DIAGNOSTIEK H I L D E R O E Y E R S H I L D E. R O E Y E R V I V E S. B E DIAGNOSTIEK BIJ MEERTALIGEN
|
|
- René Kok
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 DIAGNOSTIEK H I L D E R O E Y E R S H I L D E. R O E Y E R V I V E S. B E DIAGNOSTIEK BIJ MEERTALIGEN Taalstoornissen komen bij meertaligen niet meer of minder voor dan bij ééntaligen Een meertalige opvoeding is nooit de oorzaak van de pathologie De situatie is wel complexer bij meertaligen Een deel van de fouten die meertalige kinderen met TOS in de schooltaal maken ~ fouten van eentalige kinderen met TOS Een ander deel van hun fouten zijn typische transfer fouten ~ fouten van meertalige kinderen zonder TOS 1
2 DIAGNOSTIEK BIJ MEERTALIGEN Een meertalig kind met een TOS heeft problemen in al zijn talen => Tweetalige kinderen met een taalstoornis laten in beide talen de symptomen zien, maar de vorm van die symptomen is taal-specifiek! Talen met een sterk uniforme morfologie: substitutiefouten Talen met een gemengde morfologie: omissiefouten Talen met naamvalsmarkering: moeite met verbuiging van zelfst.nw. DIAGNOSTIEK BIJ MEERTALIGEN Een onderscheid kunnen maken tussen: Een spraak-/taalstoornis of achterstand die ook bij een eentalig kind tot uiting zou zijn gekomen Een moeilijk verlopend proces van meertalige ontwikkeling (taalverschil) tgv inconsistent taalaanbod of te weinig taalaanbod in een bepaalde taal Een moeilijk verlopend proces van meertalige ontwikkeling (taalverschil) tgv in het kind gelegen factoren Een normaal verlopende meertalige spraak-/ taalontwikkeling 2
3 DIAGNOSTIEK BIJ MEERTALIGEN 2 soorten meetfouten: - Overdiagnose - Onderdiagnose ~ sensitiviteit en specificiteit fundamenteel: goed onderzoek dmv goede anamnese, testen en analyses van spontane uitingen + kennis vergroten over - Normale tweede- taalverwerving - Specifieke kenmerken van TOS bij tweetalige kinderen + verdiepen in linguïstische en specifieke (probleem)kenmerken van de thuistaal van een kind DIAGNOSTIEK BIJ MEERTALIGEN Alle instrumenten en materialen die besproken worden zijn ook terug te vinden op: aspx 3
4 Stap 1 = Opstellen taalaanbodprofiel via anamnese In kaart brengen van de meertalige situatie: - Kwantitatieve en kwalitatieve en aspecten van het taalaanbod in de verschillende talen - De waardering van de ouders en het kind voor de diverse talen en hun context - De manier waarop ouders de talige toekomst zien van hun kind - De maatschappelijke situatie van de ouders - De belangrijkste kenmerken van het oudergedrag - De wijze waarop de ouders de taalvaardigheid van het kind inschatten Stap 1 = Opstellen taalaanbodprofiel via anamnese Anamnese Meertaligheid (2000), Blumenthal en Julien Anamnese Meertaligheid-vragenlijst (2005), beknopte versie van Anamnese Meertaligheid van Blumenthal en Julien Anamnese Meertalige Kinderen AMK (2006), SIG intervisiewerkgroep Anamnese Taalaanbod (2008), Julien 4
5 AMK De oorspronkelijk ontwikkelde anamnese-vragenlijst van Blumenthal en Julien werd verder aangepast voor Vlaanderen Heeft behalve voor taal ook aandacht voor het spelaanbod in de thuiscontext Is vertaald in 8 verschillende talen. 5
6 ALI (9;1): DERDE LEERJAAR Ali is een late spreker (3 jaar). Op dit moment vinden de ouders dat het Frans zijn beste taal is, nadien het Nederlands en Arabisch. De grootste problemen zouden uitspraak en taalgemengd gebruik zijn. Taalbegrip zou goed zijn. Thuis wordt door de ouders Arabisch gesproken, maar de kinderen onderling spreken Frans. Ouders geven aan dat er weinig actieve taalstimulatie is. De kinderen hebben dit schooljaar veel voor schermen (tv, computer, ) gezeten. De ouders beseffen dit en zouden dit voor volgend schooljaar willen vermijden Tekortkoming AMK: Niets rond emoties kind en taal Modellen die tweedetaalverwerving beschrijven, onderkennen belang van attitude en motivatie. 6
7 Het sociaalopvoedkundig model van Gardner De sociaal-psychologische theorie van Lambert FICHE EMOTIES 7
8 Stap 2 = Opstellen van taalgebruikprofiel Moeilijkheden en valkuilen bij gebruik van bestaande instrumenten: - Normering ééntaligen - Culturele verschillen spelen mee - Enkel zicht op T2; enkel meten van schooltaal - Houden geen rekening met de taalsystemen van meertaligen 8
9 Algemene symptomen van stoornis Laat beginnen met eerste woorden en woordcombinaties: late prater Vertraagde verwerving van grammaticale morfemen; weinig complexe taal Normale cognitieve processen blijven heel lang in gebruik Fonologische problemen Zwak auditief geheugen Veel moeite om nieuwe woorden te onthouden Weinig vloeiend spreken + weinig initiatief om verbaal te communiceren Stap 2 = Opstellen van taalgebruikprofiel 3 aspecten: - Beter in kaart brengen van taalontwikkeling in de moedertaal dmv ouderbevraging - Beter kunnen omschrijven van actuele vaardigheden in het Nederlands: toepassen van testmodificaties - Beter kunnen beschrijven van actuele vaardigheden in de thuistaal: methodieken voor analyse van de spontane taal 9
10 Beter in kaart brengen van taalontwikkeling in de moedertaal dmv ouderbevraging ALBERTA LANGUAGE AND DEVELOPMENT QUESTIONNAIRE - ALDEQ Vragenlijst voor ouders Moedertaalontwikkeling van het kind Taal- en cultuuronafhankelijk Differentieert tussen TD en SLI 10
11 ALBERTA LANGUAGE AND DEVELOPMENT QUESTIONNAIRE - ALDEQ 4 onderdelen: Vroege mijlpalen Huidige vaardigheden in de moedertaal Gedragspatronen en activiteitsvoorkeuren Familiaal voorkomen 11
12 ALDEQ-NL Eerste resultaten: ALDeQ-NL kan significant differentiëren tussen meertalige kinderen met en zonder taalstoornis Specificiteit hoog, maar sensitiviteit eerder laag. Onderdeel B best discriminerend vermogen Lagere cut-off score dan oorspronkelijke ALDeQ Verder onderzoek: Proefgroep uitbreiden Verschil nagaan tussen schriftelijke en mondelinge afname 12
13 Beter kunnen omschrijven van actuele vaardigheden in het Nederlands: toepassen van testmodificaties TESTMODIFICATIES Toepassing op de CELF-test Vaststelling: CELF-IV-NL biedt onvoldoende diagnostische waarde bij meertalige kinderen Cut-off score bepalen: geen oplossing 13
14 GEBRUIK VAN TESTMODIFICATIES 2 benaderingen: - Flexibel afnemen en scoren van bepaalde subtests - Betrekken van thuistaal bij subtest actieve woordenschat : conceptuele woordenschat GEBRUIK VAN TESTMODIFICATIES: FLEXIBEL AFNEMEN EN SCOREN Flexibele afname: - Toevoegen van voorbeeld- of oefenitems - Instructies in moedertaal - Herhalen van instructie Flexibel scoren: - Niet toepassen van afbreekregels - Niet fout scoren van morfosyntactische fouten op onderdelen waar inhoud primeert 14
15 GEBRUIK VAN TESTMODIFICATIES: FLEXIBEL AFNEMEN EN SCOREN Eerste bevindingen: - Gebruik van testmodificaties geven een realistischer beeld van aantal kinderen met vermoeden van taalprobleem TESTMODIFICATIES Eerste bevindingen: - Gemiddelde normscore op RTI ligt binnen de normale normen (85-115). Voor groep zevenjarigen geldt dit ook voor TII - Testmodificaties bij afname blijken een groter effect te hebben dan toepassen van modificaties bij scoren - Om de CELF-4NL als screeningsinstrument te gebruiken, wordt voorgesteld om de volgende subtesten af te nemen: Begrippen en Aanwijzingen Volgen, Woordstructuur, Zinnen Herhalen, Woordcategorieën Totaal en Zinnen Begrijpen. 15
16 TESTMODIFICATIES Aanbevolen parameters: De instructies worden meermaals herhaald tot het kind de opdracht begrijpt; De opdracht mag herhaald worden, indien het kind aangeeft deze niet begrepen te hebben; Extra oefenitems aanbieden; De instructies, indien mogelijk, in de moedertaal aanbieden; Extra responstijd geven aan het kind; Indien de CELF-4 NL volledig wordt afgenomen, wordt halfweg een korte pauze ingelast. Indien mogelijk de testafname spreiden over meerdere testmomenten in functie van het behouden van de aandacht en concentratie; Bij de subtest Tekstbegrip het verhaal met meer intonatie voorlezen en bepaalde begrippen extra benadrukken; Bij de subtest Woordcategorieën Expressief wordt het kind aangespoord om de relatie tussen beide afbeeldingen beter te omschrijven. Dit door bijvoorbeeld extra vragen te stellen. Afbreekregels worden bij een flexibele afname niet gehanteerd. Op die manier kunnen de maximale mogelijkheden van het meertalige kind beter achterhaald worden. BETREKKEN VAN DE THUISTAAL: CONCEPTUELE WOORDENSCHAT Bepalen van actieve woordenschat enkel in de tweede taal, geeft een belangrijke onderschatting van de WS die een persoon bezit Niet voldoende om WS-taak te vertalen Concepten worden geteld: => Respons in T1, T2 of (T1 en T2) krijgen allemaal een 1-score Item/prent T1 T2 score beer / beer 1 oog Les yeux / 1 stoel chaise stoel 1 boek / / 0 16
17 Beter kunnen beschrijven van actuele vaardigheden in de thuistaal: methodieken voor analyse van de spontane taal ALS HET KIND NOG NIET SPREEKT Observeren van niet-talige en vroeg-talige intentionele communicatie. Vooral accent op: Proto-imperatieve uitingen: het kind wil van de volwassene iets gedaan krijgen Proto-declaratieve uitingen: het kind wil de aandacht van de volwassene op iets richten 17
18 Opstelling: Instructies: Met dit onderzoekje willen we te weten komen hoe je kind jou of mij betrekt om iets gedaan te krijgen. Daarvoor hebben we een aantal eenvoudige taakjes. We gaan je kindje wel een beetje plagen en geven of doen niet onmiddellijk wat het vraagt. Zo kunnen we beter onderzoeken of je kind het ook nog op een andere manier gaat vragen als het niet dadelijk succes heeft. We gaan hier aan tafel zitten. Het is dus de bedoeling dat we kijken hoe je kind uit zichzelf om hulp vraagt. We mogen niets voorzeggen. Het is misschien moeilijk maar het zal wel lukken. Ik zal je wel teken geven als je mag reageren. 18
19 Koekjes in gesloten potje.. 19
20 AFNAME 3 4 JARIGEN Aangepaste werkwijze met boekjes en spel Observatie van verbale en non-verbale communicatie Filmen 20
21 KWALITATIEVE ANALYSE VAN DE VERSCHILLENDE TALEN T1 uiting (letterlijk) Letterlijke vertaling naar het Nederlands Woord-voor-woord vertaling Vrije vertaling naar het Nederlands Is de T1 uiting correct? Correcte T1 uiting + letterlijke vertaling ervan in het Nederlands Wat is er fout met de T1 uiting? 21
22 A: en wat is zij aan het doen? K: euhh euhhh. A: zij speelt K: (zegt na) A: en wat is dat? K: euhhh euhhh A: poes K: misch (mosch = poes, zegt na maar foutief) Ook auto s (ned) A: ah ja Gaan we hier kijken wat er is? K: ooh (mimiek verbaasd) A: ken je hen? K: euhh A: hoe doen zij? K: eten (ned) A: ja en hoe doen zij Meuuu K: ja meu (ned) Ook vater (ned, bedoelt water, wijst naar de foto op de muur in de wachtzaal van CBF en bedoelt vis.) A: ja een vis Hoe heet dat? K: euuhhh schelfde (ned voor zelfde, toont de twee koeien) Dat is auto s (ned) A: ja K: en dat is roem (ned) (geluid auto + gebaar) A: hij rijdt met de auto? K: ja (ned) A: en ken je dit? K: ja Opmerkingen over taalbegrip: Eenvoudige communicatie begrijpt hij. Soms gaat hij op in iets anders en dan antwoordt hij niet op de vraag. Uitspraak en vloeiendheid: De uitspraak is erg problematisch. Van de enkele woorden die hij in het Nederlands en Berbers zegt is er haast geen enkel correct. Ook nazeggen lukt niet. Nu en dan zijn er aarzelingen. Vaak blijft hij onverstaanbaar, zeker als je niet weet wat hij gaat zeggen. Gebruikte woordenschat: Imran heeft nauwelijks woordenschat verworven. Alleen enkele zaken die hem erg interesseren zoals auto s kan hij benoemen. Bij dieren beperkt hij zich tot klanknabootsing. Syntax: Hij spreekt mits stimulans meestal in één woordzinnen, slechts heel beperkt is er een twee woord zin. 22
23 Initiatief: Nu en dan als hij iets opmerkt. Narratief (aankruisen): het kind vertelt niet X het kind beperkt zich tot benoemen geen verhaal: vaak met stimulans zeer globaal verhaal, wijkt af van de kern volgt een verhaallijn Kruis aan: X maakt oogcontact en volgt blik X gebruikt gebaren/mimiek X gaat verder op aangegeven topic: vaak wel X initieert zelf onderwerp: als hijiets opmerkt bv. vis aan de muur stelt vragen Pragmatiek: Imran was een beetje verlegen maar had verder een goed contact met de analist. Hij wil wel communiceren, vaak met wat stimulans. Initiatief (verbaal en non-verbaal): Gaat soms zaken uitbeelden (zoals slapen van de poes, drinken). Toont ook mimiek zoals blij, verbaasd. 23
24 A. en hier, wat zijn ze aan doen? K. de kat is aan het slapen en het meisje is iets daar aan het kijken, de konijn is aan het eten, de jonge geeft iets aan het konijn, heeft iets gevonden, A. oké en hier wat verstopt er nog? We zien alleen de paardenstaart. K. pici ponijn (ze zegt pici ponijn i.p.v paard, niet duidelijk van waar dat komt) A. hoe noemen we in het Albanees? K. Het paard (ze kent het woord dus wel) A. oké wat zie je nog? Wat doen ze? K. een konijn is binnen gegaan, en deze is aan het lopen, en deze aan het eten, en de schapen zijn aan het stappen, de kat is aan het kijken en het meisje zegt start om sneller te stappen A. wat gebeurt er dan? K. het meisje heeft de eieren van de kip genomen, de kikker gaat in het water springen, het meisje gaat eten geven, de muis is bang voor de kat en het meisje, een jongen reed op het paard, Het andere paard is water aan drinken, de kleine eendjes zijn in water gegaan ook hun papa en hun mama Uitspraak en vloeiendheid: Lea spreekt soms wat snel. We zagen echter niet de onvloeiendheden die papa vermeldde. Er zijn enkele uitspraakfouten maar ze zijn niet storend: i.p.v frigoriferi zegt ze fishiderri i.p.n televizor zegt ze tevizor i.p.v. edhe zegt ze eve Gebruikte woordenschat: Ze gebruikt soms dat, die, iets of daar als ze iets niet kan benoemen. Ze heeft echter al een rijke woordenschat waarmee ze zowel zaken als acties kan benoemen. Syntax: De zinsconstructies zijn correct en voldoende complex. Morfologie: Gebruik meervoud: ze gebruikt meervoud (eendjes, schapen,kippen) Werkwoordsvervoeging: ze gebruikt tegenwoordige tijd en verleden tijd Gebruik voornaamwoorden: nog geen echt gebruik van voornaamwoorden 24
25 Initiatief: In begin moest de analist haar een beetje stimuleren om te beginnen daarna is het vlot gegaan en vertelt ze ook uit zichzelf. Narratief (aankruisen): het kind vertelt niet X het kind beperkt zich tot benoemen geen verhaal maar ze geeft wel een goed overzicht van alles wat er gebeurt. Nog geen oorzaak/gevolg relaties. zeer globaal verhaal, wijkt af van de kern volgt een verhaallijn Kruis aan: X maakt oogcontact en volgt blik gebruikt gebaren/mimiek X gaat verder op aangegeven topic X initieert zelf onderwerp: na verloop van tijd stelt vragen Pragmatiek: Als ze want gewend is aan de situatie is ze communicatief ingesteld. AFNAME VANAF 5 JAAR Zelf vertellen aan de hand van prenten (ENNI/MAIN) Begripsvragen (MAIN) Spontaan gesprekje 25
26 ENNI EDMONTON NARRATIVE NORMS INSTRUMENT (ENNI) ENNI ENNI: voorbeeld 1.Taalstaal in het Nederlands (ENNI A1) Diene da doet diene i wate Ja pee en o-ooh. Aple pakke de wate. E aple die doe (beeldt uit) Pakke de die. Pakke de die Gefe Pakke de die. 2.Taalstaal in het Frans (ENNI B1) Font un chateau. Encore un chateau Catter chateau. (casser) Plus i lest catté (cassé). Va catter (casser) chateau. 26
27 1. Staat een koe en ook een olifant. Koe en olifant. 2. La balle est cachée. 3. Et ensuite prend la balle. 4. En nu pakt ie bal en afgepakt. 5. Deze, deze, deze, heb gegeven en dan, dan die vraagt danku ENNI MLCU (T1 en T2) en CI (T1)blijken twee goede maten om kinderen met en zonder taalstoornis te onderscheiden. SG en FM zijn minder bruikbaar als indicatoren voor een taalprobleem Percentage verleden tijd 27
28 ENNI Gebruik Foyer en COS PRENT 1 Letterlijke uiting kind ) : Nederlandse vertaling: Opmerkingen: uitspraak: woordenschat: morfologie: zinsbouw: ENNI Prenten zijn visueel niet altijd duidelijk! Zwembad = modder Bal = appel Emoties worden niet altijd herkend. De dieren zijn voor kinderen niet altijd vanzelfsprekend. Giraf wordt koe 28
29 MULTILINGUAL ASSESSMENT INSTRUMENT FOR NARRATIVES (MAIN) 4 parallelle verhaaltjes 6 plaatjes Gecontroleerd op: Cognitieve en talige complexiteit Parallellen in macrostructuur Parallellen in microstructuur Culturele geschiktheid (bv. geit, hond, poes, vogel) Betrouwbaarheid Verschillende mogelijkheden: Vertellen Navertellen Begripsvragen 29
30 30
31 31
32 DIAGNOSTIEK BIJ MEERTALIGEN Een onderscheid kunnen maken tussen: Een spraak-/taalstoornis of achterstand die ook bij een eentalig kind tot uiting zou zijn gekomen Een moeilijk verlopend proces van meertalige ontwikkeling (taalverschil) tgv inconsistent taalaanbod of te weinig taalaanbod in een bepaalde taal Een moeilijk verlopend proces van meertalige ontwikkeling (taalverschil) tgv in het kind gelegen factoren Een normaal verlopende meertalige spraak-/ taalontwikkeling Dank voor jullie aandacht! 32
Audiologisch centrum, spraaktaalteam
TOS en Meertaligheid Onderwijsdag 25 mei 2016 Maaike Diender, klinisch linguïst Els de Jong, teamleider spraaktaalteam/logo-akoepedist Audiologisch centrum, spraaktaalteam Gehooronderzoek Logopedisch onderzoek
Nadere informatieDe Afname, Indexen en Subtests
De Afname, Indexen en Subtests Dé test voor diagnose en evaluatie van taalproblemen bij kinderen van 5 t/m 18 jaar Diagnose stellen Stappenplan om tot diagnose te komen 1. Observatieschaal De Observatieschaal
Nadere informatieSuggesties voor een handelingsgerichte diagnostiek van de taalontwikkeling bij meertalige kinderen
Verschenen in Signaal, nr. 99, 2017, p. 4-20 Suggesties voor een handelingsgerichte diagnostiek van de taalontwikkeling bij meertalige kinderen Hilde De Smedt, Hilde Roeyers en Lut Schelpe 1 Veelal worden
Nadere informatie7.4 Script en plaatjes les
7.4 Script en plaatjes les Ik wil een leuk spelletje met jullie doen. En het spelletje heeft te maken met woordjes. Het Nederlands bestaat uit twee verschillende groepen woorden. Je hebt woorden die samengaan
Nadere informatieAnamnese Meertalige Kinderen
Anamnese Meertalige Kinderen Intervisiewerkgroep Meertalige kinderen Deze anamneselijst staat gratis ter beschikking op www.sig-net.be in PDF-formaat en is ook beschikbaar in het Frans, Engels, Spaans,
Nadere informatiePEUTERS MET TOS. Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht. Marthe Wijs - van Lonkhuijzen
PEUTERS MET TOS Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht Marthe Wijs - van Lonkhuijzen 1 KENNISMAKEN 2 INTRODUCTIE - TEKENING Pen en papier, teken wat ik beschrijf Wat ervaart de tekenaar? Hoe probeerde de spreker
Nadere informatieTOS ervaar en neem mee! SPO de Liemers
TOS ervaar en neem mee! SPO de Liemers Ellen de Vries en Kitty Gieling Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is Koninklijke Kentalis (cluster 2) Specialist op het gebied van diagnostiek, zorg
Nadere informatieGa nu aan de slag met de nieuwe CELF-5-NL!
Ga nu aan de slag met de nieuwe CELF-5-NL! De CELF-5-NL is de vernieuwde test die het afnemen en scoren eenvoudiger maakt waardoor u tijd kunt besparen. Nieuwe normen (2019) Digitale afname en scoring
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND 0 tot 4 jaar ZEG HET MAAR Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Soms gaat het leren praten niet zo vlot. Eén op de vijf kinderen op de basisschool start
Nadere informatieReader voor pedagogisch medewerkers
Reader voor pedagogisch medewerkers Module 1: Taalaanbod Wat zeg je en hoe zeg je het Rijk taalaanbod Er is veel verschil in taalaanbod: rijke of arme taal en alles daar tussenin. Het is van belang te
Nadere informatieDe waarde van de CELF-4 NL in diagnostiek na gebruik van testmodificaties bij successief tweetalige kinderen tussen 5;0-5;5 jaar uit West-Vlaanderen
Julie Vansteelandt, Emke Vercruysse, Lut Schelpe, Jan Deklerck en Hilde Roeyers 1 De waarde van de CELF-4 NL in diagnostiek na gebruik van testmodificaties bij successief tweetalige kinderen tussen 5;0-5;5
Nadere informatieTAAL IS LEUK. Adviezen om de taalontwikkeling te stimuleren
TAAL IS LEUK Adviezen om de taalontwikkeling te stimuleren 1 Inhoudsopgave Pagina Besteed extra aandacht aan de taal van uw kind 4 Adviezen die u kunt toepassen tijdens een gesprekje met uw kind 5 Maak
Nadere informatie1. Wat is taalontwikkeling?
1. Wat is taalontwikkeling? Mensen willen graag hun wensen, gevoelens en ervaringen delen met anderen. Dit doen ze zowel met woorden als met hun lichaam (lachen, huilen, wijzen,...). Een kind leert daarvoor
Nadere informatieOmgaan met. meer- en anderstaligheid. op school
Omgaan met meer- en anderstaligheid op school Omgaan met meer- en anderstaligheid op school 1 Basisvoorwaarden Een school die goed weet om te gaan met meer-/anderstaligheid neemt een open houding aan tegenover
Nadere informatieAlberta Language and Development Questionnaire (ALDeQ) Johanne Paradis, University of Alberta
Alberta Language and Development Questionnaire (ALDeQ) ohanne Paradis, University of Alberta A. Vroege Mijlpalen 1. Wanneer begon je kind te lopen? 3 = < 15 maanden 0 = > 16 maanden : 3 2. Hoe oud was
Nadere informatieBabygebaren. Kinderdagverblijf Tomaz. Taal Ontwikkeling Milieubewust Activiteiten Zorg TOMAZ
Babygebaren Kinderdagverblijf Tomaz Taal Ontwikkeling Milieubewust Activiteiten Zorg TOMAZ Waarom babygebaren gebruiken? Het Babygebaren-concept bestaat al ruim 20 jaar in de Verenigde Staten en sinds
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd 0 tot 4 jaar
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd 0 tot 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met
Nadere informatieDyslexie & meertaligheid. Danielle van der Werf Onderwijsadviseur & GZ-psycholoog
Dyslexie & meertaligheid Danielle van der Werf Onderwijsadviseur & GZ-psycholoog Doel Herkennen van signalen van dyslexie bij kinderen met Nederlands als tweede taal. Het kunnen onderzoeken of leerproblemen
Nadere informatieUitdagingen bij de diagnostiek van spraaktaalstoornissen bij meertalige kinderen
Uitdagingen bij de diagnostiek van spraaktaalstoornissen bij meertalige kinderen door Manuela Julien, logopedist & klinisch linguïst 19 maart 2009 Overzicht Taalachterstand, taalstoornis, nog beperkte
Nadere informatieTussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling
Tussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling 0 1;6 2 2;6 3 3,6 4 4;6 1. Praat in één-woordzinnen ( bal? betekent bijvoorbeeld: ik wil de bal hebben). 2. Kent de betekenis van ongeveer 70 3. Kan woorden
Nadere informatieDiagnostiek van spraaken taalstoornissen op het AC
Diagnostiek van spraaken taalstoornissen op het AC bij meertalige kinderen door Manuela Julien, klinisch linguist Audiologisch Centrum Den Haag 25 januari 2008 M Julien 25.01.2008 Effatha Guyot Audiologische
Nadere informatieChecklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid
170185/1536 April 2017 Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid In te vullen door: school (leerkracht/ib er) in overleg met ouders, eventueel met iemand die als tolk kan fungeren. Als er
Nadere informatieAUDIOLOGISCH CENTRUM HOLLAND NOORD ALKMAAR. Het AC als centrum voor Spraaktaaldiagnostiek
AUDIOLOGISCH CENTRUM HOLLAND NOORD ALKMAAR Het AC als centrum voor Spraaktaaldiagnostiek Het spraaktaalteam van het ACHN Multidisciplinair team bestaat uit: Gedragswetenschappers (orthopedagogen/psychologen)
Nadere informatiemaakt (kirrende) geluidjes of brabbelt (tegen personen en speelgoed) begint steeds meer woorden te herhalen en (na) te zeggen
Mondelinge taal 1 Spraak-taalontwikkeling Baby blauw maakt (kirrende) geluidjes of brabbelt (tegen personen en speelgoed) herhaalt geluidjes Dreumes brabbelt bij (eigen) spel oranje begint steeds meer
Nadere informatieDyslexie bij nieuwkomers
Dyslexie bij nieuwkomers LOWAN woensdag 11 april 2018 Voorstelrondje Voorstellen workshopleider Wie is leerkracht, IB, RT, andere functie? Hoeveel jaar ervaring met meertaligheid? Opbouw workshop Stukje
Nadere informatieHoe help je meertalige kinderen bij het leren van een tweede taal? Tips voor leerkrachten
Hoe help je meertalige kinderen bij het leren van een tweede taal? Tips voor leerkrachten Enkele tips 1. Goed begonnen is half gewonnen! Zorg van bij het begin voor een zo open en positief mogelijke klassfeer
Nadere informatieChecklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid
Checklist: Lees- en spellingproblemen en meertaligheid In te vullen door: school (leerkracht/ib er) in overleg met ouders, eventueel met iemand die als tolk kan fungeren. Als er bij kinderen voor wie Nederlands
Nadere informatieCHC Werkdocument Benadering het zeer lage IQ. Talige personen met vermoedelijke ML tussen 2 en 7 jaar
CHC Werkdocument Benadering het zeer lage IQ Talige personen met vermoedelijke ML tussen 2 en 7 jaar Naam: Onderzoeksdatum: School: Geboortedatum: Klas: CL: CL in maanden: CL*: START met plaatjes concepten
Nadere informatieVERSLAG CHC- INTELLIGENTIEONDERZOEK 6 16 jaar
VCLB De Wissel - Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding Naam: School: Klas: Geboortedatum: Onderzoeksdatum: Kalenderleeftijd: VERSLAG CHC- INTELLIGENTIEONDERZOEK 6 16 jaar 1. Probleemstelling
Nadere informatieDiagnostiek van taalstoornissen bij meertalige kinderen
Diagnostiek van taalstoornissen bij meertalige kinderen Manuela Julien logopedist & linguïst 30 september 2011 Overzicht 1. Terminologie 2. Uitdagingen 3. Valkuilen 4. Aanpak M. Julien, 30 september 2011
Nadere informatieStoornis of breder? De stoornis beschrijven De 5 aspecten in een handzaam schema! Casuïstiek Conclusie
Overzicht diagnostisch instrumentarium spraak-taalonderzoek Edith Hofsteede-Botden Rianneke Crielaard Kentalis Sint-Michielsgestel Team Spraak-Taal Overzicht diagnostisch instrumentarium spraak-taalonderzoek
Nadere informatieAantekeningen naar aanleiding van de workshop van Ellen Gerrits tijdens het congres TOS in Utrecht op 18 mei 2017
Aantekeningen naar aanleiding van de workshop van Ellen Gerrits tijdens het congres TOS in Utrecht op 18 mei 2017 Kinderen met TOS zijn slimme kinderen die moeite hebben met praten en vertellen, en met
Nadere informatieTaalontwikkelingsstoornissen en meertaligheid. Anna Jansen, Kinderneurologie, UZ Brussel Lut Schelpe, Logopediste, COS Brussel Hilde Desmet, De Foyer
Taalontwikkelingsstoornissen en meertaligheid Anna Jansen, Kinderneurologie, UZ Brussel Lut Schelpe, Logopediste, COS Brussel Hilde Desmet, De Foyer Inhoud I. Normale taalontwikkeling II. III. Spraak-
Nadere informatieNARRATIEVE VAARDIGHEDEN VAN SUCCESSIEF MEERTALIGE ARABISCH-NEDERLANDSE KINDEREN IN VERGELIJKING MET EENTALIGE KINDEREN: EEN PILOOTSTUDIE
VAKGROEP SPRAAK-, TAAL- EN GEHOORWETENSCHAPPEN NARRATIEVE VAARDIGHEDEN VAN SUCCESSIEF MEERTALIGE ARABISCH-NEDERLANDSE KINDEREN IN VERGELIJKING MET EENTALIGE KINDEREN: EEN PILOOTSTUDIE drs. Daelman Julie,
Nadere informatieCommunicatieve vaardigheden bij jongens met Klinefelter. Dorothy De Maesschalck Logopediste COS Brussel
Communicatieve vaardigheden bij jongens met Klinefelter Dorothy De Maesschalck Logopediste COS Brussel Inhoudstafel Normale spraak- en taalontwikkeling Alarmsignalen Spraak- en taalontwikkeling bij KS
Nadere informatieCHC - Werkdocument benadering het zeer lage IQ. Talige personen met vermoedelijke ML boven 7 jaar
CHC - Werkdocument benadering het zeer lage IQ Talige personen met vermoedelijke ML boven 7 jaar Naam: School: Klas: CL in maanden: Onderzoeksdatum: Geboortedatum: CL: CL*: Gf: Vloeiende intelligentie
Nadere informatieFryske Akademy Onderzoek naar de Friese taal, cultuur, geschiedenis, maatschappij, sociale duurzaamheid, meertalige opvoeding en meertalig onderwijs Mercator Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en
Nadere informatieKinderen en hun ouders ondersteunen in het proces van meertalige taalontwikkeling.
Kinderen en hun ouders ondersteunen in het proces van meertalige taalontwikkeling www.talesathome.eu Advancements www.talesathome.eu MEERTALIGE GEZINNEN Thuistalen Integratietalen Ouders kinderen Ruimere
Nadere informatieProtocol Project Uniforme signalering spraaktaalproblemen. kinderen INHOUD
Protocol Project Uniforme signalering spraaktaalproblemen bij jonge kinderen Versie geïntegreerd model van Wiechen 2/jarigen 1 november 2011 INHOUD 1. Inleiding 2. Taal A. De normale taalontwikkeling en
Nadere informatieMeertaligheid: misverstanden en vooroordelen
MEERTALIGHEID: DEFINITIES MEERTALIGHEID: MISVERSTANDEN EN VOOROORDELEN WEERLEGD Team Taal en meertaligheid Perfecte beheersing van de verschillende talen Het afwisselend kunnen gebruiken van meer dan één
Nadere informatieCELF-4-NL & CELF Preschool-2-NL
CELF-4-NL & CELF Preschool-2-NL Clinical Evaluation of Language Fundamentals Sjoerd Pieters Consultant Pearson Basis van de CELF s constructie test modaliteiten: Receptief Expressief -> 5 taaldomeinen
Nadere informatieANders in de klas. Zorgtweedaagse Januari Iris Philips Katleen Koopmans
ANders in de klas Zorgtweedaagse Januari 2018 Iris Philips Katleen Koopmans 2 For the birds Planning Regelgeving Onthaal van AN Taalontwikkeling Taken en differentiatiemogelijkheden 3 Regelgeving LS AN
Nadere informatieTaalontwikkeling in een meertalige context
Taalontwikkeling in een meertalige context Informatiebrochure voor ouders Code maakt deel uit van de Groep Gezondheid & Welzijn van Lessius Proces van tweedetaalverwerving 1 Verantwoording Als expertisecentrum
Nadere informatieDyslexie bij nieuwkomers
Dyslexie bij nieuwkomers LOWAN dinsdag 10 en woensdag 11 april 2018 Voorstelrondje Voorstellen workshopleider Wie is leerkracht, IB, RT, andere functie? Hoeveel jaar ervaring met meertaligheid? Hoe vaak
Nadere informatieVERSLAG CHC- INTELLIGENTIEONDERZOEK 4 8 jaar
VCLB De Wissel - Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding Naam: School: Klas: Geboortedatum: Onderzoeksdatum: Kalenderleeftijd: VERSLAG CHC- INTELLIGENTIEONDERZOEK 4 8 jaar 1. Probleemstelling
Nadere informatiePUK! Spelkaartjes behorende bij spelbord Pak een Puk!, thema Woordenschat & Taal.
PUK! Spelkaartjes behorende bij spelbord Pak een Puk!, thema Woordenschat & Taal. # STEL MEDESPELER ENKELE GESLOTEN VRAGEN EN STEL ENKELE OPEN VRAGEN. LEUKE TAALACTIVITEIT BIJ HET THEMA HATSJOE! IS...
Nadere informatie1. ONDERZOEK. Voorwaarden bij onderzoek:
Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor zorgmedewerkers, mantelzorgers en patiënten 1. ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek:
Nadere informatieMeertaligheid en taalstoornissen. Jan de Jong Universiteit van Amsterdam
Meertaligheid en taalstoornissen Jan de Jong Universiteit van Amsterdam Diagnostisch dilemma In veel onderzoek: oppervlakkige overeenkomst tussen eentalige kinderen met SLI en tweetalige kinderen zonder
Nadere informatieHoe kun je meertalige ouders bereiken en ondersteunen? Tips voor schoolteams
Hoe kun je meertalige ouders bereiken en ondersteunen? Tips voor schoolteams Meertalige ouders bereiken Een goede communicatie tussen ouders en leerkrachten/begeleiders is belangrijk, zeker als er een
Nadere informatieSTCC-3: Woorden zoeken
STCC-3: Woorden zoeken Materiaal Bij deze subtest wordt pagina 2 (en volgende) van de testmap gebruikt. Maximumtijd Er is geen tijdslimiet voor deze subtest. Breek de oefening af wanneer deze te frustrerend
Nadere informatieSignaleringslijst voor Kleuters 2.0 1)
Spreken en luisteren Beheerst het Nederlandse klanksysteem Spreekt vrijuit Neemt actief deel aan gesprekken in kleine groepen Neemt actief deel aan gesprekken in grote groepen Kan op eigen initiatief een
Nadere informatieSIGNALERING VAN KINDEREN MET EEN TAALACHTERSTAND
SIGNALERING VAN KINDEREN MET EEN TAALACHTERSTAND Simea, 19 april 2018 Conja Adriaanse, Karin Wiefferink & Noëlle Uilenburg 1 AAN HET EINDE HEBBEN JULLIE Meer kennis over de vroegsignalering (door de JGZ)
Nadere informatieHet leren van Engels bij kinderen met TOS
Het leren van Engels bij kinderen met TOS Siméa congres 15-04-2016 Master Thesis Logopediewetenschap Inge Zoutenbier, MSc Onder begeleiding van: Dr. Rob Zwitserlood In een notendop http://auris.instantmagazine.com/auriscomdigit
Nadere informatieVoorwoord. Kwaliteitskringproduct Beschrijvingen bij logopedische onderzoeken KK245 Woerden 2
Voorwoord Geachte collega s. Dit kringproduct geeft een beschrijving van de meest gebruikte logopedische tests. Het beschrijft wat de tests / testonderdelen precies inhouden en hoe de scores geïnterpreteerd
Nadere informatieAuditieve oefeningen bij het thema: Mama kwijt
Auditieve oefeningen bij het thema: Mama kwijt Boek van de week: 1; Mama kwijt 2; Uilen 3; 4; Verhaalbegrip: Bij elk boek stel ik de volgende vragen: Wat staat er op de voorkant Hoe zou het boek heten
Nadere informatieOntdek de stem van het kind
Ontdek de stem van het kind Introductie www.eiskjeclason.nl info@eiskjeclason.nl @Babypraat Communiceren met kinderen Attitude van volwassene: respect en bescheidenheid 1 1. inzicht in ontwikkeling van
Nadere informatieU kunt zich voorstellen dat plotseling wakker worden in Frankrijk iets minder grote problemen veroorzaakt voor het
Afasie Inleiding Als gevolg van een hersenbeschadiging kan een patiënt te maken krijgen met communicatieproblemen. Deze beperken hem/haar in het uitwisselen van gedachten, wensen en gevoelens. Op de afdeling
Nadere informatieWIPSI III (2j 6m 3j 11m en 4j 7j 11m)
WIPSI III (2j 6m 3j 11m en 4j 7j 11m)!!! Het woord test vermijden, beter: Ik heb wat spelletjes meegebracht waar we samen mee kunnen spelen. Je mag je intresse en enthousiasme laten blijken door bijvoorbeeld
Nadere informatieDe rol van vertelvaardigheid in de taalontwikkeling
WAP conferentie 28 november, 2015 Amsterdam De rol van vertelvaardigheid in de taalontwikkeling Anne Baker University of Amsterdam, NL University of Stellenbosch, SA Stijn (4;3) vertelt in het Nederlands.
Nadere informatieIk heb vragen rond 'expressieve taalstoornis' of 'taalstoornis' alleen en begon nu wat te twijfelen of dat synoniemen zijn voor dysfasie of niet.
Vraag In de aanloop naar volgend schooljaar krijgen we heel wat vragen rond de type 7 taal-spraak groep. Onder andere over welke 'termen' ok of niet ok zijn ifv opmaak gemotiveerd verslag / verslag. Ik
Nadere informatieJe spreekt thuis verschillende talen? Dat is goed voor je kind!
Je spreekt thuis verschillende talen? Dat is goed voor je kind! Tips om je kind op te voeden in verschillende talen Heb je vragen over hoe je je kind kan opvoeden in verschillende talen? In deze folder
Nadere informatieBasiswerkboek Gebaren 0-3 jaar, aanvulling
Basiswerkboek Gebaren 0-3 jaar, aanvulling Inhoudsopgave Inleiding 2 Toetsing 3 Aanbieden 4 Gebaren Algemeen 5 Familie 16 Eten en drinken 20 Binnen en buiten spelen 33 Verzorging en kleding 44 Het weer
Nadere informatieTips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind?
Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Ga op ooghoogte met je kind zitten Door op ooghoogte te gaan zitten tijdens
Nadere informatieAnamnesegesprekken met ouders van meertalige kinderen: leidraad voor aanvullende anamnese
Intervisiewerkgroep Meertalige kinderen 1 Anamnesegesprekken met ouders van meertalige kinderen: leidraad voor aanvullende anamnese De anamnesevragenlijst voorgesteld in dit artikel werd ontwikkeld door
Nadere informatieTaalstimulering voor kinderen en volwassenen. Taal en taalbeleid 3 februari 2014
Taalstimulering voor kinderen en volwassenen Taal en taalbeleid 3 februari 2014 Enkele stellingen Taalontwikkeling 1. Voortalige fase: van 0 tot 1 jaar 2. Vroegtalige fase: van 1 tot 2,5 jaar Eentalige
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd vanaf 4 jaar
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd vanaf 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met
Nadere informatieSpeakaboo. Een observatie-instrument voor de (spraak)ontwikkeling in de thuistaal. TOS-ASS Kennisdag, ,
Speakaboo Een observatie-instrument voor de (spraak)ontwikkeling in de thuistaal www.speakaboo.io TOS-ASS Kennisdag, 10-02-2017, Mastersclass meertaligheid Mirjam Blumenthal Eefje van der Linden-Graafland,
Nadere informatieZINnig Innovatie van taaltherapie voor kinderen met complexe taalproblemen. ZINnige informatie over het project
ZINnig Innovatie van taaltherapie voor kinderen met complexe taalproblemen HU Logopediesymposium 2019 Evidence Beest, wat een feest! Inge Klatte MSc (inge.klatte@hu.nl) Vera van Heugten MA dr. Rob Zwitserlood
Nadere informatieAfasie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Afasie Afasie is een taalstoornis ontstaan door hersenletsel. Iemand met afasie heeft moeite met het uiten en het begrijpen van de taal. In deze brochure leest u wat afasie inhoudt en vindt u een aantal
Nadere informatieVan Nul tot Taal. Doelgericht stimuleren van taal en communicatie
Van Nul tot Taal Doelgericht stimuleren van taal en communicatie Even voorstellen Nanja de Rooij - Orthopedagoog-Generalist, NVO geregistreerd - Werkzaam bij Auris vanaf 2001 - Leerkracht Speciaal Onderwijs
Nadere informatieTaal. Informatie over logopedie
Taal Taal is... Het geheel van de door de spraakorganen, op basis van het taalvermogen voortgebrachte tekens waarvan de mens gebruik maakt om zijn gedachten te articuleren, zijn wereld te ordenen en te
Nadere informatieAanvullende informatie ter voorbereiding op de TGN A1. Inleiding. Hoe maakt u de TGN?
Aanvullende informatie ter voorbereiding op de TGN A1 Inleiding Dit is informatie over de Toets Gesproken Nederlands (of TGN) 1. De TGN maakt deel uit van het inburgeringsexamen buitenland. Moet u de TGN
Nadere informatieWaarom? Doel. Verloop 26/02/2015. Talensensibilisering in de kleuterklas TALENSENSIBILISERING IN DE KLEUTERKLAS
TALENSENSIBILISERING IN DE KLEUTERKLAS Begeleidingsprogramma voor kleuterleerkrachten en ouders van meertalige kinderen Ellen Vandewalle 26-02-2015 http://www.tolkinfo.nl/tolk2.php Waarom? Waarom? Doel
Nadere informatieVerklarende woordenlijst bij de strategieën uit Praten doe je met z n tweeën voor ouders
Pagina 1 van 10 Verklarende woordenlijst bij de strategieën uit Praten doe je met z n tweeën voor Strategieën ter bevordering van interactie communicatiestijl van het kind Rol van de ouder 1: Laat je kind
Nadere informatieOntwikkelingslijnen 0-4 jaar (MET extra doelen) - versie januari Naam kind. Taal Beginnende geletterdheid. Beginnende geletterdheid-fase 5
Taal eginnende geletterdheid eginnende geletterdheid-fase 5 OEKORIËNTATIE: Herkent een boek en weet dat er een verhaal in staat -20--20 OEKORIËNTATIE:Slaat de bladzijden van een boek één voor één om -20--20
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND vanaf 4 jaar ZEG HET MAAR Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Soms gaat het niet zo vlot met leren praten. Eén op de vijf kinderen op de basisschool
Nadere informatieObservatieformulier Leerlijn Engelse taal (tpo) FASE 5
Kindgegevens: Voornaam Achternaam Geboortedatum Groep Observatieformulier Leerlijn Engelse taal (tpo) FASE 5 Thuistaal Opvoeding tweetalig n.v.t. ja nee notatiewijze: kijkpunt is nog niet in ontwikkeling
Nadere informatieVroege spraak- en taalontwikkeling
Vroege spraak- en taalontwikkeling Margreet Langereis Viataal Cochleair Implant Centrum Nijmegen/Sint-Michielsgestel 17 maart 2006 Inhoud presentatie Wat is taal? Mijlpalen op gebieden van de taalontwikkeling
Nadere informatieWoordenschatverwerving & taalontwikkelend lesgeven
Woordenschatverwerving & taalontwikkelend lesgeven Wilma van der Westen Project Docenten aan zet bij taal in alle vakken Utrecht 7 november 2012 Even voorstellen: Bestuurslid Het Schoolvak Nederlands HSN
Nadere informatieMeertalige ontwikkeling Adviezen voor ouders van kinderen met een auditieve / communicatieve beperking die in een meertalige omgeving wonen
Meertalige ontwikkeling Adviezen voor ouders van kinderen met een auditieve / communicatieve beperking die in een meertalige omgeving wonen Door: Mirjam Blumenthal Projectleider CLD M.Blumenthal@effathaguyot.nl
Nadere informatiePraten leer je niet vanzelf
jeugdgezondheidszorg Praten leer je niet vanzelf... hier ben ik www.icare.nl Over de spraak-taalontwikkeling van kinderen van 0-4 jaar Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten
Nadere informatieAls praten niet vanzelf gaat
Libra R&A locatie AC Eindhoven Als praten niet vanzelf gaat Niet alle kinderen leren vanzelf goed praten. Daar kunnen verschillende oorzaken voor zijn. In deze folder leest u waar u op moet letten en wat
Nadere informatieDIFFERENTIAALDIAGNOSTIEK TOS BIJ HET JONGE KIND
DIFFERENTIAALDIAGNOSTIEK TOS BIJ HET JONGE KIND WAP Verschillend Taalvaardig, januari 2018 Els de Jong, klinisch linguïst/logo-akoepedist 1 INHOUD Uniforme Vroegsignalering Taalproblemen door JGZ Verwijzen
Nadere informatieKleuters leren lezen
Kleuters leren lezen Lerespel Inhoudsopgave INLEIDING... 3 STAP 1: KINDEREN MOETEN EERST BESEFFEN WAT LEZEN IS EN WAAROM HET HANDIG IS OM HET TE KUNNEN.... 4 STAP 2: DE VOORBEREIDING OP HET ZELF LEZEN;
Nadere informatieBekijk het maar! met Suus & Luuk
Bekijk het maar! met Suus & Luuk Richtlijnen voor taal en sociaal emotionele ontwikkeling die gebruikt kunnen worden in het werken met Bekijk het maar! met Suus & Luuk Taal Midden peuters (ca. 3 jaar)
Nadere informatie21/09/2018 CULTUUR EN PSYCHODIAGNOSTIEK WIE INHOUD. Caroline Dejonghe
CULTUUR EN PSYCHODIAGNOSTIEK 1 WIE Caroline Dejonghe Praktijklector Toegepaste Psychologie Thomas More Antwerpen Medewerker Psychodiagnostisch Centrum (PDC) Thomas More TP Lid netoverstijgende werkgroep
Nadere informatieLeerlijnen peuters en jonge kind (MET extra doelen) versie juli 2015. Naam leerling. Taal Beginnende geletterdheid
Leerlijnen peuters en jonge kind (MET extra doelen) versie juli 2015 Taal eginnende geletterdheid eginnende geletterdheid-stap 1 OEKORIËNTATIE: Herkent een boek en weet dat er een verhaal in staat -20--20
Nadere informatieWoordenschatontwikkeling anderstalige instappende peuters en kleuters. GO4ty!
Woordenschatontwikkeling anderstalige instappende peuters en kleuters GO4ty! GO4ty! terug GO4ty! Visie GO4ty! GO4ty! Waarom Waarom deze woorden? Hoe gebruiken? Evalueren GO4ty! terug zelfontplooiïng willen,
Nadere informatieBepaling van het taalbegrip bij kinderen tot en met 25 maanden. Liesbeth Schlichting Rijksuniversiteit Groningen
Bepaling van het taalbegrip bij kinderen tot en met 25 maanden Liesbeth Schlichting Rijksuniversiteit Groningen Taalstoornissen Primair: specifieke taalontwikkelingsstoornissen (SLI) Secondair: niet-specifiek
Nadere informatieTussendoelen ontwikkeling van de geletterdheid
Tussendoelen ontwikkeling van de geletterdheid 3;6 4 4;6 5 5;6 6 6,6 7 1. Beleeft zichtbaar plezier aan voorlezen, boeken en rijmpjes. 1. Beleeft zichtbaar plezier aan voorlezen, boeken en rijmpjes door
Nadere informatieTaalontwikkeling bij baby s, peuters en kleuters
Taalontwikkeling bij baby s, peuters en kleuters Voor ouders met kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar. Deze folder geeft u als ouder informatie over de normale taalontwikkeling van kinderen en biedt
Nadere informatieParticipatieproblemen bij kinderen met TOS/AVP
Audiologie & Communicatie Participatieproblemen bij kinderen met TOS/AVP Nicolle Tissen, orthopedagoog en Marijke Zoons, spraak-taalpatholoog 11 april 2019 Audiologie & Communicatie Als audiologisch centrum
Nadere informatieNAAM ORGANISATIE: KDV DE KNUFFEL ACTIVITEIT:
ADRES: Kinderopvang Knuffel Machteld Versweyveld Columbiastraat 231 2030 Antwerpen NAAM ORGANISATIE: KDV DE KNUFFEL CONTACTGEGEVENS: 035413154 KDV.knuffel@stad.antwerpen.be ACTIVITEIT: TREFWOORDEN: VOORTDUREND
Nadere informatieCommunicatie bij afasie
Communicatie bij afasie U bent in HMC opgenomen. Veel mensen hebben na een hersenletsel problemen met het praten. De logopedist is hiervoor bij u langs geweest. In deze folder vindt u informatie over de
Nadere informatieTaalontwikkeling van het meertalige kind 24/09/2013
EXPERTISEGEBIEDEN Code slaat de brug tussen wetenschappelijk onderzoek en hulp- en dienstverlening op het vlak van: TAALONTWIKKELING VAN HET MEERTALIGE KIND Lezen, spellen en dyslexie Rekenen en dyscalculie
Nadere informatieObservatieformulier Leerlijn Engelse taal (tpo) FASE 6
Kindgegevens: Voornaam Achternaam Geboortedatum Groep Observatieformulier Leerlijn Engelse taal (tpo) FASE 6 Thuistaal Opvoeding tweetalig n.v.t. ja nee notatiewijze: kijkpunt is nog niet in ontwikkeling
Nadere informatieVroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind
Vroegsignalering taalontwikkelingsstoornissen Symposium Het jonge kind 15 december 2016 Drs. F. Sobieraj klinisch linguïst / logopedist Kentalis Een landelijke organisatie gespecialiseerd in diagnostiek,
Nadere informatie1. Ziet de kleine verschillen. tussen letters/cijfers. 2. Herkent hetzelfde woord in een. 5. Kent en kan de namen van
Tussendoelen van het domein TAAL Tussendoelen Visuele Waarneming 3;6 4 4;6 5 5;6 6 6,6 1. Kan aantal details aanwijzen op een plaat. 1. Kan meerdere (10) details aanwijzen op een plaat. 1. Ziet de kleine
Nadere informatieDiagnostiek van taalstoor nissen bij meertalige kinderen
Charlotte Mostaert 1, Hilde De Smedt 2 en Hilde Roeyers 3 Diagnostiek van taalstoor nissen bij meertalige kinderen Het aantal meertalige kinderen in de logopedische praktijk neemt toe. Heel wat logopedisten
Nadere informatieLeer- en ontwikkelingslijnen 0-7 jaar (ZONDER extra doelen) - versie januari Naam leerling. Taal Beginnende geletterdheid
Taal eginnende geletterdheid eginnende geletterdheid-fase 5 OEKORIËNTATIE: Herkent een boek en weet dat er een verhaal in staat -20--20 OEKORIËNTATIE:Slaat de bladzijden van een boek één voor één om -20--20
Nadere informatie