Inleiding. Projectonderwijs.slo.nl 1/5

Transcriptie

1 Inleiding Deze handleiding informeert lerarenopleiders en onderwijsondersteuners over de cursus waarmee zij docenten kunnen professionaliseren in het ontwikkelen van projectonderwijs. Na een korte verantwoording over het ontstaan van de cursus volgt achtereenvolgens een beschrijving van de uitgangspunten, doelstellingen en opzet van deze cursus. Vervolgens komen de cursusmaterialen en leerinhouden aan bod. Tot slot volgt een overzicht van gebruikte literatuur die binnen de verschillende cursusmaterialen is gebruikt. Projectonderwijs.slo.nl 1/5

2 Verantwoording Aanleiding De materialen zijn afkomstig uit het 'Handboek projectonderwijs in de onderbouw' en deels uit de cursus 'Curriculumontwerp, van les naar leerlijn' en de cursus '(Digitale) leermiddelen arrangeren'. De module is ontstaan als resultaat van een vruchtbare samenwerking tussen SLO en Scholengemeenschap De Meerwaarde in Barneveld. Laatstgenoemde wilde projectonderwijs in de onderbouw nieuw leven in blazen. De school is hier aan het eind van het schooljaar 2012/2013 mee gestart met. SLO zocht een geschikte manier om haar expertise op het gebied van het systematisch opzetten en verstevigen van projectonderwijs uit te dragen in de praktijk. Deze twee ontwikkelingen samen vormen de basis voor deze cursus. Pilotperiode Gedurende de pilotperiode hebben drie bijeenkomsten plaatsgevonden, waarbij een medewerker van SLO en docenten van De Meerwaarde bijeenkwamen. In de pilotperiode vond er nauwgezette afstemming plaats over de cursus tussen SLO en de kartrekkers van projectonderwijs op De Meerwaarde. De ervaringen die met deze pilots zijn opgedaan vormden belangrijke input voor de cursus zoals deze er nu ligt. Lerarenopleidingen en nascholingsinstituten Scholingsinstituten kunnen de cursusmaterialen desgewenst in de elektronische leeromgeving (ELO) van de eigen opleiding plaatsen. Besloten kan worden om alle cursusmaterialen integraal over te nemen, maar de materialen kunnen ook naar eigen inzicht worden aangepast, aangevuld of ingeperkt. Het is een bewuste keuze geweest om de cursus via een website aan te bieden, omdat een website goede mogelijkheden biedt voor onderwijs op maat. Via hyperlinks die in documenten zijn aangebracht, kan de cursist naar gelang zijn wensen van het ene naar het andere document doorklikken voor extra informatie en/of uitleg. Daarnaast biedt een website mogelijkheden voor filmpjes en dynamische teksten. Projectonderwijs.slo.nl 2/5

3 Uitgangspunten, doelstellingen en opzet Centraal uitgangspunt van de cursus projectonderwijs is het systematisch en onderbouwd opstarten van projectonderwijs volgens een cyclisch proces. De gekozen opzet en invulling van projectonderwijs moet passen bij de visie die de school heeft op projectonderwijs en de doorlopende leerlijn van het vak. Bij laatstgenoemde kan gebruik gemaakt worden van Leerplan in beeld (leerplaninbeeld.slo.nl), een door SLO ontwikkelde website met concrete beschrijvingen van inhouden en (suggesties voor) tussendoelen van de diverse vakgebieden. De opdracht die in deze cursus centraal staat, is uiteengezet in een cyclisch proces: analyse - ontwerp - evaluatie. Het cyclische karakter heeft als doel om cursisten stapsgewijs en systematisch projectonderwijs te leren opzetten. Elk van deze stappen wordt behandeld tijdens één blok of bijeenkomst. Hieronder volgen de doelstellingen en opzet van de cursus. Blok 1: Analyse In blok één staat het analyseren centraal. De doelstelling van dit blok luidt als volgt: Het docententeam kan op systematische wijze een samenhangende visie op projectonderwijs in de onderbouw GT ontwerpen. Aan de hand van het curriculaire spinnenwebspel analyseren docenten de huidige en gewenste situatie op projectonderwijs. De opdracht leidt uiteindelijk naar een samenhangende visie op projectonderwijs die als uitgangspunt geldt voor het ontwikkelen, aanscherpen en uitvoeren van projecten in de onderbouw GT. Blok 2: Ontwerp In blok twee staat het ontwerpen van projecten centraal. De doelstelling van dit blok luidt: Het docententeam ontwikkelt projecten of past bestaande projecten aan, aan de hand van de vastgestelde visie op projectonderwijs in de onderbouw GT. Verschillende instrumenten uit het handboek projectonderwijs reiken aanknopingspunten aan bij het ontwikkelen van projecten. De opdracht leidt tot één of meer uitgewerkte en/of aangescherpte projecten die uitgevoerd kunnen worden als pilot. Blok 3: Evaluatie In blok drie staat het evalueren van de ontworpen projecten centraal. De doelstelling van dit blok luidt: Het docententeam kan de kwaliteit van projecten onderzoeken en verbeteren door deze te koppelen aan de visie van de school op projectonderwijs in de onderbouw GT. De cursusmaterialen uit de kennisbank en toolkit, die in de volgende paragraaf worden beschreven, faciliteren het onder de knie krijgen van bovengenoemde doelstellingen. Cursusmaterialen De cursus omvat de volgende materialen: handleiding opdrachten, uiteengezet in drie blokken kennisbank toolkit. Handleiding Deze handleiding beschrijft de aanleiding, doelstellingen, opzet, cursusmaterialen, leerinhouden en het gebruik van deze cursus. Projectonderwijs.slo.nl 3/5

4 Opdrachten, uiteengezet in intake en drie blokken De cursus bestaat uit drie opdrachten die zijn ondergebracht in Blok 1, Blok 2 en Blok 3. Elk blok staat voor één bijeenkomst. De doelstelling, inhoud en opzet van elk blok is in een PowerPoint weergegeven. In deze PowerPoint worden ook de gebruikte instrumenten uit het handboek projectonderwijs of de cursus curriculumontwerp benoemd. Kennisbank In de Kennisbank staat achtergrondinformatie die aan de orde is geweest tijdens de bijeenkomsten. Docenten kunnen deze informatie desgewenst raadplegen. De kennisbank heeft geen verplichtend karakter. Afhankelijk van de ervaring met het analyseren, ontwerpen, ontwikkelen en evalueren van projectonderwijs, maar ook afhankelijk van de ontwerpopdracht, zal het ene document meer of minder relevant en bruikbaar zijn dan het andere. Toolkit De toolkit bestaat uit verschillende hulpmiddelen/instrumenten ter ondersteuning van het ontwerpen en ontwikkelen van projectonderwijs. De instrumenten kunnen waardevolle ondersteuning bieden gedurende de cyclus: analyse - ontwerp - evaluatie. Indien gewenst kunnen docenten deze instrumenten gebruiken. In overleg met het docententeam en de cursusleider kan worden bekeken welke instrumenten worden gebruikt. Welke instrumenten relevant en bruikbaar zijn, zal mede afhankelijk zijn van de ontwerpopdracht. Leerinhouden De hierboven geschetste materialen bevatten leerinhouden die in belangrijke mate betrekking hebben op verschillende soorten kennis die als fundament of kader van de cursus kan fungeren. (1) Vakinhoudelijke kennis: (a) kerndoelen, tussendoelen en eindtermen (leerplaninbeeld.slo.nl) (b) algemene vaardigheden: samenwerken, presenteren, informatievaardigheden, plannen en onderzoek doen. (2) Procedurele kennis: (a) de ADDIE methodiek: analyse, design, development, implementatie, evaluatie (b) evaluatiemethodieken voor het evalueren van ontwikkelde en uitgevoerde projecten. (3) Conceptuele kennis: (a) het curriculair spinnenweb (b) curriculaire verschijningsvormen (het beoogde, uitgevoerde en gerealiseerde curriculum). Het boek: 'Leerplan in ontwikkeling' (Van den Akker & Thijs, 2009), zet verschillende van deze inhouden uiteen en biedt daarmee goede achtergrondinformatie. Het boekje is te downloaden of bestellen via Projectonderwijs.slo.nl 4/5

5 Gebruikte literatuur Akker, J., van den, & Thijs, A. (Eds.) (2009). Leerplan in ontwikkeling. Enschede: SLO. Gratis te downloaden via SLO (2009). Leerplan in beeld. Enschede: SLO. SLO (2011). Cursus 'Curriculumontwerp, van les naar leerlijn'. Enschede: SLO. SLO (2011). Cursus '(Digitale) leermiddelen arrangeren'. Enschede: SLO. Projectonderwijs.slo.nl 5/5