Opmerkingen overeenkomstig Artikel 7(3) van Richtlijn 2002/21/EG 1

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, SG-Greffe (2005) D/ Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit Zurichtoren Muzenstraat WB Den Haag Ter attentie van: Mr Chris A. Fonteijn Voorzitter van het college Geachte heer Fonteijn, Onderwerp: ZAAK NL/2005/0279: HET MINIMUMPAKKET VAN HUURLIJNEN; ZAAK NL/2005/0282: TERMINATING-VERBINDINGEN VAN HUURLIJNEN OP WHOLESALENIVEAU; ZAAK NL/2005/0283: TRUNK-VERBINDINGEN VAN HUURLIJNEN OP WHOLESALENIVEAU; Opmerkingen overeenkomstig Artikel 7(3) van Richtlijn 2002/21/EG 1 I. PROCEDURE Op 4 november 2005 heeft de Commissie een aantal kennisgevingen geregistreerd van de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit ( OPTA ) betreffende de markten voor het minimumpakket van huurlijnen, terminating-verbindingen van huurlijnen op wholesaleniveau, trunk-verbindingen van huurlijnen op wholesaleniveau, onder zaaknummers NL/2005/0279, NL/2005/0282, NL/2005/0283. Overeenkomstig Artikel 6 van de Kaderrichtlijn 2, vond de nationale raadpleging plaats tussen 20 juli and 31 augustus De uiterste termijn voor de communautaire raadpleging is 5 december Richtlijn 2002/21/EC van het Europees Parlement en de Raad van 7 maart 2002 inzake een gemeenschappelijk regelgevingskader voor elektronische-communicatie netwerken en diensten ( de Kaderrichtlijn ), PB L 108, , blz Zie vorige voetnoot. Commission européenne, B-1049 Bruxelles / Europese Commissie, B-1049 Brussel - Belgium. Telephone: (32-2)

2 Overeenkomstig Artikel 7(3) van de Kaderrichtlijn kunnen nationale regelgevende instanties (NRIs) en de Commissie de betrokken NRI hun opmerkingen over de ontwerpmaatregel meedelen. II. BESCHRIJVING VAN DE ONTWERPMAATREGEL II.1. Marktdefinitie Retailmarkten De relevante markt voor het minimumpakket van huurlijnen zoals afgebakend door OPTA, verschilt van markt 7 beschreven in de Aanbeveling van de Commissie betreffende de relevante markten 3. Volgens OPTA zijn er separate markten voor <2Mbit/s, 2Mbit/s, >2Mbit/s, en voor internationale huurlijnen. OPTA beschouwt ook n times 64 kbit/s huurlijnen als onderdeel van de markt <2Mbit/s. OPTA betrekt ook datacommunicatiediensten in haar analyse 4. In haar kennisgeving concludeert OPTA zodoende dat er zes individuele relevante nationale retail productmarkten zijn, namelijk: 1. analoge huurlijnen; 2. <2Mbit/s digitale huurlijnen; 3. 2Mbit/s digitale huurlijnen; 4. >2Mbit/s digitale huurlijnen; 5. datacommunicatiediensten over koper; 6. datacommunicatiediensten over fibre; OPTA baseert deze afbakening op (i) de homogeniteit van de respectievelijke productsegmenten, (ii) de afwezigheid van voldoende concurrentiedruk tussen deze productsegmenten en (iii) de afwezigheid van concurrentiedruk van diensten zoals zakelijke vaste telefonie en internet toegang. OPTA heeft ook vijf individuele relevante internationale retail productmarkten afgebakend, namelijk: 1. internationale analoge huurlijnen; 2. internationale <2Mbit/s digitale huurlijnen; 3. internationale 2Mbit/s digitale huurlijnen, 4. internationale >2Mbit/s digitale huurlijnen, 5. internationale datacommunicatiediensten. 3 Aanbeveling van de Commissie 2003/311/EC van 11 februari 2003 betreffende relevante producten- en diensten markten in de electronischecommunicatiesector die overeenkomstig de Kaderrichtlijn aan regelgeving ex ante kunnen worden onderworpen, PB L 114, , blz. 45 ( de Aanbeveling ). 4 De voornaamste reden voor OPTA om markten af te bakenen die buiten de reikwijdte van het minimumpakket vallen, is dat dit noodzakelijk wordt geacht om een grondige analyse uit te voeren van de door de Commissie geïdentificeerde wholesalemarkten (terminating, trunk, bitstream and ULL), niet alleen omdat deze wholesalemarkten de bouwstenen vormen van de retaildiensten uit het minimumpakket, maar ook voor datacommunicatiediensten en huurlijnen van, onder andere, het type nx64kbit/s en >2Mbit/s. 2

3 Internationale retail huurlijnen hebben één aansluitpunt in Nederland (A-punt) en het tweede aansluitpunt (B-punt) in het buitenland. De relevante markt omvat alleen de A-punten die gesitueerd zijn in Nederland. Wat betreft de afbakening van retail nationale productmarkten baseert OPTA deze op de homogeniteit van de respectievelijke productsegmenten, (ii) de afwezigheid van voldoende concurrentiedruk tussen deze productsegmenten en (iii) de afwezigheid van concurrentiedruk van diensten zoals zakelijke vaste telefonie en internet toegang. Wholesalemarkten In haar kennisgeving bakent OPTA de volgende relevante wholesale productmarkten af: 1. wholesale terminating-verbindingen van huurlijnen van <2Mbit/s 2. wholesale terminating-verbindingen van huurlijnen van 2Mbit/s 3. wholesale terminating-verbindingen van huurlijnen van >2Mbit/s 4. wholesale trunk-verbindingen van huurlijnen. De eerste drie van de bovengenoemde markten corresponderen met markt 13 van de Aanbeveling, de vierde correspondeert met markt 14. Een terminating-verbinding wordt gedefinieerd als de verbinding tussen: (i) een lokaal knooppunt en de locatie van een eindgebruiker, (ii) een regionaal knooppunt en de locatie van de eindgebruiker, en (iii) een regionaal knooppunt en een lokaal knooppunt. Een trunkverbinding is een verbinding tussen twee regionale knooppunten. De relevante geografische markten van de hiervoor genoemde relevante productmarkten omvatten geheel Nederland. II.2. Beoordeling van aanmerkelijke marktmacht ( AMM ) a. Retailmarkten (het minimumpakket van huurlijnen) Wat betreft de relevante markt voor het minimumpakket van huurlijnen is OPTA van oordeel dat KPN beschikt over AMM op de volgende relevante markten: nationale analoge huurlijnen; nationale huurlijnen van <2Mbit/s; internationale analoge huurlijnen 5. Nationale analoge huurlijnen De voornaamste criteria die OPTA bij de conclusie inzake de AMM-aanwijzing in overweging heeft genomen zijn: (i) marktaandeel 6, (ii) controle over moeilijk te repliceren infrastructuur en (iii) toetredingsdrempels. OPTA is voornemens om KPN aan te wijzen als partij met AMM op de relevante markt voor nationale analoge huurlijnen. Daarom kwam OPTA tot deze AMM-aanwijzing op deze markt. <2Mbit/s digitale huurlijnen 5 Retail internationale huurlijnen maken geen deel uit van het minimumpakket van huurlijnen zoals gespecificeerd in de Aanbeveling. 6 KPN heeft een marktaandeel van 100%. 3

4 De voornaamste criteria die OPTA bij de conclusie inzake de AMM-aanwijzing in overweging heeft genomen zijn: (i) marktaandeel 7 (ii) schaal- en breedtevoordelen, (iii) het netwerk is moeilijk te repliceren, (iv) netwerkdekkingsvoordelen, (v) product- en dienstendiversificatie, (vi) hoge toetredingsdrempels. OPTA is voornemens om KPN aan te wijzen als partij met AMM op de relevante retailmarkt voor huurlijnen van <2Mbit/s. Internationale analoge huurlijnen Volgens de beoordeling van OPTA is KPN de enige aanbieder op de retailmarkt voor analoge internationale huurlijnen. Een marktaandeel van 100% is op zichzelf een sterke indicatie van AMM. Bovendien wordt deze krimpende markt gekenmerkt door hoge toetredingsdrempels. Andere relevante retailmarkten, gespecificeerd door OPTA in haar kennisgeving, b.v. nationale huurlijnen van 2Mbit/s, internationale huurlijnen van <2Mbit/s, internationale huurlijnen van 2Mbit/s, worden als effectief concurrerend beschouwd. Dit geldt ook voor alle datacommunicatiediensten. b. Wholesale markten- terminerende segmenten van huurlijnen Voor wat betreft de markten voor wholesale terminerende segmenten van huurlijnen, concludeert OPTA dat KPN is aangewezen als een AMM partij op alle hieronder genoemde markten. 1. wholesale terminating-verbindingen van <2Mbit/s 2. wholesale terminating-verbindingen van 2Mbit/s 3. wholesale terminating-verbindingen van >2Mbit/s Wholesale terminating- verbindingen van <2Mbit/s OPTA baseert de AMM-aanwijzing van KPN op de volgende criteria: (i) marktaandeel 8, (ii) netwerkdekkingsvoordelen en verticale integratie, (iii) schaal-en (iv) breedtevoordelen, (v) product- en dienstendiversificatie, (vi) controle over moeilijk te repliceren infrastructuur en (vii) hoge toetredingsdrempels. Wholesale terminating-verbindingen van 2Mbit/s OPTA baseert de AMM aanwijzing van KPN op de volgende criteria: (i) marktaandeel 9, (ii) netwerkdekkingsvoordelen en verticale integratie, (iii) schaal-en (iv) breedtevoordelen, (v) product- en dienstendiversificatie, (vi) controle over moeilijk te repliceren infrastructuur en (vii) hoge toetredingsdrempels. Wholesale terminating-verbindingen van >2Mbit/s OPTA baseert de AMM-aanwijzing van KPN op de volgende criteria: (i) marktaandeel 10, (ii) geen netwerkdekkingsvoordelen, (iii) geen voordelen uit schaalgrootte, (iv) beperkte breedtevoordelen, (v) product en dienstendiversificatie, (vi) controle over relatief moeilijk te 7 KPN heeft een stabiel marktaandeel van 95-99%. 8 KPN heeft een marktaandeel van boven de 95%. 9 KPN heeft een marktaandeel van 50-60%. Dit marktaandeel is van 2002 tot 2003 met 4% gestegen en is lager dan verwacht zou kunnen worden in een markt zonder regulering. 10 In de huidige gereguleerde markt heeft KPN een marktaandeel van 40%. Naar verwachting zou dit marktaandeel hoger zijn in een markt zonder regulering (of als alleen ULL gereguleerd zou zijn). 4

5 repliceren infrastructuur 11 en (vii) relatief lage toetredingsdrempels. In haar analyse van de bovengenoemde criteria heeft OPTA initieel geoordeeld dat KPN geen AMM bezit op deze markt. Echter, op basis van de uitkomsten van de nationale consultatie heeft OPTA haar analyse herzien. OPTA geeft in haar kennisgeving aan dat er toetredingsdrempels zijn die alternatieve ondernemingen verhinderen tijdig hun eigen netwerk (in het bijzonder glasvezel) uit te rollen in reactie op een mogelijke prijsverhoging van KPN 12, volgend op het opheffen van bestaande regulering. Op grond hiervan heeft OPTA geconcludeerd dat KPN over AMM beschikt op de betreffende markt. Op grond van de hiervoor beschreven problemen concludeert OPTA dat KPN SMP heeft in deze markt. c. Wholesalemarkt voor trunk-verbindingen OPTA beoordeelt de wholesalemarkt voor trunk-verbindingen als effectief concurerend om de volgende redenen: (i) KPN heeft een marktaandeel van 50-60%; (ii) er zijn drie andere belangrijke aanbieders die significante concurrentiedruk uitoefenen; (ii) het trunk netwerk van KPN is reeds door alternatieve aanbieders gerepliceerd; en (iv) er is sterke prijsconcurrentie. II.3 Reguleringsmaatregelen Op de retailmarkten is OPTA voornemens de volgende maatregelen op te leggen: De markt voor nationale analoge huurlijnen prijsregulering 13 ; De markt voor nationale huurlijnen van <2Mbit/s OPTA behandelt maatregelen binnen en buiten het minimumpakket apart. Minimumpakket maatregelen betreffen: leveringsplicht; prijsregulering; transparantie; Maatregelen buiten het minimumpakket betreffen: non-discriminatie; ontbundeling; transparantie; prijsregulering; Om die reden hebben alternatieve aanbieders, die actief zijn in deze markt, al netwerken gerepliceerd. 12 Volgens OPTA is het erg tijdrovend om alternatieve aansluitingen te verzorgen, omdat voordat graafwerkzaamheden kunnen plaatssinden daarvoor gemeentelijke vergunningen moeten worden verkregen. In de tweede plaats worden dergelijke werkzaamheden normaal gesproken voorafgegaan door aanbestedingsprocedures en langdurige onderhandelingen. 13 Zo mogen prijsstijgingen van KPN niet meer toenemen dan de Consumenten Prijs Index zoals jaarlijks gepubliceerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek, KPN dient rapportages ter verificatie te overleggen aan OPTA en KPN mag geen contractsgebonden kortingen aanbieden. 14 Zo mogen KPNs prijsstijgingen niet meer toenemen dan de Consumenten Prijs Index zoals jaarlijks gepubliceerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek, KPN dient rapportages ter verificatie te overleggen aan OPTA en KPN mag geen contractsgebonden kortingen aanbieden. 5

6 De markt voor internationale analoge huurlijnen leveringsplicht; non-discriminatie; transparantie. Ten aanzien van wholesale markten is OPTA voornemens de volgende verplichtingen op te leggen: De markt voor wholesale terminating-verbindingen van <2Mbit/s toegang 15, non-discriminatie, ontbundeling, referentieaanbod, prijsregulering, gescheiden boekhouding. De markt voor wholesale terminating-verbindingen van <2Mbit/s. toegang 16, non-discriminatie, referentieaanbod, prijsregulering, gescheiden boekhouding, De markt voor wholesale terminating-verbindingen van >2Mbit/s toegang 17. III. OPMERKINGEN De Commissie heeft op basis van de kennisgeving en additionele informatie verstrekt door OPTA de volgende opmerking: 18 Methodologie van de Marktanalyse OPTA identificeert een aantal retailmarkten die geen onderdeel uitmaken van markt 7, zoals gedefinieerd in de Aanbeveling relevante markten, in het bijzonder een markt voor internationale analoge huurlijnen waar KPN over AMM zou beschikken en waar regulering is beoogt. NRIs mogen markten afbakenen die afwijken van de Aanbeveling, maar zij dienen daarbij aan te duiden op welke wijze zij zoveel mogelijk rekening hebben gehouden met de Aanbeveling en in het bijzonder de drie cumulatieve criteria: (1) aanwezigheid van hoge toegangsbelemmeringen van niet voorbijgaande aard, (2) een marktstructuur die niet neigt naar daadwerkelijke mededinging binnen een 15 (i) Moet op regionaal niveau worden geleverd, (ii) moet zowel op KPN als eindgebruikers locatie worden geleverd (ii)co-locatie moet worden verleend bij toegang tot KPN s locaties. 16 Toegang moet worden geboden op zowel lokaal als regionaal niveau (ii) moet zowel op KPN als eindgebruikers locatie worden geleverd (ii) co-locatie moet worden verleend bij toegang tot KPN s locaties. 17 In geval van reeds verleende toegang blijft KPN verplicht om een opzegtermijn van minimaal 9 maanden in acht te nemen en gedurende deze periode te blijven leveren onder dezelfde bestaande voorwaarden en prijzen. 18 Overeenkomstig Artikel 7(3) van de Kaderrichtlijn. 6

7 relevante tijdshorizon (3) onbekwaamheid van mededingingsrecht alleen om de betreffende marktverstoring(en) voldoende te verhelpen. 19 Zonder de conclusies van OPTA te weerspreken 20, verzoekt de Commissie OPTA om in de uiteindelijke maatregel te rechtvaardigen waarom de markt voor internationale analoge huurlijnen onderworpen kan worden aan ex ante regulering, daarbij zoveel mogelijk rekening houdend met de drie criteria test. Overeenkomstig Artikel 7(5) van de Kaderrichtlijn moet OPTA zoveel rekening houden met opmerkingen van andere NRIs en van de Commissie en kan de uiteindelijke ontwerpmaatregel goedkeuren en, in voorkomend geval, aan de Commissie meedelen. Het standpunt van de Commissie betreft onderhavige kennisgeving, onverminderd de standpunten die zij zou kunnen aannemen ten aanzien van andere ter kennis gebrachte ontwerpmaatregelen. Overeenkomstig punt 12 van Aanbeveling 2003/561/EG 21 zal de Commissie dit document op haar website bekendmaken. De Commissie beschouwt de informatie in dit document als niet-vertrouwelijk. U wordt verzocht de Commissie binnen 3 werkdagen volgend op ontvangst van onderhavig document te informeren indien u van mening bent dat dit document, overeenkomstig communautaire en nationale voorschriften over zakengeheimen en vertrouwelijkheid, vertrouwelijke informatie bevat die u bij publicatie niet vermeld wenst te zien. Dergelijke aanvraag dient u te motiveren. Voor de Commissie, Viviane Reding Lid van de Commissie 19 Overweging 9 van de Aanbeveling. 20 Rekening houdend met de bijzonder hoge toetredingsdrempels en het marktaandeel van KPN van 100% in een krimpende markt. 21 Aanbeveling van de Commissie 2003/561/EG van 23 juli 2003 betreffende kennisgevingen, termijnen en raadplegingen als bedoeld in Artikel 7 van Richtlijn 2002/21/EG, PB L 190, , blz