Docentenhandleiding Explore-it Energie- en milieuquiz (zowel vmbo als havo/vwo)
|
|
- Alfons van de Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Docentenhandleiding Explore-it Energie- en milieuquiz (zowel vmbo als havo/vwo) Benodigde voorkennis Inhoudelijk sluit deze Explore-it goed aan bij: Explora Module Energie en Milieu Explora Module Duurzame omgeving Explora Radar techniek Hoofdstuk 11 Techniek en samenleving Explora Pulsar nask Hoofdstuk 2 Warmte en/of Hoofdstuk 3 Water Explora Nectar biologie Hoofdstuk 6 Je groene omgeving; 13 Duurzaamheid Explora nask-techniek Hoofdstuk 11 Water en milieu Explora biologie-nask Hoofdstuk 12 Oplossingen voor de toekomst Explora biologie-verzorging Hoofdstuk 12 Zorg voor je omgeving U kunt er zelf voor kiezen om deze Explore-it vóór, tijdens of na het betreffende hoofdstuk in te zetten. Afhankelijk van deze keuze kunt u de Explore-it dan respectievelijk als inleiding, verbreding of verdieping inzetten. Uiteraard kunt u de Explore-it Energie- en milieuquiz ook op een geheel ander tijdstip inzetten, onafhankelijk van de leerstof uit de boeken. Hoe later u deze Explore-it inzet, des te meer u een beroep kunt doen op de vaardigheden die de leerlingen tijdens de uitvoering van Do-it s en practica al verworven hebben. U kunt dan zelf accenten leggen op reeds behandelde stof, of juist vooruitlopen op onderwerpen die nog aan bod gaan komen. In ieder geval is het aan te raden om voordat u aan deze Explore-it Energie- en milieuquiz begint hoofdstuk 1 van één van de Explora-combidelen van Wolters Noordhoff reeds behandeld te hebben (of hoofdstuk 1 van Pulsar 2 e editie, Nectar 3 e editie of Radar). Kiest u toch voor een uitvoering aan het begin van het schooljaar, dan zult u rekening moeten houden met mogelijk extra toelichting en de daarbij benodigde extra voorbereiding als docent, of de (naslag)vaardigheden van leerlingen. De benodigde bronnen daarvoor zijn ruimschoots aanwezig in de hierboven genoemde uitgaven van Wolters-Noordhoff. Uiteraard kunt u de Explore-it Energie- en milieuquiz, evenals de overige Explore-it s, ook inzetten naast een andere methode, of onafhankelijk van enige methode. Maar ook dan zal een extra voorbereiding of intensievere begeleiding van de docent bij sommige onderdelen nodig zijn. Onderdelen van deze docentenhandleiding 1) Suggesties om deze Explore-it te starten 2) Tips en aanwijzingen per Do-it 3) Suggesties om deze Explore-it te verdiepen of aan te passen aan het niveau 4) Suggesties voor de afsluiting van het project 5) Aanvullend materiaal (zoals knipbladen) Wolters-Noordhoff bv 1
2 1) Suggesties om de Explore-it Energie- en milieuquiz te starten Neem uitgebreid de tijd om de beginpagina Project en planning met uw leerlingen door te nemen. Daarbij is het nuttig om samen met uw leerlingen de afzonderlijke do-it s en de eindopdracht door te lezen. Zo kunt u gedurende de gehele tijd dat de klas aan het project werkt, doelgericht naar een concrete afronding toewerken. De meeste do-it s zijn geschreven voor een groepje van vier leerlingen, maar uiteraard kunt u dat aantal zelf aanpassen. U kunt kiezen tussen de volgende varianten: 1) Alle groepjes doen alle do-it s gelijktijdig. 2) Alle groepjes doen alle do-it s in caroussel-vorm (roulerend). 3) Ieder groepje doet 2 of 3 do-it s naar keuze, en de groepjes presenteren de resultaten aan elkaar. Bij deze Explore-it, Energie- en milieuquiz, hoeft u voor de presentaties geen afzonderlijke lestijden te plannen. De presentaties kunnen namelijk uitstekend plaatsvinden tijdens de eindopdracht: de quiz. Wel is het handig af en toe met de leerlingen te overleggen hoe ze hun onderdeel zullen presenteren. Indien ieder groepje slechts een klein aantal do-it s doet, kan per do-it ook meer dan één lesblok worden uitgetrokken. Voor het groepswerk kunt u, indien u dat zo gewend bent, uitstekend gebruik maken van een taakverdeling binnen een groep. Tip, speciaal bij deze Explore-it: Als aanvulling op de planmatige aspecten van de Explore-it Energie- en milieuquiz, kunt u als startactiviteit denken aan: Klassikaal do-it 1 uitvoeren. Dit is een quiz, waar de leerlingen actief aan deelnemen, hetzij als (team)speler, hetzij als hulp bij de presentatie of als jurylid. Zie voor verdere aanwijzingen de opmerkingen bij do-it. Op de docentensite is een kant en klare quiz aanwezig, zowel in een worddocument, als in een powerpointpresentatie. Uiteraard kunt u de vragen zelf aanpassen, of vragen verwijderen of toevoegen. Ter inspriatie kunt u daarvoor op internet zoeken met de zoekwoorden nationale wetenschapsquiz junior, of u kunt de volgende adressen bezoeken: Daar vindt u een keur aan vragen, proefjes op video, en de mogelijkheid om online quizzen te spelen. Voorafgaand aan de quiz, of in geval van tijdnood, kunt u ook een aflevering van een Nationale wetenschapsquiz, Hoe? Zo! of soortgelijke tv-quiz laten zien. Het is dan wel aardig om de leerlingen dan ook actief mee te laten spelen en denken. Ook het online laten spelen van quizzen, zie bovenstaande links, is een alternatief indien u over een computerlokaal beschikt. U kunt voorafgaand aan deze Explore-it ook een excursie plannen naar bijvoorbeeld een vuilverbranding, waterzuiveringsinstallatie, elektriciteitscentrale, windmolenpark, o.i.d.... Stimuleer leerlingen dan om foto s te maken die zij later bij hun opdrachten kunnen gebruiken. Wolters-Noordhoff bv 2
3 2) Tips en aanwijzingen per Do-it DO-IT 1 Wie wint de quiz? Een inleidende quiz, waar leerlingen kennis maken met enkele aspecten van energie en milieu. Op de site staat een set vragen in word en in een powerpointpresentatie. Uiteraard kunt u de vragen veranderen, de vragenlijst inkorten of uitbreiden aangepast aan het niveau en de voorkennis van uw klas. Het is handig om de leerlingen alvast vooruit te laten blikken naar de eindopdracht van deze Explore-it. Dan moeten ze namelijk zelf soortgelijke vragen maken. Voorafgaand aan het omhoog houden van bordjes met A, B, C, en (D) per team, kunt u de leerlingen eerst individueel de antwoorden laten opschrijven (eventueel via de scoreformulieren op deze site). Later mogen ze dan overleggen welk antwoord ze als team dmv een bordje inbrengen. Het voordeel van deze variant is, dat het wat meer rust creëert in het begin. Bovendien vinden leerlingen het meestal leuk om hun eigen score bij te houden, en daar een positieve beloning voor te krijgen. DO-IT 2 Hoe groen is groene stroom? Als opstap voor de eindproducten, een button over groene stroom en een folder (havovwo) moeten de leerlingen natuurlijk eerst informatie zoeken over groene stroom. Afhankelijk van het niveau van de groep, en de voorkennis (het hoofdstuk of de hoofdstukken over elektriciteit uit Pulsar bijvoorbeeld) kunt u dit zoekproces wat sturen, begeleiden, of ondersteunen. Bijvoorbeeld door: de opdracht vooraf te laten gaan door een behandeling van een paragraaf over elektriciteitscentrales, of dit materiaal als informatiebron ter beschikking te stellen, een dvd te vertonen over elektriciteitscentrales, leerlingen niet zelf laten zoeken met zoekwoorden, maar de informatievoorziening beperken tot bijvoorbeeld de informatie op wikipedia, de site van VROM, etc. Meer passend bij het open en uitdagende karakter van de Explore-its, is de volgende optie: Laat de leerlingen eerst een blokuur open zoeken naar informatie over groene stroom, teneinde hun button of folder te maken. De les daarna, kunt u enkele leerlingen hun producten laten presenteren of tentoonstellen. Aan de hand van de denkbeelden van leerlingen kunt u dan ingaan op wat algemene theorie over elektriciteit opwekken, het verschil tussen groene stroom en gewone stroom, kosten van elektriciteit,... DO-IT 3 Hoeveel energie geeft een lucifer? Een eenvoudige variant op de klassieke biologieproef: Hoeveel energie zit in een pinda?. Meestal wordt bij deze proef een hoeveelheid water van 10 ml genomen. In dit voorschrift is gekozen voor een hoeveelheid van 1 ml, omdat het temperatuurverschil veel hoger is (ongeveer 70 graden stijging bij een lucifer, en bij sommige pinda s gaat het water zelfs koken!) Bij het vmbo kan deze waarneming voldoende zijn om het verschil te laten zien - puur kwalitatief - tussen de energie-inhoud van een pinda en die van een lucifer: met een pinda kun je water al aan de kook brengen, met één lucifer niet; dus zit in een pinda meer energie. Bij havo/vwo is een eenvoudige rekenopdracht bijgevoegd, die u als opstapje kunt gebruiken voor onder andere het begrip soortelijke warmte, en voor wat meer rekenopgaven. Wolters-Noordhoff bv 3
4 Voor beide niveaus is de opdracht geschikt om algemene onderzoeksvaardigheden te trainen: nauwkeurig en veilig werken, eerlijk vergelijken, en het schrijven van een onderzoeksverslag. Nog enkele aanvullende praktische tips: u kunt uw leerlingen nogmaals wijzen op de algemene (brand)veiligheidsregels in een practicumlokaal. doe de thermometer pas weer in de reageerbuis na het verwarmen met lucifer of pinda. Anders meet je, door straling van de vlam, namelijk niet de temperatuur van het water, maar die van de door straling opgewarmde thermometer... indien het water door de verbranding van de pinda gaat koken, neem dan een grotere hoeveelheid water, bijvoorbeeld de klassieke 10 ml. Wijs de leerlingen dan wel op het nut van eerlijk vergelijken: dus bij de lucifer dan ook 10 ml water nemen. Tips voor verdieping van deze proef (met name voor havo-vwo) leerlingen berekeningen laten uitvoeren, liefst inzichtelijk verhoudingsrekenen' (eventueel, als u al formules behandelt in het betreffende leerjaar, met de formule Q= m.c. T). Bijvoorbeeld met de resultaten van de proef laten berekenen hoeveel hout je nodig hebt om een grote ketel water aan de kook te brengen, hoeveel (pinda)olie nodig is om een auto zoveel kilometer te laten rijden, hoeveel traptreden een leerling kan lopen op de energie van één pinda, etc... leerlingen laten nadenken waarom de temperatuur niet verder stijgt als het water kookt, (een uitdagende insteek hiervoor is om leerlingen te laten proberen om de temperatuur van het water zo hoog mogelijk te krijgen, dus boven de 100 C!), ingaan op het verschil tussen warmte en temperatuur, eenheden van energie en temperatuur, alvast ingaan op de energie-inhoud van bepaalde voedingsstoffen. Uw keuze in deze kunt u afstemmen op de onderwerpen waar de leerlingen op dat moment mee bezig zijn met bijvoorbeeld biologie, nask,... DO-IT 4 Waarom hebben windmolens een bepaalde vorm? Een opdracht waarbij u uitstekend algemene onderzoeksvaardigheden kunt trainen: het variëren van één variabele waarbij de overige omstandigheden gelijk blijven, nauwkeurig meten, weergeven van de meetresultaten in tabellen en grafieken, het schrijven van een onderzoeksverslag. Afhankelijk van het niveau van de klas en uw eigen doelstellingen kunt u de keuze maken het accent te leggen op één of meer aspecten van de onderzoeksvaardigheden. Tips voor verdieping van deze proef (met name voor havo-vwo) Wijs de leerlingen niet alleen op de vorm van de wieken van de windmolen, maar ook op de stand ten opzichte van de draaias. Laat ze het verschil ontdekken tussen de stand van de wieken aan de aanzet bij de rotor, en aan de toppen, en daag de leerlingen (en uzelf!) uit om te bedenken en te onderzoeken wat voor invloed de standen hebben. Bedenk samen met uw leerlingen methoden om de draaisnelheid van de wieken te meten, bijvoorbeeld met een stroboscoop, video-opnamen, en voer dat dan ook uit in een vervolgonderzoekje. Laat de leerlingen nadenken over het probleem: waarom zijn windmolens niet heel klein, maar ook niet heel groot? Ter ondersteuning van dit nadenken kunt u de leerlingen berekeningen laten maken over snelheden aan de top van een wiek, en vlak bij de aanzet. Behandel begrippen als luchtweerstand en rendement. DO-IT 5 Zit er genoeg energie in je voedsel? Wolters-Noordhoff bv 4
5 Een internetopdracht via de officiële site Deze site bevat naast educatieve doeopdrachten ook veel informatie. Tips voor verdieping van deze proef (met name voor havo-vwo) Overeenkomsten en verschillen tussen verbranding in je lichaam en verbranden van brandstoffen. Verschil in voedingswaarde tussen verschillende voedingsstoffen. DO-IT 6 Hoe vang je blikken? Een inhoudelijk eenvoudige ontwerpopdracht, waarbij u bijvoorbeeld aan kunt sluiten op de stappen van het ontwerpproces die de leerlingen bij techniek geleerd hebben. U kunt (voor sommige leerlingen) als alternatief voor of als aanvulling op deze ontwerpopdracht, de leerlingen nog informatie laten zoeken over blikrecycling. Wolters-Noordhoff bv 5
6 3) Suggesties om deze Explore-it te verdiepen of aan te passen aan het niveau Zie ook de opmerkingen bij de afzonderlijke do-it s. Een belangrijk aandachtspunt voor de havo/vwo-leerlingen is, om leerlingen vooral te verwonderen, en daardoor uit te dagen tot het nadenken en willen begrijpen hoe en waarom dingen zo zijn. Bij het presenteren van de eindquiz kunt u dit stimuleren door eisen te stellen aan de vragen die de leerlingen zelf maken, en de uitleg die ze geven om het goede antwoord aannemelijk te maken. 4) Suggesties voor de afsluiting van het project Als afsluiting van het project kunt u als alternatief voor dan wel als aanvulling op de voorgestelde afsluiting denken aan: een bezoek aan een wetenschapsmuseum, windmolenpark, vuilverbrandingsinstallatie, elektriciteitscentrale,..., het vertonen van filmopnames die gemaakt zijn van een quiz van een andere klas. 5) Aanvullend materiaal een worddocument met quizvragen met als onderwerp Energie en milieu, antwoorden op de vragen, een scoreformulier voor de antwoorden. De bestanden van dit aanvullend materiaal vindt u ook op deze site. Wolters-Noordhoff bv 6
Explora. Docentenhandleiding Explore-it Science & Zoo (zowel vmbo als havo/vwo) Wolters-Noordhoff bv 1. Benodigde voorkennis:
Docentenhandleiding Explore-it Science & Zoo (zowel vmbo als havo/vwo) Benodigde voorkennis: Inhoudelijk sluit deze Explore-it goed aan bij: Explora Nectar biologie Hoofdstuk 4 Gedrag; 10 Dieren en planten
Nadere informatieExplora. Docentenhandleiding Explore-it 1 De Traumaheli (zowel vmbo als havo/vwo) Wolters-Noordhoff bv 1
Docentenhandleiding Explore-it 1 De Traumaheli (zowel vmbo als havo/vwo) Benodigde voorkennis: De nummering 1 van deze Explore-it slaat, evenmin als de andere nummeringen van de Explore-its, op de volgorde
Nadere informatieDocentenhandleiding Explore-it Lifestyle magazine (zowel vmbo als havo/vwo)
Docentenhandleiding Explore-it Lifestyle magazine (zowel vmbo als havo/vwo) Benodigde voorkennis: Bij deze Explore-it ligt het accent voornamelijk op onderwerpen uit de biologie/ verzorgingshoek, en dan
Nadere informatieExplora. Docentenhandleiding Explore-it Magie en illusie (zowel vmbo als havo/vwo) Wolters-Noordhoff bv 1. Benodigde voorkennis:
Docentenhandleiding Explore-it Magie en illusie (zowel vmbo als havo/vwo) Benodigde voorkennis: Inhoudelijk sluit deze Explore-it goed aan bij: Explora module Waarnemen Explora Nectar biologie Hoofdstuk
Nadere informatieExplora. Docentenhandleiding Explore-it Het Forensisch lab (zowel vmbo als havo/vwo) Wolters-Noordhoff bv 1
Docentenhandleiding Explore-it Het Forensisch lab (zowel vmbo als havo/vwo) Hoewel ook deze Explore-it onafhankelijk van een methode of hoofdstuk ingezet kan worden, is het handig om bij deze Explore-it
Nadere informatieTabletlicentie - Exact
Tabletlicentie - Exact ISBN Tabletlicentie prijs 2013 incl 25% korting* Getal & Ruimte 10e editie Leerjaar 1 8717927058886 Getal & Ruimte 10e editie leerjaar 1 tabletlicentie 33,70 8717927058893 Getal
Nadere informatieChina Pagina 1. - Wie nodig jij uit voor een Chinese maaltijd? -
China Pagina 1 Colofon Uitnodiging voor maaltijd in Chinees Les voor groep 6-8 150-180 minuten Handvaardigheid Let op! In deze les opzet werken leerlingen in tweetallen, en maken samen 1 werkstuk, maar
Nadere informatieDocentenhandleiding PO Schoolkamp
Docentenhandleiding PO Schoolkamp Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat maakt deze opdracht 21 e eeuws?... 1 2.1 Lesdoelstellingen... 2 2.2 Leerdoelen... 2 3 Opzet van de opdracht... 2 3.1 Indeling van
Nadere informatieOriëntatie: Samen Scholen Beeldende Kunsteducatie. Helma Molenaars en Grada Buren.
Oriëntatie: Het doel van deze lessenserie is: bestaande foto s zoeken met een eigen verhaal erbij. Dan gaan jullie mensen deze fotoserie voorleggen en vragen welk verhaal zij erin zien. Tot slot gaan jullie
Nadere informatieVoor het beoordelen en het becijferen van de modules en projecten wordt door de docenten een scoringsformulier van competenties ingevuld.
PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING Vak: Innovatieve Techniek Inleiding Innovatieve Techniek is een vak waarbij je een brede oriëntatie op techniek krijgen. Je werkt in de vorm van modules en projecten,
Nadere informatie[Samenvatting Energie]
[2014] [Samenvatting Energie] [NATUURKUNDE 3 VWO HOOFDSTUK 4 WESLEY VOS 0 Paragraaf 1 Energie omzetten Energiesoorten Elektrisch energie --> stroom Warmte --> vb. de centrale verwarming Bewegingsenergie
Nadere informatiePRIJSLIJST METHODELICENTIE EXACT 2014 versie 10 Methode Omschrijving prijs
PRIJSLIJST METHODELICENTIE EXACT 2014 versie 10 Methode Omschrijving prijs Getal & Ruimte Rekenen Leerjaar 1 8717927061244 Getal & Ruimte Rekenen vmbo-bk 1 methodelicentie 17,35 8717927061251 Getal & Ruimte
Nadere informatieEen goede vangst! Een goede vangst 2014 - http://omwb.braintrigger.nl
Een goede vangst! Om fijn te leven maak je veel gebruik van energie. Bijvoorbeeld om eten te koken, of om te spelen met een spelcomputer. Maar ook om het huis te verwarmen of jezelf te vervoeren. Voor
Nadere informatieNederlands in Uitvoering
Leerjaar 2 Uitvinders Een informatieve tekst lezen Algemene modulegegevens Leerjaar: 2 Taaltaak: Een informatieve tekst lezen Thema: Uitvinders (sector Techniek) Leerstijlvariant: ERVAAR BEKIJK - DENK
Nadere informatieWHITEPAPER Nectar 5 e editie onderbouw
WHITEPAPER Nectar 5 e editie onderbouw WHITEPAPER Nectar 5 e editie onderbouw Nectar 5e editie onderbouw is een heldere, motiverende methode biologie die opvalt door de gestructureerde behandeling van
Nadere informatieTijdens dit blok richten wij ons op een van de volgende ontwerpdisciplines: Grafisch Ontwerp Product Ontwerp (ook wel Industrieel Ontwerp)
Inleiding Ontwerpen komt in veel verschillende disciplines terug; bijvoorbeeld in mode, grafisch, product en meubel. Wat ontwerpers in elk vakgebied gemeen hebben is dat zij allemaal een kritische blik
Nadere informatieHOERA, een meisje Ondertitel: Analyseren
HOERA, een meisje Ondertitel: Analyseren 1. Inleiding Aan de hand van een concept cartoon verdiepen leerlingen zich in de vraag hoe het komt dat een meisje een meisje is. Een concept cartoon is een visuele
Nadere informatieEvalueren van attitudes, vaardigheden en kennis in Veilig de wereld rond
van attitudes, vaardigheden en kennis in eilig de van een groeiproces van wereldoriëntatie is meer dan alleen maar het toetsen van kennis. Behalve kennis zijn ook vaardigheden en attitudes heel belangrijk,
Nadere informatiePracticum Joule meter Afsluitend practicum elektra voor mavo 3
Proefbeschrijving van het practicum Practicum Joule meter Afsluitend practicum elektra voor mavo 3 Remco de Jong Inhoud Practicum Elektra. Het rendement van een Joule-meter.... 2 Doel van de proef:...
Nadere informatieFactsheets Exact - schooljaar 2016/2017 - versie 1.0 - pagina 1/5
Getal & Ruimte 11e ed. Tweede Fase Getal & Ruimte 10e ed. Onderbouw Getal & Ruimte 10e ed. Tweede Fase Leerjaar 4 + De delen van leerjaar 4 (delen 1,2,3) zijn niet te Leerjaar 5 + De delen van leerjaar
Nadere informatieBusiness Ondernemingsplan opstellen en uitvoeren. Inleiding
Inleiding Nederland heeft meer ondernemers nodig, zeker nu met de economische crises. Jongeren worden in Nederland vooral opgeleid om te werken voor een baas, maar in werkelijkheid wordt 1 op de 8 jongeren
Nadere informatieInhoudsopgave. paginanummer
Programma van Toetsing en Afsluiting Leerjaar: vmbo-tl Schooljaar: 06-07 Inhoudsopgave Vak paginanummer Aardrijkskunde Art & Design 4 Biologie 5 Duits 6 Economie 7 Engels 8 Frans 9 Geschiedenis 0 Godsdienst
Nadere informatieActief en zelfstandig leren en werken met Nu voor straks en Techniek om je heen
Actief en zelfstandig leren en werken met Nu voor straks en Techniek om je heen Door Hans Betlem, auteur Nu voor straks Inleiding Steeds meer scholen gaan over tot samenvoeging van de vakken natuur- en
Nadere informatieHOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES?
OPDRACHT HOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES? In deze opdracht doorloop je in vogelvlucht alle stappen die je kunt zetten om van leerdoelen te komen tot een goede les voor de leerlingen. Het betreft
Nadere informatieDocentenhandleiding. Project Storesafari
Docentenhandleiding Project Storesafari Docentenhandleiding project Storesafari Inhoud opdracht Storesafari De opdracht bestaat uit: 1 Links naar project Storesafari en retailquiz. 2 Docentenhandleiding
Nadere informatieWikiKids Atlas. Lerarenhandleiding Project WikiKids Atlas
WikiKids Atlas Lerarenhandleiding Project WikiKids Atlas 1. Inhoudsopgave. 1. Inhoudsopgave. p. 43 2. Inleiding. p. 44 3. Uitleg en kerndoelen WikiKids Atlas. p. 46 3.1. Inleiding. p. 46 3.2. Uitleg WikiKids.
Nadere informatieSectorwerkstuk 2012-2013
Sectorwerkstuk 2012-2013 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------
Nadere informatiePulsar Natuurkunde 3e editie voor leerjaar 3 havo en vwo
Pulsar Natuurkunde 3e editie voor leerjaar 3 havo en vwo Pulsar is in 2013 niet alleen met een compleet nieuwe Tweede Fase editie verschenen maar ook de delen voor leerjaar 3 zijn volledig herzien. Deze
Nadere informatieH1 Vier rijken vergelijken
H1 Vier rijken vergelijken Toelichting Do-it H1 Wat is het verschil tussen een paardenbloem en een olifant? Tijdens deze groepsopdracht maken de leerlingen een grote poster (4x A3). Het gaat erom dat de
Nadere informatieOm een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.
Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak natuurkunde havo, eerste tijdvak (2019). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende
Nadere informatieLees ook de SH&M Excursiewijzer uit de Ontdek Hout-serie. Hierin staan veel handige tips!
Uitleg voor de rondleider Binnenkort komen enkele leerlingen van het vmbo op excursie naar de timmerfabriek. Voor hen is dit een stap in een onbekende wereld met heel veel nieuwe indrukken. U kunt hen
Nadere informatieLeerjaar 3: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Thema 1: Communiceren en sociaal contact onderhouden
Leerjaar 3: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Thema 1: : Thema 1 1. Introductieles De leerling vertelt waarom het belangrijk is om goed te presenteren. Arbeidsvoorbereidend
Nadere informatie[STUDIEHANDLEIDING PROJECTMANAGEMENT]
2014/2015 ROC van Amsterdam Projectmanagement Schooljaar 2014/2015; Joerie Smit [STUDIEHANDLEIDING PROJECTMANAGEMENT] Een project draaien kunnen velen. Er één managen is een kunst Inleiding Een project
Nadere informatieBorrelhapjes met energie
Borrelhapjes met energie Keuzeopdracht voor biologie bovenbouw vwo Een practicum over voedingstoffen, voedingsmiddelen en energie Voorkennis: kennis over voeding uit de onderbouw biologie/verzorging. Termen
Nadere informatieSectorwerkstuk 2010-2011
Sectorwerkstuk 2010-2011 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------
Nadere informatieRekenen bij Moderne Wiskunde
Moderne Wiskunde Rekenen: een volledig doorlopende leerlijn rekenen voor alle leerjaren en alle niveaus! Rekenen bij Moderne Wiskunde 1 Verplichte rekentoets Vanaf schooljaar 2013/2014 Voor alle leerlingen
Nadere informatieenergie Natuur & Techniek Bespreek met de kinderen waar in huis allemaal energie voor alleen nadenken over de verschillende soorten energie, maar
Natuur & Techniek energie Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Energie In dit thema staat de volgende hogere orde denkvraag centraal: Hoeveel bespaar je met een energiezuinig huis in vergelijking
Nadere informatieHOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.
HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.
Nadere informatieDaarna wil ik een les gaan geven over het formuleren van vragen, zodat kinderen hier inzicht in krijgen hoe ze dit goed kunnen doen.
Plan van aanpak 1. Welk gebied heb je samen met de kinderen gekozen? De kinderen hebben door middel van stemmen voor het land Italië gekozen. Ik heb daarna enkele kinderen gevraag waarom ze voor dit land
Nadere informatieOnderzoekend leren Een windmolen op school: waar moet hij staan?
Onderzoekend leren Een windmolen op school: waar moet hij staan? Inhoudsopgave Inleiding 3 Context 3 Doelen van de les 3 Overzicht van de les 4 Lesbeschrijving Een windmolen op school 5 Stap 1. Introductie
Nadere informatieInhoudsopgave. paginanummer
Programma van Toetsing en Afsluiting Leerjaar: vmbo-tl 4 Schooljaar: 2016-2017 1 Inhoudsopgave Vak paginanummer Aardrijkskunde 3 Biologie 4 Cambridge Engels 5 Duits 6 Economie 7 Engels 8 Frans 9 Geschiedenis
Nadere informatieContexten in Pulsar: In de introductie als motivatie voor de leerling en het ophalen van voorkennis
Pulsar Natuurkunde 3 e editie havo en vwo Tweede Fase Pulsar: Uitdagend en gestructureerd Keuze SE in het boek Veel aandacht voor conceptueel begrip (Pulsjes) Aansprekende en relevante contexten Stimuleert
Nadere informatieNederlands in Uitvoering
Nederlands in Uitvoering Leerjaar 1 Sport & spel Een mondelinge instructie begrijpen Algemene modulegegevens Leerjaar: 1 Taaltaak: Een mondelinge instructie begrijpen Thema: Sport & spel Leerstijlvariant:
Nadere informatie3 december 2015 Science. Talentstroom voor leerjaar 1,2,3 havo/vwo met de mogelijkheid tot voortzetting in de bovenbouw in het vak NLT.
3 december 2015 Science Talentstroom voor leerjaar 1,2,3 havo/vwo met de mogelijkheid tot voortzetting in de bovenbouw in het vak NLT. Het doel Leerlingen voorbereiden op natuurwetenschappelijk onderzoek
Nadere informatieInhoudsopgave. paginanummer
Programma van Toetsing en Afsluiting Leerjaar: vmbo-tl Schooljaar: 06-07 Inhoudsopgave Vak paginanummer Aardrijkskunde Art & Design 4 Biologie 5 Duits 6 Economie 7 Engels 8 Frans 9 Geschiedenis 0 Godsdienst
Nadere informatieH1 Vier rijken vergelijken
H1 Vier rijken vergelijken Toelichting Do-it H1 Wat is het verschil tussen een paardenbloem en een olifant? Tijdens deze groepsopdracht maken de leerlingen een grote poster (4x A). Het gaat erom dat de
Nadere informatieIk en Geld en 200% Economie
Ik en Geld en 200% Economie Codename Future verbindt het open domein met de methode. Kernpunten: actualisatie, regionalisatie, variatie We vertalen de maatschappelijke boodschap naar het onderwijs. Thema
Nadere informatieWat erin zit, staat erop! Etiketten
Wat erin zit, staat erop! Etiketten Zoek uit welke informatie er zoal op etiketten staat door tien verschillende verpakkingen te bestuderen. Maak een indeling van de categorieën informatie. Probeer er
Nadere informatieBenodigdheden bekerglas, dompelaar (aan te sluiten op lichtnet), thermometer, stopwatch
Naam: Klas: Practicum soortelijke warmte van water Benodigdheden bekerglas, dompelaar (aan te sluiten op lichtnet), thermometer, stopwatch Doel van de proef Het bepalen van de soortelijke warmte van water
Nadere informatieBijeenkomst 1. Opdracht 1 Doel: Aansluiten bij voorkennins en ervaring van studenten.
Bijeenkomst 1 Leerdoelen: Studenten kunnen Uitleggen waarom sommige informayie makkelijk vergeten wordt en welke factoren een rol spelen Expliciteren hoe hij zelf leert Opdracht 1 Doel: Aansluiten bij
Nadere informatieDOCENT HANDLEIDING. Energie uit gft-afval R. HEINEN N.N. VAN HERP A.H. PEUSHER P.J. SMITS ENSCHEDE UNIVERSITEIT TWENTE JUNI 2008.
DOCENT HANDLEIDING WebQuest Energie uit gft-afval R. HEINEN N.N. VAN HERP A.H. PEUSHER P.J. SMITS ENSCHEDE UNIVERSITEIT TWENTE JUNI 2008 Pagina 1 van 5 INHOUD Een WebQuest Doel Doelgroep Voorkennis Organisatie
Nadere informatieLessenserie De hellingbaan
- Bovenbouw - Lessenserie De hellingbaan Een lessenserie over het experimenteren met de hellingbaan en de strategie controleren van variabelen. Met dank aan leerkrachten en leerlingen van basisschool De
Nadere informatieNaam:. Namen groepsleden:... Begeleider:
Naam:. Klas: Namen groepsleden:........ Begeleider: 1 Inleiding In deze projectweek ga je onderzoek doen. Dit onderzoek is ter voorbereiding op het sectorwerkstuk in de vierde klas. Dit boekje is jouw
Nadere informatieGroep 8 - Les 3 Restproducten
Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 3 Restproducten Lesduur: 20 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat restproducten zijn en welke restproducten horen bij verschillende manieren van energie
Nadere informatieMens en Natuur, Natuurkunde. VO onderbouw (havo/vwo) 2-3 lesuren
De sneeuwpop Voor de docent Vak(gebied) Schooltype / afdeling Mens en Natuur, Natuurkunde VO onderbouw (havo/vwo) Leerjaar 1 Tijdsinvestering Vakinhoud 2-3 lesuren Warmtegeleiding en -isolatie in dagelijkse
Nadere informatieDuurzame stroom in het EcoNexis huis
Groepsopdracht 1 Duurzame stroom in het EcoNexis huis Inleiding De wereldbevolking groeit, en de welvaart stijgt ook steeds meer. Daarom neemt de vraag naar energie (elektriciteit, gas, warmte) wereldwijd
Nadere informatieGebruiksvriendelijkheid: Gebruiksaanwijzing:
Gebruiksvriendelijkheid: Elon Education is een tool waarmee online woordjes geleerd kunnen worden voor de vreemde talen. Ook is het mogelijk om met Elon Education de tafels te oefenen, werkwoorden enz.
Nadere informatieWindmolenpark Houten. Project nask & techniek Leerjaar 2 havo/atheneum College de Heemlanden, Houten. Namen: Klas:
Namen: Klas: Windmolenpark Houten Project nask & techniek Leerjaar 2 havo/atheneum College de Heemlanden, Houten Ontwikkeld door: Geert Veenstra Gerard Visker Inhoud Probleem en hoofdopdracht Blz 3 Samenwerking
Nadere informatieDatum: Aantal leerlingen: 14 Tijd: 08:55 09:40 Klas: B1B
Lesvoorbereiding Zakelijke gegevens Naam student: Kyra Stevens Stageschool: Candea College Iselinge klas: VR4A Mentor/mentrix: Peter Heldoorn & Jan Stevens Datum: 28-01-2015 Aantal leerlingen: 14 Tijd:
Nadere informatieElektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit
Energie 5 en 6 2 Elektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit Doelen Begrippen Materialen De leerlingen: begrijpen hoe elektriciteit en stroom ontstaan, als een brandstof wordt
Nadere informatieOmgevingsonderwijs in Ermelo
Omgevingsonderwijs in Ermelo Docentenhandleiding Vakgroep Geschiedenis Juli 2012 Inleiding Voor u ligt een lessenserie en docentenhandleiding die gaan over omgevingsonderwijs in Ermelo. Deze serie is gemaakt
Nadere informatieEen verslag van de slingerproef en de proef over de slingertijd van de eigen benen. Het verslag bevat de volgende onderdelen:
LOPEN ALS EEN MENS KORTE BESCHRIJVING: LOPEN ALS EEN MENS Bedoeld voor VO onderbouw Doelgroep Vmbo TL/Havo/VWO Thema Bionica, robot denise, slingerproef Soort lesmateriaal Practicum Waardering Verdieping
Nadere informatieNederlands in Uitvoering
Nederlands in Uitvoering Leerjaar 1 Toekomst Een interview houden Algemene modulegegevens Leerjaar: 1 Taaltaak: Een interview houden Thema: Toekomst Leerstijlvariant: BEKIJK - DENK - DOE - ERVAAR Beschrijving
Nadere informatieBeroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2015-2016
Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2015-2016 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Opdracht 4 Stappenplan 4 Logboek 8 Overzicht van taken 9 Langetermijnplanning 10 Overzicht informatiebronnen profielkeuze 13 2 INLEIDING
Nadere informatieIntroduceren thema Voeding en Bewegen. Wat doe je als leerkracht? Omschrijving van de opdracht: Thema: Voeding en bewegen
Natuur & Techniek Mijn lijf: Voeding en bewegen Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Voeding en bewegen In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom voeding en bewegen:
Nadere informatie25 november 2015 Pincode vmbo bovenbouw 6 e editie. Ewout Loen & Jochem Valkema
25 november 2015 Pincode vmbo bovenbouw 6 e editie Ewout Loen & Jochem Valkema Inhoud Kenmerken Pincode Verbeteringen 6 e editie Opbouw en structuur o Assortiment o Opbouw leer(werk)boek ICT Kenmerken
Nadere informatie1. Ecologische voetafdruk
2 VW0 THEMA 7 MENS EN MILIEU EXTRA OPDRACHTEN 1. Ecologische voetafdruk In de basisstoffen heb je geleerd dat we voedsel, zuurstof, water, energie en grondstoffen uit ons milieu halen. Ook gebruiken we
Nadere informatieNatraject Toelichting voor de leerkracht Een Talentkrachtige les
Natraject Toelichting voor de leerkracht Ter afsluiting van het bezoek aan de Magneet zijn er twee lessen waaruit gekozen kan worden: Een korte les van 1 uur of een lesmiddag van 2 uur. Een Talentkrachtige
Nadere informatiePROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING 2015-2017. Vak: Natuur- en scheikunde 1 (NASK) Inleiding. Voor het vak Nask1 gebruiken we twee methodes:
PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING 2015-2017 Vak: Natuur- en scheikunde 1 (NASK) Inleiding Voor het vak Nask1 gebruiken we twee methodes: In het derde jaar: Nu voor staks (ThiemeMeulenhoff) In het vierde
Nadere informatieIntroduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal:
Natuur & Techniek het broeikaseffect Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Broeikaseffect In deze les staan de volgende hogere- orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou je het broeikaseffect kunnen
Nadere informatieProduct en prijzen 2014
Product en prijzen 2014 1 Augustus 2014 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Maak kennis met Social Media Rijbewijs... 3 Opbouw en inhoud lessenreeks... 4 Digitale leeromgeving... 5 Docentenomgeving... 6 Prijzen
Nadere informatieWhitepaper Nieuw Nederlands 6 e editie onderbouw
Whitepaper Nieuw Nederlands 6 e editie onderbouw WHITEPAPER NIEUW NEDERLANDS 6 e editie onderbouw Nieuw Nederlands onderbouw 6 e editie staat als vanouds voor hoge kwaliteit en aandacht voor de individuele
Nadere informatieProject Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten
Project Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten Inleiding en werkwijze: De meeste ouderen vinden het leuk om samen met jongeren iets te doen. Op deze manier hebben
Nadere informatieHoe werkt u met Overal NaSk 5e editie onderbouw
Hoe werkt u met Overal NaSk 5e editie onderbouw Inhoud 1 In vogelvlucht p. 2 2 Hoe wilt u werken? p. 3 3 Meer dan in het boek p. 4 4 Leerroutes p. 8 5 Oefentoets met studieadvies op maat p. 9 6 Resultatenpagina's
Nadere informatieDe Islam en de omgeving
De Islam en de omgeving POSE-2 ISLAM HAV0/VWO 4 - CSG CALVIJN GODSDIENST Presenteer een actueel onderwerp aan de klas dat te maken heeft met de islam in de Nederlandse samenleving, en leg vervolgens een
Nadere informatiePlan van aanpak horizon verbreden Zuid-Afrika
Plan van aanpak horizon verbreden Zuid-Afrika Welk gebied heb je gekozen? Het gekozen thema voor horizon verbreden is Zuid-Afrika. Ik ben zelf 4 keer in Zuid-Afrika geweest voor vrijwilligerswerk en ga
Nadere informatie5 Weerstand. 5.1 Introductie
5 Weerstand 5.1 Introductie I n l e i d i n g In deze paragraaf ga je verschillende soorten weerstanden bestuderen waarvan je de weerstandswaarde kunt variëren. De weerstand van een metaaldraad blijkt
Nadere informatiegroep 7 en 8 werkzaamheden in Pretpark Buiteling
groep 7 en 8 werkzaamheden in Pretpark Buiteling groep 7 en 8 overzicht van de activiteiten De Grote Rekendag is voor de leerlingen in groep 7 en 8 een ochtend van onderzoeken en ontdekken. De leerlingen
Nadere informatieAlgemene gegevens. Naam:... Klas:... Sector:... Werkt samen met: Begeleidend docent:
2017/18 1 Algemene gegevens Naam:... Klas:... Sector:... Werkt samen met: Begeleidend docent: 2 Inhoudsopgave 1. Het Sectorwerkstuk... 4 2. Eisen aan het sectorwerkstuk techniek... 4 3. Stappenplan sectorwerkstuk
Nadere informatieEcoVilla. Docentenhandleiding
EcoVilla Docentenhandleiding A LGEMEEN Duurzaamheid staat bij de game EcoVilla centraal. De leerling maakt van een normale woning een zeer energiezuinige woning. Daarbij kom je de meest voorkomende technieken
Nadere informatieInhoud workshop. De scooter van de 21ste. Achtergrond van de module: De opbouw van de module De scooter van de 21ste eeuw
De scooter van de 21ste eeuw Snel, duurzaam en zuinig! Inhoud workshop Achtergrond en globaal overzicht van de module Zelf aan het werk met het genereren van onderzoeksvragen Het ontwerpdeel nader bekijken
Nadere informatieProduct en prijzen schooljaar 2015-2016
Product en prijzen schooljaar 2015-2016 1 * Dit betreft de kosten per leerling. Er worden ook kosten per school en per docent in rekening gebracht. Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 Maak kennis met Social
Nadere informatieMigratie. Ik vertrek - Zij vertrokken 2 HAVO\VWO. docentenhandleiding
Migratie Ik vertrek - Zij vertrokken 2 HAVO\VWO docentenhandleiding Colofon Deze lessen zijn gemaakt in opdracht van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Realisatie: Codename Future: www.codenamefuture.nl
Nadere informatieEvaluatie Waterdag 17 maart 2015
Evaluatie Waterdag 17 maart 2015 Grafieken uitgedrukt in % Wat vond je van deze activiteit? Wat vond je het meest/minst leuke onderdeel van deze dag? Redenen meest/minst leuk: Workshop Meest Minst Super
Nadere informatieIntroduceren thema Áchtbanen. Thema: Achtbanen. centraal: 2. Hoe komt het dat de wagentjes toch op de rails blijven zelfs
Natuur & Techniek Achtbanen Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Achtbanen In deze les staan de volgende hogere orde denkvragen centraal: 1. Ontwerp een wagentje voor je eigen achtbaan. 2.
Nadere informatieIntroduceren thema Natuurgeweld. tsunami s. centraal rondom natuurgeweld: Thema: Natuurgeweld. laten ontstaan?
Aardrijkskunde Natuurgeweld Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Natuurgeweld In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom natuurgeweld: 1. Wat zou er moeten gebeuren
Nadere informatieStuiteren van vallende ballen
Stuiteren van vallende ballen Titel: Vak: Domein: Sector: 3D aspecten: 1. Introductie Stuiteren van vallende ballen Natuurkunde Energie Vmbo vmbo k/g/t Werkwijze: Onderzoeken en redeneren Denkwijzen: Structuur
Nadere informatieVillaElektra. Docentenhandleiding
VillaElektra Docentenhandleiding ALGEMEEN VillaElektra is digitaal lesmateriaal gerelateerd aan het onderwerp elektrotechniek. VillaElektra bestaat uit drie onderdelen: - deel 1 : de meterkast - deel 2:
Nadere informatieLeerlingen verdiepen zich in de standpunten rondom biobrandstof. Iedere klas vertegenwoordigt een groep.
BIOBRANDSTOF DEBAT KORTE BESCHRIJVING:BIOBRANDSTOF DEBAT Bedoeld voor VO onderbouw Doelgroep Vmbo/Havo/VWO Thema Biobrandstof Soort lesmateriaal Debat volgens het lagerhuis model Waardering Verdieping
Nadere informatieSamenvatting NaSk 1 Hoofdstuk 5
Samenvatting NaSk 1 Hoofdstuk 5 Samenvatting door R. 956 woorden 12 oktober 2015 7,4 4 keer beoordeeld Vak NaSk 1 Paragraaf 1 De belangrijkste energiebronnen in huis zijn elektriciteit en aardgas. De meeste
Nadere informatieHoofddoel Bewustwording: Leraren en leerlingen worden zich bewust van het energieverbruik op school.
Startactiviteit groep 1/2 Hoofddoel Bewustwording: Leraren en leerlingen worden zich bewust van het energieverbruik op school. Subdoelen 1. Leerlingen en leraren worden zich bewust van welke apparaten
Nadere informatiePresenteren. Oriëntatie
Oriëntatie Dit ga je doen Je gaat een stand (marktkraam) inrichten om te laten zien wat je gedaan hebt tijdens dit project en wat je eindresultaat is. Je probeert jullie stand zo te maken dat het aantrekkelijk
Nadere informatieGroep 8 Basisles: Elektriciteit opwekken
Leerkrachtinformatie Lesduur: 35 tot 40 minuten Deze basisles kunt u op verschillende manieren organiseren: A. Klassikaal (35 minuten) U verzorgt en begeleidt de les. U gebruikt hierbij deze leerkrachtinformatie
Nadere informatieBenodigdheden: Thuiswerkblad, voor kind en ouder(s) (afhankelijk van niveau meer of minder hulp van ouders hierbij) Kringopstelling
Titel van deze les: De piekerparkeerplaats Uitdaging: Overtuigingen (attributiestijlen) Denkwolk onderwerp: Piekeren (blz. 21) Vakgebied(en): Psycho-educatie, sociaal emotionele ontwikkeling Doelgroep
Nadere informatieDocentenhandleiding Buitenspel
Docentenhandleiding Buitenspel Museumles bij de tentoonstelling De heksen van Bruegel (19 september 2015 t/m 31 januari 2016) Museum Catharijneconvent Utrecht Museum Catharijneconvent, 2015 Inleiding U
Nadere informatieWhat s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht
What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis praktische opdracht, 4hv Naam: Klas: Geschiedenis Chronologie In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat de geschiedenis
Nadere informatieStoeien met Statistiek
Stoeien met Statistiek Havo 4: Statistiek op grote datasets 2 Inhoudsopgave Achtergrondinformatie... 4 Docentenhandleiding... 5 Inleiding voor leerlingen... 6 Opdracht 1... 7 Opdracht 2... 8 Opdracht 3...
Nadere informatieDE INFOBEURS. School, regels, wonen, drugs, Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS 1
DE INFOBEURS Jongeren die nieuw aankomen op de school hebben wellicht veel vragen over hoe het eraan toegaat op de school, of ze kunnen gaan werken, welke stageplekken tof zijn, Daarnaast zijn jongeren
Nadere informatieDocentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8
Docentenhandleiding Rijksmuseum Groep 7-8 1 Inhoud Voorbereidende les Afsluitende les Aanvullend materiaal bij deze lessen staat op de website: Introductiefilmpje PowerPoint presentatie Werkbladen 2 Voorbereidende
Nadere informatie