijke beoordeling Chemisch urineonderzoek Microscopisch urineonderzoek - Het urinesediment Opdracht 79 6 Bacteriologisch onderzoek Oriëntatie Kunstmatige voedingsbodems Het uitvoeren van bacteriologisch onderzoek Bacteriologisch urineonderzoek Opdracht 92 3
4 7 Melkonderzoek Oriëntatie Het onderzoek op kwaliteit Aanwezigheid van groeiremmende stoffen Mastitis Opdrachten 100 Begrippenlijst 101 4
5 Inleiding Kwalificatiedossier Dierverzorging De inhoud van de module Laboratoriumhandelingen is onderdeel van een serie modulen voor het kwalificatiedossier Dierverzorging. Meer in het bijzonder sluit de inhoud van deze module aan bij Kerntaak 2 Verrichten paraveterinaire handelingen en daarbinnen het werkproces Verricht laboratorium werkzaamheden (P5-K2-W4) voor niveau 4 van dit dossier. Laboratoriumhandelingen Een dierenarts moet geregeld een diagnose stellen. Daarvoor is onderzoek nodig. Laboratorium onderzoek is een belangrijke steun voor het bevestigen van een veronderstelde diagnose. Soms worden ook ziekten gesignaleerd die nog onopgemerkt waren. De paraveterinair heeft een belangrijke taak bij het uitvoeren van laboratoriumonderzoek. De laboratoriumhandelingen moeten nauwgezet en volgens de instructies uitgevoerd worden. De informatie die uit het laboratoriumonderzoek komt, moet uiteraard betrouwbaar zijn. In deze module leer je hoe je nauwkeurig en veilig de verschillende laboratoriumhandelingen kunt uitvoeren, welke apparatuur daarbij een rol speelt en waar je op moet letten. Hoofdstuk 1 tot en met 7 De module Laboratoriumhandelingen bestaat uit zeven hoofdstukken. In hoofdstuk 1 worden veiligheid en hygiëne bij het laboratoriumonderzoek behandelt. zoals. Ook worden de materialen in een laboratorium besproken, zoals de microscoop. Tenslotte gaat dit hoofdstuk in op enkele veel voorkomende laboratoriumhandelingen. In hoofdstuk 2 staat het onderzoek van huid en vacht centraal. In hoofdstuk 3 wordt er gekeken naar het bloedonderzoek; de afname, het onderzoek naar rode en witte bloedcellen, bloedchemie en sneldiagnostica. Hoofdstuk 4 is geheel gewijd aan ontlastingsonderzoek en hoofdstuk 5 aan het verzamelen en onderzoeken van urine. Hoofdstuk 6 behandelt bacteriologisch onderzoek en hoe, voedingsbodems en dipslide testen hierbij ingezet kunnen worden. Ten slotte komt in hoofdstuk 7 het onderzoeken van melkmonsters op kwaliteit aan bod bijvoorbeeld bij het vaststellen van mastitis, een uierontsteking, welke bacterie dit veroorzaakt. Veel leesplezier! De auteurs Bij dit boek ontvang je een éénjarige licentie op de digitale module. Je vindt de activatiecode op de achterzijde. In deze module vind je computersymbolen. Deze interactieve extra s, waaronder digitale opdrachten, bronnen en hulpmiddelen zijn te vinden in de digitale versie. 5
6 6
7 1 Het Laboratoriumonderzoek 1.1 Oriëntatie Het laboratoriumonderzoek is een belangrijke steun voor het bevestigen van een veronderstelde diagnose. Met behulp van laboratoriumonderzoek kan ook de aanwezigheid van bepaalde, nog onopgemerkte ziekten gesignaleerd worden. Bij het urineonderzoek stel je de aanwezigheid vast van bestanddelen die onder normale omstandigheden niet in de urine voorkomen. Glucose in urine vind je onder andere bij een gestoorde koolhydraatstofwisseling. Bloed onderzoek kun je uitvoeren om na te gaan of er misschien sprake is van bloedarmoede maar ook kan het een aanwijzing geven over een aanwezige infectie. Stoornissen in de spijsvertering kun je vaststellen door een verterings- en faecesonderzoek. Bij hardnekkige jeuk of huiduitslag kun je door middel van een microscopisch onderzoek van huid of haren de micro-organismen of parasieten op het spoor komen die dit veroorzaken. Onderzoek van melkmonsters is ook mogelijk. Het bepalen van het kiemgetal en een aantal andere bacteriologische bepalingen is de methode om de kwaliteit van de melk te controleren en de veroorzaker van een uierontsteking op te sporen. 1.2 Hygiëne en veiligheid in het laboratorium Hygiëne Je moet je ervan bewust zijn dat al het materiaal dat in het laboratorium onderzocht wordt, besmet kan zijn. Verantwoord hiermee omgaan is een onderdeel van het medisch laboratoriumwerk. Behalve dat besmet materiaal gevaar op kan leveren voor jezelf, kan het onzorgvuldig werken ermee ook gevaar opleveren voor je omgeving. Werk met dit potentieel besmette materiaal doordacht en hygiënisch. Rook en eet niet in de ruimte waar het onderzoek wordt uitgevoerd. Draag een schone witte jas bij laboratoriumonderzoek en hang deze weg in het laboratorium voordat je dit verlaat. In veel gevallen kan het wenselijk zijn plastic handschoenen te dragen, speciaal als stoffen kunnen inwerken op de huid, maar ook bij het werken met bloed en ander patiëntmateriaal, om de kans op infecties via een wondje aan de handen te voorkomen. Maak het tot een goede gewoonte geregeld je handen te wassen met desinfecterende zeep. Verlaat nooit het laboratorium voordat je je jas hebt uitgetrokken en opgehangen en je handen gewassen zijn. Immers, je loopt van je labwerk weer naar een andere patiënt of collega. Neem de tafels af met een desinfecterend middel. Verwijder na voltooid onderzoek al het onderzoekmateriaal zodanig dat voor mens en dier besmettingsgevaar is uitgesloten. Spoel urineresten gemengd met grote hoeveelheden leidingwater weg door de gootsteen. Spoel eventueel na met lysol. Verzamel faeces- en bloedresten in containers vernietig ze daarna. Het LaboratoriuMONDErzoek 7
8 Veiligheid Je behoort altijd veiligheidsmaatregelen te treffen in een laboratorium. Dit zijn maatregelen die voorgeschreven zijn door de Dienst der Arbeidsinspectie. Deze maatregelen zijn wettelijk vastgelegd in de Arbo-wetgeving. Enkele hiervan zijn: Een veilige ruimte behoort twee uitgangen te hebben. Er moet een brandblusser aanwezig zijn. Bij gebruik hiervan spuit je nooit op de brand zelf, maar boven de brandhaard. Afb. 1.1 Brandblussers. Zo voorkom je dat er lucht en daarmee zuurstof bij het vuur kan komen. Hoofdkranen voor gas en elektriciteit behoren buiten het laboratorium aangebracht te zijn. In geval van brand kun je deze rustig sluiten. Werk je met gasbranders en wil je het gas aanhouden, let er dan op dat het gas met een gele vlam brandt (de blauwe vlam is veelal onzichtbaar). Zorg ervoor dat indien een gasvlam gebruikt wordt, geen brandbare stoffen (aceton, ether, alcohol) in de omgeving gebruikt worden. Let erop dat flessen met vloeistoffen of vaste stoffen voorzien zijn van een etiket waarop vermeld staat wat erin zit. Gebruik geen vloeistoffen uit een fles zonder etiket; dit kan gevaar opleveren voor de gezondheid. Afb. 1.2 De flessen waarmee je werkt moeten zijn voorzien van een duidelijk etiket. Schenk vloeistoffen steeds zo uit dat de etiketten van de flessen naar boven zijn gericht. Giet nooit iets in de flessen terug, maar giet chemische resten in speciale containers. Hierbij maak je onderscheid tussen containers voor organische vloeistoffen en containers voor anorganische vloeistoffen. Zet na gebruik de flessen, elk van hun eigen stop voorzien, op hun vaste plaats terug. Verlaat nooit het laboratorium voordat alles wat gebruikt is, schoongemaakt en opgeborgen is, de gaskranen dichtgedraaid zijn, alle elektrische apparaten uitgeschakeld zijn en de handen gewassen zijn. 8 Het LaboratoriuMONDErzoek
9 1. Zet achter de volgende laboratoriumhandelingen de juiste hygiëne maatregel. Verwijderen urineresten: Wegspoelen door de gootsteen met leidingwater / Handen wassen en jas ophangen / Verzamelen in containers / Plastic handschoenen aan Verlaten laboratorium: Wegspoelen door de gootsteen met leidingwater / Handen wassen en jas ophangen / Verzamelen in containers / Plastic handschoenen aan Verwijderen faecesresten: Wegspoelen door de gootsteen met leidingwater / Handen wassen en jas ophangen / Verzamelen in containers / Plastic handschoenen aan Werken met bloed: Wegspoelen door de gootsteen met leidingwater / Handen wassen en jas ophangen / Verzamelen in containers / Plastic handschoenen aan 2. Noem enkele veiligheidsmaatregelen die voor een laboratorium gelden. 3. Goed of fout? -- Bij het uitschenken van vloeistoffen dien je het etiket naar onder te richten, zodat de vloeistof er niet op kan lekken. Goed Fout -- Wanneer je het gas van een gasbrander aanhoudt terwijl je deze niet gebruikt, zorg je dat de vlam blauw is. Goed Fout -- Je mag niet eten, drinken of roken in een ruimte waar onderzoek wordt uitgevoerd. Goed Fout -- Hoofdkranen voor gas en elektriciteit horen in het laboratorium te zijn aangebracht, zodat je er snel bij kunt in geval van brand. Goed Fout Het LaboratoriuMONDErzoek 9
Inhoud. Voorwoord 5. Inleiding 6
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Het laboratorium 9 1.1 Doel van het laboratoriumonderzoek 9 1.2 Hygiëne en veiligheid in het laboratorium 10 1.3 Glaswerk en andere laboratoriumbenodigdheden 12 1.4 Reinigen
Nadere informatieModule Assisteren bij operaties en anesthesie
Module Assisteren bij operaties en anesthesie De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur
Nadere informatieModule Infectieziekten
Module Infectieziekten De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Esther van Schuur Henriëtte
Nadere informatieModule Voeding basis varkens
Module Voeding basis varkens De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Jolanda Holleman,
Nadere informatieGroene machinepark. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Groene machinepark De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL cmyk 70 0 70 0 rgb 73 177 112 #48b170
Nadere informatieGroei en oogst. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Groei en oogst De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL cmyk 70 0 70 0 rgb 73 177 112 #48b170 Groei
Nadere informatieLoopbaan oriëntatie en -begeleiding Werkboek. Naam leerling:... Klas:... Datum:...
Loopbaan oriëntatie en -begeleiding Werkboek Naam leerling:... Klas:... Datum:... De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu
Nadere informatieWater. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Water De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Water WEGWIJZER Deze module bestaat uit drie hoofdstukken.
Nadere informatieModule Voeding 93007_voeding.indd :39
Module Voeding Colofon Auteur Henriëtte van Grinsven Redactie Linda Kleverlaan, Fundamentaal Beeld Arkamedia Met speciale dank aan Met dank aan: Kong Company Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd
Nadere informatieModule Het gebruik van social media in de sector veehouderij
Module Het gebruik van social media in de sector veehouderij De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL
Nadere informatieTussen productie en verkoop
Tussen productie en verkoop De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Tussen productie en verkoop
Nadere informatieGroene zorg. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Groene zorg De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL cmyk 70 0 70 0 rgb 73 177 112 #48b170 Groene
Nadere informatieModule Huisvesting van gezelschapsdieren
Module Huisvesting van gezelschapsdieren De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Esther
Nadere informatieModule Basisgenetica. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Module Basisgenetica De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteurs Body Bosgra Hans Hilverda
Nadere informatieModule Voeren naar behoefte varkens
Module Voeren naar behoefte varkens De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Jolanda
Nadere informatieWerk in tuin en landschap
Werk in tuin en landschap De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL cmyk 70 0 70 0 rgb 73 177 112 #48b170
Nadere informatieModule Voer en duurzaamheid varkens
Module Voer en duurzaamheid varkens De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Afke Zandvliet,
Nadere informatieModule Dieetvoeding 93008_Dieetvoeding.indd :30
Module Dieetvoeding Colofon Auteur Henriëtte van Grinsven Redactie Linda Kleverlaan, Fundamentaal Beeld Arkamedia Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke
Nadere informatieTuinontwerp en -aanleg
Tuinontwerp en -aanleg De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Tuinontwerp en -aanleg WEGWIJZER
Nadere informatieModule Duurzame fokkerij
Module Duurzame fokkerij Colofon Auteur Marko Ruis Redactie Sigrid Kroon, Bureau Contenti Beeld ARKA media BV Shutterstock Dierenwelzijnsweb Wikimedia Kleindier Liefhebbers Nederland Het Ontwikkelcentrum
Nadere informatieGroei voorbereiden. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Groei voorbereiden De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Groei voorbereiden WEGWIJZER Deze module
Nadere informatieNatuurlijk groen. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Natuurlijk groen De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL cmyk 70 0 70 0 rgb 73 177 112 #48b170 Natuurlijk
Nadere informatieModule Tuinontwerpen. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Module Tuinontwerpen De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteurs Henriët Wolbers, Rick
Nadere informatieModule Dieetvoeding 93008_Dieetvoeding.indd :30
Module Dieetvoeding Colofon Auteur Henriëtte van Grinsven Redactie Linda Kleverlaan, Fundamentaal Beeld Arkamedia Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke
Nadere informatieModule Het gebruik van social media in de sector bloem
Module Het gebruik van social media in de sector bloem De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon
Nadere informatieModule Het gebruik van social media in de sector plant
Module Het gebruik van social media in de sector plant De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon
Nadere informatieModule Tandheelkunde bij gezelschapsdieren
Module Tandheelkunde bij gezelschapsdieren De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur
Nadere informatieModule Begroten, offreren en een werkplanning maken
Module Begroten, offreren en een werkplanning maken De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon
Nadere informatieModule Pathologie 93002_Pathologie_2e_proef.indd :47
Module Pathologie Colofon Auteur Esther van Schuur Henriëtte van Grinsven Marieke Poort Redactie Anne-Marie Vervelde Beeld ARKA media BV Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te
Nadere informatieModule Begeleiden voortplanting
Module Begeleiden voortplanting De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Martijn Smeets
Nadere informatieModule EHBO bij dieren
Module EHBO bij dieren Colofon Auteur Esther van Schuur Henriëtte van Grinsven Marieke Poort Redactie Tekstak, bureau voor tekst en redactie Beeld ARKA Media BV Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd
Nadere informatieModule Gezondheid varkens
Module Gezondheid varkens De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Afke Zandvliet,
Nadere informatieGezonde dieren. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Gezonde dieren De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Gezonde dieren WEGWIJZER Deze module bestaat
Nadere informatieVoeding. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Voeding De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL cmyk 70 0 70 0 rgb 73 177 112 #48b170 Voeding WEGWIJZER
Nadere informatieGroene vormgeving en verkoop
Groene vormgeving en verkoop De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL cmyk 70 0 70 0 rgb 73 177 112
Nadere informatieModule Het groeien van planten
Module Het groeien van planten Colofon Auteur Ton van der Hoorn, Wellantcollege, Aalsmeer Redactie Marga Winnubst, Kristal Tekst- en communicatiebureau Beeld ARKA media BV, Beeldverwerving en beeldcreatie
Nadere informatieHouden van dieren 91123a.indd :45
Houden van dieren Houden van dieren WEGWIJZER Deze module bestaat uit drie hoofdstukken. Elk hoofdstuk bestaat uit zes vaste onderdelen: Oriëntatie, Theorie, Opdrachten, Eindopdracht, Terugblik en Begrippen.
Nadere informatieGroei voorbereiden. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Groei voorbereiden De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Groei voorbereiden WEGWIJZER Deze module
Nadere informatieModule Water en watergeefsystemen
Module Water en watergeefsystemen De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Jan van
Nadere informatieModule Meer dan bloemist
Module Meer dan bloemist De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Lucas Jansen Redactie
Nadere informatieModule Teeltmedium. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Module Teeltmedium De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Ton van der Hoorn, Wellantcollege,
Nadere informatieActief in de natuur. -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl. De CO 2
Actief in de natuur De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL cmyk 70 0 70 0 rgb 73 177 112 #48b170
Nadere informatieModule Toegepaste beplantingsleer
Module Toegepaste beplantingsleer De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Jan van
Nadere informatieVoeding cmyk rgb #48b A.indd :23
Voeding WEGWIJZER Deze module bestaat uit vijf hoofdstukken. Elk hoofdstuk bestaat uit vijf vaste onderdelen: Oriëntatie, Theorie, Opdrachten, Terugblik en Begrippen. Elk onderdeel is herkenbaar aan een
Nadere informatieWerk in tuin en landschap
Werk in tuin en landschap WEGWIJZER Deze module bestaat uit zes hoofdstukken. Elk hoofdstuk bestaat uit vijf vaste onderdelen: Oriëntatie, Theorie, Opdrachten, Terugblik en Begrippen. Elk onderdeel is
Nadere informatieModule Bodem, substraat en potgrond
Module Bodem, substraat en potgrond De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Harm Geert
Nadere informatieGroene vormgeving en styling
Groene vormgeving en styling WEGWIJZER Deze module bestaat uit vier hoofdstukken. Elk hoofdstuk bestaat uit vijf vaste onderdelen: Oriëntatie, Theorie, Opdrachten, Terugblik en Begrippen. Elk onderdeel
Nadere informatieModule Diergeneesmiddelen
Module Diergeneesmiddelen De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Het Ontwikkelcentrum heeft
Nadere informatieLes 1: Veiligheid op het laboratorium.
Les 1: Veiligheid op het laboratorium. Inleiding Deze les gaat over het onderwerp VEILIGHEID BIJ SCHEIKUNDE en geldt als een soort van naslagwerk. Bewaar dit dus goed. Vraag bij twijfels over de veiligheid
Nadere informatieModule Gezondheid melkvee
Module Gezondheid melkvee De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Afke Zandvliet,
Nadere informatieModule Huisvesting in de melkveehouderij
Module Huisvesting in de melkveehouderij De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Jolanda
Nadere informatieRekenen Groep 7-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieAntwoorden Rekenen Groep 5-1e helft schooljaar
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Nadere informatieModule Voeding basis melkvee
Module Voeding basis melkvee De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteurs Afke Zandvliet
Nadere informatieRekenen Groep 4-1e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieRekenen Groep 4-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2013 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieRekenen Groep 4-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieAard der bijzondere gevaren toegeschreven aan gevaarlijke stoffen en preparaten (R-zinnen)
Document Milieu-, Natuur- en Energiebeleid Koning Albert II-laan 20 bus 8 1000 Brussel Tel 02 553 03 55 - Fax 02 553 80 06 beleid@lne.vlaanderen.be Onderwerp Status versie datum auteur R-zinnen en S-zinnen
Nadere informatieRekenen Groep 6-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze,
Nadere informatieAard der bijzondere gevaren toegeschreven aan gevaarlijke stoffen en preparaten: R-zinnen
1 van 8 Rzinnen & S zinnen Datum: 18032013 Aard der bijzondere gevaren toegeschreven aan gevaarlijke stoffen en preparaten: Rzinnen R 1 R 2 R 3 R 4 R 5 R 6 R 7 R 8 R 9 R 10 R 11 R 12 R 14 R 15 R 16 R 17
Nadere informatieToolbox-meeting Gevaarlijke stoffen
Toolbox-meeting Gevaarlijke stoffen Unica installatietechniek B.V. Schrevenweg 2 8024 HA Zwolle Tel. 038 4560456 Fax 038 4560404 Inleiding In het dagelijks leven kunnen we niet meer zonder chemische stoffen.
Nadere informatieWeefsel / monsters verzamelen voor laboratoriumonderzoek
Weefsel / monsters verzamelen voor laboratoriumonderzoek Het opvangen van urine Urine moet altijd worden opgevangen in flesjes die door het laboratorium, de dokter of de apotheek worden verstrekt. Voor
Nadere informatieBijlage IX AARD DER BIJZONDERE GEVAREN TOEGESCHREVEN AAN GEVAARLIJKE STOFFEN EN PREPARATEN :
Bijlage IX R 1 : In droge toestand ontplofbaar AARD DER BIJZONDERE GEVAREN TOEGESCHREVEN AAN GEVAARLIJKE STOFFEN EN PREPARATEN : R 2 : Ontploffingsgevaar door schok, wrijving, vuur of andere ontstekingsoorzaken
Nadere informatieRekenen Groep 6-1e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Nadere informatieEnkelvoudige R-zinnen 1 In droge toestand ontplofbaar 2 Ontploffingsgevaar door schok, wrijving, vuur of andere ontstekingsoorzaken.
Enkelvoudige R-zinnen 1 In droge toestand ontplofbaar 2 Ontploffingsgevaar door schok, wrijving, vuur of andere ontstekingsoorzaken. 3 Ernstig ontploffingsgevaar door schok, wrijving, vuur of andere ontstekingsoorzaken.
Nadere informatieR-zinnen en S-zinnen. R-zinnen... 2 Gecombineerde R-zinnen... 4 S-zinnen... 7 Gecombineerde S-zinnen... 9
-zinnen en S-zinnen Inhoud Pag. -zinnen... 2 Gecombineerde -zinnen... 4 S-zinnen... 7 Gecombineerde S-zinnen... 9 -zinnen (aanduiding bijzondere gevaren, isk-zinnen) -nummer Gevarenaanduiding 1 2 3 4 5
Nadere informatieRisico en Veiligheidszinnen op etiketten en veiligheidsbladen
RISK & SAFETY ZINNEN Risico en Veiligheidszinnen op etiketten en veiligheidsbladen Laatste update: 11 maart 2003 Volgens het 'Besluit verpakking en aanduiding milieugevaarlijke stoffen', behorende bij
Nadere informatieInformatie over Clostridium difficile
Informatie over Clostridium difficile 2 Clostridium difficile is een bacterie die bij elk mens in de dikke darm voorkomt. Door toediening van antibiotica kan het evenwicht in de darmen verstoord raken.
Nadere informatieModule Begeleiden voortplanting
Module Begeleiden voortplanting De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Martijn Smeets
Nadere informatieBijzonder Resistente Micro-organismen (BRMO)
Bijzonder Resistente Micro-organismen (BRMO) 2 Inleiding U ontvangt deze folder omdat bij u een BRMO is aangetoond. In deze folder kunt u lezen meer over BRMO zoals wat het is, hoe het wordt vastgesteld
Nadere informatieEen resistente bacterie... wat nu? Uitleg bij polikliniekbezoek of opname
Een resistente bacterie... wat nu? Uitleg bij polikliniekbezoek of opname Ziekenhuis Gelderse Vallei U krijgt deze folder omdat uit onderzoek blijkt dat bij u een bacterie is aangetoond die ongevoelig
Nadere informatieBijzonder Resistente Micro-organismen (BRMO)
Bijzonder Resistente Micro-organismen (BRMO) Inleiding U ontvangt deze folder omdat bij u een BRMO is aangetoond. In deze folder kunt u lezen meer over een BRMO zoals wat het is, hoe het wordt vastgesteld
Nadere informatieAssistent verkoop/retail
Economie en handel Assistent verkoop/retail Voert werk uit bij het verzorgen/onderhouden van de werkplek/werkomgeving Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl
Nadere informatieBrunelleschi. De Dom van Florence
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv, Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatie1. RISK & SAFETY ZINNEN
1. RISK & SAFETY ZINNEN Risico en Veiligheidszinnen op etiketten en veiligheidsbladen R-zinnen geven bijzondere gevaren (Risks) aan. S-zinnen geven veiligheidsaanbevelingen (Safety) aan. De zinnen zijn
Nadere informatieSTIHL AK 10, 20, 30. Veiligheidsinstructies
{ STIHL AK 10, 20, 30 Veiligheidsinstructies Inhoudsopgave Vertaling van de originele handleiding................................ 1 1.1 Waarschuwingssymbolen........................... 1 1.2 Gebruik conform
Nadere informatieSTIHL AK 10, 20, 30. Veiligheidsinstructies
{ STIHL AK 10, 20, 30 Veiligheidsinstructies Nederlands Inhoudsopgave Vertaling van de originele handleiding 1 Veiligheidsinstructies................................ 1 1.1 Waarschuwingssymbolen...........................
Nadere informatieGeen fabriekswerk. Roeien met de wind mee en de stroom tegen. Jac Willekens
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatieModule Gezondheid melkvee
Module Gezondheid melkvee De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Bernadet Berendsen
Nadere informatieModule Voeding basis varkens
Module Voeding basis varkens De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Jolanda Holleman,
Nadere informatieMRSA staat voor Methicilline (M) resistente (R) Staphylococcus (S) aureus (A).
MRSA MRSA staat voor Methicilline (M) resistente (R) Staphylococcus (S) aureus (A). Stafylokokken zijn bacteriën die ongemerkt leven bij vele mensen, bij voorkeur in de neus of op de huid. Deze bacteriën
Nadere informatieModule Energie en reststromen
Module Energie en reststromen De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Mathijs Ruhé
Nadere informatieSTIHL AP 100, 200, 300. Veiligheidsinstructies
{ STIHL AP 100, 200, 300 Veiligheidsinstructies Nederlands Inhoudsopgave Vertaling van de originele handleiding 1 Veiligheidsinstructies................................ 1 1.1 Waarschuwingssymbolen...........................
Nadere informatieModule Voedermiddelen varkens
Module Voedermiddelen varkens De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur Afke Zandvliet
Nadere informatieBRMO INFORMATIE VOOR PATIËNTEN
BRMO INFORMATIE VOOR PATIËNTEN Inleiding Onlangs bent u op de hoogte gebracht dat er bij u in een kweek een bijzonder resistent micro-organisme (BRMO) is gevonden. U leest in deze folder wat BRMO zijn,
Nadere informatieDaarnaast zijn er ook S-zinnen; deze geven aanbevelingen voor het veilig werken met bepaalde stoffen. S staat hier voor Safety.
- en S-zinnen -zinnen zijn internationaal gestandaardiseerde risicobeschrijvingen die (indien van toepassing) dienen te worden aangebracht op verpakkingen van stoffen die bepaalde risico s met zich meebrengen.
Nadere informatieinhoud 1. Overal sterren 2. Wat is een ster? 3. Het leven van een ster 4. Een ster dichtbij 5. De zon 6. Sterren en kleuren 7.
Sterren inhoud 1. Overal sterren 3 2. Wat is een ster? 4 3. Het leven van een ster 5 4. Een ster dichtbij 6 5. De zon 7 6. Sterren en kleuren 8 7. Een vallende ster 9 8. De melkweg 10 9. Verrekijkers en
Nadere informatieModule Aanleg tuinbeplantingen en groenvoorziening
Module Aanleg tuinbeplantingen en groenvoorziening De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon
Nadere informatieModule Bedrijfsoptimalisatie in de sector Veehouderij
Module Bedrijfsoptimalisatie in de sector Veehouderij De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon
Nadere informatieISOLATIE KINDERAFDELING Infectiepreventie FRANCISCUS VLIETLAND
ISOLATIE KINDERAFDELING Infectiepreventie FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw kind is opgenomen op de kinderafdeling van Franciscus Vlietland en wordt geïsoleerd verpleegd. In deze folder vindt u informatie
Nadere informatieModule Natuurlijke voortplanting & anatomie
Module Natuurlijke voortplanting & anatomie De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteur
Nadere informatieModule Voedselveiligheid - microbiologie en conserveren
Module Voedselveiligheid - microbiologie en conserveren De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon
Nadere informatieINSTRUCTIE INGEVOLGE ARTIKEL 10 VAN HET BESTRIJDINGSMIDDELENBESLUIT 1987 (VERPLICHT IN DE BEWAARPLAATS OP TE HANGEN)
INSTRUCTIE INGEVOLGE ARTIKEL 0 VAN HET BESTRIJDINGSMIDDELENBESLUIT 987 INSTRUCTIE INGEVOLGE ARTIKEL 0 VAN HET BESTRIJDINGSMIDDELENBESLUIT Het betreft hier een kartonnen kaart die in de bewaarplaats van
Nadere informatieGroene vormgeving en verkoop
Groene vormgeving en verkoop De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL cmyk 70 0 70 0 rgb 73 177 112
Nadere informatieCateringwerkzaamheden uitvoeren
Cateringwerkzaamheden uitvoeren Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Gerda Verhey Inhoudelijke redactie: Ludo Peters Eindredactie: Astrid Habraken
Nadere informatieHet beste idee van Nederland
groenbreed Het beste idee van Nederland BB Met deze uitgaven kun je je voorbereiden op de Proeve van Bekwaamheid De Mini onderneming. Deze uitgave bevat theorie en opdrachten om de competenties en kennis
Nadere informatieOnkruidbestrijding en Gewasbescherming
CURSUSboek Onkruidbestrijding en Gewasbescherming voor de Hovenier & Groenvoorziener AUTEURS Wied Hendrix Jan van den Langenberg colofon Auteurs Wied Hendrix en Jan van den Langenberg Redactie Linda Kleverlaan,
Nadere informatieinhoud blz. 1. Water is niet gewoon 2. Water, ijs en wolken 3. Een kring 4. Drinken 5. Water in de zee 6. Olie en water 7. Vuil water wordt schoon
Water inhoud blz. 1. Water is niet gewoon 3 2. Water, ijs en wolken 4 3. Een kring 6 4. Drinken 7 5. Water in de zee 9 6. Olie en water 10 7. Vuil water wordt schoon 11 8. Wassen 13 9. Filmpjes 14 Pluskaarten
Nadere informatieWettelijk verplichte gevaarsetikettering
DATUM: 20.03.2009 Wettelijk verplichte gevaarsetikettering In bepaalde gevallen verplicht de wet fabrikanten om gevaarsinformatie te verstrekken (gevaarssymbolen en de bijbehorende risico- en veiligheidszinnen)
Nadere informatieREKENEN METEN EN MEETKUNDE Inhoud. voor 1F
REKENEN METEN EN MEETKUNDE Inhoud voor 1F Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Lex Gall Inhoudelijke redactie: Jiska van Hall, Christie Hofmeester
Nadere informatie