De invloed van temporale pool resectie op het emotionele brein. Laura Van de Vliet Congres ouderenpsychiatrie, 12 oktober 2017

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De invloed van temporale pool resectie op het emotionele brein. Laura Van de Vliet Congres ouderenpsychiatrie, 12 oktober 2017"

Transcriptie

1 De invloed van temporale pool resectie op het emotionele brein. Laura Van de Vliet Congres ouderenpsychiatrie, 12 oktober 2017

2 I. Introductie II. Doelstellingen III. Methodes IV.Resultaten V. Samenvatting Department of Neurosciences - Laboratory for Translational Neuropsychiatry

3 I. Introductie Informatie van emotionele gelaatsuitdrukkingen Ekman face Haxby & Gobbini, The oxford handbook of face perception, (2011) Laboratory for Translational Neuropsychiatry

4 I. Introductie Informatie vanuit emotionele lichaamstaal de Gelder, Nature Reviews, (2006) Laboratory for Translational Neuropsychiatry

5 I. Introductie Rol van de amygdala als modulator ook bij lichaamstaal? Peelen et al., Scan, (2007) Laboratory for Translational Neuropsychiatry

6 I. Introductie Informatie vanuit patiëntenonderzoek Deficit in emotie herkenning vanuit gezichten en spraak bij patiënten met epilepsie Na chirurgie soms verbetering, soms onveranderd Geen studies met lichaamstaal Cruciale informatie over rol van de amygdala van studies met patiënten zonder amygdala Laboratory for Translational Neuropsychiatry

7 II. Doelstellingen Via patiëntenmodel de rol van de amygdala in de perceptie van emotionele lichaamstaal scherp stellen: - Is de aanwezigheid van de amygdala vereist voor correcte verwerking/interpretatie van emoties? - Speelt de amygdala een rol in het versterken van de hersenactiviteit in posterieure visuele regio s als respons op emotionele stimuli. Laboratory for Translational Neuropsychiatry

8 III. Methodes Deelnemers Exclusie criteria: IQ < 80, majeure DSM AS I pathologie, andere neurologische aandoeningen, majeure somatische aandoeningen. Voor controles bijkomend: Inname van psychofarmaca Laboratory for Translational Neuropsychiatry

9 III. Methodes Overlap van de resectie letsels Laboratory for Translational Neuropsychiatry

10 III. Methodes Prototypical stimuli Fearful Sad Happy Angry

11 III. Methodes Motion morphing 10% happy 35% happy 50% happy 65% happy 90% happy

12 III. Methodes Experiment Vragenlijsten (BDI, PANAS,EHQ) en NPO Gedragstaak: - Categoriseren van emoties: boos, bang, verdietig of blij - Staircase procedure om individuele detectie-drempel per emotie te bepalen Controle taak: - Categoriseren stappen of lopen - Staircase procedure om individuele detectie-drempel te bepalen fmri taak: - Enkel prototypsiche stimuli - Passief, enkel oddball detectie vereist Laboratory for Translational Neuropsychiatry

13 III. Resultaten Vragenlijsten & NPO Laboratory for Translational Neuropsychiatry

14 % Emotional % Runing III. Resultaten Emotie & controle taak * P < 0.05 Angry Fear Sad Happy Average Controls Left Right Controls Left Right

15 III. Resultaten Emotie vs. Neutral bij controles Linker hemisfeer Rechter hemisfeer EBA EBA psts Whole brain, p < 0.05, FWE corrected Laboratory for Translational Neuropsychiatry

16 Controls vs. Left Controls vs. Right III. Resultaten Emotie vs. Neutraal in controles tov patiënten Linker Hemisfeer Rechter Hemisfeer EBA EBA psts EBA EBA psts Whole brain, p < 0.05, FWE corrected Laboratory for Translational Neuropsychiatry

17 Spearman rank Spearman rank e III. Resultaten Correlaties met amygdala activatie in controles 14 ρ =.783 p = ρ =.587 p = ρ =.615 p = Right Amygdala Right 0 Right Amygdala Right FBA 0 Right Amygdala Left Amygdala Laboratory for Translational Neuropsychiatry

18 III. Resultaten Multivoxel pattern analysis

19 III. Resultaten Multivoxel pattern analysis

20 III. Resultaten Multivoxel pattern analysis

21 III. Resultaten Multivoxel pattern analysis Ducks Not ducks

22 III. Resultaten Multivoxel pattern analysis human-based classifier walking flying quacking ML-based classifier feet (width, colour, claws) gait (length, pace) wings (breadth, colour) beak (size, colour) feathers (colour, shape) quack (sound, volume) texture (plastic, wood)

23 III. Resultaten Multivoxel pattern analysis Ducks Not ducks

24 Classification performance % III. Resultaten Multivoxel pattern analysis right EBA Controls Right Left E 79 E 85 E 53 N 79 N 78 N

25 Classification performance % III. Resultaten Multivoxel pattern analysis left EBA Controls Right Left E 7 5 E 8 3 E 6 7 N 7 9 N 7 8 N

26 Classification performance % III. Resultaten Multivoxel pattern analysis right psts Controls Right Left E 83 E 60 E 64 N 79 N 65 N

27 IV. Samenvatting Geen verschil in emotieherkenning tussen de 3 groepen: Zijn amygdala en temporale pool echt noodzakelijk? Minder emotie- gerelateerde activatie in posterieure regio s zoals EBA, FBA en STS. Geen evidentie voor reorganisatie of compensatie Laboratory for Translational Neuropsychiatry

28 V. Dankwoord Prof. Vandenbulcke & Prof. Jan Vandenstock Jan Jastorff Yun-An Huang & Daphne Stam Prof. Van Paesschen Louise Emsell Laboratory for Translational Neuropsychiatry

29 Laboratory for Translational Neuropsychiatry

Welk neuro-anatomisch netwerk ligt aan de basis van lezen en leesproblemen?

Welk neuro-anatomisch netwerk ligt aan de basis van lezen en leesproblemen? Welk neuro-anatomisch netwerk ligt aan de basis van lezen en leesproblemen? Dr. Maaike Vandermosten Prof. Dr. Pol Ghesquière Prof. Dr. Jan Wouters Dyslexia Collaboration KU Leuven (DYSCO) OVERZICHT 1.

Nadere informatie

Dingen zien die er niet zijn bij psychotische stoornissen. Even voorstellen.. Inhoudsopgave. Introductie. Doel onderzoek.

Dingen zien die er niet zijn bij psychotische stoornissen. Even voorstellen.. Inhoudsopgave. Introductie. Doel onderzoek. Dingen zien die er niet zijn bij psychotische stoornissen Even voorstellen.. Marouska van Ommen Promotie-onderzoek tijdens studie Geneeskunde Onderzoek bij afdelingen Neurologie en Psychiatrie, UMC Groningen

Nadere informatie

Onderzoek naar paniek stoornis subtypes. Thomas Pattyn

Onderzoek naar paniek stoornis subtypes. Thomas Pattyn Onderzoek naar paniek stoornis subtypes Thomas Pattyn Outline Doctoraatsproject in samenwerking met UA (CAPRI) en VUmc bestaande uit 5 onderzoeken: 1.Identificatie van paniekstoornis subtypes via factor

Nadere informatie

Waarom kijkt iedereen boos? Vergelijkend onderzoek van de hersenen van mensen met een depressie

Waarom kijkt iedereen boos? Vergelijkend onderzoek van de hersenen van mensen met een depressie Waarom kijkt iedereen boos? Vergelijkend onderzoek van de hersenen van mensen met een depressie Jojanneke is een studente van 24 jaar en kampt al een tijdje met depressieve klachten. Het valt haar huis-

Nadere informatie

De rol van stereotiepe verwachtingen in emotieherkenning. Gijsbert Bijlstra, Rob W. Holland, & Daniel H. J. Wigboldus. Radboud Universiteit Nijmegen,

De rol van stereotiepe verwachtingen in emotieherkenning. Gijsbert Bijlstra, Rob W. Holland, & Daniel H. J. Wigboldus. Radboud Universiteit Nijmegen, Running Head: STEREOTYPE VERWACHTINGEN IN EMOTIEHERKENNING 1 De rol van stereotiepe verwachtingen in emotieherkenning Gijsbert Bijlstra, Rob W. Holland, & Daniel H. J. Wigboldus Radboud Universiteit Nijmegen,

Nadere informatie

Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht

Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht Max de Leeuw, psychiater en senior onderzoeker GGZ Rivierduinen/LUMC KenBiS, 17 juni 2016 Leiden Inhoud Emotieverwerking Werkgeheugen Beloning Eerstegraads

Nadere informatie

De neuropsychologische bijwerkingen van ECT bij ouderen: van onderzoek naar praktijk. Jasmien Obbels

De neuropsychologische bijwerkingen van ECT bij ouderen: van onderzoek naar praktijk. Jasmien Obbels De neuropsychologische bijwerkingen van ECT bij ouderen: van onderzoek naar praktijk Jasmien Obbels ECT Behandeling voor ernstige psychiatrische aandoeningen (depressie, manie, psychose, catatonie) Narcose

Nadere informatie

Intacte maar minder toegankelijke fonologische representaties in dyslexie?

Intacte maar minder toegankelijke fonologische representaties in dyslexie? Intacte maar minder toegankelijke fonologische representaties in dyslexie? Evidentie via hersendecodering en connectiviteitsanalyse Bart Boets KU Leuven I.s.m. H. Op de Beeck, M. Vandermosten, S. Scott,

Nadere informatie

SOCIALE PRIKKELNAVIGATIE BIJ ASS. Dr. Marcia Goddard Project Manager YoungCapital

SOCIALE PRIKKELNAVIGATIE BIJ ASS. Dr. Marcia Goddard Project Manager YoungCapital SOCIALE PRIKKELNAVIGATIE BIJ ASS Dr. Marcia Goddard Project Manager R&D @ YoungCapital ONS SOCIALE BREIN ONS SOCIALE BREIN ONS SOCIALE BREIN DE AMANDELKERNEN Essentieel voor sociale prikkelverwerking

Nadere informatie

AANDACHT VOOR EMOTIEREGULATIE BIJ KINDEREN EN JONGEREN MET ADHD

AANDACHT VOOR EMOTIEREGULATIE BIJ KINDEREN EN JONGEREN MET ADHD AANDACHT VOOR EMOTIEREGULATIE BIJ KINDEREN EN JONGEREN MET ADHD Prof. dr. Roeljan Wiersema Universiteit Gent Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen

Nadere informatie

Measurement form LymphScanner: arm 1 Meetformulier LymphScanner: gehele arm 1

Measurement form LymphScanner: arm 1 Meetformulier LymphScanner: gehele arm 1 Measurement form LymphScanner: arm 1 Meetformulier LymphScanner: gehele arm 1 Patient name / Patiëntnaam: Date / Datum: Date / Datum: length / lengte Left Right length / lengte length / lengte Left Right

Nadere informatie

Verstoorde bewegingssturing bij de ziekte van Parkinson. Rick Helmich

Verstoorde bewegingssturing bij de ziekte van Parkinson. Rick Helmich Verstoorde bewegingssturing bij de ziekte van Parkinson Rick Helmich Agenda Hoe komt een beweging tot stand? Wat gaat er mis bij de ziekte van Parkinson? Hoe compenseren Parkinson patiënten hiervoor? Zitten

Nadere informatie

Chapter 13. Nederlandse samenvatting. A.R.E. Potgieser

Chapter 13. Nederlandse samenvatting. A.R.E. Potgieser Chapter 13 Nederlandse samenvatting A.R.E. Potgieser Chapter 13 Nederlandse samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene introductie over de premotor cortex met een focus op betrokkenheid van deze gebieden

Nadere informatie

140 Nederlandse samenvatting

140 Nederlandse samenvatting 140 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting De dagelijkse klinische praktijk heeft geïnspireerd tot het schrijven van dit proefschrift. Hoewel er tot een jaar of tien geleden nog weinig aandacht

Nadere informatie

Sociale cognitie bij schizofrenie GROUP

Sociale cognitie bij schizofrenie GROUP Sociale cognitie bij schizofrenie GROUP 06-02-2015 Arija Maat AMC Geen Belangenverstrengeling Introductie 2009 AGIKO UMC Utrecht (Dr. W. Cahn en Prof.dr. R.S. Kahn) Sociale cognitie en schizofrenie GROUP

Nadere informatie

Veilig gehechte kinderen ontwikkelen steeds rijkere verbindingen, krijgen meer integratie en adequate prefrontale functies

Veilig gehechte kinderen ontwikkelen steeds rijkere verbindingen, krijgen meer integratie en adequate prefrontale functies BLOK III LIEFDE Veilig gehechte kinderen ontwikkelen steeds rijkere verbindingen, krijgen meer integratie en adequate prefrontale functies Met opgroeien van veilige hechtingsrelaties ontwikkelen kinderen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting Borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een ernstige psychische stoornis, die vaak voorkomt bij mensen met een

Nederlandse samenvatting Borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een ernstige psychische stoornis, die vaak voorkomt bij mensen met een Nederlandse samenvatting Borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een ernstige psychische stoornis, die vaak voorkomt bij mensen met een voorgeschiedenis van interpersoonlijk trauma, zoals kindermishandeling

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/30209 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/30209 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/30209 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Witteman, Jurriaan Title: Towards a cognitive neuroscience of prosody perception

Nadere informatie

Selectieve geheugenstabilisatie door reactivatie tijdens diepe slaap

Selectieve geheugenstabilisatie door reactivatie tijdens diepe slaap Het interactieve brein in slaap Symposium over Slaap en Slaapstoornissen 12 oktober 2012 Selectieve geheugenstabilisatie door reactivatie tijdens diepe slaap Drs. Eelco van Dongen Donders Instituut voor

Nadere informatie

Verminderde insula connectiviteit als indicator voor non-respons?

Verminderde insula connectiviteit als indicator voor non-respons? Verminderde insula connectiviteit als indicator voor non-respons? Hanneke Geugies Dr. H.G. Ruhé Studiedag NNNSA 25 september 2015 Achtergrond Non-respons antidepressiva (TRD) Voornaamste oorzaak aanhoudende

Nadere informatie

) amarum ( DGT vs CGT behandeling bij BED - II

) amarum ( DGT vs CGT behandeling bij BED - II DGT vs CGT behandeling bij BED - II Het weglaten van verstoorde lichaamsbeleving is een omissie in de DSM-V criteria voor eetbuistoornissen. Elke Wezenberg VGCT 2015 Stelling voor de zaal: Het is toch

Nadere informatie

SAMENVATTING. Schiemanck_totaal_v4.indd 133 06-03-2007 10:13:56

SAMENVATTING. Schiemanck_totaal_v4.indd 133 06-03-2007 10:13:56 SAMENVATTING Schiemanck_totaal_v4.indd 133 06-03-2007 10:13:56 Schiemanck_totaal_v4.indd 134 06-03-2007 10:13:56 Samenvatting in het Nederlands Beroerte (Cerebro Vasculair Accident; CVA) is een veel voorkomende

Nadere informatie

Psychisch functioneren bij het syndroom van Noonan

Psychisch functioneren bij het syndroom van Noonan Psychisch functioneren bij het syndroom van Noonan drs. Ellen Wingbermühle GZ psycholoog / neuropsycholoog GGZ Noord- en Midden-Limburg Contactdag 29 september 2007 Stichting Noonan Syndroom 1 Inhoud Introductie

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Samenvatting Nederlandse samenvatting Oorsuizen zit tussen de oren Tussen de oren Behalve fysiek tastbaar weefsel zoals bot, vloeistof en hersenen zit er veel meer tussen de oren, althans zo leert een

Nadere informatie

Depressie en vroege stressvolle levenservaringen:

Depressie en vroege stressvolle levenservaringen: 17 jan 2017, PsyQ, Rotterdam Depressie en vroege stressvolle levenservaringen: het ontwarren van impact van genen en omgeving Prof. dr. Bernet M. Elzinga Section Clinical Psychology, Leiden University

Nadere informatie

Hoe rekent ons brein?? Recente neurowetenschappelijke inzichten in de ontwikkeling van rekenen en dyscalculie

Hoe rekent ons brein?? Recente neurowetenschappelijke inzichten in de ontwikkeling van rekenen en dyscalculie Overzicht Inleiding Hoe rekent ons brein?? Recente neurowetenschappelijke inzichten in de ontwikkeling van rekenen en dyscalculie Prof. Dr. Bert De Smedt (number sense) Bewerkingen Hersenstructuur en rekenen

Nadere informatie

Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress.

Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress. Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress. Vraag 1 (10 punten) A. Wat is het Circuit van Papez en welke hersenstructuren maken hier deel van uit? (5 punten) B. Welke extra hersenstructuren zijn

Nadere informatie

Talking Heads: De Anatomie van de Taal. Rik Vandenberghe K.U. Leuven Dienst Neurologie, UZ Gasthuisberg

Talking Heads: De Anatomie van de Taal. Rik Vandenberghe K.U. Leuven Dienst Neurologie, UZ Gasthuisberg Talking Heads: De Anatomie van de Taal Rik Vandenberghe K.U. Leuven Dienst Neurologie, UZ Gasthuisberg 1 Voor 1810 Vicq d Azyr, Traité d Anatomie et Physiology 1786 Diderot et d Alembert, Encyclopedia,

Nadere informatie

Bio (EEG) feedback. Reflecties vanuit de klinische praktijk. Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven

Bio (EEG) feedback. Reflecties vanuit de klinische praktijk. Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven Bio (EEG) feedback Reflecties vanuit de klinische praktijk Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven Neurofeedback -Een vraag uit de spreekkamer- Minimaal 1500 Literatuur 2008 literatuur search

Nadere informatie

Het (on)meetbare brein

Het (on)meetbare brein Het (on)meetbare brein Proost op de wetenschap, SPUI25 Lukas Snoek Universiteit van Amsterdam Even voorstellen... Wie ben ik? Lukas Snoek, promovendus psychologie ("Brein & Cognitie") aan de UvA Interesse

Nadere informatie

Beeldvormend onderzoek bij autisme

Beeldvormend onderzoek bij autisme Beeldvormend onderzoek bij autisme Dr. C.M. van der Gaag & drs. J.A.C.J. Bastiaansen Universitair Medisch Centrum Groningen Opmerkelijk: - Autistische kenmerken - Relatief groot hoofd ( callosum - Afwezigheid

Nadere informatie

ZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN

ZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN ZELFMANAGEMENTONDERSTEUNING IN DE CHRONISCHE ZORG COMPETENTIES BIJ (STUDENT)VERPLEEGKUNDIGEN Veerle Duprez Prof. dr. Ann Van Hecke AANLEIDING Beroeps- & opleidingsprofiel Mensen met chronische aandoening

Nadere informatie

Dutch Summary DUTCH SUMMARY

Dutch Summary DUTCH SUMMARY DUTCH SUMMARY Ieder organisme is uitgerust met een aangeboren systeem dat adaptief om moet kunnen gaan met situaties die onze fysieke en psychologische gesteldheid bedreigen. Zulke situaties worden ook

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Onze voorouders hebben moeten leren overleven in omgevingen waarin ze continu geconfronteerd konden worden met onverwachte situaties. Van cruciaal belang voor hun overleving werd

Nadere informatie

Evy Dhondt, Jessica Van Oosterwijck, Barbara Cagnie, Rahmat Adnan, Stijn Schouppe, Jens Van Akeleyen, Tine Logghe, Lieven Danneels

Evy Dhondt, Jessica Van Oosterwijck, Barbara Cagnie, Rahmat Adnan, Stijn Schouppe, Jens Van Akeleyen, Tine Logghe, Lieven Danneels VK Symposium + Colloquium Topsport & Wetenschap 2015 Predictoren van therapietrouw en respons op een ambulant multimodaal revalidatieprogramma voor patiënten met chronische lage rugpijn: een cohort studie

Nadere informatie

Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD

Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Valerie Van Cauwenberghe en Prof. dr. Roeljan Wiersema Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Dit onderzoek werd uitgevoerd door: Prof. dr.

Nadere informatie

LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie DR. JOS HENDRIKSEN ONDERWERPEN

LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie DR. JOS HENDRIKSEN ONDERWERPEN LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie 15 MAART 2017 DR. JOS HENDRIKSEN ONDERWERPEN 1. BOUW: opbouw en architectuur 2. GROEI: Hoe leert ons brein? 3. NEUROCOGNITIE: denkprocessen 4. WAT KAN ER

Nadere informatie

Bij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het do

Bij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het do Samenvatting Bij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het doel is immers om de aanvallen te stoppen

Nadere informatie

Toepassing van mindfulness in het ziekenhuis

Toepassing van mindfulness in het ziekenhuis Toepassing van mindfulness in het ziekenhuis Een pleidooi voor kortdurende interventies met duurzaam effect Willem Fonteijn Medische Psychologie Catharina Ziekenhuis, Eindhoven Een vorm van cognitieve

Nadere informatie

Neurale overlap geschreven en gesproken taal. Maaike Vandermosten

Neurale overlap geschreven en gesproken taal. Maaike Vandermosten Neurale overlap geschreven en gesproken taal Maaike Vandermosten LAW symposium, 22 september 2017 Gesproken taal en lezen Evolutie Ontwikkeling Semantics (meaning) BOOK Orthography (letter strings) Phonology

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45136 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Werff, S.J.A. van der Title: The stressed brain - discovering the neural pathways

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22866 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Voorthuis, Alexandra Title: Future parents : childhood experiences, oxytocin and

Nadere informatie

Pijn meten bij non-communicatieve NAH-patiënt.

Pijn meten bij non-communicatieve NAH-patiënt. Pijn meten bij non-communicatieve NAH-patiënt. De huidige staat van Praktijk en Wetenschap. Casus Ben Appel 27 jaar Neurotrauma: motorongeluk zonder helm. Glasgow Coma Scale: E4M4V2 Het programma Kan Ben

Nadere informatie

Sociale uitsluiting bij autisme spectrum stoornis (ASS) Gegevens bij aanmelding. Gegevens bij aanmelding. Inhoud

Sociale uitsluiting bij autisme spectrum stoornis (ASS) Gegevens bij aanmelding. Gegevens bij aanmelding. Inhoud Gegevens bij aanmelding Gegevens bij aanmelding Ervaring Bijna iedereen Waarom/bij wie? Langdurige overvraging Stress en puberteit Drugs Geen grip op leven; zeer onveilig gevoel Bij jongeren ( als ouder

Nadere informatie

Developmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts

Developmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts Developmental Coordination Disorder Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts 11-06-2015 Inhoud Developmental Coordination Disorder Criteria Kenmerken Comorbiditeiten Pathofysiologie Behandeling Prognose

Nadere informatie

De Kracht van het Brein regen is slechts regen, dat is nog geen slecht weer

De Kracht van het Brein regen is slechts regen, dat is nog geen slecht weer De Kracht van het Brein regen is slechts regen, dat is nog geen slecht weer John van der Meij Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en Therapie (Oegstgeest) Instituut voor Toegepaste Neurowetenschappen

Nadere informatie

INTERNE COGNITIEVE CONTROLE BIJ ADOLESCENTEN MET DEPRESSIEVE SYMPTOMEN

INTERNE COGNITIEVE CONTROLE BIJ ADOLESCENTEN MET DEPRESSIEVE SYMPTOMEN INTERNE COGNITIEVE CONTROLE BIJ ADOLESCENTEN MET DEPRESSIEVE SYMPTOMEN LAURA WANTE, CAROLINE BRAET INEKE DEMEYER, RUDI DE RAEDT, SVEN MUELLER Department of Developmental, Personality and Social Psychology,

Nadere informatie

Dutch ACD, 02-10-2010. Behavioural Science Institute. Motorische planning en controle bij. De rol van motorische inbeelding bij de revalidatie

Dutch ACD, 02-10-2010. Behavioural Science Institute. Motorische planning en controle bij. De rol van motorische inbeelding bij de revalidatie Dutch ACD, 02-10-2010 Behavioural Science Institute Motorische planning en controle bij Cerebrale eb e Parese: De rol van motorische inbeelding bij de revalidatie Bert Steenbergen Motorische inbeelding

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de

De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de Rick Helmich Cerebral Reorganization in Parkinson s disease (proefschrift) Nederlandse Samenvatting De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de

Nadere informatie

Waarneming. Hoe het werkt, wat er mis kan gaan, en wat expertise doet. Edward de Haan. University of Amsterdam

Waarneming. Hoe het werkt, wat er mis kan gaan, en wat expertise doet. Edward de Haan. University of Amsterdam Waarneming Hoe het werkt, wat er mis kan gaan, en wat expertise doet Edward de Haan University of Amsterdam Zien oog oogzenuw hersenen beeld opgeslagen beelden registratie transport verwerking zien herkenning

Nadere informatie

6 e Nieuwsbrief EPISCA onderzoek maart 2015

6 e Nieuwsbrief EPISCA onderzoek maart 2015 6 e Nieuwsbrief EPISCA onderzoek maart 2015 Het is al weer lang geleden dat jullie iets van ons hebben gehoord en dat komt omdat er veel is gebeurd. We hebben namelijk heel veel analyses kunnen doen op

Nadere informatie

Beyond what is being said Hoekert, Lijntje Maria

Beyond what is being said Hoekert, Lijntje Maria Beyond what is being said Hoekert, Lijntje Maria IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.

Nadere informatie

Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst

Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Congres Moderne Dementiezorg Sessie Vroegsignalering en diagnosestelling 28 november 2011 Prof. dr. Philip Scheltens Dr. Sietske Sikkes VU Medisch Centrum

Nadere informatie

Virtual Reality Game for Aggression Impulse Management (VR-GAIME)

Virtual Reality Game for Aggression Impulse Management (VR-GAIME) Virtual Reality Game for Aggression Impulse Management (VR-GAIME) DR. DANIQUE SMEIJERS SENIOR ONDERZOEKER POMPESTICHTING D.SMEIJERS@POMPESTICHTING.NL Inhoud Achtergrond - Behandeling agressie - Waarom

Nadere informatie

Emotieherkenning en cross-modaliteit bij schizofreniepatiënten

Emotieherkenning en cross-modaliteit bij schizofreniepatiënten psy 2002-11 gtb 04-11-2002 15:54 Page 747 Emotieherkenning en cross-modaliteit bij schizofreniepatiënten j.j. de jong, b. de gelder, p.p.g. hodiamont samenvatting Dit artikel beschrijft de wetenschappelijke

Nadere informatie

Sociale vaardigheden en emoties bij kinderen/jongeren met autisme.

Sociale vaardigheden en emoties bij kinderen/jongeren met autisme. Peter Vermeulen Autisme Centraal Sociale vaardigheden en emoties bij kinderen/jongeren met autisme. Basisidee dat je vaak ziet Autisme is primair een stoornis in het sociaal contact Primair in de behandeling

Nadere informatie

Kijk eens in het brein!

Kijk eens in het brein! Kijk eens in het brein! Hersenen en taal Hersenen als onderzoeksdomein Cognitief proces als onderzoeksdomein bouwstenen, chemie anatomie localisatie functies fasen en verloop cognitief proces neurale representatie

Nadere informatie

Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog

Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog Wat zijn de neuropsychologische gevolgen van een hersentumor bij kinderen. Dr Femke Aarsen, klinisch neuropsycholoog Wat is neuropsychologie? Neuropsychologie is de psychologie die zich bezighoudt met

Nadere informatie

Dit zijn voorbeelden van examenvragen, gekopieerd van de examens van voorgaande jaren.

Dit zijn voorbeelden van examenvragen, gekopieerd van de examens van voorgaande jaren. Dit zijn voorbeelden van examenvragen, gekopieerd van de examens van voorgaande jaren. Inleiding tot de gedragsneurowetenschappen, d.d. 08-09-09 Studentennummer: 1. Het neuraal substraat voor selectieve

Nadere informatie

Kijken in puberhersenen. Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk

Kijken in puberhersenen. Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk Kijken in puberhersenen Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk Pubergedrag Risicogedrag en hersenonderzoek Het puberende brein onder de loep Eduard Klapwijk e.t.klapwijk@fsw.leidenuniv.nl Adolescentie:

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse Samenvatting 195 NEDERLANDSE SAMENVATTING DEEL I Evaluatie van de huidige literatuur De stijgende incidentie van slokdarmkanker zal naar verwachting continueren in

Nadere informatie

Neuropsychologie. Psychologische diagnostiek en testtheorie. Neuropsychologie. Neuropsychologie. Typering patiënten. Neuropsychologische symptomen

Neuropsychologie. Psychologische diagnostiek en testtheorie. Neuropsychologie. Neuropsychologie. Typering patiënten. Neuropsychologische symptomen Psychologische diagnostiek en testtheorie Neuropsychologie Neuropsychologie De neuropsychologie kijkt naar de relatie tussen het (dysfunctionele) brein en het (verstoorde) gedrag Gudrun Nys g.nys@fss.uu.nl

Nadere informatie

Disclosures. Geen. Insentis. geen. geen. geen geen

Disclosures. Geen. Insentis. geen. geen. geen geen Disclosures (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere

Nadere informatie

Verwerking van echte en geïmpliceerde beweging

Verwerking van echte en geïmpliceerde beweging Verwerking van echte en geïmpliceerde beweging (Nederlandse samenvatting) Wanneer we een foto van een persoon zien, herkennen de meeste van ons of de persoon op de foto rende terwijl de foto gemaakt werd

Nadere informatie

Positieve psychologie. Positief affect (PA) PA - mortaliteit. PA zelfgerapporteerde gezondheid. Positieve psychologie, mindfulnessen gezondheid

Positieve psychologie. Positief affect (PA) PA - mortaliteit. PA zelfgerapporteerde gezondheid. Positieve psychologie, mindfulnessen gezondheid Center of Research on Psychology in Somatic diseases UvTilburg Ivan Nyklíček Positieve psychologie, mindfulnessen gezondheid Positieve psychologie Een vrolijk hart is een goed medicijn (Spreuken, 17-22)

Nadere informatie

Dankwoord (Acknowledgements)

Dankwoord (Acknowledgements) Dankwoord (Acknowledgements) Dit proefschrift was niet tot stand gekomen zonder de bijdrage van velen. Allereerst een woord van dank aan alle proefpersonen die door het invullen van vragenlijsten of deelname

Nadere informatie

Functional, structural, and molecular imaging of the risk for anxiety and depression

Functional, structural, and molecular imaging of the risk for anxiety and depression Functional, structural, and molecular imaging of the risk for anxiety and depression S.P.A.Wolfensberger Functional, structural, and molecular imaging of the risk for anxiety and depression Department

Nadere informatie

Informatie- en emotieverwerking bij het syndroom van Noonan

Informatie- en emotieverwerking bij het syndroom van Noonan V I N C E N T V A N G O G H Institute for Psychiatry Contactdag 26 maart 2011, Putten Informatie- en emotieverwerking bij het syndroom van Noonan Ellen Wingbermühle, klinisch neuropsycholoog Renée Roelofs,

Nadere informatie

Domeinen onderliggend aan de communicatieve ontwikkeling

Domeinen onderliggend aan de communicatieve ontwikkeling ISAAC-NF congres Communicatie in een nieuw perspectief Domeinen onderliggend aan de communicatieve ontwikkeling Prof. Dr. Hans van Balkom, Radboud Nijmegen/Milo/Kentalis Dr. Yvonne van Zaalen, Fontys Paramedische

Nadere informatie

S ummary. Samenvatting

S ummary. Samenvatting S ummary : Predictie van de langetermijneffecten van bacteriële meningitis op de kinderleeftijd Introductie Bacteriële meningitis (BM), of hersenvliesontsteking is een ernstige infectie van het centraal

Nadere informatie

Train uw Brein: Cognitieve Training als een behandeling voor depressie. Marie-Anne Vanderhasselt

Train uw Brein: Cognitieve Training als een behandeling voor depressie. Marie-Anne Vanderhasselt Train uw Brein: Cognitieve Training als een behandeling voor depressie Marie-Anne Vanderhasselt Vanderhasselt, M.A., De Raedt, R., Namur, V., Lotufo, P.A., Bensenor, Vanderhasselt, M.A., De Raedt, R.,

Nadere informatie

ANGST in de PALLIATIEVE FASE, dilemma s rond de richtlijn. 11 april 2016 Tineke Vos psychiater HMC+ consulent palliatieve zorg

ANGST in de PALLIATIEVE FASE, dilemma s rond de richtlijn. 11 april 2016 Tineke Vos psychiater HMC+ consulent palliatieve zorg ANGST in de PALLIATIEVE FASE, dilemma s rond de richtlijn 11 april 2016 Tineke Vos psychiater HMC+ consulent palliatieve zorg Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Cognitieve functiestoornissen bij schizofrenie

Cognitieve functiestoornissen bij schizofrenie Hallucinaties zijn een merkwaardig psychologisch verschijnsel. Het betreft een vorm van sensorisch bedrog, die bij patiënten met schizofrenie het dagelijks functioneren belemmert en de kwaliteit van leven

Nadere informatie

GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes. Food for thought

GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes. Food for thought GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes Food for thought Liselotte van Bloemendaal, AIOS interne Ziekenhuis Amstelland / VUmc Overgewicht en obesitas Wereldwijd heeft

Nadere informatie

PSYCHOPATHIE EN EMOTIEVERWERKING PSYCHOPATHY AND EMOTIONAL PROCESSING

PSYCHOPATHIE EN EMOTIEVERWERKING PSYCHOPATHY AND EMOTIONAL PROCESSING PSYCHOPATHIE EN EMOTIEVERWERKING PSYCHOPATHY AND EMOTIONAL PROCESSING M.E.Slaats-Gels 836470258 Dr. M. J. Cima-Knijff Eerste scriptiebegeleider Prof. Dr. L. Lechner Tweede scriptiebegeleider Open Universiteit

Nadere informatie

hoofdstuk 4 & 7 hoofdstuk 3 & 6 hoofdstuk 2 hoofdstuk 5 Hoofdstuk 2 tot en met 5 hoofdstuk 6 en 7 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 hoofdstuk

hoofdstuk 4 & 7 hoofdstuk 3 & 6 hoofdstuk 2 hoofdstuk 5 Hoofdstuk 2 tot en met 5 hoofdstuk 6 en 7 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 hoofdstuk Samenvatting De Lokomat is een apparaat dat bestaat uit een tredmolen, een harnas voor lichaamsgewichtondersteuning en twee robot armen die de benen van neurologische patiënten kunnen begeleiden tijdens

Nadere informatie

Het brein is dood. Leve de neurowetenschap

Het brein is dood. Leve de neurowetenschap Het brein is dood. Leve de neurowetenschap Hans Op de Beeck KU Leuven Alle sollicitanten in de scanner Alle sollicitanten in de scanner Prof. Willem Verbeke (Hoogleraar salesmanagement): - die op basis

Nadere informatie

Effectiviteit van baclofen bij alcoholverslaving

Effectiviteit van baclofen bij alcoholverslaving Effectiviteit van baclofen bij alcoholverslaving MSc Esther Beraha Dr. Elske Salemink Dr. Anneke Goudriaan Dr. Bram Bakker Prof. Dr. Wim van den Brink Prof. Dr. Reinout Wiers Academisch Medisch Centrum

Nadere informatie

DSM 5 - psychose Dr. S. Geerts Dr. O. Cools 28-11-2014

DSM 5 - psychose Dr. S. Geerts Dr. O. Cools 28-11-2014 DSM 5 - psychose Dr. S. Geerts Dr. O. Cools 28-11-2014 Inhoud DSM IV -> DSM 5 DSM IV: Schizofrenie als kernsyndroom Even stilstaan bij SCHIZOFRENIE Kritiek op DSM IV Overzicht DSM 5 Schizofrenie (1) Epidemiologie:

Nadere informatie

Cerebrale Visuele Stoornissen. Jij maakt het verschil!

Cerebrale Visuele Stoornissen. Jij maakt het verschil! Cerebrale Visuele Stoornissen Weet bij jij kinderen wat ik zie? Weet jij wat ik zie? Jij maakt het verschil! Studiedag Carantegroep 20-05-2011 Even voorstellen Marieke Steendam ergotherapeut VVB-team Koninklijke

Nadere informatie

Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie

Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie Individuele creatieve therapie als onderdeel van de oncologische revalidatie Eveline Bleiker Minisymposium Oncologische Creatieve therapie in ontwikkeling 26 mei 2015 Achtergrond Even voorstellen Creatieve

Nadere informatie

Focus op aandacht! Aandacht en aandachtsstoornissen: de gedragsneurologische en neuropsychologische invalshoek

Focus op aandacht! Aandacht en aandachtsstoornissen: de gedragsneurologische en neuropsychologische invalshoek Focus op aandacht! Aandacht en aandachtsstoornissen: de gedragsneurologische en neuropsychologische invalshoek VWVJ-Symposium Leuven, 20-3-2015 Prof. Dr. Evert Thiery Universiteit Gent Disclosure belangen

Nadere informatie

FACE IT VOOR JONGEREN: ONLINE PROGRAMMA VOOR JONGEREN MET EEN ZICHTBARE AANDOENING

FACE IT VOOR JONGEREN: ONLINE PROGRAMMA VOOR JONGEREN MET EEN ZICHTBARE AANDOENING FACE IT VOOR JONGEREN: ONLINE PROGRAMMA VOOR JONGEREN MET EEN ZICHTBARE AANDOENING drs. Marije van Dalen Promovenda/psycholoog-onderzoeker Afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie/psychologie Erasmus MC Sophia

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37391 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Peters, Sabine Title: The adolescent brain : unraveling the neural mechanisms of

Nadere informatie

Workshop Hersentumoren en veranderingen in emotie, karakter and cognitie

Workshop Hersentumoren en veranderingen in emotie, karakter and cognitie Workshop Hersentumoren en veranderingen in emotie, karakter and cognitie Natasja Janssen en Hanneke Zwinkels Verpleegkundig specialisten Neuro-Oncologie Introductie Veranderingen in karakter, emotie en

Nadere informatie

Welkom bij het mini-symposium: veroudering & autisme

Welkom bij het mini-symposium: veroudering & autisme --1 Welkom bij het mini-symposium: veroudering & autisme 1 Veroudering & autisme: Waarom? Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis Wie? 3 1 --1 Waarom? Autisme wordt gezien als een

Nadere informatie

Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen

Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen Onderzoek met het Virtuele Lab Social Cognition in Psychologically Healthy Adults Research with the Virtual Laboratory Anja I. Rebber Studentnummer: 838902147

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/39720 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Hafkemeijer, Anne Title: Brain networks in aging and dementia Issue Date: 2016-05-26

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 203 Nederlandse samenvatting Wittere grijstinten Klinische relevantie van afwijkingen in de grijze stof in multipele sclerose, zoals afgebeeld met MRI Multipele sclerose (MS) is

Nadere informatie

Veerkracht in vorm en op maat : Creatieve therapie als kortdurende interventie bij oncologische revalidatie

Veerkracht in vorm en op maat : Creatieve therapie als kortdurende interventie bij oncologische revalidatie Veerkracht in vorm en op maat : Creatieve therapie als kortdurende interventie bij oncologische revalidatie 16 juni 2016 Margriet Gordijn, vak therapeut beeldend / hoofd afdeling Creatieve Therapie Eveline

Nadere informatie

CT-Colonografie Virtuele Colonoscopie

CT-Colonografie Virtuele Colonoscopie CT-Colonografie Virtuele Colonoscopie Philip Ardies Medische Beeldvorming AZ Sint-Jozef Malle Wat is CTC Axiale CT opnames in rug- en buikligging 2 dimensionale reconstructies 3 dimensionale reconstructies

Nadere informatie

Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie

Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie K.J. Kaland, AIOS klinische geriatrie, Parnassia Groot Haags Geriatrie Referaat 6 februari 2017 Gedragsproblemen bij dementie Behavioral

Nadere informatie

Waarneming. Waarneming in ASS: Hypopriors. Christian Utzerath Leonid Afremov

Waarneming. Waarneming in ASS: Hypopriors. Christian Utzerath Leonid Afremov Waarneming in ASS: Hypopriors Christian Utzerath Leonid Afremov Waarneming Image credit: University of Minnesota; Taalenhersenen.nl; Scientific American Blog Network; Frontiers Research topic: Oscillations

Nadere informatie

Vene jugularis lijn bij patiënten met risico op verhoogde ICP. Carine van Rijn

Vene jugularis lijn bij patiënten met risico op verhoogde ICP. Carine van Rijn Vene jugularis lijn bij patiënten met risico op verhoogde ICP Carine van Rijn Inleiding Verhoogde intracraniële druk zou een contra-indicatie zijn voor cannulatie van de v. jugularis interna v. subclavialijn

Nadere informatie

Presentatie voor 3 e jaarcongres Behandeling van patiënten met een laag IQ in de GGZ

Presentatie voor 3 e jaarcongres Behandeling van patiënten met een laag IQ in de GGZ Presentatie voor 3 e jaarcongres Behandeling van patiënten met een laag IQ in de GGZ 16 mei 2019, Nieuwegein Dr. Jannelien Wieland Goedemorgen. Ik ben ontzettend blij en trots dat ik vanochtend iets mag

Nadere informatie

Werkgeheugen en TOS. Brigitte Vugs. Klinisch Neuropsycholoog Koninklijke Kentalis

Werkgeheugen en TOS. Brigitte Vugs. Klinisch Neuropsycholoog Koninklijke Kentalis Werkgeheugen en TOS Brigitte Vugs Klinisch Neuropsycholoog Koninklijke Kentalis Inhoud presentatie 1. Taalontwikkelingsstoornis 2. Werkgeheugen 3. Werkgeheugen & TOS 4. Behandeling 1. Taalontwikkelingsstoornis

Nadere informatie

Wim van Vroonhoven Heleen Schoots-Wilke

Wim van Vroonhoven Heleen Schoots-Wilke Wim van Vroonhoven Heleen Schoots-Wilke Hersenen : wat weet ik er van? Teken de hersenen. Waar liggen? De grote hersenen De kleine hersenen De amygdala De hersenstam De prefrontale cortex Het corpus callosum

Nadere informatie

7-10-2013. Emotieherkenning bij CI kinderen en kinderen met ESM

7-10-2013. Emotieherkenning bij CI kinderen en kinderen met ESM 7--3 Sociaal-emotioneel functioneren van kinderen met een auditieve/ communicatieve beperking Emotieherkenning bij kinderen en kinderen met Rosanne van der Zee Meinou de Vries Lizet Ketelaar Rosanne van

Nadere informatie

The traumatized brain Chalavi, Sima

The traumatized brain Chalavi, Sima The traumatized brain Chalavi, Sima IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version

Nadere informatie

Our brains are not logical computers, but feeling machines that think.

Our brains are not logical computers, but feeling machines that think. Drs. Fernando Cunha (Child Support Europe) Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist http://www.child-support-europe.com In dienst van kinderen,

Nadere informatie