Verlangen naar een ander volk
|
|
- Theodoor de Wilde
- 9 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Verlangen naar een ander volk De tegenstelling tussen progressief links en conservatief links is schijn. De PvdA moet niet vallen voor de droom van GroenLinks en d66 om samen een opstand van de elite te ontketenen. Herstel van het vertrouwen bij lager opgeleiden is het doel, volgens Paul Bordewijk. paul bordewijk 12 Zou het niet eenvoudiger zijn wanneer de regering het volk zou ontbinden en een ander volk zou kiezen? Zo reageerde de Oost-Duitse toneelschrijver Bertolt Brecht in zijn gedicht Die Lµsung, toen na het neerslaan van de Oost- Berlijnse opstand in 1953 pamfletten werden verspreid met de boodschap dat het volk het vertrouwen van de regering verspeeld had en dat moest terugwinnen door tweemaal zo hard te werken. Het was een riskante boutade onder een totalitair regime dat in een crisis verkeerde, maar Brecht kon zich dat als icoon van het Oost- Duitse theater veroorloven. Ook in het huidige Nederland zie je bij de politieke elite veel ontevredenheid over het volk, zeker ook binnen de Partij van de Arbeid. Dat kwam het meest pregnant tot uitdrukking in de oproep van oud-minister Guusje ter Horst tot een opstand van de elite. Zij vond niet dat de regering een ander volk moest kiezen, maar dat de elite tegen het volk in opstand moest komen. Dat was niet zoals bij Brecht een boutade, zij meende het. Net zoals het de elitair anarchist Over de auteur Paul Bordewijk is publicist Noten zie pagina 17 Roel van Duyn ernst was met zijn klacht over het klootjesvolk in de jaren zestig van de vorige eeuw. Onlangs hoorde ik Dick Pels, directeur van het wetenschappelijk bureau van Groen- Links, ervoor pleiten dat links voor de elite kiest, want het volk wordt steeds rechtser. Wie precies de elite vormen is daarbij overigens niet altijd duidelijk. Het kan gaan om de hoger opgeleiden, de weldenkende mensen, maar ook om het netwerk van invloedrijken dat door de Volkskrant jaarlijks beschreven wordt, of om de opinieleiders. Die twee laatste groepen tonen geen grote overlap, maar zijn wel allebei hoogopgeleid. Voor het gemak reken ik mijzelf ook maar tot de elite. Soms krijg je de indruk dat de opstand van de elite tegen het volk al begonnen is. Uit de door Wikileaks openbaar gemaakte ambtsberichten van de Amerikaanse ambassade in Nederland blijkt dat Nederlandse ambtenaren samenspanden met de Amerikanen om de vicepremier onder druk te zetten zodat hij zou instemmen met een militaire missie die zowel door de bevolking als door de Tweede Kamer én door zijn eigen partij werd afgewezen. Dat is deloyaal tegenover de Nederlandse samenleving, zeker omdat daar-
2 bij ook de deelname van Nederland aan de g20 in de waagschaal werd gezet. De opstand van de elite was dus al in gang gezet voordat Guusje ter Horst ertoe opriep. Waarom zou de elite in opstand moeten komen tegen het volk? Wat is er mis met het volk, en met het klootjesvolk in het bijzonder? Wel, van alles: > Het volk luistert naar de verkeerde muziek. Het houdt van André Hazes en Frans Bauer. Wij van de elite daarentegen doen niets liever dan luisteren naar het Asko Schµnberg Ensemble of Alphons Diepenbrock. > Het volk houdt van de verkeerde schilderijen. Het waardeert Corneille pas wanneer Cobra voor ons allang passé is. > Het volk ziet er niet uit. In de Schouwburg zie je nauwelijks nog mannen met een stropdas om. In plaats daarvan dragen ze horizontaal gestreepte truien van de hema, waarmee ze hun dikke buik benadrukken. Vrouwen persen hun te dikke achterwerk in veel te nauwe leggings, of laten onbeschaamd de bandjes van hun string boven hun broek uitkomen. > Het volk leeft ongezond. Het eet, drinkt en rookt te veel en beweegt te weinig. Daardoor doet het volk een te groot beroep op de ziektekostenverzekering. > Het volk is consumptieverslaafd. Het koopt en koopt maar. Volkse mensen zijn, zoals Jacques de Kadt dat met de hem eigen fijnzinnigheid uitdrukte, maagmensen. 1 Wij van de elite daarentegen zijn dynamische cultuurmensen. 2 > Het volk rijdt in steeds grotere auto s. Het is daarom tegen rekeningrijden en betaald parkeren. Zo wordt het nooit wat met het milieu. > Het volk wil in de verkeerde huizen wonen. Geen stijlvolle appartementencomplexen met allure, ontworpen door grensverleggende modernistische architecten, maar huizen met een puntdak en in de voortuin een tuinkabouter met een puntmuts. Architecten krijgen daar een punthoofd van. > Het volk is tegen grote infrastructurele projecten. Houd een referendum over de Amsterdamse Noord/Zuidlijn of de RijnGouwelijn door Leiden, en je merkt dat het volk geen begrip heeft voor de strategische betekenis van dat soort railverbindingen. > Het volk is jaloers. Het volk begrijpt niet dat we aan de top van het bedrijfsleven en bij de overheid unieke talenten nodig hebben van wie een uitzonderlijke prestatie wordt gevraagd, en dat daar een ruimhartige beloning tegenover mag staan. Hoe genereer je als bank voldoende omzet als je geen bonussen mag uitkeren? > Het volk is lui. Het volk heeft een negen-totvijfmentaliteit, en wil ook nog zoveel mogelijk vrije dagen. Probeer op vrijdagmiddag maar eens iemand aan de telefoon te krijgen. Zelfs in politiek Den Haag begint het kerstreces al half december. Terrassen zitten ook overdag overvol. Vrouwen zijn niet bereid fulltime te werken, maar vluchten in deeltijdbaantjes. Men wil zo vroeg mogelijk met pensioen. > Het volk is conservatief en verwend. Het wil vasthouden aan een stagnerende verzorgingsstaat die niet past bij de eenentwintigste eeuw. Mensen willen niet ontslagen worden, en als dat toch gebeurt willen ze een uitkering. Ze begrijpen niet hoe frustrerend dat is voor de economische dynamiek. Hoe kunnen wij zo ooit de concurrentie met China en India aan? > Het volk is egoïstisch. Men heeft liever goede ouderenzorg in Nederland dan dat het geld naar ontwikkelingslanden gaat. Hoe kan Afrika zo ooit het welvaartsniveau van China en India bereiken? > Het volk wil niet vechten. Het realiseert zich niet hoe belangrijk de deelname aan navomissies is om Nederlanders op de juiste posities in internationale organisaties te krijgen. > Het volk wil maar niet inzien wat een verrijking de multiculturele samenleving voor ons land betekent. Men klaagt alleen maar over de overlast van Marokkaanse hangjongeren, en heeft geen oog voor al de exotische restaurants die de multiculinaire samenleving ons gebracht heeft. > Het volk is tegen Europa. Het is bang voor de concurrentie uit lagelonenlanden. Maar we zullen die immigratie hard nodig hebben. Waar 13
3 14 Paul Bordewijk Verlangen naar een ander volk haal je anders een betaalbare werkster vandaan? > Het volk leest het verkeerde ochtendblad. > Het volk stemt op de verkeerde partijen. In plaats van op een fatsoenlijke middenpartij als de Partij van de Arbeid stemt men op populistische partijen als de sp en de pvv. In het buitenland maakt men zich daar grote zorgen over. angst voor de meerderheid Als het volk verkeerd stemt, waarom heeft de elite het volk dan ooit stemrecht gegeven? Soms lees je vergelijkingen tussen de huidige politieke situatie in Nederland en de ondergang van de Weimar-republiek: het politieke midden wordt bedreigd door de opkomst van partijen aan de rand van het politieke spectrum. Maar die vergelijking gaat niet op. Je kunt van alles tegen de sp en zeker tegen de pvv inbrengen, maar niet dat zij erop uit zijn een totalitaire eenpartijstaat te vestigen. Wanneer er al bedenkingen zijn tegen het algemeen kiesrecht, dan is dat bij de elites in de middenpartijen, waartoe tegenwoordig ook de PvdA wordt gerekend. Nu zijn er altijd leden van de elite geweest die tegen het algemeen kiesrecht waren. Indertijd vreesden ze dat met de komst van het algemeen kiesrecht de socialisten het voor het zeggen zouden krijgen. Die waren toen behoorlijk populistisch, kijk maar hoe Albert Hahn de kapitalistische elite verbeeldde, en daar de gezonde arbeider tegenover stelde. Tegenwoordig zul je niemand hardop horen zeggen dat hij tegen het algemeen kiesrecht is. Maar er zijn wel andere symptomen van angst voor de meerderheid. We zien dat zowel rond de directe democratie als rond de representatieve democratie. Het enthousiasme voor de directe democratie is de laatste jaren verbleekt. d66 heeft zijn kroonjuwelen uit de etalage gehaald, al zijn ze volgens partijleider Pechtold nog steeds uit voorraad leverbaar. Na het Zwitserse referendum waarbij de meerderheid van de bevolking voor een minarettenverbod stemde, hoefde van het GroenLinks-congres het referendum niet meer in het verkiezingsprogramma. d66-politicus Aad Nuis schreef in 2004 terugkijkend op zijn politiek loopbaan: In één opzicht waren we naïef, [ ] in de verwarring van ons ideaal van de mondige burger met de bestaande werkelijkheid. [ ] Mensen hebben zich niet alleen losgemaakt uit oude verbanden, ze zijn vaak ook de richting kwijt, niet in staat de stromen van informatie en misinformatie nuchter te schiften, vatbaar voor nauwelijks beredeneerde vlagen van hevige opwinding. 3 Altijd al zijn er leden van de elite geweest die tegen het algemeen kiesrecht waren Die mensen kun je dan maar beter niet bij referendum laten beslissen of rechtstreeks de burgemeester laten kiezen. Anders was Pim Fortuyn in 2002 misschien wel burgemeester van Rotterdam geworden, en Thom de Graaf zeker geen burgemeester van Nijmegen. Bij referenda worden voorstellen waar d66 achter staat bijna altijd afgewezen. Niet voor niets heeft Alexander Pechtold als wethouder van Leiden tot tweemaal toe geprobeerd een referendum te verhinderen. Zolang hij d66 leidt, zullen de kroonjuwelen dus wel stevig beschermd in de kluis blijven liggen. De uitslag van het referendum over de Europese grondwet, heeft op geen enkele manier geleid tot een aanpassing van de Europistische koers van d66 en GroenLinks, hoewel die partijen uitgesproken voorstander van dat referendum waren. Die partijen nemen het zelfs de PvdA kwalijk dat bij ons het referendum wel tot een aanpassing van die koers geleid heeft, al is dat bij onze delegatie in Brussel niet altijd te merken. het parlement aan banden Maar niet alleen is bij de politieke elite het enthousiasme voor directe democratie verminderd, ook de representatieve democratie moet het ontgelden. Het gaat er dan niet om dat men
4 het algemeen kiesrecht wil inperken, maar wel dat men de impact van het algemeen kiesrecht wil verminderen door het parlement aan banden te leggen en allerlei bevoegdheden op andere plaatsen te leggen. Bij de laatste kabinetsformatie bleek een restrictiever immigratiebeleid nagenoeg onmogelijk zonder aanpassing van Europese verdragen. Tegenstanders van zo n beleid reageerden daar triomfantelijk op: dat kunnen ze wel willen, maar wij hebben dat samen met onze vriendjes in Europa dichtgetimmerd, lekker puh. Daarmee gingen ze voorbij aan de frustratie die zo n houding oproept bij degenen die oprecht van mening zijn dat Nederland beter af is met een stringenter immigratiebeleid. De Europese integratie wordt er zo ook niet populairder op. Bij de invoering van de euro was Nederland er alles aan gelegen dat de Europese Centrale Bank zo onafhankelijk mogelijk zou worden. Wim Kok zei daarover: het monetaire beleid is te belangrijk om aan politici over te laten. Dat klinkt toch ook niet als een hartstochtelijk pleidooi voor het algemeen kiesrecht. Er zijn ook mensen die vinden dat het hele buitenlandse beleid te belangrijk is om aan gekozen politici over te laten. Onlangs verweet Jan Pronk de PvdA-fractie nog te veel te luisteren naar amateurs. 4 Een jaar geleden klaagde Clingendael-medewerker Alfred Pijpers naar aanleiding van de kabinetscrisis dat de klassieke pijlers van de Nederlandse buitenlandse politiek door het wassend populistisch tij van links en van rechts onderuit werden gehaald. 5 Hij pleitte daarom voor een anti-populistisch convenant over de grondslagen van onze buitenlandse politiek in de eenentwintigste eeuw. Hoe daaraan vorm gegeven zou moeten worden stond er niet bij, maar het was kennelijk de bedoeling dat er een document kwam waarin wij onze aanhankelijkheid aan de Verenigde Staten op zo n manier zouden vastleggen dat de komende negentig jaar parlementsverkiezingen daar geen verandering in zouden kunnen brengen, en we verder het buitenlands beleid zouden overlaten aan de professionals die op Clingendael worden opgeleid. Misschien was dit ook wel afgestemd met de Amerikaanse ambassade. In feite fungeert voor sommige beleidsterreinen de Grondwet nu al als een dergelijk document. Daarin wordt aan de ene kant het algemeen kiesrecht vastgelegd, maar worden aan de andere kant beperkingen gesteld aan wat de burger met het gebruik van zijn kiesrecht kan bereiken, omdat voor wijziging van de Grondwet een tweederde meerderheid nodig is. Ook al vindt 65% van de bevolking dat de provincies of de waterschappen best kunnen worden afgeschaft, dat de burgemeester best door de gemeenteraad kan worden gekozen, of dat onderwijs in godsdienstig opzicht neutraal moet zijn, vijftig Tweede Kamerleden of vijfentwintig Eerste Kamerleden kunnen zo n grondwetswijziging tegenhouden. Daarmee hebben politici uit het verleden hun wil opgelegd aan de huidige generatie. Regelmatig hoor je daarom ook de roep om nog meer in de Grondwet te gaan regelen. Een uiting van de opstand van de elite is ook de roep om rechterlijke toetsing van wetten aan de Grondwet. Ook daarmee wordt de macht van de volksvertegenwoordiging en dus de impact van het algemeen kiesrecht ingeperkt. Nu is onze huidige Grondwet geen erg evenwichtig stuk. De tekst geeft weinig duidelijkheid in het geval van botsende grondrechten. Art. 1 verbiedt elke vorm van discriminatie, maar dat geldt kennelijk niet voor discriminatie naar nationaliteit, want in de volgende artikelen wordt nadrukkelijk onderscheid gemaakt tussen Nederlanders en vreemdelingen. Art. 23 geeft expliciet schoolbesturen het recht te discrimineren bij de aanstelling van docenten, dat geldt als een grondrecht. Het laten vervullen van het koningschap door de opvolgers van Koning Willem i is een vorm van discriminatie naar geboorte. En dan zijn er nog de sociale grondrechten, zoals de opdracht aan de regering om voldoende werkgelegenheid te bevorderen, die opzettelijk vaag gehouden zijn. Rechterlijke toetsing van wetten aan de Grondwet betekent dat het rechters zijn die 15
5 16 een keuze moeten maken in geval van botsende grondrechten en inconsistenties in de Grondwet, en ook nog moeten bepalen in hoeverre we ons op de sociale grondrechten kunnen beroepen. Het leidt tot toestanden als in Amerika, waar nu de rechter moet beslissen of Obama s zorgwet wel in overeenstemming met de grondwet is, en waar afgezien van het verklaren van oorlog de keuze van rechters de belangrijkste beslissing is die een president tijdens zijn ambtstermijn neemt. Voor veel actieve PvdA-leden zijn de problemen van laagopgeleiden luxeproblemen In verband met het verlangen naar een ander volk is de wisseling die er heeft plaatsgevonden in de waardering van de monarchie ook interessant. Vanouds was het Oranjehuis populair bij het klootjesvolk, en koesterde alleen de intellectuele elite republikeinse gevoelens. Men vreesde het gepeupel, terugdenkend aan de moord op de gebroeders De Wit in Dat moet ook de reden zijn geweest dat Den Uyl zich in 1976 door koningin Juliana liet chanteren om geen strafrechtelijk onderzoek te laten instellen tegen de van corruptie verdachte Bernhard van L.-B. Wanneer de koningin uit protest daartegen af zou treden, vreesde het kabinet een opstand, niet van de elite maar van het volk of van de legerleiding. Heden ten dage zien we echter dat juist de populisten zich afzetten tegen de monarchie, terwijl de elite daarentegen steeds meer verwacht van het koningshuis. Na de moord op Theo van Gogh riep Femke Halsema al om een stichtelijk woord van de koningin. Tijdens de laatste formatie hoopten velen dat de koningin door de inzet van haar dienaren Lubbers en Tjeenk Willink de komst van het kabinet Wilders zou weten te voorkomen. Als dat gelukt was had het eveneens een inperking van de impact van het algemeen kiesrecht betekend. de ratio van het algemeen kiesrecht Waarom willen we eigenlijk algemeen kiesrecht? Het enige valide argument daarvoor is dat op die manier iedereen in beginsel dezelfde mogelijkheid heeft om de besluitvorming te beïnvloeden, en dezelfde mogelijkheid heeft ervoor te zorgen dat daarbij met zijn belangen en zijn waarden en normen rekening wordt gehouden. Dat is onafhankelijk van ieders politiek inzicht: de hoogleraar in de mathematische macro-economie en de schoonmaker brengen elk één stem uit. Elk stelsel dat kwaliteitseisen stelt aan kiezers leidt ertoe dat de belangen van de kiezers die aan die eisen voldoen het winnen van die van de overige inwoners. Politiek inzicht en de daarmee verband houdende verbale en andere vaardigheden spelen echter wel een rol bij de selectie van volksvertegenwoordigers. Dat is ook onvermijdelijk: Bonger benadrukte in 1934 dat een dergelijke selectie noodzakelijk is om de democratie te laten functioneren. 6 Als gevolg daarvan is het gemiddelde opleidingsniveau in bestuur en volksvertegenwoordiging veel hoger dan onder de kiezers. Mark Bovens noemt dat de diplomademocratie. 7 Dat hoeft niet slecht te zijn: hoogopgeleiden zijn beter in staat om wetten te maken die de belangen van de laagopgeleiden beschermen dan de laagopgeleiden zelf. Ook de vakbeweging rekruteert haar kader niet meer onder de leden, maar onder professionals. Juist de sdap en de PvdA waren van oudsher partijen die opkwamen voor de belangen van de lager opgeleiden, maar waarin deze belangen behartigd werden door mensen met een hogere opleiding. Het waren wel vaak mensen die door zelfstudie of avondstudie waren opgeklommen uit een eenvoudig milieu, en zich daardoor ook gemakkelijker in die gedachtewereld konden verplaatsen. Het probleem ontstaat wanneer de hoogopgeleiden niet meer bereid zijn zich in de positie van de laagopgeleiden in te leven. Dat is een ontwikkeling die zich in de PvdA vanaf de opkomst
6 van Nieuw Links midden jaren zestig voltrokken heeft. Nieuw Links ontstond in de slipstream van het elitaire anarchisme van Provo, en agendeerde thema s die weinig aansloten bij de belevingswereld van de laagopgeleiden, voor wie juist het bezit van een auto in het vizier kwam. Maar tegelijkertijd ging de PvdA in die tijd een meer geprononceerd inkomensbeleid voeren. Zo hield Den Uyl de boel bij elkaar. Later profileerde de PvdA zich vooral als verdediger van de verzorgingsstaat en wist ook zo herkenbaar te blijven voor de laagopgeleiden. Na de verkiezingen van 1986 veranderde dat. De 52 zetels die de PvdA bij die verkiezingen haalde waren een teleurstelling na eerdere peilingen die een veel beter resultaat voorspelden. De dominante verklaring binnen de PvdA daarvoor was dat wij de mensen te hoge collectieve lasten wilden opleggen. Wanneer iemand al het vermoeden had dat de last die het immigratiebeleid juist op onze kiezers legde een rol speelde, beet hij liever zijn tong af dan dat vermoeden te uiten. Sindsdien is de PvdA steeds verder van zijn natuurlijke achterban komen te staan, enerzijds door mee te gaan met de afbraak van de verzorgingsstaat, anderzijds door veel te laat te erkennen dat er in immigratiewijken een reëel probleem was. Voor veel actieve leden van de PvdA zijn de problemen van de laagopgeleiden in Nederland luxeproblemen vergeleken met die in de Derde Wereld. Daardoor hebben veel laag opgeleide kiezers de PvdA vaarwel gezegd, en zijn zij overgestapt naar de sp of de pvv. Dat is overigens niet definitief: bij de raadsverkiezingen van 2006 heeft de PvdA wel hoog gescoord vanwege het verzet tegen de afbraak van de verzorgingsstaat onder Balkenende. Daarmee werkte het algemeen kiesrecht zoals altijd de bedoeling is geweest: om de volksvertegenwoordiging te dwingen rekening te houden met ieders belang. De PvdA staat nu op een tweesprong: samen met GroenLinks en d66 dromen van een ander volk en een opstand van de elite voorbereiden, of proberen het verlies aan vertrouwen bij de lager opgeleiden te herstellen. Dat laatste kan alleen wanneer ook de sp deelneemt aan een linkse samenwerking. Volksvertegenwoordigers moeten zich realiseren dat macht een geleende fiets is. Je wint het vertrouwen niet terug door af en toe een referendum te organiseren en vervolgens over te gaan tot de orde van de dag, maar door de talenten in de partij en daarbuiten in te zetten voor het ontwikkelen van een serieus alternatief voor de neoliberale leer die ondanks het fiasco van de kredietcrisis nog steeds domineert. Noten 1 J. de Kadt, Het fascisme en de nieuwe vrijheid, tweede druk. Van Oorschot, Amsterdam, 1946, p Ibid., p Aad Nuis, Op zoek naar Nederland, Augustus, Amsterdam, 2004, p de Volkskrant, 11 januari nrc Handelsblad, 23 februari W.A. Bonger, Problemen der Demokratie, tweede uitgave, De Arbeiderspers, Amsterdam, 1936, p M. Bovens en A. Wille. Diplomademocratie. Over de spanning tussen meritocratie en democratie. Bert Bakker, Amsterdam,
2.1 Omcirkel het juiste antwoord.
2.1 Vraag 1 Het Parlement in Nederland bestaat uit... A. Eerste en Tweede Kamer B. Tweede Kamer en Provinciale Staten C. Provinciale staten en Gemeenteraad D. Tweede Kamer en Gemeenteraad Vraag 2 Waarom
Nadere informatieEen democratie is een staatsvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed uitoefent op de politieke besluitvorming.
Samenvatting door L. 1165 woorden 13 januari 2013 4,8 12 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Maatschappijleer Hoofdstuk 3: Parlementaire democratie Paragraaf 1 t/m 4 1; Wat is politiek? Deelvraag: Wat
Nadere informatieOpgave 2 Tweede Kamerverkiezingen 2006 en kabinetsformatie
Opgave 2 Tweede Kamerverkiezingen 2006 en kabinetsformatie tekst 5 5 Het tweede kabinet-balkenende (CDA, VVD, D66) trad aan op 27 mei 2003. Op 30 juni 2006 bood minister-president Balkenende het ontslag
Nadere informatieWelke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.
Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest
Nadere informatie2 keer beoordeeld 20 februari 2016
5,4 Samenvatting door een scholier 1315 woorden 2 keer beoordeeld 20 februari 2016 Vak Maatschappijleer Methode Thema's maatschappijleer Maatschappijleer hoofdstuk 3 Parlementaire democratie Par. 1 wat
Nadere informatieEindexamen maatschappijleer 2 vmbo gl/tl I
POLITIEK EN BELEID tekst 8 VVD en D66 samen voor Europese verkiezingen DEN HAAG - D66 gaat toch in zee met de VVD voor de Europese verkiezingen in juni. De samenwerking blijft beperkt tot een lijstverbinding.
Nadere informatieOnderzoek stemgedrag jongeren Door NCRV Rondom 10 en Netwerk 28 mei 2010
Onderzoek stemgedrag jongeren Door NCRV Rondom 10 en Netwerk 28 mei 2010 Ben je van plan om op 9 juni te gaan stemmen? Ja 698 83,1 Nee 39 4,6 Ik weet het nog niet 103 12,3 Stemgedrag PVV/ Wilders PvdA
Nadere informatieWat is een constitutie?
Wat is een constitutie? Veel landen op de wereld worden op een democratische manier bestuurd. Een democratie staat echter niet op zichzelf. Bij een democratie hoort namelijk een rechtsstaat. Democratie
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer 1 Politiek
Samenvatting Maatschappijleer 1 Politiek Samenvatting door een scholier 1057 woorden 17 maart 2016 7,8 8 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1 Hoofdstuk 1 In de politiek gaat het om keuzes maken. Dat
Nadere informatieInstructie: Landenspel light
Instructie: Landenspel light Korte omschrijving werkvorm In dit onderdeel vormen groepjes leerlingen de regeringen van verschillende landen. Ieder groepje moet uiteindelijk twee werkbladen (dus twee landen)
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Politiek
Samenvatting Maatschappijleer Politiek Samenvatting door een scholier 1031 woorden 22 juni 2007 7,7 12 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Maatschappijleer samenvatting 1. Democratie Wetten:
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Politiek - Democratie en rechtstaat
Samenvatting Maatschappijleer Politiek - Democratie en rechtstaat Samenvatting door een scholier 1047 woorden 16 maart 2008 5,7 7 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Democratie en rechtstaat Hoofdstuk
Nadere informatieEindexamen maatschappijleer 2 vmbo gl/tl II
BEOORDELINGSMODEL Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 punt toegekend. MASSAMEDIA 1 maximumscore 2 Juiste antwoorden zijn (twee van de volgende redenen): De opera s (programma s) zijn
Nadere informatieOnderzoek: 200 jaar Grondwet
Onderzoek: 200 jaar Grondwet Publicatiedatum: 27-3- 2014 Over dit onderzoek Het 1V Jongerenpanel, onderdeel van EenVandaag, bestaat uit 7000 jongeren van 12 t/m 24 jaar. Aan dit online onderzoek, gehouden
Nadere informatie5,9. Samenvatting door een scholier 1292 woorden 15 februari keer beoordeeld. Maatschappijleer
Samenvatting door een scholier 1292 woorden 15 februari 2005 5,9 76 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Samenvatting Hoofdstuk 2 Politieke Besluitvorming Democratie bestaat uit 2 basisprincipes: Vrijheid
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Staatsinrichting van Nederland
Samenvatting Geschiedenis Staatsinrichting van Nederland Samenvatting door M. 1255 woorden 6 mei 2015 5,8 23 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Geschiedenis Staatsinrichting van Nederland Grondwet
Nadere informatieGESCHIEDENIS LES 2 STAP VOOR STAP VOORUIT
GESCHIEDENIS LES 2 STAP VOOR STAP VOORUIT Wie zei: Het is mijn taak om dit land goed te besturen. Maar al die ministers moeten zich er niet mee bemoeien. 1. koning Willem I 2. koning Willem II 3. koning
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2019 tijdvak 12 geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Bronnenboekje GT-0125-a-19-2-b bron 1 De vrouw van koning Willem II schrijft in een brief: Willem heeft de opdracht gegeven
Nadere informatieHandboek Politiek. Derde Kamer der Staten-Generaal
Handboek Politiek Derde Kamer der Staten-Generaal Hallo Kamerlid van de Derde Kamer der Staten-Generaal, Gefeliciteerd! Deze week ben jij een politicus. Je gaat samen met je klasgenoten discussiëren over
Nadere informatie6,6. Samenvatting door een scholier 1139 woorden 2 mei keer beoordeeld. Maatschappijleer POLITIEK
Samenvatting door een scholier 1139 woorden 2 mei 2004 6,6 25 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer POLITIEK Politiek is de manier waarop voor een land besluiten worden genomen (de meeste besluiten worden
Nadere informatiee Kamer Derde Kamer Handboek Politiek 2 der Staten-Generaal
erde Kamer Derde Kamer e Kamer Handboek Politiek 2 Derde Kamer der Staten-Generaal Hallo Kamerlid, Jij bent lid van de Derde Kamer der Staten-Generaal. Als politicus moet je natuurlijk wel verstand hebben
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Module 5
Samenvatting Geschiedenis Module 5 Samenvatting door een scholier 1332 woorden 26 maart 2006 10 1 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis module 5 Hoofdstuk 1 1918, Troelstra wilde een revolutie
Nadere informatieDE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848. 3. Hebben alle partijen min of meer gelijke kansen in de campagneperiode?
DE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848 ACHTERGRONDINFORMATIE PERIODE 1815-1848 DE EERSTE JAREN VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN Tussen 1795 en 1813 was Nederland overheerst geweest door de Fransen. In
Nadere informatieVerkiezingen Tweede Kamer 2012
Verkiezingen Tweede Kamer 2012 Nederlandse politieke partijen langs de Europese meetlat Europese Unie dr. Edwin van Rooyen 10-9-2012 PvdA, VVD en SP zijn voorstander van het vergroten van de controle op
Nadere informatieDe PVV in het land en in de peiling
De PVV in het land en in de peiling Zowel in als in is de PVV in de laatste peilingen van Peil.nl lager uitgekomen dan bij de verkiezingen zelf. Een analyse naar de reden hiervan geeft een beter beeld
Nadere informatieReferendum. Het voorleggen van een vraag met betrekking tot wetgeving aan de kiesgerechtigden in een land of gebied. Gert Beijer 09/11/2016
Referendum Het voorleggen van een vraag met betrekking tot wetgeving aan de kiesgerechtigden in een land of gebied. Gert Beijer 09/11/2016 Bronnen: Van der Steur, De keuze om te kiezen Montesquieu reeks
Nadere informatieMaatschappijleer par. 1!
Maatschappijleer par. 1 Iets is een maatschappelijk probleem als: 1. Het groepen mensen aangaat 2. Het samenhangt met of het is gevolg is van maatschappelijke verandering 3. Er verschillende meningen zijn
Nadere informatie5.9. Boekverslag door E woorden 23 oktober keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer
Boekverslag door E. 2025 woorden 23 oktober 2014 5.9 8 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Paragraaf 1: wat leer je bij maatschappijleer? Iets is een maatschappelijk probleem
Nadere informatieNederland is helemaal geen representatieve democratie
8 sept 2013 Nederland is helemaal geen representatieve democratie Politici in Nederland zeggen dat Nederland een representatieve democratie is. Dat roept een paar vragen op. Allereerst wat een representatieve
Nadere informatieWat is een constitutie?
Wat is een constitutie? 2 Veel landen op de wereld worden op een democratische manier bestuurd. Een democratie staat echter niet op zichzelf. Bij een democratie hoort namelijk een rechtsstaat. Democratie
Nadere informatieTweede Kamerverkiezingen. groep 7 en 8
Tweede Kamerverkiezingen groep 7 en 8 inhoud blz. 1. Inleiding 3 2. Democratie 4 3. Politieke partijen 5 4. De Tweede Kamer 6 5. Kiezen 7 6. De uitslag 8 7. De meerderheid 9 8. Het kabinet 10 9. De oppositie
Nadere informatiePuzzel Historische ontwikkelingen parlementair stelsel
Puzzel Historische ontwikkelingen parlementair stelsel Korte omschrijving Tijdens deze werkvorm spelen leerlingen kwartet, waarbij de kaarten over historische ontwikkelingen en veranderingen van ons parlementaire
Nadere informatieVan verzorgingsstaat naar
1. Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving Het is onmiskenbaar dat mensen in onze huidige netwerk- en informatie-samenleving mondiger en zelfstandiger zijn dan vroeger. Gecombineerd met de noodzaak
Nadere informatieDe linkse kiezer wil meer gelijkheid
83 De e kiezer wil meer gelijkheid Dat het niet goed gaat met ligt niet aan wat de kiezers willen. Er leeft een uitgesproken levensgevoel in Nederland. Maar de kunst is wel om dat zichtbaar te maken. Sociale
Nadere informatieHandboek Politiek deel 2
Handboek Politiek deel 2 Derde Kamer der Staten-Generaal Hallo Kamerlid van de Derde Kamer der Staten-Generaal, Gefeliciteerd! Deze week ben jij een politicus. Je gaat samen met je klasgenoten discussiëren
Nadere informatie14 ACTUALITEIT Het gebrek aan naleving van parlementaire regels ondergraaft kwaliteit politiek-staatkundig systeem door Rein Jan Hoekstra De auteur is oud-lid van de Raad van State. Het is verbazingwekkend
Nadere informatieomslag FORUM #10/
omslag 12 De slag om de verkiezingsborden hebben de eurosceptici gewonnen. Maar hebben ze ook de harten van ondernemers? Tekst: Karin Bojorge en Paul Scheer Foto en Illustraties: Link Design 13 omslag
Nadere informatieDe Stemming van 8 april 2018
De Stemming van 8 april 2018 Om de reactie van de kiezers te meten op de besluitvorming van het kabinet inzake de WIV, hebben we gisteren een apart onderzoek uitgevoerd. De resultaten van vandaag zijn
Nadere informatie2016 / Maurice de Hond
De NOS heeft aangekondigd zich ten aanzien van de weergave van de peilingen vooral te beperken tot de Peilingwijzer. O.a. met als argument dat pas na het bekend worden van 3 a 4 verschillende peilingen
Nadere informatieMaatschappijleer Parlementaire Democratie 10 VWO 2014-2015
Maatschappijleer Parlementaire Democratie 10 VWO 2014-2015 Mensbeelden, ideologieën, politieke partijen Politieke partijen Welke politieke partijen zijn er eigenlijk in Nederland en wat willen ze? Om antwoord
Nadere informatieHandboek Politiek 2. Derde Kamer der Staten-Generaal
Handboek Politiek 2 Derde Kamer der Staten-Generaal Hallo Kamerlid, Jij bent lid van de Derde Kamer der Staten-Generaal. Als politicus moet je natuurlijk wel verstand hebben van politiek. Samen met je
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Maatschappijleer voor jou Hoofdstuk 3 Politiek
Samenvatting Maatschappijleer Maatschappijleer voor jou Hoofdstuk 3 Politiek Samenvatting door een scholier 1027 woorden 10 augustus 2010 5,3 17 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 3. Politiek 3.1. Keuzes
Nadere informatie1 Welke partij heeft uw voorkeur c.q. op welke partij heeft u gestemd bij de Tweede Kamerverkiezing?
CDA ChristenUnie D66 GroenLinks Partij voor de Dieren PvdA PVV SGP SP VVD 50PLUS Niet gestemd Anders Weet niet CDA ChristenUnie D66 GroenLinks Partij voor de Dieren PvdA PVV SGP SP VVD 50PLUS Niet gestemd
Nadere informatieHitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler?
Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Iedereen heeft wel eens van Adolf Hitler gehoord. Hij was de leider van Duitsland. Bij zijn naam denk je meteen aan de Tweede Wereldoorlog. Een verschrikkelijke
Nadere informatieInhoud. Mijn leven. de democratie en ik
Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Koning... 4 Hoofdstuk 2 Regering... 6 Hoofdstuk 3 Democratie... 8 Hoofdstuk 4 Partijen... 10 Hoofdstuk 5 Kiesrecht... 12 Hoofdstuk 6 Gemeente... 14 Hoofdstuk 7 Provincie...
Nadere informatieHandboek Politiek 1. Derde Kamer der Staten-Generaal
Handboek Politiek 1 Derde Kamer der Staten-Generaal Plak hier je pasfoto Derde Kamerlid Dit Handboek Politiek is van: Naam Klas Leeftijd Fractie Fotografie: Hans Kouwenhoven Anneke Janssen / HH: pagina
Nadere informatie5,8. Par 1: Staat! Par 2: Rechtstaat! Stelling door een scholier 1818 woorden 3 november keer beoordeeld.
Stelling door een scholier 1818 woorden 3 november 2004 5,8 19 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Maatschappijleer: Hoofdstuk 3! Par 1: Staat! Nederland is een onafhankelijke staat, waarvan we spreken
Nadere informatieModule 7 Staatsinrichting en rechtsstaat
Module 7 Staatsinrichting en rechtsstaat 7.1 Onze democratie Tekst 1: Wie is de baas in Nederland? Nederland is een democratie. Dat betekent: de bevolking is de baas. Maar je kunt niet 16,7 miljoen bazen
Nadere informatieIntroductie. 1. Uw persoonlijke situatie. Voorbeeldvragenlijst COB-kwartaalenquête 2011
Introductie Dit onderzoek vindt plaats in opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Met de resultaten wil het bureau het kabinet en de politiek in het algemeen informeren over zorgen en wensen
Nadere informatieOntwikkeling politieke voorkeur in 2015
Een politiek systeem in ontbinding De peiling van vandaag laat zien in welke bijzondere electorale situatie Nederland eind 2015 is beland. Deze resultaten kunnen geplaatst worden in het verlengde van het
Nadere informatieToespraak Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg bij de presentatie van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis, 19 november 2013
Toespraak Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg bij de presentatie van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis, 19 november 2013 Dames en heren, Het thema van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis
Nadere informatieMEERKEUZEVRAGEN 1. KEUZES MAKEN
MEERKEUZEVRAGEN 1. KEUZES MAKEN 1. Iemand die in de Tweede Kamer zit is een politicus, omdat hij: A. lid is van een politieke partij. B. beslissingen en keuzes moet maken voor het hele land. C. in dienst
Nadere informatie24 mei Onderzoek: Formatie: D66 wil niet met CU
24 mei 2017 Onderzoek: Formatie: D66 wil niet met CU Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek.
Nadere informatieUitslag onderzoek: rechtszaak Geert Wilders EenVandaag Opiniepanel 14-01-2010 30.000 deelnemers
Uitslag onderzoek: rechtszaak Geert Wilders EenVandaag Opiniepanel 14-01-2010 30.000 deelnemers Bent u op de hoogte van dit proces tegen Geert Wilders of bent u dat niet? Ja, daarvan ben ik heel goed op
Nadere informatieOnderzoek: 200 jaar Grondwet
Onderzoek: 200 jaar Grondwet Publicatiedatum: 27-3- 2014 Over dit onderzoek Aan het onderzoek deden 30.156 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek vond plaats van 21 t/m 27 maart 2014.
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 t/m 4
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 t/m 4 Samenvatting door een scholier 1623 woorden 10 december 2007 5,4 53 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Hoofdstuk 1: Idee
Nadere informatieTijdvak II. november 2013 8: 30-10:00.
SCHOOLONDERZOEK Tijdvak II GESCHIEDENIS november 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.
Nadere informatieBeginselen van de politieke partijen die in 2006 in de Tweede Kamer vertegenwoordigd waren
Beginselen van de politieke partijen die in 2006 in de Tweede Kamer vertegenwoordigd waren Partij van de Arbeid (PvdA) Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) Christen-democratisch Appèl (CDA) Democraten
Nadere informatie20 feb Onderzoek: 10 Jaar PVV
20 feb 2016 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de peilingen
Nadere informatie7 maart 2019 Auteur: Petra Klapwijk. Onderzoek PvdA-kiezers over koers partij
7 maart 2019 Auteur: Petra Klapwijk Onderzoek PvdA-kiezers over koers partij PvdA-kiezers: 'PvdA moet partij voor gewone man op links worden' De PvdA kan kiezers terug winnen als ze zich profileren op
Nadere informatieDe elite heeft niet geleerd van Fortuyn
De elite heeft niet geleerd van Fortuyn Onderzoek over artikel Jacques Monasch in De Volkskrant Op pagina Forum van De Volkskrant van 22 juni jl. stond een artikel van Jacques Monasch met als titel De
Nadere informatieLeve de democratie? HAVO / VWO
Leve de democratie? HAVO / VWO Korte omschrijving van de werkvorm Leerlingen doen een test: Welke democratie past bij mij? In de test staan vragen over hoe ze zouden willen dat het democratische systeem
Nadere informatieDe Stemming van 18 december 2016
De Stemming van 18 december 2016 Hoewel er wel belangwekkende gebeurtenissen waren op het politieke vlak, zoals de aanvullende verklaring inzake het verdrag met Oekraine en de positieve prognose van het
Nadere informatieEindexamen havo maatschappijwetenschappen 2014-I
Opgave 1 Besluitvorming rondom studiefinanciering Bij deze opgave horen de teksten 1 en 2 en figuur 1 uit het bronnenboekje. Inleiding Tijdens de regeringstermijn van kabinet-rutte 1 (oktober 2010 tot
Nadere informatieCDA en GroenLinks aanhang ontevreden The day after de Tweede Kamerverkiezingen 2012
CDA en GroenLinks aanhang ontevreden The day after de Tweede Kamerverkiezingen 2012 Bestuurlijk Nederland blikt terug en kijkt vooruit Bijna 2600 benoemde en gekozen bestuurders van het Europees Parlement,
Nadere informatie5.4. Boekverslag door B woorden 2 juni keer beoordeeld. Maatschappijleer. Inhoudsopgave
Boekverslag door B. 1102 woorden 2 juni 2003 5.4 32 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Inhoudsopgave - Inleiding - Samenvatting verkiezingsstrijd - Artikelen - Bronvermelding Inleiding Verkiezingen We
Nadere informatieAllochtonen in de politiek
Allochtonen in de politiek In dit dossier kunt u informatie vinden over de participatie van allochtonen in de Nederlandse politiek. Wie heeft recht om te stemmen? Hoeveel allochtonen zijn volksvertegenwoordiger?
Nadere informatieEindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2009 - I
Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. Staatsinrichting van Nederland Gebruik bron 1 en 2. 1p 1 De twee bronnen hebben te maken met de constitutionele monarchie. Welke
Nadere informatie5,9. Samenvatting door een scholier 1608 woorden 12 januari keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer
Samenvatting door een scholier 1608 woorden 12 januari 2015 5,9 2 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Maatschappijleer Toets P.D. par. 1 t/m par.6. Paragraaf Politiek
Nadere informatie30 oktober 2018 Auteur: Rozemarijn Lubbe. Aantreden Rob Jetten
30 oktober 2018 Auteur: Rozemarijn Lubbe Aantreden Rob Jetten Samenvatting Nieuwe partijleider Jetten levert D66 in peiling nog geen zetels op Samenvatting Rob Jetten krijgt nog weinig vertrouwen van D66-kiezers.
Nadere informatieD66 leidt in aanloop naar Europese verkiezingen dankzij vastberaden eurofielen
D66 leidt in aanloop naar Europese verkiezingen dankzij vastberaden eurofielen Gegroeid optimisme over toekomst Europa vertaalt zich niet in afname euroscepsis 15 mei Een week voor de verkiezingen voor
Nadere informatieViering honderd jaar Algemeen Kiesrecht Toespraak door de Voorzitter van de Tweede Kamer, Khadija Arib 17 mei 2019 Ridderzaal
Viering honderd jaar Algemeen Kiesrecht Toespraak door de Voorzitter van de Tweede Kamer, Khadija Arib 17 mei 2019 Ridderzaal Dames en heren, In het bijzonder Zijne Majesteit de Koning en Hare Majesteit
Nadere informatieCongrestoespraak Lodewijk Asscher PvdA-congres, 3 november 2012. -GESPROKEN WOORD GELDT-
Congrestoespraak Lodewijk Asscher PvdA-congres, 3 november 2012. -GESPROKEN WOORD GELDT- Dames en Heren, Partijgenoten, Ik sta hier beduusd voor u. Het is een bijzondere tijd geweest. Als ik in terugkijk
Nadere informatieKijktip: NOS Persconferentie Rutte en Samsom over regeerakkoord
Kijktip: NOS Persconferentie Rutte en Samsom over regeerakkoord Korte omschrijving werkvorm: De leerlingen bekijken een filmpje van de NOS, van maandag 29 oktober. Daarna beantwoorden ze vragen over dit
Nadere informatiePolitieke participatie
12 Politieke participatie De Tweede Kamerverkiezingen van 17 hebben voor grote verschuivingen gezorgd in Amsterdam. De uitkomsten van deze verkiezingen komen uitgebreid aan bod in dit hoofdstuk. Verder
Nadere informatieExamen HAVO. Maatschappijleer (oude stijl en nieuwe stijl)
Maatschappijleer (oude stijl en nieuwe stijl) Examen HAVO Vragenboekje Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 1 Donderdag 30 mei 9.00 12.00 uur 20 02 Voor dit examen zijn maximaal 83 punten te behalen;
Nadere informatieSamenvatting door M woorden 15 januari keer beoordeeld. Thema's maatschappijleer. Hoofdstuk 1. Algemeen belang:
Samenvatting door M. 1124 woorden 15 januari 2014 9 12 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Hoofdstuk 1 Algemeen belang: Openbare orde en veiligheid Buitenlandse betrekkingen
Nadere informatie7,4. Samenvatting door een scholier 2092 woorden 2 april keer beoordeeld. Maatschappijleer. Toets politieke besluitvorming H2
Samenvatting door een scholier 2092 woorden 2 april 2002 7,4 22 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Toets politieke besluitvorming H2 Wat is een parlementaire democratie? : Democratie is dat burgers ook
Nadere informatieExamen VMBO-KB 2015. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1 maandag 18 mei 9.00-11.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VMBO-KB 2015 tijdvak 1 maandag 18 mei 9.00-11.00 uur geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 40 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 54
Nadere informatieDoe mee en test je kennis. Stuur je antwoorden naar mij en ik informeer je over de scoren.
Quiz over politiek, Europa en staatsrechtelijke spelregels Toelichting In de periode 2008-2010 werkte ik als staatsrechtjurist binnen het projectteam versterking Grondwet bij het Miniserie van BZK. Dit
Nadere informatieMajesteit, Koninklijke Hoogheid, excellenties, dames en heren,
Toespraak van de minister-president, mr. dr. Jan Peter Balkenende, bijeenkomst ter ere van de 50 ste verjaardag van de Verdragen van Rome, Ridderzaal, Den Haag, 22 maart 2007 Majesteit, Koninklijke Hoogheid,
Nadere informatieExamen HAVO. Maatschappijleer (oude stijl en nieuwe stijl)
Maatschappijleer (oude stijl en nieuwe stijl) Examen HAVO Vragenboekje Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 19 juni 9.00 12.00 uur 20 02 Voor dit examen zijn maximaal 86 punten te behalen;
Nadere informatie'Links is niet links meer'
Jaargang 7, nummer 76, 26 juni 2017 'Links is niet links meer' Caspar van den Berg over politieke scheidslijnen De oude klassieke tegenstelling tussen progressief en conservatief is tot op de draad versleten.
Nadere informatie2,1: Nederlands-Indië, 19 e eeuw
2,1: Nederlands-Indië, 19 e eeuw 1830 1870: Javaanse boer werkt voor Nederlandse staat: - cultuurstelsel - Herendiensten van verliespost naar wingewest Vanaf 1870: modern imperialisme particuliere bedrijven
Nadere informatieWie beslist wat? Duur: 30 45 minuten. Wat doet u?
Wie beslist wat? Korte omschrijving werkvorm: De werkvorm Wie-Beslist-Wat is een variant op het spel Ren je rot. De leerlingen worden ingedeeld in teams. Elk team strijdt om de meeste punten. Er zijn kennisvragen
Nadere informatieVerdieping: welke staat past bij jou?
Verdieping: welke staat past bij jou? Korte omschrijving werkvorm Op 6 april houdt Nederland een raadgevend niet-bindend referendum over het associatieverdrag tussen de Europese Unie en Oekraïne. Nederland
Nadere informatieDerde Kamer Handboek Politiek 1
Derde Kamer Handboek Politiek 1 Derde Kamer der Staten-Generaal Hallo Kamerlid, Jij bent lid van de Derde Kamer der Staten-Generaal. Als politicus moet je natuurlijk wel verstand hebben van politiek. Samen
Nadere informatieEindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl II
Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. Staatsinrichting van Nederland 1p 1 In 1848 werd de grondwet in Nederland veranderd. Dit had gevolgen voor de machtsverhouding tussen
Nadere informatieDe laatste peiling voor de verkiezingen en de prognose
De laatste peiling voor de verkiezingen en de prognose Aanvankelijk leek deze verkiezingen zich te voltrekken op een manier waarbij VVD en PvdA ieder steeds meer kiezers weg gingen trekken van andere partijen.
Nadere informatieInhoud. Voorwoord XI. 3 Staatshoofd en ministers 46 3.1 De liefde van een crimineel 46 3.2 De Grondwet 47 3.3 Het Statuut 50
Inhoud Voorwoord XI 1 Nederland vergeleken 1 1.1 Bestaat Nederland nog? 1 1.2 De Staat der Nederlanden 3 1.3 Nederland en de wereld 6 1.4 Vragen en perspectieven 8 1.5 Nederland vergeleken 12 Internetadressen
Nadere informatieQuiz: welke staat past bij jou?
Quiz: welke staat past bij jou? Korte omschrijving werkvorm Op 21 maart 2018 houdt Nederland een raadgevend, niet-bindend referendum over de Wiv. Als het aan het kabinet ligt wordt dit het laatste nationale
Nadere informatieNieuw Haags Peil van 14 oktober 2007
Nieuw Haags Peil van 14 oktober 2007 Er is een groot aantal kiezers, dat op een partij van Rita Verdonk zal gaan stemmen, als die opgericht wordt. Omdat dit echter nog niet het geval is en Verdonk wel
Nadere informatieVerslag college 1: Democratische waarden onder druk?
Verslag college 1: Democratische waarden onder druk? In de collegereeks Democratie en burgerschap, georganiseerd door ProDemos en de Universiteit van Amsterdam, kijken we naar de huidige stand van zaken
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6 Samenvatting door M. 804 woorden 17 juni 2013 5,5 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Bronnen Samenvatting geschiedenis Hoofdstuk 6 Burgers en stoommachines,
Nadere informatieRAPPORTAGE ONDERZOEK PARTIJPOLITIEKE BENOEMINGEN
RAPPORTAGE ONDERZOEK PARTIJPOLITIEKE BENOEMINGEN Meer Democratie Mei 2015 Rapportage onderzoek Partijpolitieke benoemingen Meer Democratie 1 Persbericht NEDERLANDERS: PUBLIEKE FUNCTIES OPEN VOOR IEDEREEN
Nadere informatieExamenopgaven VMBO-GL en TL 2004
Examenopgaven VMBO-GL en TL 2004 tijdvak 2 woensdag 23 juni 9.00-11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE GL EN TL GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING VBO-MAVO-D Gebruik het bronnenboekje. Dit examen
Nadere informatiegeschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL
Examen VMBO-GL en TL 2008 1 tijdvak 1 donderdag 22 mei 9.00-11.00 uur geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit 42 vragen. Voor dit examen zijn maximaal
Nadere informatieHIER. Interview EERSTE KAMERLEDEN Esther-Mirjam Sent & Ben Knapen. Dit doet de Eerste Kamer GEBEURT HET! INVLOED VAN DE EERSTE KAMER EERSTE KAMER
STEM 2019 VOOR (V)MBO MAGAZINE OVER DE EERSTE KAMER HOE WORDT DE EERSTE KAMER GEKOZEN? Interview EERSTE KAMERLEDEN Esther-Mirjam Sent & Ben Knapen Dit doet de Eerste Kamer HIER GEBEURT HET! INVLOED VAN
Nadere informatie1Nederland als democratie
Thema 1Nederland als democratie en rechtsstaat 1.1 Inleiding Nederland is een democratie. Wij kiezen bepaalde mensen - de volksvertegenwoordigers - die namens ons regeren. Zij nemen besluiten en besturen
Nadere informatie