Verslag van de interviews met EVC-functionarissen van lerarenopleidingen

Transcriptie

1 Verslag van de interviews met EVC-functionarissen van lerarenopleidingen Arnoud Evers, Jaap Walhout en Marcel van der Klink Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Assessmentcentrum voor zij-instromers en verkorte deeltijdopleiding 3 3 Assessmentcentrum voor deelnemers aan uiteenlopende opleidingsvarianten in het VO 7 4 Assessmentcentrum lerarenopleiding VO/BVE 12 5 Assesmentcentrum zij-instromers eerste- en tweedegraadsopleidingen 17 6 Assessmentcentrum eerstegraads- en tweedegraadsopleidingen 21 7 EVC voor uiteenlopende doelgroepen deelnemers aan lerarenopleidingen VO 25 8 EVC-procedures voor tweedegraads lerarenopleidingen 29 9 Een EVC-procedure in een pabo voor studenten met een mbo-vooropleiding Een EVC-procedure binnen een zelfstandige pabo Een EVC-procedure voor lerarenopleidingen binnen een Vlaamse hogeschool 41 1

2 Verslag van de interviews met EVC-functionarissen van lerarenopleidingen Arnoud Evers, Jaap Walhout en Marcel van der Klink 1 Inleiding Dit document bevat de verslagen die zijn gemaakt van interviews over EVC-procedures. De interviews zijn gehouden met EVC-functionarissen van elf lerarenopleidingen in het kader van een studie die in 2006 in opdracht van de HBO-raad is uitgevoerd. Het eindrapport van deze studie, getiteld De kwaliteit van EVC in de lerarenopleidingen, is via de website van het Ruud de Moor Centrum te bestellen ( kies vervolgens de optie publicaties ). In de interviews zijn de volgende thema s aan bod gekomen, waarbij per thema een set van vragen werd gesteld: 1) Aanleiding en achtergronden, 2) De EVC-procedure op hoofdlijnen, 3) Het verzamelen van bewijzen, 4) Beoordelen, 5) Besluiten, 6) De deelnemers aan de EVC-procedure, 7) Ervaringen van de onderwijsinstelling met EVC, 8) Kosten en baten van EVC, 9) Kwaliteit van EVC, 10) Adviezen aan andere onderwijsinstellingen. De complete interviewleidraad is als bijlage opgenomen in het eerder genoemde eindrapport. 2

3 2 Assessmentcentrum voor zij-instromers en verkorte deeltijdopleiding Aanleiding en achtergronden Naar aanleiding van de Wet Zij-instroom is het assessmentcentrum vijf jaar geleden opgericht. In deze wet wordt vermeld dat met behulp van assessment rekening moet worden gehouden met eerder verworven competenties. Destijds werd ook voorzien dat het competentiegericht opleiden een hoge vlucht zou nemen en dat assessmentvraagstukken daarin een belangrijke rol zouden gaan spelen. Inmiddels heeft het assessmentcentrum een meervoudige functie. Naast het intaketraject voor zijinstromers, worden ook intake-assessments voor de verkorte deeltijdopleidingen verzorgd en worden er diensten verleend op het gebied van assessment aan de faculteiten en aan het werkveld. De EVCprocedure wordt ingezet bij de zij-instromers voor het primair- en voortgezet onderwijs en voor de verkorte deeltijdopleiding. Bij de zij-instromers neemt het aantal deelnemers af en dat ligt nu rond de 30 per jaar, ongeveer eenzelfde aantal kandidaten voor de verkorte deeltijdopleiding neemt deel aan de EVC-procedure. Procedure Bij de EVC-procedure voor zij-instromers vind er eerst een gesprek plaats met een opleidingsmakelaar. Uit dit gesprek volgt een advies over welk traject het meest kansrijk wordt geacht voor de kandidaat. Dit wordt ook teruggekoppeld naar de school waar de kandidaat heeft gesolliciteerd. Daarna volgt pas aanmelding voor het assessment door de school. De kandidaat ontvangt met de uitnodiging voor het assessment meer informatie over de procedure, een handleiding voor het maken van het portfolio en opdrachten om thuis uit te voeren. Op basis van het portfolio wordt een gesprek gevoerd en een les in de praktijk bijgewoond door de assessoren. De vakinhoudelijke bagage van de kandidaat krijgt extra aandacht tijdens de procedure. Bij het assessment wordt gebruik gemaakt van het STOAS-instrumentarium. Ook bij de intake voor de verkorte deeltijdopleiding wordt er eerst een oriënterend gesprek gehouden met de opleidingsmakelaar. Daarna schrijft de kandidaat zich in als student en dient deze een portfolio samen te stellen en een essay over de motivatie voor het beroep te schrijven. Vervolgens wordt er een dag gepland waarop een performance assessment wordt uitgevoerd. Tijdens zo n dag worden tien kandidaten tegelijk beoordeeld. Ze moeten een samenwerkingsopdracht uitvoeren, een les voorbereiden, een les geven aan elkaar en elkaar beoordelen. De procedure wordt afgesloten met een criteriumgericht gesprek waarin het performance assessment en het portfolio ter sprake komen. Voor beide groepen wordt het assessment afgesloten met een uitgebreid verslag. Hierin wordt per competentie beschreven in welke mate de kandidaat over deze competentie beschikt. Het verslag wordt afgesloten met een conclusie en een advies over de te volgen opleiding. Het gehele traject duurt 3

4 voor een zij-instromer ongeveer vier weken en voor een student voor de verkorte deeltijdopleiding ongeveer drie weken. Om de privacy van de deelnemers te beschermen mogen de assessoren geen aantekeningen bewaren over de kandidaat. Ze dienen deze in te leveren bij het secretariaat, waar het wordt opgeslagen in het dossier van de deelnemer. Of dit daadwerkelijk gebeurt wordt steekproefsgewijs gecontroleerd. Bewijzen Over wat er in het porfolio moet worden opgenomen zijn geen precieze afspraken gemaakt. Hierdoor is er sprake van een grote inhoudelijke diversiteit. Dit wordt ook mede veroorzaakt door de diversiteit in contexten waarin de kandidaten zich bevinden. Wat in het portfolio wordt opgeslagen dient meteen als bewijs. Deze bewijzen moeten wel per competentie geordend zijn volgens de indeling van de SBLcompetenties. Sommige kandidaten bieden een geheel digitaal portfolio aan, maar meestal is het gedeeltelijk digitaal en gedeeltelijk schriftelijk. Bij het verzamelen van bewijsmateriaal wordt weinig gebruik gemaakt van video s van lessen. Aangezien er ook een lesbezoek in de procedure is opgenomen is dit ook niet noodzakelijk. Het secretariaat van het assessmentcentrum controleert of het portfolio van voldoende omvang is en of er bewijs aanwezig is voor het HBO-niveau van de kandidaat. Voor beide doelgroepen wordt het portfolio gebruikt als het begin van het opleidingsportfolio. Beoordelen Bij het beoordelen gebruiken de twee assessoren geen specifiek instrument, maar er wordt beoordeeld op basis van de SBL-competenties. Bij de deeltijdstudenten wordt ook rekening gehouden met het EOS-instrumentarium, mondelinge en schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid en persoonlijkheidskenmerken. Dit laatste criterium wordt omzichtig gehanteerd vanwege de subjectieve beoordeling, maar wordt wel als waardevol ervaren door de kandidaten. De assessoren komen zowel uit de opleiding als uit het veld. Besluiten In eerste instantie nemen de assessoren een besluit of de kandidaat wordt toegelaten. Indien dit het geval is dan wordt er tevens een advies gegeven over een maatwerk traject. Er zijn geen beslisregels afgesproken voor de beoordeling. Bij de beoordeling wordt gekeken naar de totaliteit en de balans tussen de competenties. Competentie 7 (reflectief vermogen) weegt hierbij iets zwaarder dan de overige. Als de deelnemers het niet eens zijn met de genomen beslissing dan kunnen ze schriftelijk een klacht indienen bij de coördinator. Deze bespreekt dit met de assessoren en bemiddeld eventueel tussen de assessoren en de kandidaat. Indien een eerste bemiddelingspoging niet baat, dan volgt een driegesprek 4

5 met de assessoren, de kandidaat en de coördinator. Hoewel het nog nooit is voorgekomen kan de kandidaat daarna nog in beroep gaan bij de examencommissie. Deelnemers Met behulp van de website, een brochure en de handleiding worden de deelnemers ondersteund in het traject. Bij vragen kunnen ze terecht bij het secretariaat dat hen eventueel doorverwijst naar de coördinator of een assessor. Meestal zijn de deelnemers goed in staat om de bewijzen aan te leveren. Doorgaans vinden de deelnemers de procedure rechtvaardig, hetgeen blijkt uit de scores bij de evaluatieformulieren. Ook blijkt dat doordat de kandidaten intensief bezig zijn met waar men in de toekomst naar toe moet werken, het beroep goed in beeld komt. Dit heeft een zeer positief effect op de motivatie van de deelnemers. Onderwijsinstelling EVC is inmiddels redelijk geaccepteerd. Bij de opleidingen voor het voorgezet onderwijs is dit meer het geval dan bij de opleidingen voor het primair onderwijs. Hoewel de kritiek afneemt, moet er zeker nog aandacht worden besteed aan het vergroten van het draagvlak. Veel gehoorde bezwaren/knelpunten zijn dat het vak onvoldoende in beeld is, dat men weinig vertrouwd is met competentiegericht opleiden, men weinig vertrouwen heeft in externen als assessor en weinig vertrouwen heeft in het instrumentarium. Als positieve punten van het gebruik van EVC wordt ervaren dat het goed is om naar de persoon als geheel te kijken en dat het stimulerend werkt om kritisch na te denken over het eigen functioneren en het competentiegericht opleiden. Ondanks de kanttekeningen nemen de opleidingen het advies meestal wel onverkort over. Over het algemeen kunnen de opleidingen het besluit uit de EVC-procedure goed waarmaken. Soms worden er tijdens de opleiding nog aanpassingen gedaan, wat zowel positief als negatief uit kan vallen. Dit is met name van toepassing voor de tweedegraads lerarenopleidingen en in mindere mate voor de pabo s. Op dit moment is er geen eenduidig beleid in de hogeschool inzake EVC. Ook is EVC nog niet opgenomen in het onderwijs- en examenreglement (OER). Er wordt wel gewerkt aan een bijstelling van het OER, waarin ook aandacht wordt besteed aan het omgaan met EVC s. Kosten en baten In het EVC-traject moet de deelnemer 20 tot 25 uur investeren. Vanuit het centrum bedraagt de tijdsinvestering ca 27 uur per kandidaat bij de zij-instromers en ongeveer 9 uur per kandidaat voor de deeltijdstudenten. Voor de deelnemers zijn er geen kosten verbonden aan de procedure. In het geval van de zij-instromer worden de kosten, 1950, gedragen door de school. Bij de deeltijdstudenten worden de kosten gedragen door de opleiding. Deze revenuen zijn voor het centrum net niet voldoende om uit de kosten te komen. Het spectrum aan overige diensten die het centrum aanbiedt compenseert 5

6 hiervoor. Door deze krappe budgettaire situaties is het ook lastig om in voldoende mate aan de professionalisering van de assessoren te werken. De voordelen voor de onderwijsinstelling is dat men meer studenten binnenhaalt en dat de opleidingstijd wordt verkort. Tegenover dit laatste punt staat dat door het maatwerk het onderwijs aan deze studenten duurder wordt. Kwaliteit Aan zowel de opleidings- als veldassessoren wordt de eis gesteld dat ze een behoorlijk aantal jaren ervaring hebben, waarvan ook een aantal jaren als begeleider/coach van beginnende docenten. Aan de hand van een curriculum vitae wordt een toelatingsgesprek gehouden. Daarna volgt een potentiële assessor een training van vijf dagdelen en moet hij/zij twee keer een assessmentprocedure meelopen. De training wordt afgesloten met een certificaat. Nadien wordt middels terugkomdagen en het assessorenoverleg, het kennisniveau van de assessoren op peil gehouden. Bij het opstarten van de EVC-procedure voor deeltijdstudenten is om de kwaliteit te waarborgen ook het advies gevraagd aan het werkveld. De kwaliteit van de EVC-procedure wordt hoofdzakelijk bewaakt door de coördinator die de rapportages controleert op volledigheid en juiste toepassing. In het begin werden ook de bevindingen door de assessoren vastgelegd. Nadat dit geen nieuwe inzichten meer opleverde, is dit stopgezet. Ook werden in het begin regelmatig functioneringsgesprekken gevoerd met de assessoren. Uit kostenoverwegingen wordt dit momenteel niet meer gedaan. Daarnaast wordt ook met behulp van evaluatieformulieren de kwaliteit in de gaten gehouden. Als gevolg van deze kwaliteitsmaatregelen zijn in de afgelopen jaren het rapportageformat, de thuisopdrachten en de simulaties verbeterd en is er meer aandacht voor de beoordeling van de vakinhoud gekomen. Advisering Voor collega-instellingen die met EVC s willen gaan werken is het verstandig om voor een integrale en planmatige aanpak te kiezen. Zeker bij de start is het van belang om dit proces goed te faciliteren en een goede evaluatiestructuur in het leven te roepen. Daarnaast moet goed worden bewaakt wat er met de uitkomsten van de assessments gebeurt. Het ministerie van OC&W zou kunnen zorgen voor meer stimuleringsprojecten en/of ontwikkelingsgelden. 6

7 3. Assessmentcentrum voor deelnemers aan uiteenlopende opleidingsvarianten in het VO Aanleiding en achtergronden Naar aanleiding van de Wet Zij-instroom is het assessmentcentrum van deze lerarenopleiding opgericht. Later zijn ook andere doelgroepen in het vizier gekomen. Zo worden er ook assessments afgenomen bij onbevoegde docenten met als doel om deze zo snel mogelijk hun bevoegdheid te laten halen. Inmiddels worden ook deeltijdstudenten onderworpen aan een instroomassessment. Voor alle assessments geldt dat deze worden ingezet voor de tweedegraads lerarenopleidingen. De deelname aan de assessments varieert per doelgroep. Ieder jaar doorlopen ongeveer 50 zij-instromers een EVCprocedure en circa 30 onbevoegde docenten. Veruit de grootste groep wordt gevormd door de deeltijdstudenten, daarvan heeft het assessmentcentrum ieder jaar ongeveer 500 kandidaten. Procedure De assessment procedure die wordt gehanteerd verschilt per doelgroep. Zij-instromers maken een portfolio waarover een gesprek plaatsvindt. Daarbij wordt ook een video van een les meegenomen. Hierna volgt er een bezoek van de assessoren aan een proefles, gevolgd door een evaluatiegesprek. Op basis hiervan wordt een verslag opgesteld met daarin een advies over de te volgen opleiding. De onbevoegde docenten moeten een portfolio maken op basis waarvan een gesprek plaatsvindt. Bij de deeltijdstudenten wordt er op basis van een curriculum vitae een intakegesprek afgenomen aan de hand van een instroommatrix. Op termijn wordt dit omgebouwd naar een echt intake-assessment. Omdat zowel de onbevoegde docenten als de deeltijdstudenten meestal al ingeschreven staan, wordt er volstaan met een verslag van de EVC-procedure. Wel wordt op basis van het assessment een advies gegeven over vrijstellingen een aandachtspunten in de opleiding. De zij-instromers melden zich aan en pas dan wordt er een tripartiete overeenkomst afgesloten. Het portfolio wordt gezien als een zelfbeoordelinginstrument. De bewijzen worden aan de hand van de SBL-competenties gecategoriseerd. De deelnemers ontvangen zowel voor het maken van het portfolio als voor de praktijkopdracht een handleiding. Ook bij de uitnodiging is al een instructie opgenomen. Tevens staat daar in dat de kandidaat zoveel mogelijk bewijsstukken van een vorige opleiding mee moet nemen. Voor de onbevoegde docenten is de handleiding voor het maken van een portfolio bijna identiek aan de handleiding voor zij-instromers. De ingeleverde portfolio s worden nooit aan derden verstrekt zonder dat daar uitdrukkelijk toestemming voor is gevraagd aan de kandidaat en het portfolio in geanonimiseerd. De duur van het EVC-traject varieert per doelgroep. Bij zij-instromers duurt de procedure ongeveer twee maanden, bij onbevoegde docenten een maand en bij deeltijdstudenten een paar weken (maximaal een maand). 7

8 Bewijzen De bewijzen worden in het portfolio opgeslagen aan de hand van de SBL-competenties. Hoe en wat er precies moet worden opgeslagen staat in de handleiding die de kandidaten vooraf krijgen. Er zijn geen duidelijke afspraken wat wel en wat niet als bewijs geldt. Het betreft zowel bewijzen voor beroepscompetenties als voor vakcompetenties. Op dit moment is het portfolio nog schriftelijk. Er zijn wel plannen om in de toekomst met een digitaal portfolio te gaan werken. De deelnemers houden zich in het algemeen goed aan de eisen die aan een portfolio worden gesteld. Wanneer dit niet het geval is, dan wordt het portfolio teruggestuurd met de vraag om het te verbeteren. In principe beginnen zijinstromers het opleidingstraject opnieuw met een portfolio, waarbij ze zeker gegevens uit het assessmentportfolio zullen gebruiken. Voor de onbevoegde docenten en de deeltijdstudenten wordt het porfolio doorgezet in de opleiding en volgt de definitieve vaststelling van het assessmentportfolio in de beginperiode van de opleiding. De beoordelingsprocedure van het portfolio bestaat uit twee fasen. Eerst wordt door het assessmentcentrum aan de hand van een lijst het portfolio gecontroleerd op volledigheid. Indien dit het geval is, dan wordt het portfolio door een opleidingsassessor en een veldassessor beoordeeld. Zij geven daarbij een integraal oordeel over het gehele portfolio. Voor de beoordeling wordt geen afvinklijst gebruikt, wel wordt er in de training van de assessoren nadrukkelijk aandacht besteed aan de wijze van beoordelen. Beoordelen Bij de beoordeling wordt geen vast beoordelingskader gebruikt. Per competentie (zoals door het SBL opgesteld) wordt aangegeven of de kandidaat competent genoeg is of dat er nog scholing is gewenst. Bij de deeltijdstudenten geeft de instroommatrix weer wat er nog moet worden geleerd. Bij de beoordeling van zij-instromers en onbevoegde docenten worden twee assessoren ingezet, een assessor uit het opleidingsveld en een assessor uit het werkveld. Bij de beoordeling van een deeltijdstudent wordt alleen een opleidingsassessor ingezet. Besluiten Bij alle drie de doelgroepen wordt een opleidingsadvies gegeven, waarbij wordt aangegeven wat de kandidaat wel, niet of in meer of mindere mate beheerst. In feite is er daardoor altijd sprake van maatwerk gericht op de verdere ontwikkeling van de kandidaat. Bij de deeltijd studenten en de onbevoegde docenten wordt het opleidingsadvies omgezet in een vrijstellingenlijst. Deze moet door de examencommissie goed worden gekeurd. Dit is ook van toepassing op de instroommatrix van de deeltijdstudenten. 8

9 Hoewel er nog nooit gebruik van is gemaakt, is het voor de kandidaten mogelijk om tegen de beslissing van de assessor(en) in beroep te gaan. In eerste instantie dient dit bij de assessor(en) te gebeuren. Bij een onbevredigend resultaat kan de kandidaat terugvallen op de algemene beroepsprocedure dia via de examencommissie verloopt. Deelnemers De deelnemers worden voorbereid op het EVC-traject door instructie in de uitnodiging en de handleidingen die zij ontvangen. Ook wordt er op open dagen voorlichting gegeven over de EVCprocedure. Voor onbevoegde docenten wordt ook via de school voorlichting gegeven. De procedure wordt door de deelnemers als rechtvaardig ervaren. Hoewel ze soms gestimuleerd moeten worden, zijn de deelnemers meestal goed in staat om de gevraagde bewijzen te leveren. Met betrekking tot de video over een les die moet worden aangeleverd, zijn er geen eisen. Met als resultaat een grote variëteit in de duur van de aangeleverde video s. Het is in de toekomst wel de bedoeling om hier eisen aan te gaan stellen. Onderwijsinstelling Inmiddels is EVC algemeen geaccepteerd binnen de instelling. In het begin koste het nogal wat moeite om EVC geaccepteerd te krijgen. Door het steeds meer betrekken van de opleidingen in de procedure is de betrokkenheid en de acceptatie ook aan zienlijk toegenomen. De opleiding neemt vaak het besluit van de EVC-procedure onverkort over. Bij onbevoegde docenten en bij deeltijdstudenten worden er soms wijzigingen aangebracht in de uitkomsten van de procedure. Het feit dat de procedure vaak pas in het begin van de opleiding wordt afgerond speelt hierin een belangrijke rol. De EVC-praktijken worden steeds meer ingebed in het beleid. Hierdoor is het ook mogelijk om tot een betere kwaliteitsbewaking te komen. De uitvoering hiervan ligt op opleidingsniveau. Daardoor zijn de opleidingen ook steeds beter in staat om de uitkomst van de EVC-procedure daadwerkelijk waar te maken. Het is de bedoeling dat in de toekomst een doorgaande lijn ontstaat van assessmentpraktijken in de opleiding. Het EVC-centrum zal steeds meer worden omgevormd tot een breed assessmentcentrum. Kosten en baten De geïnvesteerde tijd in de procedure verschilt per doelgroep. Bij een zij-instromer zijn beide assessoren ieder tien uur bezig. Daarbovenop komt nog ongeveer vier uur aan coördinatie per deelnemer, waardoor het totaal op ongeveer 24 uur komt. Bij een onbevoegde docent is de investering lager, namelijk ongeveer zeven uur in totaal. Doordat de procedure voor deeltijdstudenten het meest eenvoudig is, is ook de tijdsinvestering het laagst, namelijk ongeveer vier uur. Voor een zij-instromer ontvangt het assessment centrum 1900, voor een onbevoegde docent is dat 750. Voor de 9

10 beoordeling van deeltijdstudenten vindt geen betaling plaats, dit wordt bekostigd uit de begeleidingstijd van de opleiding. De deelnemers hoeven dit nooit zelf te betalen. Dit wordt door de school betaald, die hiervoor meestal een subsidie ontvangt. In het geval van zij-instromers is het bedrag voldoende om kostendekkend te kunnen werken. Bij de onbevoegde docenten en de deeltijdstudenten moet er op worden toegelegd, maar doordat deze vaak bij dezelfde instelling de opleiding gaan volgen wordt dat daar weer terugverdiend. Door het rekening houden met eerder verworven competenties zijn studenten in staat om hun opleiding sneller af te ronden. Kwaliteit Om de kwaliteit van de EVC-procedure te waarborgen zijn de assessoren verplicht om een training van twee dagen (of drie dagdelen) te volgen. Tevens is er een jaarlijkse terugkomdag waarop (onder andere middels intervisie) de procedures en problemen worden besproken. Een aanvullende eis is dat van assessoren wordt verwacht dat ze ervaringen hebben op het gebied van het begeleiden van beginnende docenten en dat ook bij voorkeur nog steeds doen. Door zowel gebruik te maken van assessoren uit het werkveld als uit de opleiding wordt er gewaarborgd dat de EVC-procedure leidt tot een afgewogen oordeel. De bewaking van de kwaliteit gebeurt enerzijds door de inspectie. Anderzijds wordt er ook, middels een zogenaamde inter-audit, gebruik gemaakt van het oordeel van collega-instellingen. Dit werkt door in andere procedures. Er wordt steeds mee aandacht aan kwaliteit besteed door dit centraal in het beleid op te nemen en door het meer integreren van de EVC-procedures in de opleiding. Tevens is meer aandacht voor de kwaliteit ook van belang voor de accreditatie. Een andere vorm om de kwaliteit te bewaken is evaluatie van de procedure bij de kandidaten zelf. Indien nodig wordt op basis hiervan de procedure bijgesteld. Zo was het verslag naar de student vrij beknopt en is dat nu een stuk uitgebreider gemaakt. Ook was één van de uitkomsten van de inter-audit dat door het geven van een opleidingsadvies de onafhankelijkheid van het EVC-traject in het geding is. Dit wordt ondervangen door in de training van de assessoren hier extra aandacht aan te besteden en de kwaliteitseisen goed in de gaten te houden. Aan de andere kant is door het geven van een opleidingsadvies zowel de opleiding als de kandidaat meer tevreden. Advisering De meeste collega-instellingen werken al met EVC. Maar voor degene die er nog niet mee werken is het zeker het overwegen waard omdat dit de potentiële studenten meer mogelijkheden biedt voor een flexibele en/of verkorte opleiding. 10

11 Voor het landelijke beleid op het gebied van EVC is het van belang dat de centra zo dicht mogelijk bij de opleidingen staan en dat er duidelijke kwaliteitseisen worden gesteld. Een aandachtspunt hierbij is de prijs/kwaliteitsverhouding. Erg goed betekent ook duur. Een mogelijkheid voor de toekomst is het in stappen uitvoeren van de procedure, waarbij een deel binnen de opleiding valt. Dit biedt meer mogelijkheden voor de begeleiding van kandidaten. 11

12 4 Assessmentcentrum lerarenopleiding VO/BVE Aanleiding en achtergronden De aanleiding om met EVC te starten was de Interimwet zij-instroom leraren primair en voortgezet onderwijs. De doelgroep waarvoor EVC wordt ingezet zijn zij-instromers in het beroep, mensen die een maatwerktraject willen volgen, zoals een kopopleiding of een vmbo-traject, en mensen die een verkorte deeltijdopleiding willen volgen. EVC wordt in principe voor alle deeltijd-lerarenopleidingen van de hogeschool ingezet. Bij de zij-instromers in het beroep ligt het aantal deelnemers op jaarbasis rond de 60, voor de reguliere deeltijd-opleidingen rond de 200 en voor de maatwerktrajecten rond de 20 deelnemers. Alle deeltijd-studenten krijgen een intakeformulier en hiermee de kans om een verkorte deeltijdopleiding te volgen. Dit wil niet zeggen dat alle 200 deeltijd-studenten uiteindelijk een verkort opleidingstraject krijgen aangeboden. Procedure Omdat de zij-instroom het uitgangspunt is geweest wordt hier allereerst deze EVC-procedure geschetst. Deelnemers krijgen een brochure toegestuurd en d.m.v. een aanmeldingskaart kunnen zij zich aanmelden. De volgende fase bestaat uit een startbijeenkomst, waarbij deelnemers worden ingelicht hoe het assessment in elkaar zit. Ze krijgen ook een portfolio mee of dat krijgen ze toegestuurd. Als het portfolio is teruggestuurd en de opdracht van de school binnen is wordt de procedure gestart. Kandidaten krijgen een uitnodiging voor een criteriumgericht interview op de opleiding. Tijdens dit interview wordt een afspraak gemaakt voor de proefles. De volgende fase bestaat uit een advies en een beoordelingsgesprek, waarbij de rapportage van het voorgaande wordt besproken. Dit wordt gekoppeld aan een beperkte intake, waarbij een vakassessor met de kandidaat praat, om vast te stellen op welk niveau die het vak beheerst. Aan het eind van dit gesprek wordt een voorstel voor een opleidingstraject gedaan. Als de kandidaat met dit opleidingstraject akkoord gaat vindt de inschrijving en toegang tot de opleiding plaats. De kandidaat ontvangt een geschiktheidsverklaring, een tripartiete contract en het opleidingsplan. De school ontvangt een kopie van de geschiktheidsverklaring, een tripartiete contract en een offerte voor de kosten van het opleidingstraject. De school heeft twee weken bedenktijd voor de offerte. De school stuurt dit tripartiete getekend terug. De deelnemer krijgt een brief thuisgestuurd met daarop een startdatum. Vanaf dat moment gaat zijn tweejarig contract in. Tot zover de uitleg over de procedure voor de zijinstroom in het beroep. Bij de maatwerktrajecten wordt in grote lijnen dezelfde procedure gevolgd als bij de procedure voor zij-instromers, alleen is er niet altijd sprake van een proefopdracht. De deeltijdprocedure is vanwege de aantallen kandidaten bijzonder sterk verkort. Er vindt een intake-gesprek plaats op basis van een zeer beknopt portfolio dat de kenmerken heeft van een cv. Op basis van het bestaande opleidingsprogramma worden vrijstellingen gegeven. 12

13 Er worden verschillende instrumenten in de procedures gehanteerd. Er is een brochure en een set achtergrondinformatie voor de kandidaat in de oriëntatiefase. Voor de assessoren is er tevens een pakket standaardformulieren per fase. Bij de maatwerktrajecten is het portfolio soms anders omdat er op basis van andere profielen wordt gewerkt. De kandidaten voor de deeltijdopleidingen ontvangen een intakeformulier. Zij-instromers zijn nog niet als kandidaat ingeschreven bij aanvang van de EVC-procedure. Bij maatwerktrajecten hangt het ervan af; de deeltijdstudenten zijn altijd ingeschreven omdat ze op basis van diploma s toelaatbaar zijn. Een afrondend gesprek maakt altijd deel uit van de procedure bij de zijinstroom. Bij deeltijdstudenten is het enige gesprek het intakegesprek. Bij de trajecten voor zijinstromers en maatwerktrajecten is er een schriftelijke rapportage van het assessment dat de kandidaat ontvangt. De duur van een volledig assessmenttraject voor zij-instromers is zes weken, dit is voor de maatwerktrajecten doorgaans drie weken. De duur van de procedure bij de deeltijdopleidingen varieert per vak. Qua privacy is er afgesproken dat het portfolio eigendom blijft van de kandidaat en dat alleen assessoren inzage hebben in het dossier. Als een kandidaat besluit niet de opleiding te volgen wordt het porfolio teruggestuurd. Bewijzen verzamelen De instelling werkt met een vast format van het portfolio dat digitaal wordt toegezonden. Dit is in principe gestructureerd, alleen in de bewijzen en bijlagen kunnen de studenten zich uitleven en aanvullende bewijzen meegeven. Het format voorziet in een gedeelte voor het cv en voor competentiebeschrijvingen aan de hand van de SBL-competenties met behulp van scorelijsten. Kandidaten scoren zichzelf en vragen een tweede persoon hetzelfde te doen. Ze zijn vrij in hun keuze wie deze tweede persoon is, zoals een coach of personeelsfunctionaris. Het format van het portfolio geldt als richtlijn wat als bewijs geldt. Naast dat er bewijzen worden verzameld op het gebied van de SBL-competenties, worden er ook bewijzen verzameld ten aanzien van de beheersing van het vak dat kandidaten willen gaan geven. Bij voorkeur krijgt de instelling een digitaal portfolio, het mag echter ook schriftelijk zijn. De deelnemers houden zich doorgaans aan de eisen die aan het portfolio worden gesteld maar niet altijd. De assessoren beoordelen het portfolio en maken hierbij gebruik van een aantal checklisten, die afgeleid zijn van de fasen van het assessment. Men probeert om het portfolio in het kader van de EVC-procedure te gebruiken in het verdere opleidingstraject, maar in de praktijk werkt dit vaak niet en deelnemers beginnen bij de start van hun opleiding met de opbouw van een nieuw portfolio. Beoordelen Het beoordelingskader bestaat in principe uit de SBL-competenties. Men wil hierbij bekijken op welk niveau een deelnemer of student zich bevindt. De opleiding heeft zelf stadia van ontwikkeling in de 13

14 SBL-competenties aangebracht, die gelden als standaard. Dit gaat van observerend, assisterend, zelfstandig, zelfstandig complex, startbekwaam tot doorgroei. Men probeert te beoordelen in welk stadium iemand kan instromen. In de opleiding krijgen studenten een competentiegids en een praktijkgids waarin die stadia van ontwikkeling verder worden uitgewerkt. Dit kader wordt gedurende de gehele opleiding gebruikt. Bij het assessment van de zij-instromers zijn drie assessoren betrokken. Twee assessoren zijn betrokken bij het intakegesprek, het criterium gericht interview en de proefles. Dit zijn een veldassessor en een opleidingsassessor. Bij het advies en beoordelingsgesprek is de opleidingsassessor ook weer aanwezig en wordt deze aangevuld met een vakassessor. Bij de maatwerktrajecten zijn twee assessoren betrokken, te weten de opleidings- en veldassessor. Bij de deeltijdprocedure is er alleen een vakdocent die als assessor optreedt. Besluiten Bij de EVC-procedure voor zij-instromers nemen de drie assessoren, het besluit tot wel of geen toelating. Bij de maatwerktrajecten, waarbij de kandidaten op grond van het diploma toelaatbaar zijn, worden alleen afspraken gemaakt over de inhoud en de omvang van het opleidingstraject. Bij deeltijdopleidingen neemt de vakdocent het besluit over de vrijstellingen. De examencommissie geeft dan uiteindelijk de formele toestemming. Er is een trend dat scholen meer betrokken willen worden bij de besluitvorming rond de maatwerktrajecten. Hier wil de instelling verder aan werken. Bij de EVCprocedure voor deeltijdopleidingen gaan alle verzoeken tot vrijstelling langs de examencommissie. Bij de besluiten over zij-instromers is de examencommissie niet betrokken. Zij-instromers hebben een eigen beroepsprocedure, die loopt via het assessmentcentrum. De klachtenprocedure voor de deeltijdstudenten valt onder de opleiding. Deelnemers Zoals aangegeven onder het kopje procedure, worden deelnemers voorbereid door brochures en door middel van een startbijeenkomst. Doorgaans wordt de procedure als rechtvaardig ervaren, hoewel er ook deelnemers zijn die het als minder rechtvaardig ervaren. Dit zijn bijvoorbeeld docenten die al een tweede bevoegdheid hebben. Over het algemeen zijn de deelnemers in staat de gevraagde bewijzen te leveren. Het effect van EVC op de opleidingsmotivatie van de deelnemers is in het algemeen positief. Er zijn echter ook een aantal knelpunten. Een daarvan is bijvoorbeeld de vakpunten. De instelling heeft een ruimhartig toelatingsbeleid voor zij-instromers; verwantschap met het oorspronkelijke vakgebied is niet perse noodzakelijk. Dit kan er toe leiden dat zij-instromers nog een behoorlijk aantal vakpunten moeten behalen. Soms vinden deelnemers dan dat hun vakinhoudelijke competenties onvoldoende worden gehonoreerd. 14

15 De onderwijsinstelling EVC is volledig geaccepteerd binnen de instelling, behoudens de deeltijdtrajecten. De knelpunten bij de deeltijdtrajecten zijn de tijdsinvestering, het papierwerk en de flexibiliteit van de opleiding om deeltijdtrajecten aan te bieden. De opleiding neemt onverkort het besluit uit de EVC-procedure over. Als het gaat om beroepsvoorbereidende onderdelen lukt het doorgaans wel om de EVC-procedure waar te maken; als het gaat om vakonderdelen niet altijd. Positieve effecten van EVC is dat er nagedacht wordt over flexibilisering. Vanuit een breder hogeschool verband zijn er geen specifieke richtlijnen; de tweedegraads lerarenopleiding is leidend op het gebied van EVC. EVC is niet opgenomen in het Onderwijs-en Examenreglement. Kosten en baten van EVC Voor de trajecten voor zij-instromers en maatwerktrajecten vergt het EVC-traject voor de deelnemer doorgaans 10 tot 12 uur. De intake bij de deeltijdopleiding duurt ongeveer 2 uur. De tijdsinvestering vanuit de onderwijsinstelling per deelnemer voor de zij-instroom is 25 uur. De tijdsinvestering voor de maatwerktrajecten is 16 uur; voor de deeltijdprocedure anderhalf uur. De EVC-procedure voor zijinstromers en voor deelnemers aan de maatwerktrajecten worden in opdracht van scholen uitgevoerd en deze betalen dus ook de procedure. Er zijn geen kosten verbonden aan EVC voor de deelnemer. EVC-procedures zijn niet kostendekkend, vanwege de grote tijdsinvestering. Dit is ook een probleem bij de verdere invoering van EVC. Verkorting van de opleiding is niet direct een voordeel voor de opleidingsinstelling, vanwege de bekostigingssystematiek. Kwaliteit van EVC De assessoren moeten drie keer per jaar deelnemen aan een assessorentraining. Dit geldt niet voor de vakdocenten die bij de deeltijdopleidingen als assessor worden ingezet. Het werkveld is door middel van een assessor betrokken bij de EVC-procedure en heeft geen inspraak in hoe de procedure zelf moet verlopen. Dit zou men wel graag willen. De kwaliteit van de EVC-procedure wordt bewaakt door een audit van het assessmentcentrum. Het ADEF (Algemeen Directeuren Overleg Educatieve Faculteiten) heeft een werkgroep de opdracht gegeven om een audit-instrument te ontwikkelen voor assessments en assessmentcentra. Vorig jaar is er een ronde geweest, waarbij de assessmentcentra elkaar hebben beoordeeld op basis van dit audit-instrument. Bij het assessmentcentrum is er een jaarlijkse kwaliteitscontrole, waarbij de criteria zijn afgeleid van het ADEF audit-instrument. De wijzigingen die aan de hand van de kwaliteitscontrole worden doorgevoerd zijn vooral kleine verbeteringen zoals verbeteringen in de procedure. Voor de procedure voor de deeltijdopleidingen zijn nog geen kwaliteitseisen geformuleerd. 15

16 Advisering Als men begint met een EVC-procedure moet men direct een koppeling leggen met het opleidingstraject erna. Als dit niet gebeurt ontstaan er problemen met de acceptatie van de procedure door zowel de kandidaten alsook de betrokkenen van de opleiding. Er moet gezocht worden naar efficiëntere en effectievere instrumenten. Ook het portfolio heeft zo zijn beperkingen. Er zou gezocht moeten worden naar andere instrumenten waarbij de praktijk nog meer bij de procedure betrokken wordt. Het ministerie wordt geadviseerd om niet alles dicht te timmeren met regels. 16

17 5 Assesmentcentrum zij-instromers eerste- en tweedegraadsopleidingen Aanleiding en achtergronden De aanleiding om met het assessmentcentrum te starten was de Wet zij-instroom uit Bij dit centrum worden assessments afgenomen voor eerstegraads- en tweedegraads lerarenopleidingen. Jaarlijks nemen ongeveer 40 kandidaten deel aan de EVC-procedure. Procedure Na de aanmelding van de kandidaat (door de school of de kandidaat zelf), volgt er eerst een inventarisatie van de relevante ervaring en de vooropleiding in een gesprek met de assessoren. Hiervoor moet de kandidaat opgeven welke diploma s zijn behaald, een beschrijving geven van de werkervaring en maatschappelijke ervaring. Tevens moet de kandidaat al een voorlopige (en redelijk beperkte) beschrijving geven van zijn/haar pedagogisch-didactische competenties. Op basis hiervan besluiten de assessoren of de kandidaat toe wordt gelaten tot het eigenlijke assessment. Dit assessment wordt afgenomen met behulp van het STOAS-instrumentarium, uitgebreid met een toetsing voor de vakinhoudelijke kennis. Het assessment bestaat uit een aantal onderdelen. Eerst dient de deelnemer een portfolio samen te stellen. Daarna moet de kandidaat een les voorbereiden en geven, welke door de assessoren wordt bijgewoond. Een reflectie op deze les moet worden opgenomen in het portfolio. De procedure wordt afgesloten met een reflectiegesprek met de assessoren. Indien de assessoren twijfelen aan de geschiktheid van de kandidaat, dan wordt met de kandidaat nog een simulatie doorlopen. Van het eindrapport krijgt de deelnemer eerst het concept voorgelegd, deze kan daar dan op reageren. Hierna wordt het definitief vastgesteld. Deze definitieve versie wordt ook aan de opdrachtgever (meestal de school waar de kandidaat gaat werken) gestuurd. In dit rapport wordt ook een advies gegeven over de te volgen opleiding. Voor de bescherming van de privacy van de kandidaat zijn afspraken gemaakt. Aan het begin van de procedure wordt wel mondeling meegedeeld dat de uitkomst alleen voor de kandidaat en de opdrachtgever beschikbaar is. De duur van de gehele procedure is ongeveer tien weken. Bewijzen De deelnemers hebben veel vrijheid in het invullen van hun portfolio. De achterliggende reden hiervoor is de diversiteit aan bewijzen die mogelijk is. Wel wordt aan de kandidaten een indicatie gegeven waaraan de bewijzen moeten voldoen en waarop deze gericht moeten zijn. De bewijzen moeten betrekking hebben op de SBL-competenties aangevuld met vakinhoudelijke competenties. Voor het invullen van hun portfolio krijgen de deelnemers de beschikking over een digitaal portfolio. 17

18 Ze hebben echter ook de keus om het portfolio schriftelijk aan te leveren. Het portfolio wordt door de assessoren aan de hand van de SBL-competenties en de bijbehorende gedragsindicatoren beoordeeld. Het portfolio fungeert ook als input voor het opleidingsportfolio. Aan de kandidaten wordt geadviseerd om het portfolio zo in te richten dat het in de opleiding gebruikt kan worden en kan evolueren naar een bekwaamheidsportfolio. Beoordelen Het beoordelingskader wordt gevormd door de SBL-competenties en de daarbij behorende gedragsindicatoren. Bij de EVC-procedure zijn 2 assessoren betrokken: één opleidingsassessor en één veldassessor. Besluiten De assessoren besluiten of zij de kandidaat geschikt achten om gedurende twee jaar onbevoegd les te geven en of zij de kandidaat in staat achten om binnen deze twee jaar de bevoegdheid te halen. Aan deze besluiten is een advies gekoppeld over het te volgen opleidingstraject. Bij het nemen van het besluit wordt het volledige competentieprofiel betrokken om zodoende tot een afgewogen totaalbesluit te kunnen komen. Indien de deelnemer het niet eens is met het besluit kan hij/zij in beroep bij de directeur van het centrum. Deelnemers De voorbereiding en ondersteuning van de deelnemers gebeurt op een aantal manieren. Ten eerste is er een voorlichtingsbrochure, een website en een protocol om de kandidaat wegwijs te maken in wat hem/haar te wachten staat. Verder krijgt de kandidaat een handleiding voor het maken van een portfolio. Naast deze middelen wordt de kandidaat gedurende de procedure ondersteund door een docent-adviseur. Zowel de procedure als de uitkomsten worden door de kandidaten als rechtvaardig ervaren. In principe zijn de kandidaten in staat om de gevraagde bewijzen aan te leveren. Omdat het meestal de eerste kennismaking betreft met het begrip portfolio kost het hun in eerste instantie vaak wel wat moeite. Het zelfde is van toepassing op het beschrijven van de eigen competenties. De deelnemers merken dat het eindrapport van de EVC-procedure goed beschrijft wat ze al kunnen en wat ze nog moeten leren. Ze ervaren het opleidingsadvies als op maat gemaakt voor hun situatie. Onderwijsinstelling Het gebruik van EVC is niet algemeen geaccepteerd binnen de opleidingen. Het belangrijkste bezwaar heeft betrekking op de degelijkheid van het onderzoek. Men vindt de beoordeling door de assessoren subjectief. Een knelpunt bij het implementeren van de besluiten uit de EVC-procedure is dat 18

19 lerarenopleiders moeite hebben om het oordeel van anderen over te nemen. Ze baseren zich het liefste op hun eigen oordeel. Toch wordt meestal het besluit van de EVC-procedure onverkort overgenomen. De opleidingen zijn ook in staat om dit besluit waar te maken. In slechts een klein aantal gevallen ervaren de deelnemers dat ze meer werk moeten doen in de opleiding dan in het opleidingsadvies staat. Het centrum staat los van de lerarenopleidingen, daardoor hebben deze geen invloed op het EVC-traject. Een belangrijk positief effect van het gebruik van EVC is dat objectief wordt vastgesteld wat de kandidaat kan en nog moet doen om zijn bevoegdheid te behalen. De deelnemers voelen zich ook gewaardeerd voor de ervaring die ze hebben en voelen zich erkend als professional. Een ander positief effect is dat ze nu in staat zijn om een verkort opleidingstraject te volgen. Kosten en baten Gemiddeld kost de EVC-procedure 18 uur voor een deelnemer. Daarnaast kost de procedure voor de deelnemer Dit bedrag wordt in principe door de school betaald. Indien het centrum alle assessments voor een scholengroep afneemt, dan wordt de prijs verlaagd tot Vanuit het centrum bedraagt de tijdsinvestering 10 à 12 uur voor de opleidingsassessor, ongeveer acht uur voor de veldassessor en drie uur voor de ondersteuning. Op dit moment is het centrum in staat om kostendekkend te werken. Wel is het de verwachting dat dit in toekomst niet meer zal lukken als gevolg van nieuwe subsidieregelingen. Hierdoor zal waarschijnlijk het aantal assessments afnemen. De baten voor de onderwijsinstellingen zijn dat ze iets meer studenten krijgen en ook een beperkt aantal diploma s meer uit kunnen geven. Hoewel een zij-instromer minder opleidingstijd kost, staat daar tegenover dat er ook minder inkomsten zijn. Daarnaast is het slagingspercentage van zij-instromers hoger dan het percentage bij reguliere studenten. Ook het rendement in de betekenis van beschikbaar voor het onderwijs na het afronden van de studie is hoger. Dit effect wordt toegeschreven aan het feit dat zij-instromers al in het onderwijs werken. Als laatste effect kan worden genoemd dat door EVC ook de diversiteit van de studentenpopulatie toeneemt. Kwaliteit De belangrijkste eis voor assessoren is dat ze deskundig zijn op hun vakgebied. Daarna dienen ze een opleiding tot assessor te volgen en deel te nemen aan studiemiddagen die gedurende het jaar worden gehouden. Tijdens deze studiemiddagen worden casussen besproken en wordt er met behulp van intervisiesessies gereflecteerd op het eigen functioneren. Daarnaast is er ook ruimte voor assessoren om aan congressen en opleidingen elders deel te nemen. 19

20 Het werkveld is onder andere betrokken door het gebruik van een veldassessor in de EVC-procedure. Ook bij de ontwikkeling van het STOAS-instrument is nadrukkelijk het werkveld betrokken geweest. Daarnaast is er periodiek overleg met de scholen waar het centrum de assessments voor afneemt. Jaarlijks wordt er door het centrum een evaluatie onder de kandidaten gehouden om te kijken of de assessments naar tevredenheid zijn verlopen. Tevens heeft ook de onderwijsinspectie twee keer een evaluatie uitgevoerd. Op basis van deze verschillende evaluaties zijn er de afgelopen jaren op een aantal punten verbeteringen doorgevoerd. De docent-begeleider wordt nu meer betrokken bij de procedure dan voorheen en de scholen worden beter geïnformeerd als er een assessment wordt uitgevoerd. In de procedure zelf is de toetsing op de vakinhoudelijke bekwaamheid aangescherpt en is de eindrapportage met name op het gebied van het opleidingsadvies gedetailleerder gemaakt. Advisering Voor opleidingen die met EVC willen starten is het verstandig om een breed gedragen standaard, zoals het STOAS-instrumentarium, te gebruiken. Ook het samenstellen van een hechte groep assessoren die bereid is om de kennis verder te ontwikkelen wordt aanbevolen. Daarnaast is een goede communicatie met alle betrokkenen erg belangrijk. Aan het ministerie wordt gevraagd om de centra gedecentraliseerd hun werk te laten doen, zodat er ruimte is voor diversiteit. Doordat de kandidaat in zijn context wordt bekeken en van daaruit verder wil professionaliseren, is het belangrijk dat er ruimte is voor diversiteit. Een laatste aandachtspunt is dat er meer kruisbestuiving moet komen tussen de universitaire- en hbocentra. Nu zijn dat nog te veel gescheiden werelden. 20

21 6 Assessmentcentrum eerstegraads- en tweedegraadsopleidingen Aanleiding en achtergronden De aanleiding om het assessmentcentrum op te richten was de wet zij-instroom. Jaarlijks heeft het assessmentcentrum ongeveer 55 deelnemers. De EVC-procedure wordt ingezet voor de eerstegraads en tweedegraads lerarenopleidingen. Procedure Indien een zij-instromer is aangenomen bij een school, dan kan de kandidaat toegelaten worden tot de assessmentprocedure. Na het sluiten van de tripartite overeenkomst, kan de deelnemer beginnen met de voorbereiding op het geschiktheidsassessment. Eerst moet er een portfolio worden samengesteld. Daarna volgen er één of twee lesbezoeken door de assessoren. Op basis van het portfolio en de lesbezoeken wordt er een criteriumgericht interview afgenomen. Hierbij wordt ook nog een casus aan de kandidaat voorgelegd, waarop deze moet reageren. Na afloop stellen de assessoren een verslag op waarin per competentie wordt beschreven in welke mate de kandidaat deze competentie beheerst en welke hiaten er zijn geconstateerd. Dit verslag wordt afgesloten met een advies voor de te volgen opleiding. Dit opleidingsadvies legt de nadruk op de tekorten van de kandidaat en hoe deze in de opleidingen moeten worden aangevuld. Er vind geen afrondend gesprek met de deelnemer plaats. De duur van het EVC-traject is doorgaans ongeveer drie weken, met uitschieters naar twee à drie maanden. Het verschil in de doorlooptijd van het traject ligt aan de kandidaten. Na ontvangst van het portfolio kan meestal binnen twee weken het geschiktheidsassessment worden gepland. De uitslag van de procedure wordt in het dossier van de deelnemer opgeslagen en is alleen voor derden beschikbaar na toestemming door de deelnemer. Bewijzen Bij het invullen van het portfolio krijgen de kandidaten veel vrijheid. In de toekomst wil het assessmentcentrum hier wat strikter mee omgaan. Wel wordt van de kandidaat verwacht dat deze per competentie (SBL-competenties) een onderbouwing geeft van de mate waarin deze hieraan voldoet. Tijdens het EVC-traject worden de deelnemers begeleid door een begeleider/coach die adviseert wat beter wel/niet als bewijs kan worden opgevoerd. Naast de SBL-beroepscompetentie, worden ook de vakcompetenties beoordeeld. Het portfolio wordt nu nog schriftelijk gemaakt, maar er is een discussie gaande over de invoering van een digitaal portfolio. Het portfolio wordt door twee assessoren beoordeeld. Indien het porfolio voldoende wordt bevonden, dan volgt het criteriumgericht interview. Bij een onvoldoende beoordeling is dit niet het geval. Bij de beoordeling wordt geen gebruik gemaakt van instrumenten of checklisten. In de training van de assessoren komen wel richtlijnen naar voren over hoe een portfolio moet worden beoordeeld. 21

22 Het portfolio wordt meestal gebruikt als input voor de opleiding en uiteindelijk ook voor het bekwaamheidsassessment. Beoordelen Bij het beoordelen worden de SBL-competenties als uitgangspunt gebruikt. Dit wordt aangevuld met een beoordeling op de vakcompetenties. De beoordeling van de gehele procedure wordt door twee assessoren uitgevoerd, waarbij één assessor afkomstig is uit het werkveld en één assessor uit de opleiding. Besluiten De assessoren nemen het besluit of de kandidaat wel/niet geschikt wordt geacht voor het beroep. Bij de beoordeling wegen alle onderdelen/competenties even zwaar. Indien de kandidaat geschikt wordt bevonden, dan wordt er in overleg met de opleiding een maatwerktraject samengesteld. Om tegen het besluit in beroep te gaan, kan de kandidaat niet terugvallen op een vastgestelde beroepsprocedure. Wel kan hij/zij beroep aantekenen bij de coördinator van het assessmentcentrum. Deze bemiddelt dan tussen de kandidaat en de assessoren. Indien er geen bevredigende oplossing wordt gevonden, dan is het nog mogelijk om bij een collega-assessmentcentrum een oordeel aan te vragen. Deelnemers Voor de voorbereiding op het EVC-traject kan de kandidaat informatie inwinnen via de website en het bijwonen van voorlichtingsbijeenkomsten en workshops. Nadat de kandidaat zich heeft aangemeld, wordt deze ondersteund door een begeleider, ook is er een handleiding beschikbaar. Met betrekking tot de vakinhoud kan de kandidaat zich oriënteren door lessen en/of colleges bij te wonen. Uit de enquête die onder de deelnemers wordt afgenomen blijkt dat ze heel tevreden zijn over het verloop van de procedure. Soms kunnen de deelnemers geen digitale video aanleveren door het ontbreken van de faciliteiten op de school. In dat geval worden ze ondersteund door het assessmentcentrum. Omdat zij-instromers een EVC-procedure moeten doorlopen om een vaste aanstelling te krijgen, is de motivatie groot. Onderwijsinstelling De acceptatie van eerder verworven competenties is nog verschillend per sector. Het belang en nut wordt wel onderstreept, maar de praktijk blijkt vaak weerbarstiger. Het belangrijkste bezwaar is dat competenties moeilijk te meten zijn. Knelpunten bij het gebruik van EVC zijn de onbekendheid en het gevoel dat het assessmentcentrum zich te veel bemoeid met het werk van de opleiding. Tegenwoordig is de acceptatie beter dan een aantal jaren geleden. Door deze betere acceptatie worden de besluiten/uitkomsten van de EVC-procedures nog nauwelijks aangepast en meestal onverkort overgenomen. De lerarenopleiding is over het algemeen ook in staat om het besluit waar te maken. 22