Leve de democratie? HAVO / VWO

Transcriptie

1 Leve de democratie? HAVO / VWO Korte omschrijving van de werkvorm Leerlingen doen een test: Welke democratie past bij mij? In de test staan vragen over hoe ze zouden willen dat het democratische systeem in hun ideale land geregeld zou zijn. Als ze de vragen hebben ingevuld, kunnen ze aan de hand van een puntensysteem bepalen welke bestuursvorm het beste bij hun past: een representatieve democratie, een democratie met een districtenstelsel of een directe democratie. Bij elke bestuursvorm wordt een voorbeeld van een land gegeven waar dat systeem gebruikt wordt. Aan het einde van de werkvorm verdeelt de docent het lokaal op in verschillende landen, waarbij elk land voor een andere bestuursvorm staat. De leerlingen gaan in het land staan die bij hun past. De leraar bespreekt de voor- en nadelen van de verschillende systemen. Daarbij kan hij leerlingen nog laten overlopen naar een andere bestuursvorm/land en ze laten vertellen waarom. Leerdoel Leerlingen beseffen dat er meerdere vormen van democratie zijn (en dat elke vorm zijn voor- en nadelen heeft). Duur 30 minuten Wat doet de docent? De docent print de test uit laat de leerlingen die invullen. Als iedereen klaar is, deelt de docent de puntentelling uit, waarmee de leerlingen zelf kunnen uitrekenen bij welk systeem/land ze uitkomen. Terwijl de leerlingen daarmee bezig zijn, hangt hij op verschillende plekken in het klaslokaal A4-tjes op met daarop de landen die uit de test naar voren kunnen komen: Engeland, Zwitserland, Verenigde Staten, Duitsland, Frankrijk, Nederland. Hij vraagt de leerlingen om bij hun land te gaan staan: het land waarop ze volgens de test uitkomen. Als alle leerlingen bij een land zijn gaan staan, gaat de docent kort in op de voor- en nadelen van de verschillende systemen en de argumenten van de leerlingen voor of tegen bepaalde bestuursvormen. De voor- en nadelen worden ook al opgenoemd bij de uitslagen per onderdeel van de puntentelling. Hij kan de leerlingen tijdens de bespreking eventueel nog laten overlopen naar een ander land, als ze dat willen. Wat doen de leerlingen? Leerlingen vullen de test in, berekenen hun score en gaan bij het land te gaan staan waarop ze volgens de test uitkwamen. Daarna doen ze actief mee met de bespreking van de opdracht (en lopen eventueel later nog over als ze van mening veranderen). Ontwikkelen/produceren: A4-tjes met de namen van de landen.

2 Test: Welke democratie past bij mij? Doe de Democratietest en ontdek welk land het beste bij jou past, in wat voor soort democratisch stelsel jij je het beste thuis voelt! Hieronder zie je 20 uitspraken. Kruis achter elke uitspraak aan of je het eens of oneens bent met wat er staat. Heb je over een uitspraak geen mening, dan vul je niets in. Als je klaar bent met de test, kun je lezen hoe de puntentelling werkt en hoe je je score voor elk van de vier onderdelen kunt berekenen. Uitspraken Eens Oneens A. 1. Ik vind dat je bij de Tweede Kamerverkiezingen alleen moet kunnen stemmen op iemand die bij je in de buurt woont. Het is raar als je bijvoorbeeld in Groningen woont en dan kunt stemmen op iemand die in Zeeland woont. 2. Je moet er bij verkiezingen niet zo op letten wat je van politici vindt als persoon. Je kunt beter stemmen op een partij die je goed vindt. 3. Kleine politieke partijen die minder dan vijf zetels halen, zouden eigenlijk niet in de Tweede Kamer moeten zitten, dat heeft toch geen zin. 4. Er zijn te veel verschillende partijen in de Tweede Kamer. Twee of drie partijen zou beter zijn. 5. Het zou beter zijn als er maar één partij in de regering zat. Dan kan de winnende partij na de verkiezingen meteen aan de slag in plaats van dat er eerst eindeloos onderhandeld moet worden. B. 6. Ik vind dat we de burgemeester moeten kunnen kiezen. 7. Als de burgemeester fouten maakt, dan vind ik dat we hem meteen moeten kunnen afzetten en een nieuwe kiezen. 8. We moeten de burgemeester kunnen kiezen, en ook de ministerpresident. 2

3 Uitspraken Eens Oneens 9. Nee, we moeten niet de minister-president gaan kiezen, want dan heeft de Tweede Kamer straks niks meer te zeggen. De burgers hebben hem gekozen, dus hij kan doen wat hij wil. 10. We moeten de burgemeester en de president kunnen kiezen, en ook rechters en de baas van de politie. C. 11. Ik vind dat het volk via internet moet kunnen stemmen over alle belangrijke politieke besluiten. Politici moeten dan doen wat het volk zegt. Dat is pas echte democratie! 12. Politici moeten niet voortdurend luisteren naar de kiezers. Ze moeten zelf beslissingen nemen. Burgers kiezen toch altijd voor minder belastingen en dat kan gewoon niet. 13. We moeten in dorpen en wijken politieke volksvergaderingen invoeren. Iedereen op het marktplein, en daar met zijn allen de belangrijke besluiten nemen. 14. Bij rechtszaken zouden er ook gewone burgers bij moeten zijn, die meeluisteren en die meebeslissen wat de uitspraak wordt. Bij rechters weet je nooit of je ze kunt vertrouwen. 15. Rechtspreken is een moeilijk beroep dat we aan onafhankelijke juristen moeten overlaten. Een gewone burger weet daar toch niets van af. D. 16. Het is goed als de regering voortdurend overlegt met belangenorganisaties. Dat zorgt voor een stabiel bestuur waarin met iedereen rekening wordt gehouden. Zo kan iedereen tevreden zijn. 17. Al dat gepraat in de politiek is nergens goed voor, dat gaat ten koste van duidelijkheid en daadkracht. 3

4 Uitspraken Eens Oneens 18. Politieke partijen moeten veel meer vasthouden aan hun eigen plannen. Nu is het vaak niet duidelijk waar ze voor staan, met al die compromissen. 19. De minister-president moet een sterke leider zijn. Hij moet gewoon kunnen doen wat hij wil, ook als andere partijen het niet met hem eens zijn. 20. Veranderingen in het kiesstelsel zijn nergens goed voor. Politici moeten gewoon hun werk goed doen: zorgen dat het veilig is, er minder files zijn, dat het onderwijs en de woningmarkt goed functioneren. 4

5 Puntentelling van de Democratietest Hieronder kun je voor elke uitspraak nagaan hoeveel punten je krijgt voor je antwoord (eens of oneens). NB: een hoger aantal punten betekent niet dat het antwoord beter is, en minder punten is dus ook niet slechter! A. B. C. D. Eens Oneens Eens Oneens Eens Oneens Eens Oneens Tel per onderdeel het aantal punten bij elkaar op. Kijk hieronder voor de uitslag. De Uitslag Soms lijkt het alsof je twee soorten landen hebt: democratieën en dictaturen. Maar ook tussen democratieën zijn veel verschillen, en je kunt niet echt zeggen dat het ene systeem beter is dan de andere. Ze zijn gewoon anders. Democratieën verschillen vooral op de volgende punten: A. Kiesstelsel: de manier waarop burgers hun volksvertegenwoordigers in het parlement kiezen. B. Direct kiezen van politieke bestuurders (wel of niet): bijvoorbeeld burgemeesters, wethouders, minister-president of zelfs de hoofdcommissaris van de politie. C. Burgers direct laten stemmen (wel of niet): stemmen burgers over alles mee (via referenda), of laten ze het over aan volksvertegenwoordigers? En hebben burgers iets te zeggen bij de rechtspraak? D. Politieke stijl: is de manier van politiek bedrijven gericht op overleg en compromissen, of juist op duidelijke verschillen en heldere politieke verantwoordelijkheden? 5

6 A. Kiesstelsel Verkiezingen zijn verkiezingen, zou je zeggen. Maar zo simpel is het niet. In Nederland hebben we veel kleine partijen, terwijl er in andere democratische systemen vaak maar twee of drie grote partijen zijn. 0 punten 5-30 punten Meer dan 40 punten Het Nederlandse kiesstelsel past helemaal bij jou! In het Nederlandse stelsel hebben we een evenredige vertegenwoordiging. Bij ons systeem hoort dat er meerdere belangrijke partijen zijn. Nieuwe partijen kunnen bij ons ook makkelijk in de Kamer komen. Nadeel: na de verkiezingen duurt het lang voor er een nieuwe regering is. Er is nooit één partij die zoveel stemmen heeft gekregen dat ze alleen kan regeren. Er moeten dus meer partijen in de regering en die gaan dan eerst onderhandelen over van alles. Dat heet een kabinetsformatie. Omdat partijen moeten samenwerken, krijgt geen enkele partij ooit helemaal haar zin. Daarom doen politici vaak een beetje vaag en voorzichtig: als ze precies zeggen wat ze vinden, willen de andere partijen daarna misschien niet meer met ze samenwerken. Voordeel: iedereen heeft de kans om gehoord te worden, en omdat de partijen altijd compromissen moeten sluiten, hoef je niet bang te zijn dat de nieuwe regering alles compleet anders gaat doen. Jij bent niet helemaal tevreden met het Nederlandse systeem. Je kunt beter verhuizen naar Duitsland! In Duitsland hebben ze ook een evenredige vertegenwoordiging, net als in Nederland, maar ze combineren het met een districtenstelsel. Duitsers hebben bij verkiezingen twee stemmen om uit te delen: een voor een specifieke kandidaat uit hun eigen regio, en een voor een landelijke partij. De tweede stem bepaalt hoeveel zetels elke partij in de Bondsdag krijgt, de eerste stem bepaalt welke kandidaten die zetels gaan bezetten. Verder is er in Duitsland een kiesdrempel: partijen mogen alleen in de Bondsdag (de Duitse Tweede Kamer) als ze meer dan 5% van de stemmen hebben gekregen. Partijen als de SGP, de ChristenUnie en de Partij voor de Dieren zouden in Duitsland niet in de Kamer komen. In Duitsland zijn er hierdoor maar een paar grote partijen. De rest is marginaal. Toch is er nooit een partij die de absolute meerderheid heeft; bestaat de regering altijd uit een coalitie van meerdere partijen. Jij vindt het helemaal niks hier! In Engeland voel jij je vast veel beter thuis. Engeland heeft een meerderheidsstelsel: een districtenstelsel waarbij de kandidaat met de meeste stemmen wint. De rest krijgt niks. Het land is opgedeeld in kiesdistricten. In elk district is er maar één winnaar, die krijgt dan een zetel in het Lagerhuis, de Engelse Tweede Kamer. Daarom stemmen de mensen daar vooral op kandidaten van één van de twee grootste partijen. Kleinere partijen hebben er nauwelijks een kans. Voordeel: het is onmiddellijk na de verkiezingen duidelijk welke partij de grootste is. Vaak is die partij dan zo groot, dat ze in haar eentje kan regeren. In landen met dit stelsel zijn er meestal grotere politieke verschillen, want de partijen hoeven veel minder rekening te houden met elkaar. Ook in Frankrijk en in de Verenigde Staten is er een meerderheidsstelsel. 6

7 B. Direct gekozen bestuurders In alle democratische stelsels kiezen burgers hun eigen politici. Maar in sommige landen kiezen burgers niet alleen raadsleden en Kamerleden, maar ook de burgemeester, de president en soms ook de baas van de politie. 0 punten 5-10 punten Meer dan 10 punten Je vind het Nederlandse stelsel prima zo. De burgemeester wordt bij ons niet gekozen. De volksvertegenwoordiging (Tweede Kamer, gemeenteraad en Provinciale Staten) heeft altijd het hoogste gezag. (Ook in landen als Zweden, Finland, België en Luxemburg wordt de burgemeester niet direct gekozen. In sommige landen zoals Frankrijk, wordt de burgemeester door de gemeenteraad gekozen) Jij wilt de burgemeester wel door de burgers laten kiezen. Maar wat gebeurt er als de burgemeester en de gemeenteraad het oneens zijn? Beide zijn door de burgers gekozen, dus wie is er dan de baas? Een paar jaar geleden was er in Nederland een wetsvoorstel om de burgemeester voortaan te laten kiezen, maar dat is toch niet doorgegaan. Zwitserland en de meeste gemeenten in Duitsland zijn beter voor jou: daar mag het volk wel zelf de burgemeester kiezen. In Engeland kan het volgens de wet wel, maar er zijn maar heel weinig gemeenten waar het ook echt gebeurt. Jij bent voor het systeem van de Verenigde Staten: burgers kiezen de president, de burgemeester, rechters, de sheriff bijna alles. Het parlement en de gemeenteraad hebben in de VS minder invloed dan hier, omdat ze de bestuurders niet kunnen afzetten. Voordeel: het volk heeft heel veel invloed. Nadeel: het risico van politieke verlamming. Een gekozen minister-president of de burgemeester kan van een andere partij zijn dan de meerderheid van het parlement of de gemeenteraad. Dat is lastig: als de regering iets wil doorzetten kan het parlement dat tegenhouden, en andersom. 7

8 C. Directe democratie Mensen die voor directe democratie zijn, vinden dat een land pas een echte democratie heeft als burgers over alles mee kunnen beslissen. Ze willen dat niet overlaten aan het parlement. Nederland heeft geen directe, maar een representatieve democratie: het volk wordt gerepresenteerd (= vertegenwoordigd ) door het parlement, de gemeenteraad en Provinciale Staten. 0 5 punten 5 15 punten 20 punten of meer Jij vindt de representatieve democratie van Nederland goed genoeg. Je bent niet voor referenda en zelfbestuur van dorpen en wijken. En burgers hoeven van jou niet mee te beslissen bij rechtszaken. Jij bent niet helemaal tevreden met het Nederlandse systeem van rechtspraak. In Engeland en Frankrijk worden burgers meer betrokken bij de rechtspraak dan bij ons. Daar hebben ze bij rechtszaken vaak een jury: een groepje van gewone burgers dat meebeslist met de rechter over de schuld van de verdachte en soms ook over de straf. Jij bent voor meer referenda en directe democratie. Zwitserland is dan een goed land voor jou, of de Amerikaanse staat Californië (Verenigde Staten). Daar worden vaak referenda gehouden en in sommige dorpen komen burgers regelmatig samen om te debatteren en te stemmen over van alles. Bij rechtszaken zijn gewone burgers aanwezig, als jury en ook als lekenrechter. Zij beslissen mee over de uitspraak. Als je voor directe democratie bent, vind je politieke partijen niet zo belangrijk. Je wilt het liefst dat alles zoveel mogelijk door een meerderheid van individuele burgers wordt beslist. In Nederland zijn de meeste politici en politieke partijen niet erg voor referenda. Ze zijn bang dat burgers vaak niet genoeg weten om een goede beslissing te nemen, en dat ze makkelijk te beïnvloeden zijn door reclamefilmpjes etc. Ook zijn ze bang dat ze zelf minder invloed krijgen op de regering. In Nederlandse gemeenten worden wel soms referenda gehouden. 8

9 D. Politieke stijl Politieke stijl gaat over de manier waarop de politiek in een land gevoerd wordt: voorzichtig en met veel overleg, of juist brutaal en duidelijk. Wat heb jij liever? 0-5 punten 10 punten of meer Jij zit hier goed in Nederland, waar in de politiek veel wordt overlegd en waar met iedereen rekening wordt gehouden. In de meeste Noordwest-Europese landen (Scandinavië, Duitsland) is er een evenredige volksvertegenwoordiging, met meerdere partijen en coalitieregeringen. In veel van die landen (Nederland, Duitsland, Oostenrijk, België) overlegt de regering voortdurend met maatschappelijke en economische belangenorganisaties. In deze landen gaat alles om overeenstemming en overleg. Voordeel: veel mensen zijn het eens met de besluiten. Nadeel: de politiek is vaak niet zo duidelijk. Jij voelt je in de Nederlandse politieke cultuur niet zo thuis. Jij bent voor heldere verhoudingen en sterk politiek leiderschap! Dat er dan ook veel mensen zijn die niet tevreden zijn, is voor jou geen probleem, dat hoort erbij. Je kunt maar beter emigreren naar Engeland, Frankrijk of de Verenigde Staten. Zwitserland zou ook kunnen. In landen met maar twee of drie politieke partijen gaan die partijen zich sterk tegen elkaar afzetten. Ook in landen waar ze vaak referenda houden, worden tegenstellingen duidelijk: een meerderheid van burgers staat tegenover een minderheid. 9

10 Totaalscore Op welk land kom jij het meest uit in de test? Het democratische systeem van dat land past dan het beste bij jou! Je kunt ook de scores van de vier onderdelen bij elkaar optellen. Hoe hoger de totaalscore, hoe ongelukkiger je bent met het Nederlandse politieke stelsel (representatieve democratie). Als troost kunnen we je vertellen dat ze in Californië (directe democratie met gekozen bestuurders: veel referenda en sterke politieke tegenstellingen ) Engeland (districtenstelsel: duidelijke politieke tegenstellingen en bijna altijd een éénpartijregering) Zwitserland (directe democratie: veel referenda en volksvergaderingen) Duitsland (gemengd systeem) net zo ontevreden zijn (of nog meer) over de politiek en de politici als Nederlandse burgers. 10

11 Leve de democratie? VMBO Korte omschrijving van de werkvorm Leerlingen doen een test: Welke democratie past bij mij? In de test staan vragen over hoe ze zouden willen dat het democratische systeem in hun ideale land geregeld zou zijn. Als ze de vragen hebben ingevuld, kunnen ze aan de hand van een puntensysteem bepalen welke bestuursvorm het beste bij hun past: een representatieve democratie, een democratie met een districtenstelsel of een directe democratie. Bij elke bestuursvorm wordt een voorbeeld van een land gegeven waar dat systeem gebruikt wordt. Aan het einde van de werkvorm verdeelt de docent het lokaal op in verschillende landen, waarbij elk land voor een andere bestuursvorm staat. De leerlingen gaan in het land staan die bij hun past. De leraar bespreekt de voor- en nadelen van de verschillende systemen. Daarbij kan hij leerlingen nog laten overlopen naar een andere bestuursvorm/land en ze laten vertellen waarom. Leerdoel Leerlingen beseffen dat er meerdere vormen van democratie zijn (en dat elke vorm zijn voor- en nadelen heeft). Duur 30 minuten Wat doet de docent? De docent print de test uit laat de leerlingen die invullen. Als iedereen klaar is, deelt de docent de puntentelling uit, waarmee de leerlingen zelf kunnen uitrekenen bij welk systeem/land ze uitkomen. Terwijl de leerlingen daarmee bezig zijn, hangt hij op verschillende plekken in het klaslokaal A4-tjes op met daarop de landen die uit de test naar voren kunnen komen: Engeland, Zwitserland, Verenigde Staten, Duitsland, Frankrijk, Nederland. Hij vraagt de leerlingen om bij hun land te gaan staan: het land waarop ze volgens de test uitkomen. Als alle leerlingen bij een land zijn gaan staan, gaat de docent kort in op de voor- en nadelen van de verschillende systemen en de argumenten van de leerlingen voor of tegen bepaalde bestuursvormen. De voor- en nadelen worden ook al opgenoemd bij de uitslagen per onderdeel van de puntentelling. Hij kan de leerlingen tijdens de bespreking eventueel nog laten overlopen naar een ander land, als ze dat willen. Wat doen de leerlingen? Leerlingen vullen de test in, berekenen hun score en gaan bij het land te gaan staan waarop ze volgens de test uitkwamen. Daarna doen ze actief mee met de bespreking van de opdracht (en lopen eventueel later nog over als ze van mening veranderen). Praktische tips/ Wat te doen als Ontwikkelen/produceren: A4-tjes met de namen van de landen. 11

12 Test: Welke democratie past bij mij? Doe de democratietest en ontdek welk land het beste bij jou past (in wat voor soort democratisch stelsel jij je het beste thuis voelt! Hieronder zie je 25 uitspraken. Kruis achter elke uitspraak aan of je het eens of oneens bent met wat er staat. Heb je over een uitspraak geen mening, dan vul je niets in. Als je klaar bent met de test, kun je lezen hoe de puntentelling werkt en hoe je je score voor elk van de vier onderdelen kunt berekenen. Uitspraken Eens Oneens A. 1. Ik vind dat je bij de Tweede Kamerverkiezingen alleen moet kunnen stemmen op iemand die bij je in de buurt woont. Het is raar als je bijvoorbeeld in Groningen woont en dan kunt stemmen op iemand die in Zeeland woont. 2. Kleine politieke partijen die minder dan vijf zetels halen, zouden eigenlijk niet in de Tweede Kamer moeten zitten, dat heeft toch geen zin. 3. Het zou beter zijn als er maar een partij in de regering zat. Dan hoeft er na de verkiezingen ook niet zo eindeloos te onderhandeld te worden; ze kunnen meteen beginnen. B. 4. Ik vind dat we de burgemeester moeten kunnen kiezen. 5. We moeten de burgemeester kunnen kiezen, en ook de ministerpresident. 6. We moeten de burgemeester en de president kunnen kiezen, en ook rechters en de baas van de politie. C. 7. Ik vind dat het volk moet kunnen stemmen over alle belangrijke politieke besluiten, bijvoorbeeld via internet. Politici moeten dan doen wat het volk zegt. Dat is pas echte democratie! 8. Bij rechtszaken zouden er ook gewone burgers bij moeten zijn, die 12

13 meeluisteren en die meebeslissen wat de uitspraak wordt. Bij rechters weet je nooit of je ze kunt vertrouwen. D. 10. Het is goed als de regering voortdurend overlegt met belangenorganisaties. Dat zorgt voor een stabiel bestuur waarin met iedereen rekening wordt gehouden. Zo kan iedereen tevreden zijn. 11. Politieke partijen moeten veel meer vasthouden aan hun eigen plannen. Nu is het vaak niet duidelijk waar ze voor staan, met al die compromissen. 12. De minister-president moet een sterke leider zijn. Hij moet gewoon kunnen doen wat hij wil, ook als andere partijen het niet met hem eens zijn. 13

14 Puntentelling van de Democratietest Hieronder kun je nagaan hoeveel punten je krijgt voor elke uitspraak waar je het mee eens bent. Uitspraken waarmee je het niet eens bent of waar je geen mening over hebt, tel je niet mee. A. B. C. D. Eens Oneens Eens Oneens Eens Oneens Eens Oneens Tel per onderdeel het aantal punten bij elkaar op. Kijk hieronder voor de uitslag. De Uitslag Soms lijkt het alsof je twee soorten landen hebt: democratieën en dictaturen. Maar ook tussen democratieën zijn veel verschillen, en je kunt niet echt zeggen dat het ene systeem beter is dan de andere. Ze zijn gewoon anders. Democratieën verschillen vooral op de volgende punten: E. Kiesstelsel: de manier waarop burgers hun volksvertegenwoordigers in het parlement kiezen. F. Direct kiezen van politieke bestuurders (wel of niet): bijvoorbeeld burgemeesters, wethouders, minister-president of zelfs de hoofdcommissaris van de politie. G. Burgers direct laten stemmen (wel of niet): stemmen burgers over alles mee (via referenda), of laten ze het over aan volksvertegenwoordigers? En hebben burgers iets te zeggen bij de rechtspraak? H. Politieke stijl: is de manier van politiek bedrijven gericht op overleg en compromissen, of juist op duidelijke verschillen en heldere politieke verantwoordelijkheden? 14

15 A. Kiesstelsel Verkiezingen zijn verkiezingen, zou je zeggen. Maar zo simpel is het niet. In Nederland hebben we veel kleine partijen, terwijl er in andere democratische systemen vaak maar twee of drie grote partijen zijn. 0 punten 10 punten Meer dan 10 punten Het Nederlandse kiesstelsel past helemaal bij jou! In het Nederlandse stelsel zijn er veel partijen, en nieuwe partijen kunnen ook makkelijk in de Kamer komen. Nadeel: na de verkiezingen duurt het lang voor er een nieuwe regering is. Er is nooit één partij die zoveel stemmen heeft gekregen dat ze alleen kan regeren. Er moeten dus meer partijen in de regering en die gaan dan eerst onderhandelen over van alles. Dat heet een kabinetsformatie. Omdat partijen moeten samenwerken, krijgt geen enkele partij ooit helemaal haar zin. Daarom doen politici vaak een beetje vaag en voorzichtig: als ze precies zeggen wat ze vinden, willen de andere partijen daarna misschien niet meer met ze samenwerken. Voordeel: iedereen heeft de kans om gehoord te worden, en je hoeft niet bang te zijn dat de nieuwe regering alles compleet anders gaat doen. Jij bent niet helemaal tevreden met het Nederlandse systeem. Je kunt beter verhuizen naar Duitsland! In Duitsland hebben ze een kiesdrempel. Dat betekent dat partijen alleen in de Kamer mogen als ze meer dan 5% van de stemmen hebben gekregen. Het kan ook een ander percentage zijn, in Turkije is de kiesdrempel bijvoorbeeld 10%. Partijen als de SGP, de ChristenUnie en de Partij voor de Dieren zouden in Duitsland niet in de Kamer komen. Duitsers hebben bij verkiezingen ook nog eens twee stemmen om uit te delen: eentje voor een landelijke partij, en eentje voor een kandidaat uit hun eigen regio. Ze hebben dus voor de helft een districtenstelsel. Jij vindt het helemaal niks hier! In Engeland voel jij je vast veel beter thuis. In Engeland (eigenlijk heel Groot-Brittannië) is het land opgedeeld in kiesdistricten. In elk district is er maar één winnaar, die mag dan naar de Kamer. Daarom stemmen de mensen daar vooral op kandidaten één van de twee grootste partijen. Kleinere partijen hebben er veel minder kans. Voordeel: het is onmiddellijk na de verkiezingen duidelijk welke partij de grootste is. Vaak is die partij dan zo groot, dat ze in haar eentje kan regeren. In landen met dit stelsel zijn er meestal grotere politieke verschillen, want de partijen hoeven veel minder rekening te houden met elkaar. 15

16 B. Direct gekozen bestuurders In alle democratische stelsels kiezen burgers hun eigen politici. Maar in sommige landen kiezen burgers niet alleen raadsleden en Kamerleden, maar ook de burgemeester, de president en soms ook de baas van de politie. 0 punten 5 punten 10 punten of meer Je vind het Nederlandse stelsel prima zo. De burgemeester wordt bij ons niet gekozen. De volksvertegenwoordiging (Tweede Kamer, gemeenteraad en Provinciale Staten) heeft altijd het hoogste gezag. (Ook in landen als Zweden, Finland, België en Luxemburg wordt de burgemeester niet direct gekozen. In sommige landen zoals Frankrijk, wordt de burgemeester door de gemeenteraad gekozen) Jij wilt de burgemeester wel door de burgers laten kiezen. Maar wat gebeurt er als de burgemeester en de gemeenteraad het oneens zijn? Beide zijn door de burgers gekozen, dus wie is er dan de baas? Een paar jaar geleden was er in Nederland een wetsvoorstel om de burgemeester voortaan te laten kiezen, maar dat is toch niet doorgegaan. Zwitserland en de meeste gemeenten in Duitsland zijn beter voor jou: daar mag het volk wel zelf de burgemeester kiezen. In Engeland kan het volgens de wet wel, maar er zijn maar heel weinig gemeenten waar het ook echt gebeurt. Jij bent voor het systeem van de Verenigde Staten: burgers kiezen de president, de burgemeester, rechters, de sheriff bijna alles. Het parlement en de gemeenteraad hebben in de VS minder invloed dan hier, omdat ze de bestuurders niet kunnen afzetten. Ook in Frankrijk kiezen de burgers veel van hun bestuurders, in elk geval de burgemeester en de president. Voordeel: het volk heeft heel veel invloed. Nadeel: het risico van politieke verlamming. Een gekozen minister-president of de burgemeester kan van een andere partij zijn dan de meerderheid van het parlement of de gemeenteraad. Dat is lastig: als de regering iets wil doorzetten kan het parlement dat tegenhouden, en andersom. 16

17 C. Directe democratie Mensen die voor directe democratie zijn, vinden dat een land pas een echte democratie heeft als burgers over alles mee kunnen beslissen. Ze willen dat niet overlaten aan het parlement. Nederland heeft geen directe, maar een representatieve democratie: het volk wordt gerepresenteerd (= vertegenwoordigd ) door het parlement, de gemeenteraad en Provinciale Staten. 0 punten 5 punten of meer 10 punten of meer Jij vindt de representatieve democratie van Nederland goed genoeg. Je bent niet voor referenda en zelfbestuur van dorpen en wijken. En burgers hoeven van jou niet mee te beslissen bij rechtszaken. Jij bent niet helemaal tevreden met het Nederlandse systeem van rechtspraak. In Engeland en Frankrijk worden burgers meer betrokken bij de rechtspraak dan bij ons. Daar hebben ze bij rechtszaken vaak een jury: een groepje van gewone burgers dat meebeslist met de rechter over de schuld van de verdachte en soms ook over de straf. Jij bent voor meer referenda en directe democratie. Zwitserland is dan een goed land voor jou, of de Amerikaanse staat Californië (Verenigde Staten). Daar worden vaak referenda gehouden en in sommige dorpen komen burgers regelmatig samen om te debatteren en te stemmen over van alles. Bij rechtszaken zijn gewone burgers aanwezig, als jury en ook als lekenrechter. Zij beslissen mee over de uitspraak. Als je voor directe democratie bent, vind je politieke partijen niet zo belangrijk. Je wilt het liefst dat alles zoveel mogelijk door een meerderheid van individuele burgers wordt beslist. In Nederland zijn de meeste politici en politieke partijen niet erg voor referenda. Ze zijn bang dat burgers vaak niet genoeg weten om een goede beslissing te nemen, en dat ze makkelijk te beïnvloeden zijn door reclamefilmpjes etc. Ook zijn ze bang dat ze zelf minder invloed krijgen op de regering. In Nederlandse gemeenten worden wel soms referenda gehouden. 17

18 D. Politieke stijl Politieke stijl gaat over de manier waarop de politiek in een land gevoerd wordt: voorzichtig en met veel overleg, of juist brutaal en duidelijk. Wat heb jij liever? 0 punten 5 punten of meer Jij zit hier goed in Nederland, waar in de politiek veel wordt overlegd en waar met iedereen rekening wordt gehouden. In de meeste Noordwest-Europese landen (Scandinavië, Duitsland) is er een evenredige volksvertegenwoordiging, met meerdere partijen en coalitieregeringen. In veel van die landen (Nederland, Duitsland, Oostenrijk, België) overlegt de regering voortdurend met maatschappelijke en economische belangenorganisaties. In deze landen gaat alles om overeenstemming en overleg. Voordeel: veel mensen zijn het eens met de besluiten. Nadeel: de politiek is vaak niet zo duidelijk. Jij voelt je in de Nederlandse politieke cultuur niet zo thuis. Jij bent voor heldere verhoudingen en sterk politiek leiderschap! Dat er dan ook veel mensen zijn die niet tevreden zijn, is voor jou geen probleem, dat hoort erbij. Je kunt maar beter emigreren naar Engeland, Frankrijk of de Verenigde Staten. Zwitserland zou ook kunnen. In landen met maar twee of drie politieke partijen gaan die partijen zich sterk tegen elkaar afzetten. Ook in landen waar ze vaak referenda houden, worden tegenstellingen duidelijk: een meerderheid van burgers staat tegenover een minderheid. 18

19 Totaalscore Op welk land kom jij het vaakst uit in de test? Het democratische systeem van dat land is voor jou dan het beste! Je kunt ook de scores van de vier onderdelen bij elkaar optellen. Hoe hoger de totaalscore, hoe ongelukkiger je bent met het Nederlandse politieke stelsel (representatieve democratie). Als troost kunnen we je vertellen dat ze in Californië (directe democratie met gekozen bestuurders: veel referenda en sterke politieke tegenstellingen ) Engeland (districtenstelsel: duidelijke politieke tegenstellingen en bijna altijd een éénpartijregering) Zwitserland (directe democratie: veel referenda en volksvergaderingen) Duitsland (gemengd systeem) net zo ontevreden zijn (of nog meer) over de politiek en de politici als Nederlandse burgers. 19