Ons kenmerk Uw kenmerk Betreft Datum BR AO Wmo 26 september september 2018

Transcriptie

1 Belangenvereniging van mensen met een persoonsgebonden budget Postbus DD Utrecht Churchilllaan GV Utrecht T(030) F(030) Vaste Tweede Kamercommissie VWS t.a.v. mevrouw Post Postbus EA S-GRAVENHAGE Ons kenmerk Uw kenmerk Betreft Datum BR AO Wmo 26 september september 2018 Geachte commissieleden, Op woensdag 26 september spreekt u in een Algemeen Overleg over de Wmo. Nog altijd ontvangt Per Saldo signalen dat hulpvragers niet mogen kiezen tussen een persoonsgebonden budget (hierna: pgb) of zorg in natura (hierna: ZIN). Ondanks dat het wettelijk verplicht is om te kunnen kiezen tussen een pgb en ZIN, mits budgetvaardigheid is aangetoond en sprake is van een weloverwogen bewuste keuze. Ook zien we dat veel gemeenten inperkende voorwaarden specifiek voor een pgb stellen. Dit zorgt ervoor dat het aantal pgb s sterk afneemt. Daarnaast blijven wij aandacht vragen voor reële tarieven, de mogelijkheid om voor informele hulp te kiezen en de noodzaak voor kaders gebruikelijke zorg. Daarom vragen wij u om de volgende punten onder de aandacht van de minister te brengen: 1. Haal drempels weg bij de toegang voor de Wmo en geef mensen een echte keuze; 2. Zorg voor reële toereikende tarieven; 3. Maak een einde aan vreemde inperkende maatregelen; 4. Zorg voor kaders gebruikelijke zorg binnen het gemeentelijk domein; 5. Zorg dat hulpmiddelen vanuit een pgb ook betaalbaar zijn. Samen met andere patiëntenorganisaties hebben wij in een gezamenlijke brief nog aandacht gevraagd voor abonnementstarieven, hulpmiddelen/woningaanpassingen en het gebrek aan toezicht en tegenkracht. Keuzevrijheid om te kunnen kiezen voor informele hulp vanuit een pgb We zien nog te vaak dat informele hulp wordt afgewezen of niet goed wordt beoordeeld in het gemeentelijk domein. De Centrale Raad van Beroep heeft in een uitspraak 1 aangegeven welke stappen doorlopen moeten worden tijdens een aanvraag. Als je deze stappen doorloopt houd je aan het eind de uiteindelijke hulpvraag over waarvoor je een Wmo aanvraag doet. Dan heb je de keuze om dit door middel van ZIN of vanuit een pgb te regelen. Een keuze voor een pgb moet een weloverwogen bewuste keuze zijn en de hulpvrager of zijn/haar vertegenwoordiger moet budgetvaardig zijn (of gemaakt kunnen worden door middel van toerusting) om met een pgb te kunnen werken. Bij zorg en ondersteuning vanuit een pgb ga je vervolgens kijken wie deze zorg het beste kan geven. Dit kan een professionele (formele) zorgverlener zijn of een niet professionele zorgverlener dan wel iemand uit het eigen netwerk (informele zorgverlener). We zien vaak 1 CRvB 21 maart 2018, ECLI:NL:CRVB:2018:819, rov

2 strubbelingen ontstaan bij de keuze om de zorg en ondersteuning informeel te organiseren, vaak tot rechtszaken aan toe. Een voorbeeld hiervan vindt u in de bijlage. Reële tarieven in het gemeentelijk domein Op 1 juni 2017 is de AMvB over een reële prijs voor dienstverlening op grond van de Wmo 2015 in werking getreden. Voorbeelden zijn huishoudelijke hulp, (thuis)begeleiding, dagbesteding, beschermd wonen, opvang en Wmo-vervoer. Het besluit heeft tot doel dat gemeenten een reële prijs betalen voor deze Wmo-dienstverlening. Zonder reële prijs (en dus toereikende maximum tarieven) kan niet van een budgethouder verwacht worden dat hij/zij voldoende kwalitatief goede medewerkers in dienst kan nemen. Per Saldo krijgt echter signalen over ontoereikende tarieven. Regelmatig worden kortingen bedongen op de pgb-tarieven ten opzichte van ZIN-tarieven. Voor informele hulp zien we de tarieven hard omlaag gaan. Sinds de invoering van de AMvB en sinds de invoering van wijzigingen van de Wml (1 januari 2018) zien we dat gemeenten steeds meer de ondergrens gaan opzoeken. Zo zijn er gemeenten die de tarieven van 20,00 per uur naar 10,96 hebben verlaagd (het minimumloon). Van huidige informele zorgverleners wordt verwacht dat ze akkoord gaan met deze tariefverlagingen. Dit zien we gebeuren in de gemeente Tiel, maar we krijgen ook signalen vanuit andere gemeenten. Kan er een onderzoek plaatsvinden met betrekking tot de prijsontwikkeling van tarieven van de afgelopen jaren? Maak een einde aan vreemde inperkende maatregelen Beleidsvrijheid leidt regelmatig tot vreemde beslissingen bij gemeenten. Zo stelt bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam als eis, dat als ouders zelf ondersteuning willen bieden aan hun kind, de ouder een geldige Verklaring Omtrent Gedrag (hierna: VOG) moet overleggen om in aanmerking te komen om de ondersteuning vanuit een pgb te mogen geven. Dit is raar, omdat de ouders per definitie al wettelijk vertegenwoordiger zijn voor hun kind en dus verantwoordelijk voor de kwaliteit van zorg. Een ander voorbeeld is dat de gemeente Deventer gelijke kwaliteitseisen wil voor kleine zorgaanbieders als voor grote ZIN-aanbieders. Zij zijn zelfs van mening dat ook kleine zorgverleners (zelfs ZZP ers) verplicht zijn een cliëntenraad te hebben, beschikken over een klachtencommissie en een vastgesteld privacybeleid hebben. Zorg voor kaders gebruikelijke zorg Indicatiestellers binnen gemeenten kunnen nog steeds moeilijk het onderscheid maken tussen gebruikelijke en boven-gebruikelijke zorg. Het CIZ heeft een protocol ontwikkeld dat een nadere definiëring en normering bevat van wat gebruikelijke zorg is. Dit protocol is gemaakt voor de Wlz. Gemeenten kunnen dit protocol niet één op één overnemen en missen daardoor heldere richtlijnen. Deze vraag naar richtlijnen kwam ook regelmatig terug bij de regiobijeenkomsten Maak van het pgb geen olifant die de VNG en Per Saldo eind vorig jaar organiseerden. Daarbij gaven consulenten en beleidsmedewerkers aan dat een duidelijk kader wenselijk is, zodat de beoordeling niet afhankelijk is van de persoon die indiceert. Door de beleidsvrijheid en het ontbreken van heldere richtlijnen ontstaan in de praktijk grote verschillen tussen de beoordeling van gebruikelijke en boven-gebruikelijke zorg en dus de uiteindelijke indicatie die wordt afgegeven. Er moeten handvatten komen voor gemeenten over gebruikelijke en boven-gebruikelijke zorg zodat de verschillen niet onaanvaardbaar worden. Hulpmiddelen Ten slotte willen wij aandacht vragen voor vanuit pgb gefinancierde hulpmiddelen. Regelmatig krijgt Per Saldo signalen over niet toereikende tarieven. Bij gecontracteerde aanbieders krijgen gemeenten vaak korting omdat er meerdere hulpmiddelen bij eenzelfde 2

3 aanbieder worden ingekocht. Als een hulpvrager een keuze maakt om met een pgb hulpmiddelen in te kopen krijgt men vaak met een korting te maken op het pgb budget ten opzichte van ZIN. Bij aanschaf van een enkel hulpmiddel kan men onmogelijk eenzelfde kortingspercentage realiseren in de prijsafspraken waardoor het budget niet voldoende is om het hulpmiddel voor aan te schaffen. Hulpvragers verkiezen vaak een pgb omdat men dan zeker van is dat een hulpmiddel volledig aansluit bij de hulpvraag. Een goed voorbeeld hiervan vind u in de bijlage. Tot slot Heeft u naar aanleiding van deze brief nog nadere vragen dan kunt u contact opnemen met Miranda Bol Met vriendelijke groet, Mevrouw mr. A.W.D. Molenaar Directeur 3

4 Bijlage 1: Weigeren (informeel) pgb De aanvrager van het pgb is een vrouw van 91 jaar die door fysieke problemen (oogziekte macula degeneratie en syndroom van Ménière en een buikwandoperatie) en psychische problemen veel ondersteuning nodig heeft. Vanuit de Zorgverzekeringswet krijgt zij ondersteuning bij de persoonlijke verzorging. Verder komt twee keer per week een hulp bij het huishouden. Dit wordt allebei geleverd via zorg in natura. Mevrouw heeft verder ondersteuning nodig bij vrijwel alle dagelijkse activiteiten. Zij kan zelf moeilijk voorzien wat zij nodig heeft. Zij heeft behoefte aan een vertrouwd gezicht in huis en aan het bed en iemand waar zij op kan vertrouwen. Zij heeft alle dagen van de week op verschillende momenten ondersteuning nodig bij dagelijkse handelingen. Hulp bij aankleden, koken, administratie, geldbeheer, het huishouden, persoonlijke hygiëne, zorg voor voldoende nachtrust etc. Haar sociaal netwerk is mede door haar hoge leeftijd (zeer) beperkt. De zoon van mevrouw is voor haar verzorging bij haar in huis komen wonen. Hij levert mantelzorg voor haar, maar wenst voor een deel van de begeleiding betaalt te krijgen vanuit het pgb om in zijn levensonderhoud te voorzien. De uren die hij voor zijn moeder zorgt, kunnen immers niet besteed worden aan andere werkzaamheden. Onder de AWBZ had zijn moeder een pgb van waar uit zij de begeleiding bij haar zoon kon inkopen. Een adviesbureau, dat de gemeente heeft ingeschakeld, heeft het onderzoek gedaan bij de aanvraag van de hulp en ondersteuning. Het bureau stelt dat gebruikelijke hulp en voorliggende wet- en regelgeving afdoende zijn om het gewenste resultaat te behalen en adviseert om die reden de maatwerkvoorziening af te wijzen. De gemeente volgt dit advies en wijst de aanvraag voor een pgb voor individuele begeleiding af. Er wordt geen pgb afgegeven om twee redenen. Ten eerst omdat er algemene voorzieningen zijn van de gemeente die de vrouw kunnen helpen, en ten tweede omdat de zorg die de zoon biedt als gebruikelijke hulp wordt aangemerkt. Mevrouw en haar zoon zijn het hier niet mee eens en gaan in bezwaar. De hulp van een advocatenkantoor wordt ingeschakeld. Dit bezwaar wordt ongegrond verklaard. Mevrouw en haar zoon vragen de advocaat in beroep te gaan bij de rechtbank. De rechtbank stelt moeder en zoon in het gelijk en geeft de gemeente de opdracht om opnieuw onderzoek te doen om vast te stellen hoe veel uren individuele ondersteuning van haar zoon mevrouw nodig heeft. Dit onderzoek wordt door een andere onderzoeksbureau gedaan. Dit bureau komt tot de conclusie dat 3,5 uur begeleiding per week nodig is. De gemeente komt met een nieuwe besluit waarin een pgb voor 3,5 uur begeleiding per week wordt toegekend. Dit vinden moeder en zoon te weinig. De zoon levert namelijk veel meer ondersteuning dan het onderzoeksbureau stelt. De advocaat onderneemt op verzoek van moeder en zoon opnieuw juridisch actie. Zij kunnen de zaak nu direct voorleggen aan de rechtbank omdat het besluit van de gemeente is genomen in reactie op een uitspraak van de rechtbank. De zoon stelt opnieuw een overzicht op van de begeleiding die hij wekelijks aan zijn moeder levert. Dit overzicht wordt ingebracht in het proces. Tijdens de zitting bij de rechtbank wordt gekeken of tussen de gemeente en mevrouw overeenstemming te vinden is over het aantal uren ondersteuning dat vanuit het pgb voor begeleiding mag worden ingekocht. De gemeente is bereid het aantal uren op te hogen tot 10 uur per week en dit wordt door mevrouw en haar zoon geaccepteerd. Het was een kwestie van een lange adem, een proces dat twee jaar heeft geduurd, maar wel tot een positief einde heeft geleid. 4

5 Bijlage 2: Hulpmiddelen Bij hulpmiddelen die geleverd worden via zorg in natura zien we regelmatig dat er goedkopere uitvoeringen geleverd worden. Een voorbeeld waarbij dit goed zichtbaar werd, is het volgende. Tijdens een uitje dat georganiseerd werd door een pgb-leverancier van scootmobielen sloten ook twee mensen aan die elders hun scootmobiel hadden verkregen (via zorg in natura). Nog niet eens halverwege de tocht stonden de scootmobielen die via een zorg in natura zijn geleverd stil vanwege een lege accu. Deze konden niet opgeladen of vervangen worden door de organiserende leverancier omdat het een goedkope accusoort betrof met minder dan de helft van de capaciteit dan de vanuit pgb geleverde scootmobielen. 5