Explora. Docentenhandleiding Explore-it Science & Zoo (zowel vmbo als havo/vwo) Wolters-Noordhoff bv 1. Benodigde voorkennis:
|
|
- Gijs van Loon
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Docentenhandleiding Explore-it Science & Zoo (zowel vmbo als havo/vwo) Benodigde voorkennis: Inhoudelijk sluit deze Explore-it goed aan bij: Explora Nectar biologie Hoofdstuk 4 Gedrag; 10 Dieren en planten Explora biologie-nask Hoofdstuk 6 Dierentuinen Explora biologie-verzorging Hoofdstuk 4 Dieren verzorgen; 9 Dieren en planten Explora Pulsar nask Hoofdstuk 3 Water Explora nask-techniek Hoofdstuk 11 Water en milieu U kunt er voor kiezen om deze Explore-it vóór, tijdens of na het betreffende hoofdstuk in te zetten. Afhankelijk van deze keuze kunt u de Explore-it Science & Zoo dan respectievelijk als inleiding, verbreding of verdieping inzetten. De Explore-it Science & Zoo is met name geschikt om aan het einde van een schooljaar in te zetten. Ten eerste omdat er veel aspecten van allerlei Mens- en natuurvakken aan de orde komen, ten tweede door de voor de hand liggende excursie naar een dierentuin. Uiteraard kunt u deze Explore-it ook op een geheel ander tijdstip inzetten, onafhankelijk van andere leerstof. Hoe later u de Explore-it inzet, des te meer u een beroep kunt doen op vaardigheden die de leerlingen tijdens de uitvoering van Do-it s en practica reeds verworven hebben. U kunt dan zelf accenten leggen op reeds behandelde leerstof, of juist vooruitlopen op onderwerpen die nog aan bod gaan komen. In ieder geval is het aan te raden om, voordat u aan Science & Zoo begint, hoofdstuk 1 van één van de Explora-combidelen van Wolters Noordhoff reeds behandeld te hebben (of hoofdstuk 1 van Pulsar 2 e editie, Nectar 3 e editie of Radar). Kiest u voor een uitvoering aan het begin van het eerste leerjaar, dan zult u rekening moeten houden met mogelijk extra toelichting en de daarbij benodigde extra voorbereiding als docent, of de (naslag)vaardigheden van leerlingen. De benodigde bronnen daarvoor zijn ruimschoots aanwezig in de hierboven genoemde uitgaven van Wolters-Noordhoff. Uiteraard kunt u de Explore-it Science & Zoo, evenals de overige Explore-it s, ook inzetten naast een andere methode, of onafhankelijk van enige methode. Maar ook dan zal een extra voorbereiding of intensievere begeleiding van de docent bij sommige onderdelen nodig zijn. Onderdelen van deze docentenhandleiding 1) Suggesties om deze Explore-it te starten 2) Tips en aanwijzingen per Do-it 3) Suggesties om deze Explore-it te verdiepen of aan te passen aan het niveau 4) Suggesties voor de afsluiting van het project 5) Aanvullend materiaal (zoals knipbladen) Wolters-Noordhoff bv 1
2 1) Suggesties om de Explore-it Science & Zoo te starten Neem uitgebreid de tijd om de beginpagina Project en planning met uw leerlingen door te nemen. Daarbij is het nuttig om samen met uw leerlingen de afzonderlijke Do-it s en de eindopdracht door te lezen. Zo kunt u gedurende de gehele tijd dat de klas aan het project werkt, doelgericht naar een concrete afronding toewerken. De meeste Do-it s zijn geschreven voor een groepje van vier leerlingen, maar uiteraard kunt u dat aantal zelf aanpassen. U kunt kiezen tussen de volgende varianten: 1) Alle groepjes doen alle Do-it s gelijktijdig. 2) Alle groepjes doen alle Do-it s in caroussel-vorm (roulerend). 3) Ieder groepje doet 2 of 3 Do-it s naar keuze, en presenteren de resultaten aan elkaar. Bij deze Explore-it, Science & Zoo, is het, in geval u voor optie 3) kiest, aan te raden om voor de eindopdracht de groepen opnieuw in te delen, op zo n manier dat in iedere groep alle Do-it s door alle groepsleden gedekt worden. Voor het groepswerk kunt u, indien u dat zo gewend bent, uitstekend gebruik maken van een taakverdeling binnen een groep. Tip, speciaal bij deze Explore-it: Als aanvulling op de planmatige aspecten van de Explore-it Science & Zoo, kunt u als startactiviteit denken aan: Een bezoek aan een dierentuin. Om deze activiteit optimaal te benutten in combinatie met deze Explore-it, is het dan aan te raden om de diverse onderdelen van het project eerst met de leerlingen door te nemen, en ze te stimuleren om gericht foto s van deze excursie te maken. Een klassengesprek over dierentuinbezoek. Tijdens dit klassengesprek kunt u bijvoorbeeld: - inventariseren welke dierentuinen bekend zijn bij leerlingen, - wat hun favoriete dierentuin is, en waarom, - leerlingen laten bedenken welke kennis van nask, biologie, verzorging en techniek komen kijken bij het inrichten en in stand houden van een dierentuin. Wolters-Noordhoff bv 2
3 2) Tips en aanwijzingen per Do-it DO-IT 1 Hoe maak je water van nijlpaarden schoon? Een praktische opdracht, waar verschillende scheidingsmethoden aan de orde komen. De opdracht is op ieder niveau en op ieder moment uit te voeren. U kunt, afhankelijk van het niveau van de leerlingen en hun voorkennis, zelf bepalen hoe breed en hoe diep u de diverse scheidingsmethoden of waterzuiveringsmethoden theoretisch toelicht. Het hoofdstuk Water (hoofdstuk 3 van Pulsar nask) kan dan uitstekend dienen om op terug te komen en zonodig te herhalen als het hoofdstuk al behandeld is. Als het hoofdstuk nog niet behandeld is, kunt u de leerlingen naar dit hoofdstuk verwijzen als naslagbron. Deze Do-it komt, in iets andere vorm ook voor in H6 Dierentuinen van de combi biologienask. U kunt refereren aan de bijbehorende paragraaf; hetzij als opfrissing, hetzij als naslagbron/theoretische achtergrond. Mochten uw leerlingen van dit hoofdstuk de Do-it reeds uitgevoerd hebben, dan kunt u ofwel: - de leerling de opdrachten in laten vullen met de kennis die ze daarbij al opgedaan hebben, - de leerling stimuleren/uitdagen tot een vervolgonderzoek of verdieping; bijvoorbeeld door een waterzuiveringsinstallatie te laten ontwerpen voor een echt nijlpaardenbassin. DO-IT 2 Waarom plast een tapir achteruit? Een relatief eenvoudige opdracht over territoriumgedrag van dieren, en hoe men daar rekening mee houdt bij de inrichting van dierentuinen. Stimuleer uw leerlingen om hun kennis over territoriumgedrag in combinatie met hun creativiteit en inlevingsvermogen in zowel het dier, als de dierentuinbezoeker, in te zetten tot het ontwerpen van een informatief bord. Afhankelijk van het niveau van de leerlingen kunt u de theoretische achtergrond over territoriumgedrag zelf aanpassen, en eisen stellen hoe diep de leerlingen daarop in gaan. H4 Gedrag van Nectar kan indien nodig dienen als bron. (Met name voor havo/vwo-leerlingen kunt u als opstapje voor de bovenbouw biologie denken aan het laten maken van een ethogram/protocol.) Ook is het aardig om, via een klassengesprek of het laten schrijven van een opstel, leerlingen te laten nadenken of, en op welke manieren zij zelf territoriumgedrag vertonen. DO-IT 3 Loopt het ijsberenverblijf onder water? Een opdracht waarbij u op ieder niveau uitstekend algemene onderzoeksvaardigheden kunt trainen: het stellen van een hypothese, nauwkeurig meten, weergeven van de meetresultaten in tabellen en grafieken en/of het schrijven van een onderzoeksverslag. Met name voor vmbo-leerlingen kunt u de resultaten van de proef laten gebruiken voor de praktische inrichting voor een ijsberenverblijf met echte ijsbergen. Met name voor havo/vwo-leerlingen kunt dit u onderzoek aanzet laten zijn voor: - het denken over een aspect van de opwarming van de aarde: Wat voor gevolgen heeft het smelten van landijs en ijs van gletsjers en het smelten van ijsbergen op het al of niet stijgen van de zeespiegel? - dichtheid in verband met zinken, zweven, drijven, - de wet van Archimedes, - molecuultheorie, - de anomaliteit van water (om dit laatste niet tot een té academisch niveau te verheffen kunt u de leerlingen zich wellicht laten verwonderen door een variant van de proef uit te laten voeren met smeltend vast frituurvet in plaats van ijs.) Wolters-Noordhoff bv 3
4 Als naslag of herhaling van kennis kunt u bij deze Do-it gebruik maken van H3 Water van Pulsar nask. DO-IT 4 vmbo: Hoe heten mannetjes, vrouwtjes, en jonge dieren? Een speelse puzzelopdracht over de namen van mannetjes, vrouwtjes en jonge dieren. Met name voor stadskinderen is dit soms echt een eye-opener. Het zelf maken van een woordzoeker blijkt uit ervaring een echte succesbeleving; stimuleer vooral leerlingen die eerst aarzelen: Dat kan ik niet! De praktijk wijst uit dat juist deze leerlingen, als ze eenmaal over de drempel zijn geholpen, heel trots zijn met hun zelf behaalde resultaat. Een mooie aanleiding ook om de leerlingen als docent te helpen, en de leerlingen elkaar te laten helpen, door ze te wijzen op het enorme aantal diersoorten dat bestaat. Niet alleen boerderijdieren en huisdieren, maar als ze elkaar, eventueel met uw hulp, eenmaal op het idee brengen van soorten insecten, reptielen, vissen,... Een mooie stimulans is ook, als u de leerlingen, nadat hun eigen vondsten zijn uitgeput wijst op de mogelijkheid om door hun biologieboek bladeren. Het oplossen van elkaars woordzoekers is eveneens leerzaam, en een extra externe beloning. Ook kunt u de beste woordzoeker gebruiken voor een bonus-opdracht bij een proefwerk; dat werkt ook erg stimulerend. Ook kunt u de vondsten van de leerlingen later gebruiken bij een dierentuinbezoek, of bij het onderwerp ordening. DO-IT 4 havo/wvo: Waarom heet een leeuw in elk land Leo? Een puzzelopdracht die, samen met de inleiding, een opstapje vormt naar het bovenbouw biologie-onderdeel Wetenschappelijke (Latijnse) naamgeving van dieren en planten. Ook voor leerlingen die geen NG/NT-profiel gaan kiezen is dit een leerzame opdracht. Stimuleer de leerlingen vooral, zoals in de Do-it beschreven wordt, om niet meteen te gaan googelen, maar eerst zoveel mogelijk zelf in te gaan vullen. De aha-erlebnis is groot, met name als de leerlingen de oplossing voor de meer cryptische of speelse omschrijvingen hebben gevonden. De praktijk wijst uit dat de leerlingen met deze puzzel wel een blokuur bezig zijn; zeker inclusief de internet-zoekopdrachten van de Latijnse namen. Als extra externe stimulans kunt u een leerling of groepje leerlingen dat als eerste de puzzel foutloos opgelost heeft en een klein foutje in één van de omschrijvingen! - nog extra belonen. DO-IT 5 vmbo Wat doet een dierenverzorger in een dierentuin? Een internetopdracht die tot doel heeft informatie te zoeken over een opleiding tot dierenverzorger. Deze opleiding sluit goed aan op het vmbo. Lukt het de leerlingen niet om zelf met zoekwoorden de geschikte site(s) te vinden, probeert u het dan via >vmbo 3 en 4> sector groen> opleiding en beroep> dieren Dit is sowieso een informatieve site als u iets aan beroepenvoorlichting in uw sector wilt doen. Andere sites: Wolters-Noordhoff bv 4
5 DO-IT 5 havo/vwo Ziet een vis wat jij ziet? Een onderzoeksopdracht die bewust heel open is gehouden. Laat de leerlingen zich maar verwonderen over de verschijnselen van spiegeling en breking! Tijdens een dierentuinbezoek is in de diverse aquaria hierover ook een keur aan verschijnselen waar te nemen! Al naar gelang de voorkennis van de leerlingen, kunt u desgewenst de theoretische achtergrond geven over breking en totale terugkaatsing. Maar u kunt de opdracht ook richten op puur de ontwikkeling van wetenschappelijke nieuwsgierigheid, de formulering van onderzoeksvragen, en het zelf bedenken van een onderzoeksplan. Laat de creatieve leerling zijn gang maar gaan met het maken van mooie foto s. U kunt dan tevens ingaan op de vraag waarom aquariumfoto s niet altijd vanzelf scherp worden, en de leerling oplossingen laten bedenken om wel scherpe foto s te maken. Tenslotte, en wellicht een open deur: er zijn veel digitale camera s met onderwatermogelijkheden, maar laat de leerling dit vooral even checken!!! Tips voor verdieping van deze proef (met name voor havo/vwo): overeenkomsten en verschillen tussen verbranding in je lichaam en verbranden van brandstoffen, verschil in voedingswaarde tussen verschillende voedingsstoffen. DO-IT 6 Hoe zorgt de zon voor sneeuw voor de pinguïns? Een informatie-opdracht over het gebruik van zonne-energie in een dierentuin. Mocht u bij uw dierentuinbezoek kiezen voor Diergaarde Blijdorp, Rotterdam, bezoek dan zeker het Oceanium. Hier, en in de rest van de dierentuin, wordt veel voorlichting gegeven over de wetenschap achter de dierentuin. Bij de havo/vwo-versie is de opdracht uitgebreider: daar moeten de leerlingen ook nog uitzoeken hoe energie gebruikt wordt om te koelen (principe van een warmtewisselaar). Wolters-Noordhoff bv 5
6 3) Suggesties om deze Explore-it te verdiepen of aan te passen aan het niveau Bij deze Explore-it is zowel bij de onderwerpkeuze als bij de verdieping van de opdrachten al rekening gehouden met verschil tussen vmbo en havo/vwo. Zie ook de opmerkingen bij de afzonderlijke Do-it s. Indien u lesgeeft in havo/vmbo-klassen, kunt u zelf kiezen welke Explore-it u inzet. 4) Suggesties voor de afsluiting van het project Zeer voor de hand liggend is uiteraard het dierentuinbezoek. Diergaarde Blijdorp in Rotterdam besteedt expliciet erg veel aandacht aan voorlichting over wetenschap, ook natuurkunde en techniek, maar uiteraard is daar ook in andere dierenparken, zelfs de kleinere, aandacht voor. Indien een echte excursie er qua organisatie of budget niet in zit, of, ter voorbereiding op een bezoek: Er zijn op internet erg veel websites te vinden over de dierentuin. Zo kunt u thuis op internet dierentuinen en dierenparken bekijken, en zelfs online tickets hiervoor bestellen. Op vindt u een overzicht van dierentuinen, met bijbehorende links. 5) Aanvullend materiaal geen Wolters-Noordhoff bv 6
Docentenhandleiding Explore-it Energie- en milieuquiz (zowel vmbo als havo/vwo)
Docentenhandleiding Explore-it Energie- en milieuquiz (zowel vmbo als havo/vwo) Benodigde voorkennis Inhoudelijk sluit deze Explore-it goed aan bij: Explora Module Energie en Milieu Explora Module Duurzame
Nadere informatieDocentenhandleiding Explore-it Lifestyle magazine (zowel vmbo als havo/vwo)
Docentenhandleiding Explore-it Lifestyle magazine (zowel vmbo als havo/vwo) Benodigde voorkennis: Bij deze Explore-it ligt het accent voornamelijk op onderwerpen uit de biologie/ verzorgingshoek, en dan
Nadere informatieExplora. Docentenhandleiding Explore-it Magie en illusie (zowel vmbo als havo/vwo) Wolters-Noordhoff bv 1. Benodigde voorkennis:
Docentenhandleiding Explore-it Magie en illusie (zowel vmbo als havo/vwo) Benodigde voorkennis: Inhoudelijk sluit deze Explore-it goed aan bij: Explora module Waarnemen Explora Nectar biologie Hoofdstuk
Nadere informatieExplora. Docentenhandleiding Explore-it 1 De Traumaheli (zowel vmbo als havo/vwo) Wolters-Noordhoff bv 1
Docentenhandleiding Explore-it 1 De Traumaheli (zowel vmbo als havo/vwo) Benodigde voorkennis: De nummering 1 van deze Explore-it slaat, evenmin als de andere nummeringen van de Explore-its, op de volgorde
Nadere informatiePRIJSLIJST METHODELICENTIE EXACT 2014 versie 10 Methode Omschrijving prijs
PRIJSLIJST METHODELICENTIE EXACT 2014 versie 10 Methode Omschrijving prijs Getal & Ruimte Rekenen Leerjaar 1 8717927061244 Getal & Ruimte Rekenen vmbo-bk 1 methodelicentie 17,35 8717927061251 Getal & Ruimte
Nadere informatieFactsheets Exact - schooljaar 2016/2017 - versie 1.0 - pagina 1/5
Getal & Ruimte 11e ed. Tweede Fase Getal & Ruimte 10e ed. Onderbouw Getal & Ruimte 10e ed. Tweede Fase Leerjaar 4 + De delen van leerjaar 4 (delen 1,2,3) zijn niet te Leerjaar 5 + De delen van leerjaar
Nadere informatieTabletlicentie - Exact
Tabletlicentie - Exact ISBN Tabletlicentie prijs 2013 incl 25% korting* Getal & Ruimte 10e editie Leerjaar 1 8717927058886 Getal & Ruimte 10e editie leerjaar 1 tabletlicentie 33,70 8717927058893 Getal
Nadere informatieExplora. Docentenhandleiding Explore-it Het Forensisch lab (zowel vmbo als havo/vwo) Wolters-Noordhoff bv 1
Docentenhandleiding Explore-it Het Forensisch lab (zowel vmbo als havo/vwo) Hoewel ook deze Explore-it onafhankelijk van een methode of hoofdstuk ingezet kan worden, is het handig om bij deze Explore-it
Nadere informatieH1 Vier rijken vergelijken
H1 Vier rijken vergelijken Toelichting Do-it H1 Wat is het verschil tussen een paardenbloem en een olifant? Tijdens deze groepsopdracht maken de leerlingen een grote poster (4x A3). Het gaat erom dat de
Nadere informatieWetenschap & Technologie en zaakvakonderwijs. [naam trainer]
Wetenschap & Technologie en zaakvakonderwijs [naam trainer] Inhoud Startactiviteit Ideeën genereren voor onderzoeksvragen / ontwerp problemen Intervisie / mini-les aan de hand van uitgevoerde les / lesontwerp
Nadere informatie3 december 2015 Science. Talentstroom voor leerjaar 1,2,3 havo/vwo met de mogelijkheid tot voortzetting in de bovenbouw in het vak NLT.
3 december 2015 Science Talentstroom voor leerjaar 1,2,3 havo/vwo met de mogelijkheid tot voortzetting in de bovenbouw in het vak NLT. Het doel Leerlingen voorbereiden op natuurwetenschappelijk onderzoek
Nadere informatieWHITEPAPER Nectar 5 e editie onderbouw
WHITEPAPER Nectar 5 e editie onderbouw WHITEPAPER Nectar 5 e editie onderbouw Nectar 5e editie onderbouw is een heldere, motiverende methode biologie die opvalt door de gestructureerde behandeling van
Nadere informatieH1 Vier rijken vergelijken
H1 Vier rijken vergelijken Toelichting Do-it H1 Wat is het verschil tussen een paardenbloem en een olifant? Tijdens deze groepsopdracht maken de leerlingen een grote poster (4x A). Het gaat erom dat de
Nadere informatieIntroduceren thema Het menselijk lichaam. Thema: Het (menselijk) lichaam. centraal: 1. Maak een vergelijking tussen het menselijk lichaam en het
Natuur & Techniek Het (menselijk) lichaam Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Het (menselijk) lichaam Introduceren thema Het menselijk lichaam In deze lessen staan
Nadere informatieIntroduceren thema Indeling planten- en dierenrijk. fauna in de wereld. Thema: Indeling planten- en dierenrijk. Dierenrijk.
Natuur & Techniek indeling planten- en dierenrijk Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Indeling planten- en dierenrijk Introduceren thema Indeling planten- en dierenrijk
Nadere informatieDocentenhandleiding Coldcase Evolutie van olifantachtigen
Docentenhandleiding Coldcase Evolutie van olifantachtigen Doelgroep: 4-5 Havo, 4-6 VWO Leerstofgebied: Biologie (evolutie), Aardrijkskunde (aarde) Werkvorm: digitaal, groepswerk (max. 3 leerlingen per
Nadere informatieHOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES?
OPDRACHT HOE KOM IK VAN LEERDOELEN TOT EEN LES? In deze opdracht doorloop je in vogelvlucht alle stappen die je kunt zetten om van leerdoelen te komen tot een goede les voor de leerlingen. Het betreft
Nadere informatieLessenserie De hellingbaan
- Bovenbouw - Lessenserie De hellingbaan Een lessenserie over het experimenteren met de hellingbaan en de strategie controleren van variabelen. Met dank aan leerkrachten en leerlingen van basisschool De
Nadere informatieLesbrief Beestjes tekenen naar verhaal
Lesbrief Beestjes tekenen naar verhaal Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: ± 45 minuten Leerstofgebied: Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie Werkvorm: Zelfstandig Doel van de opdracht: Het leren hoe
Nadere informatieVOORTGEZET ONDERWIJS LESPROGRAMMA SCHOOLSEIZOEN
VOORTGEZET ONDERWIJS LESPROGRAMMA SCHOOLSEIZOEN 2017-2018 Bezoek aan een dierentuin maakt over het algemeen geen deel uit van de belevingswereld van veel jongeren. Te meer een reden om Diergaarde Blijdorp
Nadere informatieZappenonderzoek begeleiden en ontwerpen
Zappenonderzoek begeleiden en ontwerpen Ondersteuning stap voor stap bij zelfstandig onderzoek doen door Henk Ankoné, SLO De uitgebreidere stappenplannen voor het doen van onderzoek gaan uit van ongeveer
Nadere informatieDatum: Aantal leerlingen: 14 Tijd: 08:55 09:40 Klas: B1B
Lesvoorbereiding Zakelijke gegevens Naam student: Kyra Stevens Stageschool: Candea College Iselinge klas: VR4A Mentor/mentrix: Peter Heldoorn & Jan Stevens Datum: 28-01-2015 Aantal leerlingen: 14 Tijd:
Nadere informatieThema Ademhaling vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62402
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 09 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62402 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieAlgemene gegevens. Naam:... Klas:... Sector:... Werkt samen met: Begeleidend docent:
2017/18 1 Algemene gegevens Naam:... Klas:... Sector:... Werkt samen met: Begeleidend docent: 2 Inhoudsopgave 1. Het Sectorwerkstuk... 4 2. Eisen aan het sectorwerkstuk techniek... 4 3. Stappenplan sectorwerkstuk
Nadere informatieHOERA, een meisje Ondertitel: Analyseren
HOERA, een meisje Ondertitel: Analyseren 1. Inleiding Aan de hand van een concept cartoon verdiepen leerlingen zich in de vraag hoe het komt dat een meisje een meisje is. Een concept cartoon is een visuele
Nadere informatieenergie Natuur & Techniek Bespreek met de kinderen waar in huis allemaal energie voor alleen nadenken over de verschillende soorten energie, maar
Natuur & Techniek energie Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Energie In dit thema staat de volgende hogere orde denkvraag centraal: Hoeveel bespaar je met een energiezuinig huis in vergelijking
Nadere informatieIntroduceren thema Áchtbanen. Thema: Achtbanen. centraal: 2. Hoe komt het dat de wagentjes toch op de rails blijven zelfs
Natuur & Techniek Achtbanen Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Achtbanen In deze les staan de volgende hogere orde denkvragen centraal: 1. Ontwerp een wagentje voor je eigen achtbaan. 2.
Nadere informatieIntroduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal:
Natuur & Techniek het broeikaseffect Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Broeikaseffect In deze les staan de volgende hogere- orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou je het broeikaseffect kunnen
Nadere informatieNederlands in Uitvoering
Leerjaar 2 Uitvinders Een informatieve tekst lezen Algemene modulegegevens Leerjaar: 2 Taaltaak: Een informatieve tekst lezen Thema: Uitvinders (sector Techniek) Leerstijlvariant: ERVAAR BEKIJK - DENK
Nadere informatieH A N D L E I D I N G
H A N D L E I D I N G Nederlands leren met de krant Ine Duijnkerke Anne Marie Klasen Carina Westmaas Beste docent, In deze handleiding vindt u kort een uitleg bij iedere les van de lessencyclus Nederlands
Nadere informatieWhat s up Zuiderzeeland?
What s up Zuiderzeeland? biologie praktische opdracht, 4vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje aan de slag. Bij de theoretische opdracht heb je gekeken welke dieren er voorkomen in
Nadere informatieIntroduceren thema 80 jarige oorlog. Thema: 80 jarige oorlog. centraal: 2. Maak een nieuw eigentijds volkslied.
Geschiedenis 80 jarige oorlog Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: 80 jarige oorlog In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou Nederland eruit zien als Nederland
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE
DE LEERLINGENHANDLEIDING VMBO Naam: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING Mensen maken op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen: aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele brandstoffen ontstaan uit resten
Nadere informatieIntroduceren thema Natuurgeweld. tsunami s. centraal rondom natuurgeweld: Thema: Natuurgeweld. laten ontstaan?
Aardrijkskunde Natuurgeweld Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Natuurgeweld In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom natuurgeweld: 1. Wat zou er moeten gebeuren
Nadere informatiePlan van aanpak horizon verbreden Zuid-Afrika
Plan van aanpak horizon verbreden Zuid-Afrika Welk gebied heb je gekozen? Het gekozen thema voor horizon verbreden is Zuid-Afrika. Ik ben zelf 4 keer in Zuid-Afrika geweest voor vrijwilligerswerk en ga
Nadere informatieWikiKids Atlas. Lerarenhandleiding Project WikiKids Atlas
WikiKids Atlas Lerarenhandleiding Project WikiKids Atlas 1. Inhoudsopgave. 1. Inhoudsopgave. p. 43 2. Inleiding. p. 44 3. Uitleg en kerndoelen WikiKids Atlas. p. 46 3.1. Inleiding. p. 46 3.2. Uitleg WikiKids.
Nadere informatieO&O cyclus. Onderzoeken en ontwerpen
O&O cyclus Onderzoeken en ontwerpen O&O cyclus Waslijn O&O Deze platen kun je aan de muur hangen bij een onderzoeksopdracht of ontwerpopdracht. Tijdens het onderzoeken of ontwerpen staat het leerproces
Nadere informatieBUGS. Onderzoekend leren. Over de film DE MAKERS VAN BUGS VOORTGEZET ONDERWIJS, BOVENBOUW EN MBO
P. 2 INSCIENCE FILM FESTIVAL BUGS VOORTGEZET ONDERWIJS, BOVENBOUW EN MBO DE MAKERS VAN BUGS Deze lesbrief hoort bij de vertoning van Bugs tijdens het InScience filmfestival 2016. InScience wil via films
Nadere informatiePulsar Natuurkunde 3e editie voor leerjaar 3 havo en vwo
Pulsar Natuurkunde 3e editie voor leerjaar 3 havo en vwo Pulsar is in 2013 niet alleen met een compleet nieuwe Tweede Fase editie verschenen maar ook de delen voor leerjaar 3 zijn volledig herzien. Deze
Nadere informatieONDERZOEKSVAARDIGHEDEN Havo congres 5 februari 2015
ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN Havo congres 5 februari 2015 DET VAN GILS d.vangils@aps.nl Naam Datum Verschillen havo/vwo (bron: SLO) Havo Vwo Kennis moet relevant zijn Kennis is middel Ondernemen Organiseren
Nadere informatiekinderrechten Aardrijkskunde kinderrechten gehoord? Met welke kinderrechten hebben zij te
Aardrijkskunde kinderrechten Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Kinderrechten In dit thema staat de volgende hogere orde denkvraag centraal: Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen
Nadere informatieTweede wereldoorlog:
geschiedenis Tweede wereldoorlog: Auto s en wegen Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Tweede Wereldoorlog: auto s en wegen Introduceren thema Tweede Wereldoorlog:
Nadere informatieUser Centered Design. Personas ontwikkelen
User Centered Design Personas ontwikkelen Persona: Wat is een persona? Een model gebaseerd op realistisch gedrag, motivatie, houding, vaardigheden en behoeften Gefilterd uit het observeren van echte mensen.
Nadere informatieWebsites voor mentoren en leerlingen Inleiding
Websites voor mentoren en leerlingen Inleiding Internet is niet meer weg te denken uit het huidige onderwijs en biedt bovendien een bijna onuitputtelijke bron aan informatie en hulpmiddelen. Dit document
Nadere informatieHet profielwerkstuk. 2. Eisen en voorwaarden Het profielwerkstuk moet aan een aantal eisen en voorwaarden voldoen:
-1- Het profielwerkstuk 1. Inleiding Hier staat hoe u te werk gaat bij het maken van het profielwerkstuk. Ook de eisen waaraan het moet voldoen zijn opgesomd. Verder geeft het u een voorbeeld van een plan
Nadere informatiePRAKTISCH. BIOLOGIE 2e GRAAD ASO OVERZICHT. Telefoon: 015 36 36 36 Fax: 015 36 36 37 Bezoek onze website: www.plantyn.com
WAT OMVAT BIO NATURALIS 3 VOOR DE LEERLING? Leerwerkboek: Laboboek: Een algemene inhoudstafel en methodewijzer Onderzoeksvragen die elk nieuw onderwerp inluiden Actieve leermethode: gevarieerde werkvormen,
Nadere informatieVeel gestelde vragen over de U-Talent Academie
Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie Veel leerlingen die overwegen om deel te nemen aan de U-Talent Academie hebben vragen over het programma, de selectie, de zwaarte van het programma. In dit
Nadere informatieKettingreacties. Docentenhandleiding. Lesmateriaal 1-3 VMBO. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO
Kettingreacties Docentenhandleiding Lesmateriaal 1-3 VMBO Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief
Nadere informatieProduct en prijzen schooljaar 2015-2016
Product en prijzen schooljaar 2015-2016 1 * Dit betreft de kosten per leerling. Er worden ook kosten per school en per docent in rekening gebracht. Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 Maak kennis met Social
Nadere informatieHet uitdeuken van een carrosseriedeel
Afdeling Mobiliteit Uitstroom Carrosserie Specialisatie Schadeherstel Opdracht vmbo sh 03 Het uitdeuken van een carrosseriedeel 1. Stel je eens voor Je ouders zijn op vakantie. Na een avondje stappen met
Nadere informatieZeker weten?! Docentenhandleiding. Lesmateriaal 1-2 havo/vwo. Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO
Docentenhandleiding Lesmateriaal 1-2 havo/vwo Dit lesmateriaal is voor gebruik in de klas én in NEMO Informatie bij dit lesmateriaal NEMO en onderwijs NEMO heeft een uitgebreid gratis educatief aanbod,
Nadere informatieWelkom bij de ouderavond over Vier Keer Wijzer
Welkom bij de ouderavond over Vier Keer Wijzer Programma 19.30 tot 21.00 uur Waarom hebben we gekozen voor Vier Keer Wijzer? Uitleg en achtergrondinformatie over het onderwijsmodel Interactieve informatie-
Nadere informatieVeel gestelde vragen over de U-Talent Academy
Veel gestelde vragen over de U-Talent Academy Deze lijst met veel gestelde vragen gaat in op de meest gestelde vragen over de U-Talent Academy. Deze lijst is bedoeld voor vwo-leerlingen die interesse hebben
Nadere informatiePersoonlijke competenties Sociale competenties Leer (school) competenties
Reader TOP-dagen 2014-2015 In het onderwijs is het steeds vanzelfsprekender dat je ieder jaar meer kunt en weet. Je bent druk bezig met het leren van de vakken. Maar je ontwikkelt ook competenties. In
Nadere informatiePre-Academisch Onderwijs. Overzicht modules leerjaar 2 en planning modules leerjaar 1 t/m 3
Pre-Academisch Onderwijs Overzicht modules leerjaar 2 en planning modules leerjaar 1 t/m 3 OVERZICHT MODULES LEERJAAR 2 Wetenschapsfilosofie In deze module zul je naast de kennis over wetenschapsfilosofie,
Nadere informatieEvalueren van de kwaliteit van onderzoek
Evalueren van de kwaliteit van onderzoek Een aanpak voor zelfevaluatie van nauwkeurigheid, betrouwbaarheid en validiteit door vwo-leerlingen bij onderzoek in de bètavakken Promotieonderzoek in kader van
Nadere informatieFysica 2 e graad: Impuls & Pulsar
Fysica 2 e graad: Impuls & Pulsar Onderzoekend leren Voor een graadleerplan fysica van één wekelijkse lestijd (in de 2 de graad). Minimum 2 lestijden leerlingenexperimenten per schooljaar (4 u voor de
Nadere informatieHOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.
HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.
Nadere informatieLichaamsbedekking isolatievermogen 6-8. Auteur : Annette Scheersoi, Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn, Germany. jaar
6-8 jaar Wetenschappelijke inhoud: Biowetenschap, zoölogie, humane biologie Beoogde concepten/vaardigheden: Adaptatie, fysiologie, isolatie Beoogde leeftijdsgroep: 6-8 jaar oud Duur van de activiteit:
Nadere informatieInvulschema. ± 2 uur. SLO
D3 Projectformat Doel Verschillende projecten op dezelfde wijze overzichtelijk beschrijven voor docenten en/of leerlingen. Vragen waarop het instrument antwoord geeft Hoe kunnen we projecten op dezelfde
Nadere informatieBorrelhapjes met energie
Borrelhapjes met energie Keuzeopdracht voor biologie bovenbouw vwo Een practicum over voedingstoffen, voedingsmiddelen en energie Voorkennis: kennis over voeding uit de onderbouw biologie/verzorging. Termen
Nadere informatieMens en Natuur, Natuurkunde. VO onderbouw (havo/vwo) 2-3 lesuren
De sneeuwpop Voor de docent Vak(gebied) Schooltype / afdeling Mens en Natuur, Natuurkunde VO onderbouw (havo/vwo) Leerjaar 1 Tijdsinvestering Vakinhoud 2-3 lesuren Warmtegeleiding en -isolatie in dagelijkse
Nadere informatieAfdeling VAVO. Praktische opdracht VMBO. Handleiding
Afdeling VAVO Praktische opdracht VMBO Handleiding Inleiding In deze inleiding staat hoe u het maken van een praktische opdracht het beste kunt aanpakken. De aanwijzingen, die gegeven worden zijn niet
Nadere informatieVOLLEDIGE INSTRUCTIES LEESVAARDIGHEID
VOLLEDIGE INSTRUCTIES LEESVAARDIGHEID Maak een mindmap of schema van een tekst ga je dan doen? Naar aanleiding van een titel, ondertitel, plaatjes en of de bron van de tekst ga je eerst individueel (en
Nadere informatieBedrijf en effecten - 3 Talenten en beroepen
Klas in bedrijf www.klasinbedrijf.be Werkbladen Techniek in de klas Reëel bedrijfsbezoek Bedrijf en effecten - 3 Talenten en beroepen Peter Hantson 2013 2015 Dit materiaal is auteursrechtelijk beschermd.
Nadere informatieProfielwerkstukken β. Onderzoek doen is een vak. maandag 25 juni 2012 08:10:34 Midden-Europese zomertijd
Profielwerkstukken β Onderzoek doen is een vak 25 juni 2012 Profielwerkstukken 2012/2013 Onderzoekende houding Aarsen en Van der Valk (2008). NVOX 33(8), 354-356. Wees nieuwsgierig Wees kribsch Wees deel
Nadere informatieProfielwerkstukplus HAVO
Profielwerkstukplus HAVO Inleiding Aan het eind van je schoolloopbaan laat je zien dat je klaar bent voor je vervolgopleiding. Het profielwerkstukplus (PWS+) is daar één van de middelen voor. Je maakt,
Nadere informatieHandleiding bij het maken van een profielwerkstuk. april 2012
Handleiding bij het maken van een profielwerkstuk april 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. De tijdlijn 3. De verschillende fasen 4. Onderwerp zoeken 5. Informatie zoeken 6. Nog 10 tips 7. De beoordeling
Nadere informatieWetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen
Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren Ada van Dalen Wat is W&T? W&T is je eigen leven W&T: geen vak maar een benadering De commissie wil onderstrepen dat wetenschap en technologie in haar ogen géén
Nadere informatieNederlands in Uitvoering
Nederlands in Uitvoering Leerjaar 1 Toekomst Een interview houden Algemene modulegegevens Leerjaar: 1 Taaltaak: Een interview houden Thema: Toekomst Leerstijlvariant: BEKIJK - DENK - DOE - ERVAAR Beschrijving
Nadere informatie12peciale voorlichtingns-eum,
_ M R E T AS S S CLA T RUIM DOND E TALE R O O V ERDA G ARI JANU 12peciale voorlichtingns-eum, S the ver het a avond o ium en gymnas erclass de mast NT! MASTERCLASS IETS VOOR JOU? Ben jij altijd op zoek
Nadere informatieIntroduceren thema Het menselijk lichaam. allemaal in? 1. Bouw een DNA streng na met draad en kralen en laat aan
Natuur & Techniek Erfelijkheid en dna Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: DNA In deze les staan de volgende hogere- orde denkvragen centraal op het gebied van DNA en erfelijkheid: 1. Bouw
Nadere informatieWat is een sectorwerkstuk?
Het sectorwerkstuk Wat is een sectorwerkstuk? Bij het sectorwerkstuk gaat het om een vakoverstijgende thematiek die past binnen de sector. Het onderwerp moet gaan over een maatschappelijk relevant thema
Nadere informatiePROFIELWERKSTUKBOEKJE
PROFIELWERKSTUKBOEKJE HAVO/ATHENEUM 2012/2013 Naam: Klas: HET PROFIELWERKSTUK LEERLINGENBOEKJE HAVO4/ATHENEUM 5 2012-2013 Een van de onderdelen van het examen is het profielwerkstuk (PWS). In dit werkstuk
Nadere informatieProfielwerkstuk Het stappenplan, tips en ideeën
Profielwerkstuk Het stappenplan, tips en ideeën Ga je een profielwerkstuk maken? Dan is orgaan- en weefseldonatie een goed onderwerp! Hier vind je allerlei tips, bronnen en ideeën om een profielwerkstuk
Nadere informatieEvalueren van attitudes, vaardigheden en kennis in Veilig de wereld rond
van attitudes, vaardigheden en kennis in eilig de van een groeiproces van wereldoriëntatie is meer dan alleen maar het toetsen van kennis. Behalve kennis zijn ook vaardigheden en attitudes heel belangrijk,
Nadere informatieLesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk
Lesbrief: Beroepenmagazine Thema: Mens & Dienstverlenen aan het werk Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding In de lesbrieven van het thema Aan het werk hebben jullie
Nadere informatieCriteria. Profielendag voor derdejaars
Criteria Sector vmbo basis vmbo kader / theoretisch havo / vwo mbo niveau 1-2 mbo niveau 3-4 Fase van de opleiding begin van de opleiding tijdens de opleiding einde van de opleiding Loopbaancompetentie
Nadere informatieHoofddoel Bewustwording: Leraren en leerlingen worden zich bewust van het energieverbruik op school.
Startactiviteit groep 1/2 Hoofddoel Bewustwording: Leraren en leerlingen worden zich bewust van het energieverbruik op school. Subdoelen 1. Leerlingen en leraren worden zich bewust van welke apparaten
Nadere informatie25 Januari 2016 PROFIELKEUZE INFORMATIEAVOND
25 Januari 2016 PROFIELKEUZE INFORMATIEAVOND Kiezen is een kunst De profielkeuze (en later de opleidingskeuze) is geen eenmalige beslissing maar een proces. Vragen: Wie ben ik? Wat wil ik? Wat kan ik?
Nadere informatieDocentenhandleiding PO Schoolkamp
Docentenhandleiding PO Schoolkamp Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat maakt deze opdracht 21 e eeuws?... 1 2.1 Lesdoelstellingen... 2 2.2 Leerdoelen... 2 3 Opzet van de opdracht... 2 3.1 Indeling van
Nadere informatieomschrijven wat je ermee bedoelt. Dat geldt dus ook voor dom en de vraag of je dat met een IQ-test kunt meten. Dan naar een ander aspect van de
Scenario voor het klassengesprek aan het begin van de eerste les van het leerlingonderzoek in het kader van Begrip van bewijs Hieronder staat een beschrijving van het beoogde (hypothetische) verloop van
Nadere informatieInleiding bij de handreiking
Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen Inleiding bij de handreiking 2 Inleiding bij de handreiking Excellente gespreksvoering met excellente leerlingen: werken met MY POD Waarom aandacht
Nadere informatieMEANDER COLLEGE PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING MAVO 3
MEANDER COLLEGE PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING MAVO 3 Schooljaar 207-208 Nederlands Methode: Nieuw Nederlands In het derde leerjaar maakt de leerling vier opdrachten t.b.v. het taaldossier (drie
Nadere informatieTweede wereldoorlog:
geschiedenis Tweede wereldoorlog: Kleding Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Tweede Wereldoorlog - Kleding Introduceren thema Tweede Wereldoorlog - Kleding In dit
Nadere informatieONDERZOEK DOEN. HENK LINDEMAN h.lindeman@aps.nl. Naam Datum
ONDERZOEK DOEN HENK LINDEMAN h.lindeman@aps.nl Naam Datum Onderzoeksvragen; uw keuze voor deze workshop Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen onderzoek doen en gedocumenteerd schrijven? Welke
Nadere informatieMasterclass Science. Masterclass Science TBL
Masterclass Science Masterclass Science TBL Tijdens de masterclass Science leer je ontwerpen, bouwen, innoveren, onderzoeken, programmeren, presenteren en wetenschappelijk verslagleggen. Vaak doe je dit
Nadere informatieDIFFERENTIËREN MBV HET CIRCUIT
DIFFERENTIËREN MBV HET CIRCUIT ERKCONFERENTIE MORGEN GAAN WE DIFFERENTIËREN! Ellen Schoonen Ellen@schoonenrekenmaar.nl Wat valt er in uw les te kiezen? Wanneer en wat kunnen leerlingen bij u in de les
Nadere informatieHet slagingspercentage. het Marecollege ligt boven het landelijk gemiddelde.
Het slagingspercentage van het Marecollege ligt boven het landelijk gemiddelde. Welkom op het Marecollege! Wij zijn een vrijeschool voor vwo, havo en vmbo-tl. Je hebt bij ons de keuze uit alle vakken en
Nadere informatieVOORTGEZET ONDERWIJS LESPROGRAMMA SCHOOLSEIZOEN
VOORTGEZET ONDERWIJS LESPROGRAMMA SCHOOLSEIZOEN 2018-2019 RESERVEREN, VOORWAARDEN EN TOEGANGSPRIJZEN RESERVEREN Via onze website: diergaardeblijdorp.nl/ reserveren-schoollessen kunt u onze lessen direct
Nadere informatieKlas 3 Pulsar, natuurkunde in contexten
Klas 3 Pulsar, natuurkunde in contexten Werkgroep 3 P. Koopmans Wolters-Noordhof, Groningen Inleiding Communicatie, beveiligen, pretpark, medisch meten, duurzame energie en heelal. Dat zijn de titels van
Nadere informatieOnderzoekend leren over identiteit
groep 6-8 Onderzoekend leren over identiteit Typisch Nederlands Sanne Dekker, Jan van BarenNawrocka en Lotte Jensen Sanne Dekker is projectmanager van het Wetenschapsknooppunt Radboud Universiteit. Jan
Nadere informatieTropisch Nederland. 1. Aanzetten. 1.a Tropisch Nederland
1. Aanzetten Tropisch Nederland 1.a Tropisch Nederland Jij gaat aan de slag met het dossier Tropisch Nederland. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL
Nadere informatieProduct en prijzen schooljaar 2015-2016
Product en prijzen schooljaar 2015-2016 1 * Dit betreft de kosten per leerling. Er worden ook kosten per school en per docent in rekening gebracht. Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 Opbouw en inhoud mentorpakket...3
Nadere informatieKIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS
KIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS INLEIDING De kijkwijzer biedt de mogelijkheid om op gestructureerde wijze te reflecteren op een activiteit met kinderen. Hiermee kun je inzicht
Nadere informatieStichtse Vrije School
Studiewijzer Eindwerkstuk Stichtse Vrije School Klas 11A / 11B Schooljaar 2014-2015 Algemeen Je sluit je vrijeschooltijd af door een eindwerkstuk te maken. Je bent vrij in de keuze van de vorm en inhoud
Nadere informatieProgramma van toetsing en bevordering. 1 vmbo-lwo. Schooljaar 2014 2015
Programma van toetsing en bevordering Schooljaar 2014 2015 Inhoud: - Leergebied mijn wereld & ik - Leergebied meten & weten - Leergebied kunst & vliegwerk Programma van Toetsing en Bevordering 1 schooljaar
Nadere informatieTijdens dit blok richten wij ons op een van de volgende ontwerpdisciplines: Grafisch Ontwerp Product Ontwerp (ook wel Industrieel Ontwerp)
Inleiding Ontwerpen komt in veel verschillende disciplines terug; bijvoorbeeld in mode, grafisch, product en meubel. Wat ontwerpers in elk vakgebied gemeen hebben is dat zij allemaal een kritische blik
Nadere informatieDE ENERGIE[R]EVOLUTIE
DE LEERLINGENHANDLEIDING HAVO/VWO Naam: Klas: Datum: Pagina 2 INLEIDING De mens maakt op grote schaal gebruik van fossiele brandstoffen. Dit zijn bijvoorbeeld aardolie, aardgas en steenkool. Fossiele brandstoffen
Nadere informatieRekenen bij Moderne Wiskunde
Moderne Wiskunde Rekenen: een volledig doorlopende leerlijn rekenen voor alle leerjaren en alle niveaus! Rekenen bij Moderne Wiskunde 1 Verplichte rekentoets Vanaf schooljaar 2013/2014 Voor alle leerlingen
Nadere informatie