Kamermeerderheid achter voorstel NMV

Transcriptie

1 Plannen Bleker niet duurzaam en geven discussie Waar het de NMV om gaat is dat melkveehouders, in tegenstelling tot de intensieve veehouderij, door het hele land verspreid zitten en dat de meesten hun overschot makkelijk in hun omgeving kwijt kunnen. Vaak gaat het ook maar over relatief kleine hoeveelheden. De meeste melkveehouders kunnen het grootste deel van hun mest op hun eigen grond kwijt en hoeven dan nog maar een klein deel elders af te zetten. Het is zowel uit oogpunt van efn u m m e r 169 j a n L e d e n b l a d N e d e r l a n d s e M e l k v e e h o u d e r s V a k b o n d Kamermeerderheid achter voorstel NMV De NMV maakt zich sterk voor een vrijstelling binnen de nieuwe Mestwet voor boeren die hun mestoverschot binnen een straal van 30 km direct kunnen afzetten. Dit zal veel administratieve rompslomp, extra kosten en onnodig gesleep met mest voorkomen. Bovendien kan veelal gebruik worden gemaakt van structuren die al bestaan en goed functioneren, maar de staatssecretaris houdt vooralsnog vast aan zijn plannen. In dit nummer: - Is de PAS realiseerbaar? - Standpunt Tweede Kamer productschappen onbegrijpelijk - Het laatste nieuws over De faire melk De Kamer nam hierover zelfs een motie aan, die dankzij de intensieve lobby van de NMV werd ingediend. Vanwege de weigering van Bleker om aan de wens van de Kamer gehoor te geven, stuurde de NMV de staatssecretaris op 21 december een brief, om de argumenten vóór vrijstelling nogmaals uiteen te zetten. Deze argumenten zetten we in dit artikel nog eens op een rij. Het belangrijkste argument van de staatssecretaris is, dat de verplichte mestverwerking voor alle bedrijven met een mestoverschot een basisvoorwaarde is om de mestverwerking van de grond te krijgen. De NMV bestrijdt deze argumentatie niet. Integendeel, ook de NMV weet dat de onregelmatigheid en onzekerheid van mestaanvoer in het verleden vaak de oorzaak is geweest van het sneuvelen van een aantal projecten voor mestverwerking. Mogelijke investeerders kunnen ook nu afhaken bij onvoldoende zekerheid van mestaanvoer. De NMV pleit er dan ook niet voor om deze verplichting uit het toekomstig mestbeleid te verwijderen, maar voor een vrijstelling binnen deze verplichting. De totale hoeveelheid mest en het totale te plaatsen overschot zullen hierdoor niet veranderen. Ook de totale hoeveelheid mest die verplicht wordt aangeboden voor mestverwerking zal niet veranderen. ficiëntie, kosten, administratieve regeldruk en milieu onzinnig en onverantwoord om in het hele land kleine hoeveelheden mest op te halen die waarschijnlijk in een intensief veehouderijgebied naar een verwerker moeten, terwijl vervolgens vanuit dit intensieve gebied weer mest terug gaat naar akkerbouwers of extensieve melkveehouders. Dit kan er bijvoorbeeld toe leiden dat een intensieve melkveehouder in Zeeland een gedeelte van zijn overschot verplicht naar een mestverwerker in Brabant moet brengen, waarna vervolgens andere mest uit Brabant terug naar Zeeland getransporteerd wordt om het

2 naar de buurman van deze melkveehouder te brengen. Dit levert veel onnodige mesttransporten op: veel onnodige kosten en veel onnodige uitstoot van N en CO 2. De mestverwerking kan daarom het best geconcentreerd worden in de overschotgebieden, waar die ook het hardst nodig is. Een verplicht percentage van alle overschotmest die niet regionaal afgezet kan worden, zal aangeboden moeten worden voor mestverwerking en zal dus ook voor voldoende zekerheid zorgen van mestaanvoer om de mestverwerking in voldoende mate van de grond te krijgen. In het voorstel van Bleker voor het toekomstig mestbeleid staat dat een naar regio gedifferentieerd minimaal deel van het mestoverschot aangeboden dient te worden voor mestverwerking. Deze term zal veel discussie en onduidelijkheid opleveren. Het is bijna onmogelijk om rechtvaardig de grenzen en percentages vast te stellen tussen de regio s. Indien de staatssecretaris aan de vrijstelling voor regionale mestafzet tegemoet komt, kan hij deze term laten vallen. Er kan dan gekozen worden voor een landelijk percentage verplicht te verwerken mestoverschot. Dit is veel duidelijker en voorkomt veel discussie. Mestverwerking moet rendabel zijn De NMV heeft nog wel fundamentele bedenkingen bij mestverwerking in het algemeen. Ondanks de hoge kosten voor mestafvoer is mestverwerking tot nu toe nog altijd te duur geweest om op grote schaal van de grond te komen. Ook op dit moment worden in de media bedragen van afvoerkosten genoemd van per ton mest als deze verwerkt wordt. Bij deze bedragen zal mestverwerking niet duurzaam zijn en enkel leiden tot het failliet van de producenten, waarna uiteindelijk de aanvoer van mest ook weg kan vallen. Mestverwerking wordt pas rendabel als er producten gemaakt worden die niet onder de noemer mest vallen en efficiënter inzetbaar zijn, zodat er vraag naar komt en dit geld opbrengt. Hier is nog steeds geen duidelijkheid over en de overheid heeft hier een belangrijke faciliterende rol in. Het is voor de investeringen in mestverwerking cruciaal dat hier op korte termijn zekerheid over komt. Anders is het verplicht aanbieden van mest voor mestverwerking een gedwongen investering in onzekerheid! De NMV heeft de staatssecretaris er tenslotte nogmaals op gewezen volledig betrokken te willen zijn bij de uitwerking van het toekomstig mestbeleid. Standpunt Tweede Kamer productschappen onbegrijpelijk Onlangs heeft een meerderheid van de Tweede Kamer vóór opheffing van de productschappen gestemd. Hierdoor kan dus ook het Productschap Zuivel (PZ) gaan verdwijnen. Het NMV-bestuur heeft geen begrip voor dit standpunt van de Tweede Kamer. De NMV vraagt zich af of de Kamerleden wel voldoende op de hoogte zijn van het belang en het functioneren van de verschillende productschappen. De meeste productschappen functioneren naar behoren en hebben brede steun van het bedrijfsleven. Afslanken en moderniseren is prima, maar volledig afschaffen is kortzichtig. De overheid zal een aantal onmisbare taken over moeten nemen, waarbij het de vraag is of zij dit wel beter en goedkoper kan doen. Het lijkt erop dat alle productschappen moesten verdwijnen vanwege het slechte functioneren van één productschap, namelijk het Productschap Tuinbouw. Dat is het kind met het badwater weggooien. De NMV is wat betreft het functioneren van het Productschap Zuivel (PZ) in principe tevreden. Het PZ voert haar taken efficiënt uit, zorgt voor een grote kennis- en informatieverspreiding, is van belang voor de internationale handel en maakt onderzoek in het belang van de hele melkveehouderijsector mogelijk. De heffing die melkveehouders daarvoor moeten betalen is naar mening van de NMV redelijk. Wel is de NMV kritisch over het democratisch gehalte van het PZ. Alle heffingplichtigen zouden in het bestuur vertegenwoordigd moeten zijn, wat nu nog niet het geval is. Op dit moment ligt de zeggenschap volledig bij LTO. Ook leden van de NMV en niet-georganiseerden die- nen in het bestuur vertegenwoordigd te zijn. De NMV vreest dat indien het PZ afgeschaft wordt, er veel kennis verloren gaat. Ook zal veel onderzoek in het belang van de hele melkveehouderij niet meer mogelijk zijn, omdat onderzoeken die nu deels door het PZ en deels door het ministerie gefinancierd worden, in de toekomst wegens het ontbreken van co-financiering door het bedrijfsleven (PZ) niet meer uitgevoerd zullen worden. Dit is een zorgwekkende ontwikkeling waarvoor tot nu toe nog geen enkele aandacht is geweest. Taken als de uitvoering van de Europese regelgeving zullen toch uitgevoerd moeten worden, hiervoor zal het ministerie dan weer extra ambtenaren aan moeten trekken, wat haaks staat op het kabinetsbeleid. De NMV hoopt dat minister Kamp de rug recht houd en de motie naast zich neer legt. Er zal een uitweg gevonden moeten worden, waarbinnen de productschappen kunnen blijven functioneren. 2

3 Is de PAS realiseerbaar? De Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) lijkt een droom: het terugdringen van de stikstofuitstoot en daarbij tevens ontwikkelingsruimte creëren, waarbij ook nog de economische aspecten in acht genomen moeten worden. De NMV heeft veel kritische vragen over hoe de staatssecretaris deze droom werkelijkheid wil laten worden. Onwerkbaar rekenmodel De NMV is sinds de introductie van de PAS altijd al kritisch geweest op de uitwerking ervan. Zo heeft zij steeds aangegeven dat de Kritische Depositiewaarde (KDW) niet als toetswaarde gebruikt mag worden, omdat deze veel te onnauwkeurig is. Verschillende onderzoekers hebben dat ook bevestigd. Helaas moet de NMV constateren dat de KDW nog steeds ingezet wordt bij het berekenen van de stikstofdepositie bij vergunningverleningen. De afgesproken systematiek is, dat het laagst scorende habitat de uiteindelijke gebiedsscore bepaalt, dus dat de ondergrens leidend is. Maar de laagst scorende habitat komt vaak beperkt voor in een gebied en soms helemaal niet. Door deskundigen wordt ook aangegeven dat die lage KDW nooit te realiseren is, welke maatregelen er ook genomen zullen worden. Daarvoor is de achtergronddepositie van buiten de landbouw veel te hoog. Het rekenmodel AERIUS 3.1 heeft een grote onzekerheidsmarge en de gebruikers ervan, de provincies, hebben te kennen gegeven dat ze AERIUS niet voldoende betrouwbaar achten. De NMV vindt het onacceptabel om vergunningverlening te toetsen aan een methode met een dergelijke grote foutmarge. Ontwikkelingsruimte onzeker Doordat er getoetst wordt met de KDW van het laagst scorende habitat, blijft er nauwelijks ontwikkelingsruimte over. Om deze ontwikkelingsruimte te creëren heeft Bleker een aanvullend pakket landbouwmaatregelen voorgesteld om een verdere daling van de stikstofdepositie te bereiken. Dit pakket landbouwmaatregelen, dat o.a. bestaat uit stalaanpassingen, zal voor de melkveehouderij hoge kosten met zich meebrengen, en geen of weinig rendement. In zowel de concept-natuurwet als in de Habitatrichtlijn is opgenomen dat bij het treffen van maatregelen rekening gehouden moet worden met economische, sociale en culturele aspecten, en met regionale en lokale bijzonderheden. Het is niet duidelijk hoe hiermee dan omgegaan zal worden. Het beleid dient haalbaar en betaalbaar te zijn. De NMV twijfelt dus sterk aan de ontwikkelingsruimte die staatssecretaris Bleker voor ogen heeft. Grondgebondenheid ontbreekt De NMV mist in het maatregelenpakket ook de grondgebondenheid. In eerder overleg heeft de NMV gewezen op de stikstofkringloop en grote vastlegging van stikstof door grasland. Daarmee is door het ministerie van EL&I niets gedaan. En tenslotte heeft ook weidegang geen plek bij de voorgestelde maatregelen. Een koe die in het weiland loopt stoot namelijk geen ammoniak uit. Ammoniak ontstaat alleen als mest en urine bij elkaar komen en vermengd raken. Omdat mest en urine niet tegelijkertijd uitgescheiden worden ontstaat in de wei dus geen ammoniak. 3

4 Het laatste nieuws over De faire melk Sinds de lancering van De faire melk begin november 2011 is er veel gebeurd. Veel collega-boeren zijn enthousiast de C1000-supermarkten ingetrokken om hun product te promoten, of gaan dat nog doen. Op diverse plaatsen kwam De faire melk regionaal in het nieuws vanwege levensgrote melkpakken die op opvallende plaatsen de aandacht wisten te trekken. En er is goed nieuws te melden, maar het zit ook wel eens tegen. Inmiddels heeft De faire melk ruim 290 deelnemers, en dat is boven verwachting. Op de 12 ledenavonden in het gehele land waar, naast de reguliere onderwerpen, De faire melk prominent op de agenda stond, werden de leden hierover uitgebreid geïnformeerd. Op deze avonden was er ruimschoots gelegenheid vragen te stellen en kon de chocolademelk geproefd worden. Er werden kritische vragen gesteld en ideeën uitgewisseld. Het is duidelijk dat de deelnemende melkveehouders zich sterk betrokken voelen bij hun eigen product. Dirk-Jan Schoonman, portefeuillehouder van De faire melk, vindt dat zeer positief. Alleen met de inzet en de betrokkenheid van de deelnemers kan De faire melk een succes worden, en kunnen we de boodschap naar de consument overbrengen, zegt hij. En die betrokkenheid is hartverwarmend. Nu ook bij Jansma en in Plus supermarkten chocolademelk in het assortiment opgenomen. Zo kunnen ook franchisenemers van andere supermarktketens, zoals Spar en Albert Heijn, desgewenst De faire melk bestellen en in hun schappen zetten. Ook levert Jansma aan andere afnemers, zoals (bedrijfs)kantines en gemeenten. Het beste nieuws echter is nog wel, dat Plus supermarkten hebben besloten om vanaf 16 januari De faire melk chocolademelk in al hun 269 filialen in het koelvak te zetten. Plus hecht veel waarde aan maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO), en is bijvoorbeeld de eerste supermarkt in Nederland die alleen nog bananen wil verkopen met het Fairtrade -keurmerk. Een product als De faire melk chocolademelk past dus prima bij deze supermarkt. Ook tegenslagen Zoals te verwachten was loopt uiteraard niet alles meteen van een leien dakje. Zo hebben we helaas te maken gehad met hardnekkige distributieproblemen bij C1000. Ook blijken niet alle filiaalhouders in staat of bereid te zijn om De faire melk chocolademelk in hun koelvak te zetten, bijvoorbeeld door ruimtegebrek. Het is al eerder gezegd: er zal hard gewerkt moeten worden om De faire melk chocolademelk bij zoveel mogelijk consumenten onder de aandacht te (blijven) brengen en eventuele problemen op te lossen. Het is opvallend dat, als consumenten het product eenmaal kennen, ze vaak meteen positief reageren. Wat dat betreft lijkt het product de wind in de rug te hebben. Het helpt ook dat de smaak van De faire melk chocolademelk zeer gewaardeerd wordt. Promotie, het product bekend maken onder het grote publiek, blijft dus van het grootste belang. Het team van De faire melk en de deelnemers zullen zich hier de komende tijd stevig voor blijven inzetten. Kijk op onder Nieuws om op de hoogte te blijven van alle ontwikkelingen rondom De faire melk, of kijk op Facebook op de pagina We Share Fair Milk. Een belangrijke groothandel die actief is in heel Noord-Nederland, Jansma in Haule, heeft De faire melk Bent u nog geen deelnemer van De faire melk? Meld u nu aan via info@defairemelk.nl of tel , dan sturen wij u opnieuw een deelnemerskaart toe. 4

5 De familie Hofman in Noordhorn (Fr) zette een De faire melk-pak in hun stal (later aan de weg); RTV- Noord, de regionale radio- en televisiezender maakte vervolgens een nieuwsitem over De faire melk. Ook in meerdere Noordelijke kranten heeft een artikel gestaan. Ook Agnes (Boer zoekt Vrouw) drinkt De faire melk chocolademelk. Martin Feitsma en Mennard Hofman hebben al meerdere uitschenkacties gedaan in o.a. Gieten, Haren en Siddeburen. Ook bij de uitschenkactie in Siddeburen van fam. Zweepe en Leny Broesder was er veel belangstelling van consumenten voor De faire melk. Familie Bouwmeester en familie Harmsen delen chocolademelk uit op de Kerstmarkt in Vorden en krijgen veel positieve reacties. Deelnemers aan De faire melk uit de Noordoostpolder schonken samen met LTO-collega s in Emmeloord faire chocolademelk, en haalden zo 3.475,15 op voor 3FM Serious Request/Het Glazen Huis. 5

6 EMB-Nieuwsbrief november 2011 Op (klik op Dossiers en vervolgens op EMB ) is steeds de laatste Nieuwsbrief van de EMB te lezen. Hieronder een korte weergave van de inhoud. Conferentie Kroatië (door Romuald Schaber, voorzitter EMB) Begin november zijn vertegenwoordigers van de EMB afgereisd naar Kroatië voor een conferentie over melkveehouderij in Europa, met producenten, vertegenwoordigers van zuivelorganisaties en de zuivelverwerkende industrie. De conferentie werd georganiseerd door de EMB en EMB-lid HSUPM. Opvallend was, dat in Kroatië vooral gerekend wordt op in de toekomst te ontvangen subsidies uit Europa. Men is minder gefocust op de basisvoorwaarden die nodig zijn voor de melkveehouderij. Veel vragen over de toekomst van de melkveehouderij in Kroatië zijn nog onbeantwoord. Onder meer is het nog onzeker of Kroatische boeren wel een kostendekkende melkprijs voor hun product zullen kunnen krijgen. In de toekomst zullen de EMB en HUSPM nauwer met elkaar gaan samenwerken. Interview met Vlado Ljubic, Kroatische melkveehouder (door Sonja Korspeter) Samen met zijn vrouw wil Vlado Ljubic (37) zijn bedrijf (met 23 melkkoeien, 10 stuks jongvee en 39 hectare in gebruik) in de nabije toekomst verder uitbreiden naar 30 melkkoeien en maximaal 50 stuks vleesvee. Het bedrijf is opgericht door zijn grootvader, die ooit begon met één kalf en 1,5 hectare grond, waaronder een wijngaard. De start in 1950 was zo moeilijk dat zijn grootvader niet altijd voldoende te eten had. Veranderingen in Kroatië gaan zeer snel, de melkprijzen staan ook daar onder druk, en de aansluiting bij de Europese Unie komt eraan. Lees verder wat Vlado Ljubic hierover te vertellen heeft in de Nieuwsbrief. Duitse landbouwministers: positie melkveehouders Europa moet beter Tijdens een conferentie van de Duitse deelstaatministers van Landbouw in de plaats Suhl, op 28 oktober 2011, formuleerde tegelijkertijd de BDM haar eisen voor aanpassingen in het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid, om melkveehouders een betere positie te verschaffen. Deze eisen werden geformuleerd in de Suhl Dairy Farmers Manifesto. De BDM was vervolgens verheugd over het feit dat veel van de eisen uit het Manifesto terug te vinden waren in de slotconclusie van de ministersconferentie. Onder andere willen de ministers dat de mogelijkheden onderzocht worden of een producent van meerdere producentenorganisaties lid kan zijn, dat er verplichte minimale eisen in alle lidstaten gaan gelden ten aanzien van de contracten, en dat er een vorm van afstemming tussen vraag en aanbod komt. De landbouwministers dringen er bij de Duitse Bondsminister van Landbouw op aan om binnen het Europese overleg te onderhandelen op basis van deze standpunten. Nederlandse Melkveehouders Vakbond introduceert faire chocolademelk Uiteraard ontbreekt in de Nieuwsbrief niet het bericht over de introductie van De faire melk in Nederland, waarover ook al veel in de Koebont te lezen is geweest. Zweedse zuivelfusie een feit In Zweden is de mededingingsautoriteit akkoord gegaan met een fusie tussen Arla en Milko. Dit is goed nieuws voor de leden van Milko, omdat Milko bijna failliet was. Er zijn niettemin veel problemen in de Zweedse melkveehouderij. Melkveehouders staan er economisch slecht voor. De gemiddelde leeftijd van melkveehouders is erg hoog en het aantal melkveebedrijven daalt snel. Ook is het nog onzeker wat het Europese GLB gaat brengen. De EMB werkt samen met het Zweedse ministerie van Landbouw en de Zweedse Dairy Association om deze problemen het hoofd te bieden. Zweedse politici zijn nauwelijks geïnteresseerd in de problemen en doen weinig voor melkveehouders in Brussel. Zeer teleurstellend zuivelakkoord in Brussel Op 6 december hebben de Europese Commissie, het Europarlement en de Europese Ministerraad van Landbouw een principeakkoord gesloten over de hervorming van de zuivelmarkt. Dit akkoord voorziet niet in een verplichting om contracten af te sluiten tussen melkfabrieken en producenten in heel Europa, maar laat dit over aan de individuele lidstaten. De EMB liet in een persbericht van 7 december weten hier zeer teleurgesteld over te zijn....[zo] kan de positie van de producenten in de melkmarkt eenvoudigweg niet verbeterd worden, aldus EMB-voorzitter Romuald Schaber. De bundelingslimieten zijn vastgesteld op 3,5% (Europees niveau) en 33% (nationaal niveau). Bij lange na niet genoeg om producenten enige marktmacht te geven, en dat zal funest zijn voor de prijzen. Ook is het monitoringsagentschap niet in de overeenkomst opgenomen. De enige vorm van regulering zal waarschijnlijk mogelijk worden voor kaas met beschermde oorspronkelijkheidsaanduiding of beschermde geografische specificatie. Schaber noemt dit een schaamteloze misleiding. Aanbodsregulering moet voor de gehele melkmarkt gelden, anders raast iedereen -en in het bijzonder de melkproducenten- zonder remmen naar de volgende crisis, aldus Schaber in het persbericht. 6

7 Gaat de zuivelmarkt de financiële markt achterna? Er zijn veel overeenkomsten tussen de schuldencrisis in Europa en de crisis in de Europese zuivelsector. Het lukt politici maar niet om daadkrachtige besluiten te nemen die de problemen fundamenteel oplossen. Ook lijken de politici zich maar niet los te kunnen maken van de lobby door de financiële sector en de zuivelindustrie. Lees het artikel in de Nieuwsbrief over meer overeenkomsten tussen, en risico s van de beide crises. Zwitserse BOM reorganiseert maar lost niets op Na het vertrek van de Zwitserse Melkproducenten Organisatie (SMP) uit de BOM (de Zwitserse Branche Organisatie) vond men het bij de BOM meteen tijd voor een reorganisatie : voortaan wil de BOM leden kunnen royeren zonder verdere opgaaf van reden. Volgens BIG-M, het Zwitserse EMBlid, is dit tekenend voor het falen van de BOM, die immers was opgericht om de winstgevendheid voor elk onderdeel van de keten te verbeteren. Daar komt volgens BIG- M niets van terecht. De positie van Zwitserse melkveehouders blijft onveranderd slecht. Lees meer over de aanhoudende Zwitserse verwikkelingen in de Nieuwsbrief. Deense zuivelfabriek Arla blijft maar groeien De Europese Commissie heeft groen licht gegeven voor de fusie tussen het Deense Arla en de Duitse zuivelgroep Allgäuland. De EC zag geen enkel bezwaar na toetsing aan de Europese mededingingsregels. Op deze wijze is Arla weer een stap dichter bij het gewenste doel: om in Duitsland in de top drie van zuivelondernemingen te komen. In Brussel lijken politici ondanks de steeds groter wordende zuivelfabrieken vooral bezorgd te zijn dat de positie van melkveehouders te sterk wordt. Sommige politici begrijpen er niets van, aldus Sonja Korspeter. Daarom blijft de EMB doorgaan om de werkelijke situatie van individuele melkveehouders aan Europese politici voor te leggen. Platform Aarde Boer Consument en de NMV Er bereiken de NMV nogal eens vragen over de betrekkingen tussen het Platform Aarde Boer Consument en de NMV. Daarom in het kort iets over het ontstaan en de activiteiten van het Platform. In de zomer van het jaar 2000 is door Tweede Kamerlid Remi Poppe (SP) een aantal afgevaardigden van maatschappelijke organisaties uitgenodigd voor overleg over een samenwerkingsverband. Hierbij was destijds NMV-voorzitter Gerrit Roos aanwezig, evenals onder anderen ook afgevaardigden van de NAV, het NAJK, St. Landelijke Boerinnen Belangen, Vereniging Biologisch Dynamische Landbouw en Voeding en de heer van Hooft van de SP. Er is destijds veel vergaderd over de doelstellingen van dat samenwerkingsverband. Deze doelstellingen zijn neergelegd in een brochure die in 2001 bij de familie Kok in Hoogland gepresenteerd is en die nu nog steeds op de homepage van Platform ABC te vinden is ( Samenwerking met andere maatschappelijke organisaties Vanaf het begin waren er ook nietboeren bij. Men zoekt samenwerking met consumenten en organisaties die ook bezorgd zijn over voedselveiligheid, duurzaamheid en de positie van de boeren in Europa en de ontwikkelingslanden. Voor de NMV was het belangrijk om met een breed scala aan groeperingen te praten over landbouw en de rol van de melkveehouders hierin. Vanaf juli 2005 was Gerrit Roos voorzitter van ABC. Tot en met oktober 2011 heeft hij deze taak met toewijding vervuld. Op dit moment is de heer De Koeijer (vanuit NAV) voorzitter. In de loop der jaren zijn er afgevaardigden van groeperingen uit ABC verdwenen en er zijn ook nieuwe mensen bij gekomen. Nog steeds zijn vanuit NAV en NMV vertegenwoordigers bij de ABC-vergaderingen om juist ook standpunten vanuit de boerenorganisaties in te brengen. Daarin is productiebeheersing en een faire prijs voor de boer een belangrijk element dat nog steeds regelmatig terugkeert, ook op de website en in de nieuwsbrief van het Platform. In oktober 2010 organiseerde Platform ABC een vergadering waarin mensen uit zo n 25 maatschappelijke organisaties dit streven ondersteunden (zie website onder samenwerking : Platform Andere Landbouw PAL linker kolom op de website). Dat is belangrijk voor ons. Men lobbiet ook op Europees niveau voor een beter beleid, samen met groepen uit andere landen. Kruispunt Op de website van het Platform staan regelmatig nieuws en informatie over de boerenorganisaties, maar ook over activiteiten van andere organisaties en personen die betrokken zijn bij voedsel en landbouw. Niet alle ideeën worden door alle partijen onderschreven. Wanneer één der partijen zich niet kan vinden in een bepaald standpunt, zal dit niet worden gepubliceerd onder ABC-nieuws. Platform ABC dus als kruispunt tussen landbouw en maatschappij! Inmiddels krijgen zo n kleine 500 mensen (meest niet-boeren) de nieuwsbrief, die hooguit 1x per maand verstuurd wordt. De leden van Platform ABC hopen dat ook veel NMV-leden de site regelmatig zullen bezoeken en zich zullen inschrijven voor de nieuwsbrief. 7

8 WOZ-waarde te hoog, dan bezwaar maken Elk jaar ontvangen we rond februari een taxatie van de gemeente van ons huis en bedrijf, de zogenaamde WOZ-waarde. De WOZwaarde is van belang voor belastingen als de onroerende zaakbelasting (OZB) en de watersysteemheffing, maar ook voor het vaststellen van het eigen woningforfait in de inkomstenbelasting. De WOZ-waarde kan soms te hoog zijn uitgevallen, en dan loont het om bezwaar te maken. De WOZ-waarde van 2012 is de waarde van het huis en bedrijf, wanneer deze op 1 januari 2011 zou zijn getaxeerd. Doordat er meerdere belastingen en heffingen gekoppeld worden aan de WOZ-waarde is het belangrijk dat u die kritisch bekijkt en de aanslagen vergelijkt met voorgaande jaren. Het blijkt dat in de praktijk de WOZwaarde door de gemeente nog al eens te hoog wordt berekend. Zo kan het erf groter worden aangegeven dan in werkelijkheid is. Begraasbare erfdelen, zoals kalverenweitjes worden dan te groot berekend. Levensduur en de bouwkwaliteit van de opstallen moeten meegenomen worden. NMV actueel 6-12 Overleg ABRES over antibioticaconvenant 8-12 Bijeenkomst Gebruikersgroep I&R Rund Overleg EMB-melkbundelingsgroep te Brussel Overleg aanvullende gegevens zienswijze NMa inzake VanDrie - Alpuro Overleg ABRES met communicatiegroep PZ-commissie Melkveehouderij Bijeenkomst nieuw mestbeleid met ministerie van EL&I Algemeen Overleg Tweede Kamer over antibioticagebruik en diergezondheid Algemeen Overleg Tweede Kamer over PAS en Natura Algemeen Overleg Tweede Kamer over de ganzenproblematiek Verder zijn er meerdere NMV-ledenavonden en bijeenkomsten over De faire melk geweest. Maak zo nodig bezwaar Bij de gemeente kunt u het taxatieverslag opvragen zodat u beter kunt beoordelen hoe de WOZ-waarde tot stand gekomen is. De gemeente is verplicht u het taxatieverslag te verstrekken, waarin ook de onderbouwing van de taxatie dient te staan. De staatssecretaris van Financiën heeft aangegeven dat per 1 januari 2012 een nieuw model taxatieverslag zal komen met meer informatie, maar ook dat de WOZ-waarden openbaar worden. Hierdoor krijgen we meer inzicht in de waarde van ons huis en bedrijf, en wordt het mogelijk om waardes te vergelijken. Wanneer u het niet eens bent met de WOZ-waarde kunt u binnen zes weken na dagtekening bezwaar maken bij uw gemeente. Het ingediende bezwaar moet wel gemotiveerd zijn. Wanneer de gemeente uw bezwaar ongegrond verklaart, kunt u vervolgens weer binnen zes weken na dagtekening van de uitspraak beroep aantekenen bij de rechtbank. Als de rechtbank het beroep afwijst, is hoger beroep bij het gerechtshof in te stellen. Heffingen als melkkoe Doordat het Rijk ook bezuinigingen aan gemeenten heeft opgelegd zul- len deze minder inkomsten hebben. Als gemeentebestuurders daarbij merken dat de WOZ-waardes dalen, zijn ze geneigd om hun tarieven met dat dalingspercentage te verhogen waardoor ze toch een gelijke opbrengst binnen kunnen halen. Daarbovenop komt ook nog een kleine verhoging als inflatiecorrectie. Sommige gemeenten komen naast de OZB-aanslag nog met een extra heffing die ze gebruiken voor een ondernemersfonds waaruit zaken betaald worden waarvan vooral MKB-ondernemers profiteren. Als melkveehouders hebben we totaal geen voordeel van dit ondernemersfonds, en we vinden het dan ook onterecht wanneer ook de agrarische sector deze heffing krijgt opgelegd. De NMV vindt het bovendien niet acceptabel wanneer gemeentes extra verhogingen invoeren op de OZB om zo gederfde inkomsten te compenseren. Vorig jaar heeft premier Rutte zelf tijdens een bijeenkomst van MKB- Nederland gezegd, dat hij niet zou toestaan dat gemeenten de bezuinigingen die ze opgelegd krijgen door het Rijk, gaan terug halen bij ondernemers. Indien nodig zal de NMV de premier aan zijn belofte herinneren. 8

9 Ganzenproblematiek: politiek onderkent het probleem, oplossing blijft achter Op 22 december was er een Tweede Kamerdebat met de staatssecretarissen Bleker en Atsma over de ganzenproblematiek. Eindelijk wordt erkend dat de ganzenpopulatie te groot wordt en dat er daardoor te veel schade en overlast ontstaat. Vooral de ganzen rondom Schiphol worden als een ernstig probleem gezien. Als NMV hebben we onze standpunten aan staatssecretaris Bleker en de Kamerleden per brief kenbaar gemaakt. Enkele punten die voor de NMV belangrijk zijn: - Beter evenwicht tussen soortenbescherming en -bestrijding in het overheidsbeleid; doordat de populatie van de ene soort zo sterk groeit is er minder ruimte voor andere soorten. - Eenvoudige regelgeving bij het bestrijden en beheren van ganzen. - Een ruimhartige schadevergoeding in het beleid; grondeigenaren, grondgebruikers en jagers mogen niet voor de schade verantwoordelijk gehouden worden. - Aanvragen van schadevergoedingen moeten duidelijker en eenvoudiger, het begrip adequaat gebruik geeft heel veel onduidelijkheid. - De middelen om ganzenschade te voorkomen en te bestrijden moeten in voldoende mate aanwezig, bruikbaar en effectief zijn, zoals vergassen en eieren schudden. - Decentraliseren werkt niet. Provincies nemen hun verantwoordelijkheden niet en de verschillende provinciale vergunningen en ontheffingen zijn niet effectief. De NMV pleit voor een landelijk beleid. - De Ganzen-7 toont onvoldoende compassie met agrariërs. Zonder jagers en agrariërs geen oplossing In het debat werd door Kamerleden aangegeven dat zij de aanpak van de G-7 konden ondersteunen. Zij vroegen staatssecretaris Bleker om met G-7 in overleg te gaan. Echter: de jagers, vertegenwoordigd door de KNJV, zijn enkele maanden geleden uit onvrede uit het overleg ge- stapt, en de stem van de landbouw in dit overleg is minimaal. Zelfs de achterban van LTO allerminst tevreden over de resultaten van het G7- overleg. De NMV vindt dat daardoor voorbijgegaan wordt aan de sleutelrol die jagers en agrariërs in de beheersbaarheid en de oplossing van de problematiek van de ganzen spelen. Om tot een evenwichtige uitwerking en voldoende draagvlak van beleid te komen is het evident dat daar ook de jagersverenigingen en meerdere organisaties uit de landbouw bij betrokken worden. De verantwoordelijkheid voor schadevergoedingen door ganzen wil de staatssecretaris bij de provincies neerleggen en zal deel gaan uitmaken van het decentralisatieakkoord. Verder verwacht Bleker dat de schadevergoedingen betaald zullen gaan worden uit het budget van het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. De NMV zal proberen om intensiever betrokken te worden bij het vervolgtraject. NMV pleit voor uitzondering melkveehouderij in Arbeidstijdenwet De NMV is onlangs door een lid gewezen op de onuitvoerbaarheid van de Arbeidstijdenwet (ATW) voor de melkveehouderij. Deze ATW stelt o.a. dat na een werkdag over een periode van 11 uur aaneengesloten niet gewerkt mag worden. Deze voorwaarde is op een melkveebedrijf, waar gangbaar s ochtends tussen uur en s middags/- s avonds tussen en uur gemolken wordt praktisch onuitvoerbaar. Melkkoeien worden normaal gesproken twee keer per dag gemolken en dit dient in het belang van het dierenwelzijn zoveel mogelijk om de uur te gebeuren. Ook zijn er beperkingen ten aanzien van het aantal maximaal per week te werken uren. Hierbij wordt geen rekening gehouden met de met name buitenlandse uitzendkrachten. Wanneer deze mensen in Nederland aan het werk zijn, willen zij liefst zo veel mogelijk uren maken. Zij zoeken en willen vaak ook geen sociale binding met de omgeving, hun familie vertoeft immers in het eigen land. Primair komen deze mensen naar Nederland om zoveel mogelijk inkomsten te generen. De NMV heeft hierover een brief naar minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gestuurd. Hierin is gesteld dat in de ATW gestelde wettelijke voorwaarden praktisch uitvoerbaar moeten zijn. Aangezien dit geenszins het geval is, is de minister verzocht om voor de melkveehouderijsector een uitzondering te creëren. Een uitzondering zoals op dit moment ook voor andere beroepsgroepen (bijvoorbeeld voor o.a. medisch en tandheelkundig specialisten en voor de zeevaart) geldt. Het is immers in het belang van alle partijen dat de Arbeidstijdenwet voor de melkveehouderijsector praktisch uitvoerbaar blijft. 9

10 Adviesrapport DR tot uw dienst In het adviesrapport van Piet Blauw en Marco C. Korff staan voorstellen tot verbeteringen die noodzakelijk zijn om tot een adequate, klantvriendelijke en efficiënte uitvoering door Dienst Regelingen te komen. De NMV ziet aanknopingspunten en tekortkomingen, en maakte haar mening kenbaar in een brief aan staatssecretaris Bleker. De NMV is net als de staatssecretaris van mening dat het opgestelde advies DR tot uw Dienst goede aanknopingspunten biedt om de werkprocessen voor Dienst Regelingen en de relatie met de sector te verbeteren. De NMV is in beginsel dan ook verheugd dat het uitgangspunt is om het advies integraal over te nemen. De NMV is zeer positief over de suggestie om bij de perceelsregistratie een meetmarge aan te houden. Dit zou veel onnodig gesteggel over de precieze oppervlaktes kunnen voorkomen. Op de volgende punten deelt de NMV de visie zoals weergegeven in het rapport echter niet: NMV-contributie * Adviezen met betrekking tot het sanctiebeleid De NMV vindt het in beginsel onjuist dat wanneer een grondgebruiker niet voldoet aan de randvoorwaarden, hij naast een korting op zijn toeslagrechten bovendien een boete krijgt opgelegd. Dat is disproportioneel en feitelijk een dubbele bestraffing. De NMV vraagt de staatssecretaris derhalve rekening te houden met de korting op de toeslagrechten en in die gevallen de boete naar alle redelijkheid en billijkheid bij te stellen. * Verhogen drempel voor de natuursubsidieregeling (SNL) van 200 euro naar euro De NMV is absoluut tegen het verhogen van de subsidiedrempel. Naar mening van de NMV is de huidige drempel van 200 euro al te hoog. Indien iemand een subsidiabele prestatie levert, dient hiervoor betaald te worden, ook als het om kleinere bedragen gaat. Ook een bedrag onder euro wordt door de meeste melkveehouders als fors gezien. Dit draagt toch in grote mate bij aan het gezinsinkomen. Binnenkort ontvangen alle leden en donateurs van de NMV de nota voor de contributie of donatie De NMV-contributie bestaat uit contributie per bedrijf (inclusief één persoon), afhankelijk van de omvang van uw quotum. Hieronder kunt u zien welk contributietarief voor u van toepassing is: - onder kg melkquotum 97 - tussen en kg melkquotum tussen en kg melkquotum tussen en kg melkquotum tussen en kg melkquotum boven kg melkquotum 320 Tweede leden betalen per jaar 38,- contributie. Mocht het contributietarief dat op uw nota vermeld staat niet meer kloppen bij uw bedrijfsomvang, dan verzoeken wij u dit door te geven aan het NMV-secretariaat (info@nmv.nu of tel ). We sturen u dan een nieuwe nota. Graag houden wij onze gegevens up to date. Dit is van groot belang in de belangenbehartiging. Dus mocht uw quotumgrootte veranderd zijn, laat het dan even weten aan het NMV-secretariaat. De NMV vindt ook dat op deze manier de gewenste inspanning van boeren om natuur te beheren niet wordt bevorderd. De NMV verzoekt de staatssecretaris dan ook van deze voorgenomen beleidsmaatregel af te zien. Het rapport DR tot uw dienst is snel te vinden op en vul in het zoekvak rechtsboven in: tot uw dienst (mèt de aanhalingstekens ervoor en erachter) en klik op zoek. Automatisch incasso contributie NMV-leden die de contributie gemakkelijker willen betalen, kunnen dit via een automatisch incasso doen. Dit bespaart u en ons niet alleen tijd en werk, maar u krijgt bovendien een jaarlijkse korting van 5 euro. Voor de NMV zou het prettig zijn als u kiest voor automatische incasso. U blijft altijd baas over uw eigen geld en kunt, wanneer u niet akkoord bent met de afschrijving, deze met 1 telefoontje naar de NMV laten terugboeken. Doe uzelf en de NMV een plezier en betaal via een automatisch incasso! U kunt het strookje onderaan de nota voor het geven van een machtiging ingevuld naar het NMV-secretariaat opsturen (geen postzegel nodig). De contributie wordt dan automatisch van uw rekening afgeschreven. 10

11 SP-enquête: meeste boeren zien schaalvergroting niet zitten Op dit moment houdt Tweede Kamerlid Henk van Gerven (SP) een enquête onder Nederlandse boeren. Inmiddels hebben 745 boeren de enquête ingevuld, en er lijkt een trend zichtbaar onder de respondenten: een ruime meerderheid van de boeren zien megabedrijven als een bedreiging. 82% sprak zich uit voor normaal of een middelgroot bedrijf, mits daar een fatsoenlijk inkomen mee te verdienen is. Op de website van de SP ( zegt Henk van Gerven (op 6 december 2011) daar niet van op te kijken: Het boereninkomen staat al onder druk en megastallen concurreren direct met het familiebedrijf. VAN DE VOORZITTER Productschap Zuivel Bij deze wens ik iedereen het beste toe voor het komende jaar! Dat 2012 op het bedrijf, maar nog veel belangrijker in huis, met het gezin, familie en vrienden voorspoedig mag verlopen. Het weer is op dit moment wel even anders dan een jaar geleden. Toen vroor het al bijna een maand en lag er een dik pak sneeuw. Nu de warmste jaarwisseling sinds tijden. Wel mooi voor een keer zo n witte Kerst, maar het zachte weer dat we nu hebben is toch wel wat makkelijker. Begin januari is de tijd van de nieuwjaarsrecepties. Nu heb ik daar gelukkig niet veel last van, maar een nieuwjaarsreceptie waar ik de laatste jaren wel naar toe ben geweest, is die van het Productschap Zuivel (PZ). Deze vindt ieder jaar plaats in de mooie en stijlvolle locatie van het Kurhaus in Scheveningen. Bijna iedereen die iets in de zuivelwereld te betekenen heeft, is daar aanwezig. Het geeft de mogelijkheid om met meerdere mensen in een ontspannen setting bij te praten en contacten te leggen die je in een later stadium van pas kunnen komen. Dit jaar is het om verschillende redenen een bijzondere receptie. Voorzitter Geert Koopstra beëindigt Volgens Van Gerven zijn de megastallen bovendien een vorm van industrie. Daarbij raken de belangen van dieren, milieu en landschap ondergeschikt. Ik kan me goed voorstellen vanwege zijn leeftijd van 70 jaar het voorzitterschap en deze receptie is dus tevens zijn afscheid. Uiteraard wordt hij zoals gebruikelijk uitgebreid bedankt voor bewezen diensten en krijgen hij en zijn ook aanwezige vrouw een afscheidscadeau. De andere reden waarom het een bijzondere receptie is, komt uitgebreid ter sprake in zijn afscheidsjaarrede: het zou wel eens de laatste nieuwjaarsreceptie van het PZ kunnen zijn. Onlangs heeft een Kamermeerderheid namelijk gestemd voor afschaffing van de productschappen. Onbegrijpelijk naar mijn mening en zeker ook naar de mening van Geert Koopstra en de andere aanwezigen. Er zijn altijd zaken te verbeteren, maar in het algemeen functioneert het PZ naar behoren met een alleszins redelijke heffing voor de melkveehouders. In de 9 jaar dat Koopstra voorzitter was, is het personeel meer dan gehalveerd en zijn de totale heffingsinkomsten teruggelopen van 33 miljoen naar 13 miljoen euro. Hiermee is het PZ een voorbeeld voor de andere productschappen. Want vanwege problemen en te hoge heffingen bij andere productschappen (vooral bij Productschap Tuinbouw) alle productschappen afschaffen, is het dat veel boeren dit niet willen, maar liever een goed product voor een eerlijke prijs, aldus Van Gerven op de SP-site. Het onderzoek van Van Gerven loopt nog en kan dus nog worden ingevuld. Ga naar en typ in het zoekvak links boer aan het woord (met de aanhalingstekens). Klik op het bovenste artikel. Onderaan de pagina staat een link naar het onderzoek. kind met het badwater weg gooien. Ik denk echter dat de soep niet zo heet gegeten wordt als hij wordt opgediend. Minister Kamp ziet ook het belang van de productschappen in en de kans bestaat dat hij de motie naast zich neer legt. In dat geval zou de Tweede Kamer zelf een wetsvoorstel in kunnen dienen, maar deze moet dan door zowel de Tweede als de Eerste Kamer goedgekeurd worden. Er is dus nog een heel traject te gaan en dat geeft ons de gelegenheid om samen met anderen de verantwoordelijke politici te benaderen en te informeren over het belang van de schappen. Hierover is al overleg geweest met de andere agrarische vakbonden en dit is een onderwerp dat we in 2012 al meteen gezamenlijk op kunnen pakken. Hans Geurts, voorzitter NMV 11

12 Agenda 16 januari NMV-bestuursvergadering om uur in De Schakel, Nijkerk. Op de NMV-site vindt u actueel nieuws. Adressen NMV Secretariaat NMV Tabaksland 73, 4031 MH Ingen tel / fax info@nmv.nu Contactpersonen NMV Groningen: Steef Pronk, De Wilp, Drenthe: Johan Inberg, Koekange, Friesland: Harm Wiegersma, Rinsumageest, Flevoland: Laurens van Bavel, Zeewolde, Noord-Overijssel: Ronald van der Scheer, Kamperveen, Oost-Nederland: Marion Logtenberg, Baak, Rivierengebied: Peter van Beest, Lienden, Gelderse Vallei/Utrecht-Oost: Wim Verbeek, Resnwoude, Noord-Holland Noord: Sjaak Ruyter, Schagen, Gooi- en Vechtstreek: Jan Galesloot, Weesp, De Ronde Venen: Rene Wahle, Zevenhoven, Krimpenerwaard en Lopikerwaard: Chiel Markus, Papekop, tel Alblasserwaard en Vijfheerenlanden: Teunis Sterk, Hei- en Boeicop, Holland-West: Ard van der Harg, Pijnacker, Zuid-West: Marius Bouwmeester, Bosschenhoofd, Maaskant, Limburg en Zuidoost-Brabant: Pieter Sommers, Elsendorp, U kunt zich aanmelden als lid of informatie aanvragen via de contact personen of bij het NMV-secretariaat. Foto Koebont : Roeland Koning 12 Scherpe Energietarieven bij MAINEnergie Een offerteaanvraag door de NMV bij tien energiemaatschappijen wees uit dat de tarieven die MAI- NEnergie voor NMV-leden hanteert het laagst zijn. Naar aanleiding van vragen van leden over aanbiedingen van energiemaatschappijen heeft de NMV besloten zelf de tarieven van tien energiemaatschappijen te gaan vergelijken. Vanwege de huidige omstandigheden op de energiemarkt concentreerde het onderzoek zich met name op de vaste tarieven. Het grote nadeel van variabele tarieven in de huidige onzekere markt is immers dat deze ieder half jaar behoorlijk kunnen veranderen. Wij hebben deze variabele tarieven daarom in onze vergelijking niet meegenomen. Het vergelijken van energietarieven bleek geen eenvoudige opgave. Vaak is het onduidelijk hoe de geoffreerde prijs exact was opgebouwd. Gaat het bijvoorbeeld om de all-in prijs of zijn MAINEnergie heeft inmiddels veel NMV-ers als vaste klant. De kracht van MAINEnergie zit in het persoonlijke contact en het vertrouwen van de klant. Onze zakelijke klanten profiteren niet alleen van onze gunstige tarieven, maar ook van onze service en advies op maat van hun eigen persoonlijke accountmanager. Als u klant wordt bij MAINEnergie profiteert u van onze scherpe tarie - bepaalde (vaste) kosten buiten de offerte gelaten. Door het gebrek aan transparantie bij de energiemaatschappijen besloot de NMV om een totale prijsopgave aan te vragen voor één van haar leden-melkveehouders. Het melkveebedrijf waarvoor een prijsopgave werd aangevraagd heeft een jaarverbruik van kwh, waarvan kwh binnen het daltarief valt. Er werd een offerte gevraagd voor een periode van drie jaar. Opvallend was dat niet alle energiemaatschappijen in hun offertes dezelfde bedragen vermeldden voor energiebelasting en netwerkkosten. Nadat wij hier nadere vragen over stelden werd dit alsnog gecorrigeerd, zodat deze bedragen uiteindelijk bij alle maatschappijen gelijk waren. Hierdoor werden de energietarieven vergelijkbaar. Het prijsverschil met de duurste aanbieder bedroeg maar liefst 10%. Dit onderzoek toont aan dat MAINEnergie in alle gevallen de meest goedkope aanbieder was. ven en onze overstapservice. Wij ne men alle administratieve rompslomp uit handen en verzorgen de totale, naadloze overstap. Hierdoor blijft u voor, tijdens en na de overstap ver zekerd van levering van stroom en gas. Wilt u net als vele andere collega-bedrijven profiteren van scherpe energietarieven? Neem dan contact op met het Accountteam van MAINEnergie. U kunt ons telefonisch bereiken op of per via: helpdesk@mainenergie.nl. Ledenactie Bent u nog geen lid van de NMV? En wilt u lid zijn van een organisatie waarin u kan meedenken, meepraten en meebeslissen? Word dan nu lid van de NMV, de sectorale belangenbehartiger van en voor melkveehouders waar uw inkomen en belang centraal staan! Wie nu lid wordt, kan kiezen uit een welkomstgeschenk: ontvang één van de prachtige De faire melk doeken gratis of kies voor een blauwe overall met op het voorzakje het logo van de NMV en op het achterpand: Inkomen, daar draait t om. Ook wanneer u uw collega lid maakt, beloont de NMV dit met één van de welkomstgeschenken. Geef u op bij het NMV-secretariaat, tel of via onze site De NMV-overalls zijn ook te bestellen. Ze kosten 29,- per stuk, de verzendkosten bedragen 7,50. Verkrijgbaar in de maten 50, 52, 54, 56, 58, 60 en 62. De overalls zijn ook te bestellen in kindermaten 116, 128, 134, 140, 158 en 164. De kinderoveralls kosten 35,- per stuk.