H1 Vier rijken vergelijken

Transcriptie

1 H1 Vier rijken vergelijken Toelichting Do-it H1 Wat is het verschil tussen een paardenbloem en een olifant? Tijdens deze groepsopdracht maken de leerlingen een grote poster (4x A3). Het gaat erom dat de leerlingen de cellen van organismen van de vier rijken goed met elkaar vergelijken. Dit doen ze zowel in het leerlingenboek, als tijdens een microscopisch practicum. Na een korte introductie laat u de leerlingen eerst de hele opdracht goed doorlezen. Neem de verschillende stappen even met hen door. Het is belangrijk dat de leerlingen eerst de specifieke kenmerken van de verschillende cellen bestuderen en er daarna tekeningen van maken op hun poster. Door de cellen met elkaar te vergelijken, kunt u de leerlingen wijzen op de verschillende kenmerken. Laat de leerlingen tijdens het practicum Cellen bekijken bij microscopie van de waterpestcellen even letten op het bewegen (stromen) van het cytoplasma. Die stroming laat de ligging van de vacuole duidelijker zien. De leerlingen moeten de cellen van het wangslijmvlies goed uitvergroten, zodat ze de cellen ook groot kunnen natekenen. Zorg eventueel voor een aantal afbeeldingen van bacteriën, die de leerlingen kunnen gebruiken voor hun poster. Het schema van vraag 2 onder vragen en opdrachten vormt een goede samenvatting van alle gegevens op de poster. Bespreek tenslotte naar aanleiding van vraag 3 met de klas de voedselkringloop (bron 6). Het werkblad dat uw leerlingen nodig hebben voor deze Do-it, vindt u op: Nectar 2e vmbo kgt 3 - Docentenhandleiding Do-it's 1

2 H2 Planten, dieren, mensen Toelichting Do-it H2 Waar komt suiker vandaan? Deze Do-it gaat over de ontwikkeling van de suikerbiet. De leerlingen gaan zelf op zoek naar informatie hierover op internet en gebruiken de bronnen in het boek om processen in de plant te omschrijven. Het resultaat van de Do-it is een seizoenskalender van 8 maanden, waarin de ontwikkeling van de suikerbiet van zaadje tot geoogste suikerbiet aan bod komt. Ook doen de leerlingen een Onderzoek waarbij ze zelf suiker uit de suikerbiet halen. Aan het eind van de Do-it presenteren de leerlingen hun resultaat aan elkaar. U kunt er voor kiezen om dit uitgebreid te doen door elke kalender te bespreken of minder uitgebreid door een selectie te maken. Het Onderzoek Zelf suiker maken staat in het werkboek op bladzijde 58. Tip: Op internet is heel veel informatie over de suikerbiet te vinden. Er is zelfs een suikerbieten startpagina. U zou zelf een aantal geschikte sites kunnen selecteren en aan de leerlingen geven. Op deze manier kunt u het zoeken naar informatie wat structureren. Nectar 2e vmbo kgt 3 - Docentenhandleiding Do-it's 2

3 H3 Voortplanting Toelichting Do-it H3 Hoe oud is de baby nu? Deze Do-it kan gebruikt worden om uw leerlingen meer inzicht te laten krijgen in het verloop van de menstruatiecyclus en het verloop van een zwangerschap (paragraaf 3.1). Met behulp van twee draaischijven, de Draaischijf menstruatiecyclus en de Draaischijf zwangerschapscyclus onderzoeken ze de manier waarop verloskundigen deze biologische informatie gebruiken om een zwangere vrouw voor te lichten. Ze leren onder andere dat de 1e dag van de laatste menstruatie 'dag 1' van de zwangerschap is, waardoor er een verschil van 14 dagen is tussen de duur van de zwangerschap en de 'leeftijd' van de baby op het moment van de geboorte. Door zich in te leven in de rollen van verloskundige en zwangere vrouw, passen uw leerlingen de opgedane kennis toe bij een aantal verschillende casussen. Tips: - op de site vindt u een interactieve zwangerschapsschijf, waar automatisch de zwangerschapsduur en de 'uitgetelde datum' berekend kunnen worden. - U kunt uw leerlingen van beide draaischijven 1 laten maken, door ze rug aan rug op elkaar te leggen, met één splitpen erdoor. Nectar 2e vmbo kgt 3 - Docentenhandleiding Do-it's 3

4 H4 Waarnemen Toelichting Do-it H4 Bewuste beweging of reflexbeweging? In deze do-it verdiepen leerlingen zich in de impulsgeleiding bij een bewuste reactie en bij een reflex. Ze maken daarbij gebruik van de bronnen en teksten in het leerboek: paragraaf 4.2 en 4.5. U kunt deze do-it doen ter vervanging van de opdrachten in het werkboek. U kunt deze do-it ook als herhaling doen, bijvoorbeeld ter voorbereiding op het examen. De do-it gaat als volgt. Leerlingen oriënteren zich op de relevante bronnen uit het leerboek en doen een ICTopdracht met een animatie van een bewuste reactie en een reflex. Vervolgens maken ze een strip over beide soorten reacties met behulp van een knipblad. Uw leerlingen doen eigenlijk niets anders dan de moeilijkste bronnen in het hoofdstuk nog een keer stapsgewijs zelf in elkaar plakken. Begrijpen uw leerlingen hoe het in elkaar zit, dan kunnen ze de eindtest doen: het spelen van een contactspel in groepen van 9 leerlingen. Het contactspel is een variant op het spel dat door de heer Adri Kodde, biologiedocent te Nijverdal ( is ontworpen. Controleert u bij het spel of leerlingen in de juiste volgorde staan. Een tussenstap kan zijn om de kaartjes eerst in de juiste volgorde te leggen. Vooral de schakelzenuwcellen in de verschillende hersencentra kan lastig zijn, dat geldt trouwens ook voor het maken van de strip. De routes voor de bewuste beweging en reflex waarmee uw leerlingen moeten werken, zijn als volgt (de reflex bestaat uit de onderstreepte onderdelen): 1 zintuig 2 gevoelszenuwcel 3 schakelzenuwcel (in ruggenmerg) 4 schakelzenuwcel (in hersenen: tot aan centrum voor zintuiglijke waarneming) 5 schakelzenuwcel (in hersenen: van waarneemcentrum tot aan bewegingscentrum) 6 schakelzenuwcel (in hersenen van bewegingscentrum naar ruggenmerg) 7 schakelzenuwcel in ruggenmerg 8 bewegingszenuwcel 9 (arm)spier: arm omhoog en draaibeweging maken. Laat u beide routes in een keer spelen (punt 7 van het werkblad), dan geeft bij het spelen van de reflex leerling 3 (schakelzenuwcel in ruggenmerg) een hand aan leerling 7 (schakelzenuwcel in ruggenmerg). De aftakking naar de hersenen blijft dan buiten spel. Dit is niet helemaal volgens de werkelijkheid, maar laat wel goed het verschil tussen een bewuste beweging en een reflexbeweging zien.. Nectar 2e vmbo kgt 3 - Docentenhandleiding Do-it's 4

5 H5 Mens en milieu Toelichting Do-it H5 Hoe kun jij thuis energie besparen? In deze do-it houden leerlingen zich bezig met een aspect uit paragraaf 5.3: het energiegebruik. Het energiegebruik wordt gekoppeld aan het verbranden van fossiele brandstoffen en dus uitstoot van CO 2. Leerlingen onderzoeken thuis hoe het met hun verbruik is gesteld ten aanzien van elektriciteit, gas en autobrandstof. Bij het uitwerken van die resultaten geven leerlingen hun eigen gezin het predicaat zuinig, gemiddeld of niet zuinig en kijken welke besparingen mogelijk zijn. Vervolgens wordt die besparing gekoppeld aan vermindering van de uitstoot van CO2. Uiteindelijk wordt van de hele klas de vermindering van uitstoot bepaald. In de vragen en opdrachten extrapoleert iedere leerling de getallen van het eigen gezin naar de vermindering van CO2-uitstoot voor alle gezinnen in Nederland. De uitwerking van het onderzoek en de tips voor energiebesparing komen in een overzichtelijk rapport, die de leerlingen met het thuisfront kunnen bespreken. Eén van de tips om te bezuinigen is het vervangen van gloeilampen door spaarlampen. In de do-it wordt gewerkt met een besparing van 30 kwh op kjaarbasis, per vervangen lamp. Dit komt geldt voor een gloeilamp van 40 watt. Voor gloeilampen van 60 of 100 watt gelden andere getallen. Hieronder een overzicht: Gloeilamp Spaarlampen Besparing per lamp per jaar 40 W 7 W 30 kwh ( 4,-) 60 W 12 W 45 kwh ( 6,-) 100 W 15 W 80 kwh ( 10,-) Doordat er allerlei tarieven mogelijk zijn, met name bij elektriciteit (laag en normaal tarief, groene stroom) zal de kwh-prijs bij uw leerlingen sterk variëren. Om een beetje vergelijkbaar aan de besparingen te kunnen rekenen gaan leerlingen wel uit van hun eigen verbruikte aantal kwh s, maar hanteren ze een gemiddelde kwh-prijs van 0,20 euro/kwh. Ook voor de gasprijs rekenen ze met een gemiddelde prijs. Dit zijn prijzen waar alle toeslagen en belastingen al in verwerkt zijn. Wilt u leerlingen met hun eigen bedragen laten rekenen, dan moeten ze ook het bedrag dat hun gezin voor elektriciteit en gas betaalt meenemen. Door deze bedragen te delen door het aantal kwh en m3 komen ze op hun eigen prijzen. De werk- en infobladen die uw leerlingen nodig hebben voor deze Do-it, vindt u op: Tip: Als uw leerlingen ook de kenteken(s) van hun auto( s) laat noteren, dan kunnen ze hiermee op de volgende site gegevens over het verbruik op zoeken: voertuiggegevens online raadplegen Nectar 2e vmbo kgt 3 - Docentenhandleiding Do-it's 5

6 H6 Ademen en eten Toelichting Do-it 6 Voedingsstoffen: hoe krijg je ze klein? Leerlingen maken in deze do-it een groot verteringsstelsel, waarin ze laten zien dat grote voedingsstoffen in stappen kleiner gemaakt worden en waar dat gebeurt. Centraal staan daarbij bron 23 en 24 uit paragraaf 6.4. Leerlingen kijken in bron 23 in hoeveel stappen elke voedingsstof wordt verknipt en bootsen dit met behulp van knipbladen na. De voedingstoffen zijn zeer schematisch op het knipblad weergegeven, waarbij de koolhydraten nog enigszins de werkelijkheid benaderen, maar de eiwitten en vetten sterk zijn vereenvoudigd. Het gaat om het besef dat grote voedingsstoffen uit kleinere delen bestaan en dat enzymen die voedingsstoffen in stukken kunnen knippen. Nectar 2e vmbo kgt 3 - Docentenhandleiding Do-it's 6