Kwalificatiedossiers. Kerntaken werkprocessen

Transcriptie

1

2 Inhoudsopgave Inleiding Wat is EVC? EVC staat voor Erkenning van Verworven Competenties. EVC is een instrument dat de werknemer / werkzoekende en belanghebbende organisatie in staat stelt om competenties goed in beeld te brengen. De competenties zijn veelal door (praktijk)ervaring verkregen. EVC kan leiden tot formele erkenning van competenties in de vorm van een diploma of certificaat, zonder dat iemand de opleiding heeft gevolgd. Bij erkenning van eerder verworven competenties gaat het om het geheel van kennis, inzicht, vaardigheden, houding en andere persoonlijke kwaliteiten die uitmonden in beroepscompetenties. Deze worden vergeleken met de kerntaken en werkprocessen van het beroepsonderwijs. Op grond van bewezen bekwaamheid worden vrijstellingen, certificaten of diploma s toegekend. EVC is feitelijk een vorm van examinering en moet dus voldoen aan alle wettelijke eisen die daarvoor gelden. EVC biedt de mogelijkheid om maatwerk te bieden door aan te sluiten bij de leerervaringen. Reguliere opleidingen en EVC Om een diploma te behalen zijn meerdere wegen mogelijk. Men kan een reguliere opleiding volgen, eventueel een verkort traject. Of men kan op een andere manier (EVC) aantonen over voldoende kwaliteit te beschikken gericht op formele certificering en diplomering. Reguliere (verkorte) opleidingen BBL BOL examinering Kwalificatiedossiers Kerntaken werkprocessen EVC (aanvullende scholing/ werkervaring) examinering In alle situaties is het behalen van een officieel erkend diploma gerelateerd aan de kerntaken en werkprocessen van de kwalificatiedossiers

3 Doelgroep EVC Veel mensen die bij een zorg- of welzijninstelling werken, hebben jarenlange ervaring opgedaan, maar vaak geen diploma. Soms zijn het medewerkers die hun opleiding niet hebben afgerond en al werkend in de praktijk ervaring hebben opgedaan. De opgedane bekwaamheden kunnen zowel binnen betaalde functies als bij onbetaald werk (vrijwilligerswerk) zijn ontwikkeld. EVC is met name bedoeld voor bekwame, maar nog niet gekwalificeerde werkenden en werkzoekenden (herintreders, nieuwkomers, vrijwilligers, partieel arbeidsgeschikten). Het biedt hun de mogelijkheid om eerdere opleidingen en relevante werk- en levenservaring te laten vergelijken met de kwalificatiedossiers van het onderwijs. Het betreffen vaak mensen met negatieve leerervaringen (waardoor ze vroegtijdig het onderwijs hebben verlaten), vrouwen die door zorgtaken niet aan opleiden zijn toegekomen of mensen met een vorm van faalangst. Maar ook mensen met een buitenlands diploma, komen vaak voor een EVC-procedure in aanmerking. Portfolio, EVK en EVC; begripsverheldering Portfolio Het portfolio wint steeds meer terrein. De soorten portfolio s schieten als paddestoelen uit de grond, wat nog wel eens leidt tot verwarring. Het begrip portfolio behelst een map met informatie van de houder. Het brengt de belangrijkste leer- en werkervaringen in kaart. In het portfolio worden deze verzameld. Afhankelijk van het doel kan de inhoud van het portfolio verschillen. Er zijn bijvoorbeeld een NT2 portfolio, een taalportfolio, een intake-portfolio, een EVK portfolio en een EVC portfolio. Afhankelijk van het doel zal de inhoud verschillen. Het portfolio is een instrument wat gebruikt wordt in de EVK of EVC-procedure. Het portfolio dat gebruikt wordt bij de EVC-procedure is uitgebreider dan die voor de EVK. EVK (erkenning eerder verworven kwalificaties) Begin jaren negentig is begonnen met het erkennen van eerder verworven kwaliteiten om het regulier onderwijs toegankelijker te maken voor volwassenen. Op basis van relevante kwaliteiten (diploma, overgangsbewijs) kan de opleiding, voor één of meer kerntaken en/of werkprocessen een vrijstelling verlenen van toetsen en eventueel bijbehorende lessen. De Erkenning van eerder of elders Verworven Kwalificaties zijn relatief eenvoudig in kaart te brengen Bij de beroepsopleidingen wordt als onderdeel van de toelatingsprocedure voor opleidingskandidaten een (instroom) portfolio gebruikt om de EVK te onderbouwen. In het portfolio wordt zowel werkervaring als vooropleiding aangetoond. Voor buitenlandse diploma s wordt gebruik gemaakt van de Internationale Diploma Waardering via Colo (Mbo) of Nuffic (Hbo). 3

4 EVC (erkenning eerder verworven competenties) De opgedane ervaringen op de werkplek in kaart brengen, is de grondslag voor de Erkenning van eerder of elders verworven Competenties. Onder competenties wordt verstaan het geheel van kennis, vaardigheden en beroepshouding, ook wel bekwaamheden genoemd. Deze bekwaamheden kunnen door een toekomstig deelnemer ontwikkeld zijn middels het verrichten van betaald of onbetaald werk (zoals vrijwilligerswerk, mantelzorg). Bewijs hiervoor kan onder andere zijn: een arbeidsovereenkomst met taakomschrijving, functioneringsverslag, observatieverslag, proeve van bekwaamheid, beleidsstukken waaraan is bijgedragen, getuigschriften. Dit bewijs wordt verzameld in een portfolio. In het EVC-portfolio geeft iemand naast zijn eerdere opleidingen, een heldere en duidelijke beschrijving van zijn levens- en werkervaring (betaald en onbetaald) in relatie tot het kwalificatiedossier. Het betreffen zowel formeel als informeel opgedane ervaringen. De EVC-procedure CCB hanteert de EVC-procedure zoals deze is ontwikkeld door de OVDB 1. De EVC-procedure kent een aantal stappen: voorlichting en informatie aanmelding en selectie herkennen van competenties waarderen van competenties erkennen van competenties scholingsadvies vervolgtraject De verschillende stappen zijn in de volgende hoofdstukken voorzien van een toelichting. De EVC-procedure kent een aantal kwaliteitseisen. De betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van de uitkomsten van een EVC-procedure staan voorop. 1 Landelijk orgaan beroepsonderwijs voor de gezondheidszorg, dienstverlening, welzijn en sport 4

5 Kwaliteitseisen STANDAARD EVC procedure ASSESSOREN METHODEN EN INSTRUMENTEN De kwaliteit van de EVC-procedure wordt bepaald door: 1. Standaard; waaraan de EVC is gerelateerd. CCB hanteert de landelijke kwalificatiedossiers voor het beroepsonderwijs. Dit heeft een civiel effect. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de competenties zoals die in het project Catch het Coach to Be door de deelnemers zijn geformuleerd. 2. Assessoren; portfoliobeoordelaar (beoordelaar van competentiebewijzen in relatie tot de kwalificatiedossiers). De beoordelaar moet een bepaalde deskundigheid bezitten. CCB houdt een scheiding van rollen aan tussen de begeleider en de beoordelaar. Het werkveld wordt betrokken bij het herkennen van competenties en de beoordeling. Het is meestal de leidinggevende van de kandidaat die gevraagd wordt een schriftelijk oordeel te geven over het functioneren van de kandidaat in de praktijk. 3. Methoden en instrumenten; portfolio (toelaten van bewijsstukken; authenticiteit, actualiteitswaarde, relevantie, kwantiteit en variatie), proeve van bekwaamheid (toetsingscriteria). De kwaliteit van EVC-instrumenten is afhankelijk van een aantal parameters die ook gelden voor de kwaliteit van de toetsen (vgl. procedure externe legitimering) Is het instrument valide, objectief en goed hanteerbaar? 5

6 Quick scan (Bij de start of kort na de eerste instructiebijeenkomst) Instructiebijeenkomst voor de kandidaten Doel: kandidaten instrueren over het gebruik van het portfolio kandidaten groepsgewijs Interview met de kandidaat Doel: inventarisatie van ervaring van de kandidaat en mogelijkheden voor het vinden van bewijsmateriaal kandidaat Groepsbijeenkomst rondom portfolio Doel: gezamenlijk in kaart brengen en verzamelen van ervaring en bewijsmateriaal kandidaten Gesprek met de kandidaat Doel: extra ondersteuning van de kandidaat bij het vinden van bewijsmateriaal kandidaat Optioneel gedeelte Eindgesprek met de kandidaat Doel: vaststellen van het portfolio kandidaat Beoordelen van het portfolio Doel: uitspraak doen over de te behalen certificaten op basis van het portfolio Wie: beoordelaar Erkenning Toetsen van de ervaring middels een opdracht Doel: bewijs te verzamelen waar de kandidaat geen ander bewijsmateriaal kan overleggen kandidaat (individueel) Geen erkenning 6

7 Herkennen van competenties Zodra de procedure start geeft de trajectbegeleider EVC instructie over de te volgen procedure en belicht de verschillende stappen. Het gebruik van het portfolio wordt toegelicht. Dit kan zowel individueel als in groepsverband gebeuren. Hij/zij ondersteunt de kandidaat bij het inventariseren, ordenen en kiezen van relevante competenties en het zoeken van competentiebewijzen. De trajectbegeleider stimuleert hen zo veel mogelijk zelfstandig hun ervaringen in kaart te brengen. Hiervoor worden diverse werkvormen uit het handboek gebruikt. Criteriumgericht interview Om bewijs te verzamelen voor de competenties kan de trajectbegeleider een criteriumgericht interview houden. De trajectbegeleider hanteert een vastomlijnde manier van interviewen. De STAR-interviewtechniek wordt hierbij gebruikt. Ook worden op deze manier de hiaten in de bewijsvoering zichtbaar. De kandidaat kan proberen deze hiaten met relevante bewijsstukken aan te vullen. Het EVC portfolio bevat: De persoonsgegevens Overzicht van de leerervaringen Overzicht van de werkervaring (betaald en onbetaald) Overige relevante ervaringen Quick scan; verkorte vragenlijst om een eerste inschatting te maken of de ervaring voldoende is in relatie tot de eisen vanuit de kwalificatie om te besluiten of een EVC-procedure zinvol is Vragenlijst per kerntaak; hiermee kan de kandidaat aangeven of men beschikt over voldoende ervaring en welk bewijs dit onderbouwt Alle relevante bewijsstukken (genummerd) Deze fase van herkennen van de competenties kost veel tijd. De mate van begeleiding waaronder het portfolio ontwikkeld wordt, varieert per deelnemer, maar is nooit meer dan in de bekostiging is opgenomen. De rol van trajectbegeleider EVC wordt gescheiden van de rol van beoordelaar, beide rollen kunnen niet verenigd worden in een persoon. Waarderen en erkennen van competenties De volgende fase is het waarderen van de competenties. Het portfolio-assessment. De ervaringen worden gewogen in relatie tot de eindtermen van het beroepsonderwijs. De beoordeling kan plaatsvinden op grond van directe bewijzen van competenties (in proeve van bekwaamheid of door observatie op de werkplek) en/of indirecte beoordeling van competentiebewijzen (werkgeversverklaring, werkverslagen, functioneringsverslagen). De EVC deelnemer levert het portfolio in bij de toetscommissie volgens de daarvoor geldende richtlijnen. Deze vraagt aan een of 7

8 meer examinatoren (zie bijlage profiel beoordelaar EVC) advies of voor een kerntaak in zijn geheel een erkenning kan worden gegeven. Dit gebeurt aan de hand van de beoordelingscriteria. De beoordelaar vult het beoordelingsformulier in (zie bijlage). De beoordelaar EVC is altijd een andere persoon dan de begeleiders EVC. Bij het beoordelen van de bewijzen zijn verschillende aspecten van belang. Aan de hand van vijf criteria wordt de bewijslast van de deelnemer beoordeeld: authenticiteit, relevantie, actualiteit, kwantiteit en variatie. Met name authenticiteit en relevantie zijn van belang. Bij elk bewijs worden deze aspecten gescoord. (zie bijlage; criteria voor de bewijslast) Vrijstelling, certificering of diplomering Op basis van het advies van de beoordelaar EVC besluit de toetscommissie tot erkenning, afwijzing of aanvullende toetsing (als bewijslast onvoldoende is, maar competentie wel aanwezig). Onder erkennen van competenties wordt verstaan het civiel effect verlenen aan ervaring: toekennen van vrijstelling, certificaat of diploma. Formele erkenning is voorbehouden aan de examencommissie van de opleiding. Vervolgtraject Na toekenning van vrijstellingen of certificaten, wordt een aangepast traject vastgesteld om het diploma te behalen. De mogelijkheden zijn afhankelijk van de flexibiliteit van de opleiding zowel qua inzet van personeel als van de organisatie. Getracht wordt een zo efficiënt mogelijk traject aan te bieden. 8