SAMEN BOUWEN AAN EEN ECONOMISCH STERK, SOCIAAL KRACHTIG EN AANTREKKELIJK WESTLAND

Transcriptie

1 COLLEGEWERKPROGRAMMA NIEUWE REALITEIT, WESTLANDSE OPLOSSINGEN SAMEN BOUWEN AAN EEN ECONOMISCH STERK, SOCIAAL KRACHTIG EN AANTREKKELIJK WESTLAND

2 INHOUD LEESWIJZER 7 1. THEMA STERKE ECONOMIE 8 2. THEMA SOCIALE KRACHT THEMA AANTREKKELIJK WESTLAND THEMA EIGENTIJDSE DIENSTVERLENING THEMA FINANCIËN 47 TOTAALOVERZICHT FINANCIËLE POSITIE

3 SAMEN BOUWEN AAN EEN ECONOMISCH STERK, SOCIAAL KRACHTIG EN AANTREKKELIJK WESTLAND Dit is het werkprogramma van het college van burgemeester en wethouders voor de bestuursperiode Basis hiervoor vormt het Bestuurs- akkoord dat CDA Westland, GemeenteBelang Westland, VVD Westland en Progressief Westland op 1 mei 2014 hebben gepresenteerd. Onder het motto Nieuwe realiteit-nieuwe uitdagingen. Samen bouwen aan een sterk Westland staat in dit akkoord beschreven wat de coalitie deze bestuursperiode wil bereiken. In het collegewerkprogramma beschrijven wij wat we gaan doen om deze ambities waar te maken. Zowel op economisch als sociaal vlak vinden vraagt om een nieuwe balans tussen overheid, grote, structurele veranderingen plaats. samenleving en bedrijfsleven. Economie en sociale Globalisering, digitalisering en virtualisering kracht zijn in Westland sterk verweven. Dat maakt maar ook conjuncturele ontwikkelingen vragen dat wij optimistisch zijn over het slagen van de om een andere manier van werken en produceren. transities. De rol van de gemeente verandert. Om op de lange termijn welvaart te behouden Wij willen een overheid zijn die in regie zaken met moet de verdiencapaciteit van de Westlandse het bedrijfsleven en maatschappelijk middenveld economie omhoog. Tegelijkertijd staan we aan kan realiseren. Daarbij gaat het om het verbinden de vooravond van een grote transitie en van partijen en het faciliteren en ondersteunen transformatie in het sociaal domein. Van een van initiatieven. samenleving met veel collectieve rechten in een zorgsysteem moet Nederland veranderen HERSTEL in een participatiemaatschappij, waarbij inwoners Na een aantal jaren van economische tegenwind, in hun kracht worden gezet en verantwoordelijk- zijn er in Nederland nu tekenen van voorzichtig heden worden teruggelegd bij de samenleving. herstel. Ons land begint langzaam uit het dal te Wij zijn druk bezig met de voorbereidingen om klimmen. Ondanks het feit dat het herstel nog pril vanaf 1 januari 2015 de nieuwe taken te kunnen is en nog niet zichtbaar wordt in een toename uitvoeren en de transformatie effectief vorm van de binnenlandse bestedingen en een daling te geven. Ons streven daarbij is dat niemand van de werkloosheid, is er reden voor voorzichtig buiten de boot valt; ondersteuning van mensen optimisme, wat onverlet laat dat in Westland de die dat nodig hebben, blijft bestaan. gevolgen van de recessie nog steeds goed merkbaar zijn. Veel ondernemers (zowel glastuinbouw- Deze nieuwe realiteit op economisch en sociaal vlak 4 5

4 als MKB-bedrijven) beleven uiterst moeizame jaren, met slechte prijzen, tegenvallende omzetten en zien ervoor te zorgen dat ook toekomstige generaties goed kunnen leven in Westland, financiële risico s. Dit noopt tot een voorzichtig financieel beleid en behoud van een robuust LEESWIJZER beperkingen in de financiering. heeft duurzaamheid een belangrijke plaats in weerstandsvermogen. In de hoofdstukken hierna is per thema het collegewerkprogramma. Het is leidend in ons aangegeven welke accenten het college Naar verwachting zijn verdere ingrijpende handelen. Daarbij gaat het om duurzaamheid in De gemeentelijke woonlasten (som van onroerende deze bestuursperiode wil leggen, welke Rijksbezuinigingen op korte termijn niet aan de meest brede zin van het woord; van financiële zaakbelasting, rioolheffing en afvalstoffenheffing) activiteiten worden uitgevoerd om hier de orde. De Rijksbegroting blijft naar het zich duurzaamheid tot energietransitie. En van stijgen deze bestuursperiode gemiddeld niet meer invulling aan te geven en welke resultaten nu laat aanzien binnen het toegestane tekort duurzaamheid op de arbeidsmarkt en een dan met het inflatiepercentage. Als de financiële worden beoogd. Daar waar geen jaartal van 3 %. De minister van Financiën heeft gemeld duurzame jeugdaanpak tot het verduurzamen positie van de gemeente deze bestuursperiode ver- is vermeld, zal het resultaat aan het einde dat er geen extra ombuigingsmaatregelen hoeven van de leefomgeving. betert en er ruimte ontstaat voor een verlaging van van de bestuursperiode gerealiseerd zijn. te worden genomen. Ook het Centraal PlanBureau de woonlasten, dan wordt met voorrang invulling Ieder accent wordt afgesloten met een (CPB) verwacht dat een voorzichtig herstel in Op een aantal onderdelen in het collegewerk- gegeven aan het minder laten stijgen van de tabel waarin is aangegeven hoeveel extra de economie optreedt, wat een effect zal hebben programma is de uitwerking wat meer op hoofdlijn. onroerende zaakbelasting dan met de macro-norm. geld er moet worden uitgetrokken om de op de algemene uitkering van het Rijk aan Hier is ruimte om samen met onze partners genoemde activiteiten te kunnen uitvoeren de gemeenten. te werken aan nadere invulling. Voorbeelden zijn SAMEN (intensiveringen ten opzichte van de het opstellen van een investeringsagenda voor Een nieuwe realiteit en nieuwe uitdagingen huidige meerjarenbegroting). Het college- INTENSIVEREN BESTAAND BELEID het midden- en kleinbedrijf, de Sociale Westland vragen om Westlandse oplossingen. Daarbij werkprogramma wordt afgesloten met EN NIEUWE ACCENTEN LEGGEN Agenda en het Westlands Woonprogramma. zijn de gemeente én de samenleving aan zet. een financieel totaaloverzicht, inclusief Dit collegewerkprogramma beschrijft de concrete Meer dan ooit moeten we het met elkaar doen. toelichting. activiteiten die deze bestuursperiode worden SCHERP AAN DE WIND Wij roepen de gemeenteraad, inwoners, opgepakt binnen de thema s Sterke economie, Ondanks het feit dat de toekomst er in financieel ondernemers en maatschappelijke organisaties Sociale kracht, Aantrekkelijk Westland en Eigentijdse opzicht rooskleuriger uit ziet, zullen wij ook op om samen met ons te bouwen aan dienstverlening. Wij intensiveren bestaand beleid deze bestuursperiode scherp aan de wind een economisch sterk, sociaal krachtig en en leggen nieuwe accenten. De visie Greenport blijven varen. Financiële duurzaamheid is aantrekkelijk Westland. Westland 2020, Structuurvisie Westland het uitgangspunt. De drie decentralisaties in 2025 perspectief 2040, de visie Mijn Westland, het sociaal domein en de bestaande omvangrijke Het college van burgemeester en wethouders ons Westland en de visie Dienstverlening Dichtbij grondpositie in combinatie met de huidige van Westland zijn daarbij richtinggevend en kaderstellend. overprogrammering in de woningbouwmarkt Omdat wij het als onze verantwoordelijkheid gaan nog steeds gepaard met aanzienlijke Juni

5 1 THEMA STERKE ECONOMIE De economie ondergaat een structurele verandering. en mede-innovator (via cross-overs met onder Grondstoffen voor productie komen van over de andere Life Science, Logistiek, Clean Tech en hele wereld en de hele wereld is onze afzetmarkt. High Techsystems). Door deze goede uitgangs- Westland opereert in toenemende mate inter- positie kan Greenport Westland haar kracht nationaal. Uitdaging is om de economische om onderscheidende producten te maken structuur van de gemeente Westland zo robuust verder vergroten. te maken dat conjuncturele schommelingen kunnen worden opgevangen. Om nieuwe verdienmodellen te kunnen implementeren is het noodzakelijk de ruimtelijke structuur Het greenportcluster, de belangrijkste economische van Westland en de financierbaarheid van dit pijler van de gemeente Westland, heeft nog ondernemerschap duurzaam te verbeteren. steeds te maken met de gevolgen van de crisis. Onze uitdaging is hier een bijdrage aan te leveren Marges staan onder druk en er is weinig door stimulering van kennis en innovatie, planoinvesteringsruimte. Een aanzienlijk aantal teelt- logische verbeteringen, infrastructurele ingrepen bedrijven zal, als zij niet in staat zijn om in te spelen op de noodzakelijke transitie, verdwijnen. en versnelling van de energietransitie. Er wordt in toenemende mate aanspraak gemaakt op het organiserend vermogen van de sector DUURZAME EN INNOVATIEVE Hoewel dit een verantwoordelijkheid is van de GREENPORT sector, werkt de gemeente samen met het bedrijfsleven aan oplossingen. Zo kan de internationale markt beter worden bediend met totaalconcepten Een toekomstbestendige greenportwaar naast de teelt en techniek ook kennis en economie met toegenomen kennis, logistiekoplossingen deel van uitmaken. innovatie en duurzaamheid. Om welvaart op de lange termijn te behouden moet de verdiencapaciteit omhoog. In één jaar Wij ondersteunen de ontwikkeling van Westland tijd is de werkloosheid in Westland toegenomen tot internationaal kenniscentrum op het gebied met 39%, van 4,1% naar 5,7% nu (bron: UWV van veredeling, inhoudsstoffen, gebruik van januari 2014). Hoewel in vergelijking met andere restmaterialen, teelt en techniek en specialisaties gemeenten de werkloosheid hier nog relatief in niches. Het Westlandse glastuinbouwcluster laag is, hebben ruim personen in Westland moet duurzaam en innovatief zijn. Focus ligt op het nu geen baan. Dit vraagt om nieuwe verdien- versterken van kennis en innovatie in het cluster, modellen en nieuwe vormen van organiserend teneinde de verdiencapaciteit te vergroten vermogen. De gemeente werkt samen met het bedrijfsleven Onze uitgangspositie is goed: Greenport Westland en maatschappelijk middenveld aan initiatieven heeft antwoord op wereldvraagstukken rondom die de economische en sociale kracht van voedselzekerheid en voedselveiligheid, gezondheid Westland een impuls geven. Wij brengen partijen en welbevinden en duurzaam gebruik van energie bij elkaar, gaan strategische allianties aan, maken en water. Onze stedelijke omgeving is zowel een gezamenlijke strategische agenda en zetten onze markt als onze kennisbron (onder andere ons instrumentarium in om ondernemers de TU Delft, Wageningen Universiteit en InHolland) ruimte te geven. Vergroten verdiencapaciteit met als doel de innovatieve kracht in de sector Op basis van de Bedrijfslevenvisie mondiale te vergroten. De GHC is gevestigd op drie locaties: tuinbouwkern voor voedselvoorziening, gezondheid in Lansingerland, Barendrecht en Westland. Onze en welbevinden onderzoeken wij samen met het ambitie is om in Westland een accommodatie te bedrijfsleven hoe de verdiencapaciteit in Westland realiseren waar onderwijs- en kennisinstellingen en kan worden vergroot. Waar het voorheen vooral bedrijven met elkaar samenwerken: de Greenport ging om teeltoptimalisatie en kostprijsreductie Horti Campus Westland. vindt nu verbreding plaats naar nieuwe markten en nieuwe producten. Ook wordt toegewerkt naar Er lopen momenteel diverse trajecten die een nieuwe innovaties in crossovers met andere bijdrage moeten leveren aan het vormgeven van sectoren. Nieuwe product-marktcombinaties moeten de Greenport Horti Campus, onder andere de zorgen voor nieuwe economische activiteiten en samenwerkingen met onderwijsinstellingen verstevigen de positie van de Greenport als centrum (waaronder Lentiz) en het bedrijfsleven, verbetering voor kennis en innovatie. Het exportpakket wordt van de aansluiting tussen het MBO- en verbreed en omvat nieuwe versproducten, techniek HBO-onderwijs, financieringsconstructies voor en kennis. Belangrijk hierbij is dat er nieuwe onderwijsaccommodatie, ontwikkeling van financieringsvormen worden gevonden voor kennis- onderwijsconcepten, realisatie van nieuwe ontwikkeling en het ontwikkelen en op de markt Innovatie- en Demonstratiecentra en een haalbaarheidsstudie met betrekking tot het incubator- brengen van nieuwe verdienmodellen. concept. Beoogde locatie voor de Greenport Als gemeente zorgen wij, onder andere via Innovation- Horti Campus Westland is Trade Parc Westland Quarter, de regionale ontwikkelingsmaatschappij voor Mars (nabij FloraHolland). Het is van belang de Zuidvleugel, voor cross-overs door partijen aan dat naast de bouw van de nieuwe school de tafel te brengen en ondersteunen wij het bedrijfs- verplaatsing van de Demokwekerij wordt leven in de zoektocht naar nieuwe markten (internationalisering). Daarnaast werken wij aan een goede verdere ontwikkeling van de campus te komen. gerealiseerd. Wij zien dit als vliegwiel om tot ruimtelijk-economische structuur die de realisatie van nieuwe verdienmodellen mogelijk maakt. De gemeente brengt vanuit een verbindende rol partijen bij elkaar en faciliteert de ruimtelijke ontwikkelingen vanuit het instrumentarium dat zij Toename van de toegevoegde waarde ter beschikking heeft. Ook hebben wij een garantie van het Westlandse greenportcluster. verstrekt voor de bouw van een nieuwe vestiging van MBO Westland. Realisatie Greenport Horti Campus De Greenport Horti Campus (GHC) is een Een centrale locatie in Westland met internationaal kennis- en opleidingscentrum waar onderwijsinstellingen, (internationale) de (toekomstige) ondernemers en medewerkers studenten, meerdere Innovatie- en van Greenport Westland-Oostland worden opgeleid. Demonstratiecentra en de Demokwekerij Het is tevens een plek waar de glastuinbouw zich en verbindingen met innovaties van TU Delft, als cluster nationaal en internationaal presenteert InHolland en Wageningen Universiteit. en profileert en waar kennis wordt uitgewisseld, 8 9

6 Uitvoering Bio Base Westland is tevens een bouwsteen en aanjager van de te brengen en afstemming te zoeken met Wij brengen partijen bij elkaar, voeren een intensieve We gaan door met Bio Base Westland, de netwerk- bio based economy die ook lokale, regionale publieke partners. Met behulp van ons ruimtelijk lobby en creëren de randvoorwaarden om dit voor organisatie van bedrijven, overheden, kennis- en nationale overheden en bedrijven, waaronder instrumentarium wordt bijgedragen aan het elkaar te krijgen. De samenwerking tussen de instellingen en maatschappelijke organisaties het Havenbedrijf Rotterdam, nastreven. verminderen van de obstakels. Daarbij kan worden Mainport en Greenport wordt geïntensiveerd. om bio based business in de glastuinbouw tot gedacht aan flexibele bestemmingsplannen en ontwikkeling te brengen. In dit programma wordt De komende jaren is de gemeente nog trekker van strengere handhaving van strijdigheden in het Bedrijven die zich bezig houden met zaadveredeling gewerkt aan de commerciële toepassing van de stuurgroep. Wij jagen het programma aan en glastuinbouwgebied, maar ook nieuwe (beleids) en uitgangsmateriaal versterken de economische plantenstoffen en plantenextracten in onder andere verzorgen het programmamanagement. Op termijn instrumenten als onteigening kunnen nodig zijn. positie van Westland. Zij staan aan de basis van de farmaceutische, cosmetica, food & feed, moet het bedrijfsleven deze rol overnemen. Daarnaast trekt de gemeente onverminderd aan de keten en gezonde producten. Met de ontwikkeling (agro)chemische en papier & karton industrie. de uitvoering van lopende projecten, zoals Poelzone van nieuwe rassen, soorten en hoogwaardige De plantenstoffen kunnen zowel komen uit de en Boomawatering. Kritische succesfactor is zaden kunnen innovaties in de tuinbouw worden reststromen van de glastuinbouw als uit speciaal Een meerwaarde van g 50 miljoen in kennis van (ontwikkelingen in) het glastuinbouw- toegepast. Bedrijven in zaadveredeling en uitgangs- voor dit doel geteelde gewassen. Daarmee speelt Greenport Westland-Oostland met gebied, waarbij alle data over de ruimte en het materiaal willen wij zo goed mogelijk faciliteren in de glastuinbouw in op de toenemende vraag activiteiten in de bio based economy ruimtegebruik in Westland zijn ontsloten vanuit hun verdere ontwikkeling/uitbreiding. Tevens wordt naar natuurlijke en authentieke (plantaardige) in één centraal punt. Verder maken wij ons sterk er inzet gepleegd om nieuwe bedrijven in veredeling producten. Met het benutten van plantenstoffen om met ondersteuning van het ministerie van en uitgangsmateriaal naar Westland te halen. uit plantaardig restmateriaal en het opzetten van Economische Zaken, de provincie Zuid-Holland specifieke glastuinbouwteelten richt de tuinbouw Uitvoering project Modernisering teeltareaal en Greenport Holland Overheden knelpunten zich op nieuwe markten. Dit versterkt de concur- in Westland in wet- en regelgeving weg te nemen. Omzetgroei en stijging werkgelegenheid rentiepositie en levert een bijdrage aan de verdere Om te komen tot een vitaal greenportcluster is in de sectoren agrologistiek, zaadveredeling verduurzaming van het Westlandse glastuinbouw- het nodig dat de ruimtelijke structuur van het en uitgangsmateriaal in Westland. cluster. Eén van de actielijnen is het realiseren van glastuinbouwareaal wordt geoptimaliseerd. Een verbeterde ruimtelijk structuur van Gezamenlijke agenda Mainport-Greenport. een bio based valorisatiepark in de regio Westland. Het aanbod aan kavels voor de productie van het glastuinbouwgebied. In een Valorisatiepark vindt de (hoogwaardige) groente- en sierteelt moet afgestemd zijn op de 70 prioritaire handhavingsdossiers verwerking van plantenstoffen plaats. Voor kennis- vraag, zowel kwantitatief als kwalitatief. Dit betekent bestuurlijk verwerkt. Uitvoering energietransitie ontwikkeling wordt gewerkt aan de oprichting een duurzame en concurrerende energievoorziening Energietransitie is vanuit duurzaamheid en van een Innovatie- en Demonstratiecentrum (IDC) en optimale weg-, water-, energie- en ICT-infra- economisch oogpunt noodzakelijk voor Westland. voor de bio based economy. structuur. Binnen het project Modernisering van Versterken agrologistieke functie en positie Het glastuinbouwcluster, bedrijventerreinen en het teeltareaal wordt samen met het bedrijfsleven zaadveredeling en uitgangsmateriaal de gebouwde omgeving zetten in op besparings- Via kennisontwikkeling, pilotprojecten en nieuwe gewerkt aan het wegnemen van de ruimtelijke en Naast de modernisering van het glastuinbouwareaal maatregelen, de inzet van hernieuwbare bronnen samenwerkingsverbanden moet in Westland financiële obstakels die de modernisering van het is het van belang dat de positie van het agro- (aardwarmte, zon, wind, biomassa) en het effectief uiterlijk in 2020 een ondernemersgedreven glastuinbouwareaal in Westland in de weg staan. logistieke cluster verder wordt versterkt. Een goede benutten van fossiele brandstoffen (onder andere netwerk van (tuinbouw)bedrijven en kennis- en bereikbaarheid, doorstroming en een aansluiting warmtekracht-koppelingen en havenwarmte). ketenpartijen zijn ontstaan die intensief samen- De gemeente faciliteert dit project. We schakelen op het Rijkswegennet, fileloze knooppunten en Wij sluiten geen enkele energiebron uit. De behoefte werken in de bio based economy. Het programma een gebiedsbemiddelaar in om partijen bij elkaar meer multimodaal vervoer zijn daarbij essentieel. van bedrijven aan bepaalde vormen van duurzame 10 11

7 energie is voor ons leidend. Daarom gaan wij met de provincie in overleg over een werkbare oplossing voor windenergie in Westland. Belangrijke randvoorwaarde is dat omwonenden worden betrokken bij de plannen. De gemeente bevordert de toepassing van aardwarmte door het faciliteren van initiatieven via onder andere de Westland Agenda. Daarbij gaat het specifiek om de toepassing van energie uit zeer diepe aardlagen (Trias- en EGS-boring). Er zijn in Westland inmiddels twee clusters van bedrijven die naar aardwarmte boren in de zogenaamde Onder Krijtzanden ( meter diep). Inzet is om dit aantal aanzienlijk uit te breiden, onder andere door een gewijzigde budgetneutrale inzet van de SDE-gelden. Hiervoor voeren wij samen met het bedrijfsleven een lobby bij het ministerie van Economische Zaken. Samen met het bedrijfsleven onderzoeken wij ook de mogelijkheid om havenwarmte in te zetten voor de Westlandse glastuinbouw. Verder wordt toegewerkt naar een warmteinfrastructuur, waarbij verschillende warmtenetwerken aan elkaar gekoppeld zijn. Ook zetten wij ons in voor uitbreiding van het OCAP-netwerk en het verbeteren van de FINANCIËN leveringszekerheid van CO2 in Westland. De rol van de gemeente op de energiemarkt moet nader worden bepaald. Onze voorkeur gaat uit naar de vorming van consortia van private investeerders (tuinders, energiebedrijven en infrastructuurbedrijven). Zes aardwarmteboringen à la Green Well Westland en één Trias-boring. Westland Agenda II Innovatieve projecten vanuit de hiervoor beschreven opgaven worden onder de noemer Westland Agenda II bijeengebracht. Het gaat om: Modernisering van het teeltareaal, Bio Base Westland, aardwarmte in de diepere aardlagen, een Innovatie- en Demonstratiecentrum voor gezondheid en welbevinden en een fysieke ruimte voor jonge innovatoren (beide als onderdeel van de Greenport Horti Campus). Daarnaast worden projecten gestart rond verslogistiek en het ontslakken van processen. De gemeente heeft voor de uitvoering van de Westland Agenda geld beschikbaar gesteld. Het bedrijfsleven draagt eenzelfde bedrag bij. Activiteit Vergroten verdiencapaciteit: verbindende rol en ondersteunen bij zoeken naar nieuwe markten N 100 N 100 N 100 N 100 Uitvoeren rapport Moderne glastuinbouw: handhaving en gebiedsregisseur N 65 N 65 N 65 N 65 Totaal Duurzame en innovatieve Greenport N 165 N 165 N 165 N EXTERNE POSITIONERING GREENPORT Een sterkere Westlandse economie door ondersteuning van beleid en financiering vanuit de regio (Haaglanden/Metropoolregio Rotterdam-Den Haag), de provincie Zuid-Holland, het Rijk en de Europese Unie. Om de positie van Greenport Westland als internationaal kenniscentrum voor de glastuinbouw te behouden en versterken, is het noodzakelijk te investeren in externe positionering. Deelname aan strategische allianties, public affairs, internationalisering en gebiedsmarketing leiden tot ondersteuning van beleid en financiering. In het najaar van 2014 wil het college een programma Externe positionering vaststellen waarin public affairs, internationalisering en gebiedsmarketing in samenhang met elkaar worden gebracht. Deelname aan strategische allianties Het economische belang van de greenport overstijgt het gemeentelijk niveau en vraagt ook inzet van andere partijen dan de gemeente, zowel overheden en bedrijfsleven als kennisinstellingen. Daarnaast is een gezamenlijke agenda nodig. Daarom participeert de gemeente in verschillende strategische allianties: Greenport Holland Overheden, Greenport Westland-Oostland, Economische Programmaraad Zuidvleugel, Haaglanden/Metropoolregio Rotterdam-Den Haag en InnovationQuarter. Ook doen we mee aan diverse meer ad hoc georganiseerde regiotafels, zoals Regiotafel West over institutionele beleggers en innovatiediners in samenwerking met de gemeente Delft. Gezien het belang van strategische allianties voor de gemeente gaan we onze deelname aan strategische netwerken intensiveren en zo nodig uitbreiden en zoeken wij nadrukkelijk de verbinding met het bedrijfsleven, kennisinstellingen en andere overheden. verplichtingen op het gebied van inzet en middelen. Wij gaan met partners in de genoemde samenwerkingsverbanden afspraken maken over de inzet van een ieder. In de Zuidvleugel zijn diverse allianties aan de orde. Nieuw is de triple helix structuur van de Economische programmaraad van de Zuidvleugel, die richting geeft aan de economische beleidsagenda van de Zuidvleugelpartners en InnovationQuarter. De economische agenda van de MRDH moet 1-op-1 aansluiten op de Zuidvleugelagenda. Infrastructurele en ruimtelijke afspraken met het Rijk vinden plaats in het Bestuurlijk Overleg MIRT. Een voorbeeld van een verder uit te werken alliantie is de samenwerking met de Mainport Rotterdam. Hier willen wij komen tot een gezamenlijke agenda. Binnen Greenport Westland-Oostland en de tuinbouw een positie verwerven. Ook hier heeft Greenport Holland Overheden continueren wij Westland, als grootste glastuinbouwgemeente, onze trekkersrol. Een trekkersrol schept een belangrijke rol. Via Haaglanden/MRDH nemen Versterkte positie van Westland in strategische netwerken. Effectieve governancestructuur voor Greenport Westland-Oostland in Gezamenlijke agenda Greenport Holland in Investeren in public affairs Wij zetten deze bestuursperiode nadrukkelijk in op public affairs. Daarbij gaat het om het inspelen op politieke besluitvorming bij andere overheden en organisaties en het binnenhalen van middelen. Dat doen we om te beginnen door het verkrijgen van kennis en inzicht. Op basis daarvan zetten we een stevige lobby in om onze ambities te realiseren. Daarvoor wordt een systematische aanpak ontwikkeld waarin ambtenaren en bestuurders samen optrekken. Vooral richting Europese Unie liggen er uitdagingen. In Nederland staat (glas)tuinbouw tegenwoordig goed op de agenda. Dit heeft uiteindelijk geleid tot de benoeming als topsector. In de EU is dit nog niet het geval. Juist nu, bij de nieuwe EU-begrotingsperiode, moet

8 wij deel aan netwerken van Europese regio s om samen met partners met een vergelijkbaar profiel de tuinbouw beter op de EU-agenda te zetten. EU-platform van tuinbouw gerelateerde regio s waarin Westland mede de agenda bepaalt. Programma Externe positionering in tweede helft Internationalisering In Westland zijn veel internationaal opererende bedrijven gevestigd. Een groot deel van de bedrijven blijft echter achter met internationalisering en krijgt het moeilijker. Wij ondersteunen onze bedrijven vanuit een faciliterende rol bij hun internationale contacten door het openen van deuren, te lobbyen voor financiering, programma s te organiseren voor buitenlandse delegaties en presentaties te geven over de kracht van de greenport. De focus blijft daarbij vooral liggen op China, Japan en Europa. Voor ontvangsten geldt een breed open-armen beleid, waarbij wij ook actief andere landen uitnodigen om onze greenport te bezoeken. Onze ambitie is dat internationalisering in het dna van de Westlandse samenleving komt te zitten. Wij gaan de dialoog aan met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties om in beeld te brengen wat er randvoorwaardelijk nodig is om de internationale oriëntatie te vergroten. Wij denken daarbij bijvoorbeeld aan het stimuleren van tweetalig onderwijs op basisscholen en middelbare scholen. Programma Externe positionering in tweede helft Vergrote internationale focus. Verbeteren vestigingsklimaat Wij willen met gebiedsmarketing een nieuwe richting inslaan. Westland Marketing moet een bijdrage gaan leveren aan het aantrekkelijker maken van het vestigingsklimaat van de Greenport. Wij gaan met Westland Marketing in gesprek om de activiteiten nader te bepalen. Zo kan bijvoorbeeld worden gedacht aan het vermarkten van de in de Greenport aanwezige kennis op het gebied van voedsel, water en energie. Via prestatieafspraken willen wij sturen op de af te nemen diensten en activiteiten met een subsidierelatie. Daar hoort bij dat de gemeente geen deel meer uitmaakt van het bestuur. Onderdeel van het verbeteren van het vestigingsklimaat is ook het uitbouwen van accountmanagement. Daarbij gaat het om het structureel onderhouden van ambtelijk en bestuurlijk contact met het bedrijfsleven om ontwikkelingen en wederzijdse wensen en verwachtingen te bespreken. In het jaarlijkse onderzoek van Elsevier en bureau Louter naar economische toplocaties in Nederland staat Westland op de 69e plaats (onderzoek 2014). Het onderzoek is gebaseerd op ruim veertig indicatoren, waaronder werkgelegenheid plus krimp en groei, nieuwbouw en bezetting van kantoren, uitgifte van bedrijventerreinen en de arbeidsproductiviteit. Onze ambitie is dat Westland in de huidige bestuursperiode in de top 25 van deze ranglijst terecht komt, hoewel wij ons realiseren dat dit afhankelijk is van een groot aantal factoren en van andere partijen. Bij een goed vestigingsklimaat past een eerlijk woon- en werkklimaat. Het landelijke beleid voor arbeidsmigratie is steeds meer op Westlandse leest geschoeid. Wij blijven alert op ongewenste praktijken waar het gaat om wonen en werken. Programma Externe positionering in tweede helft Forse stijging Westland in ranglijst Toplocaties. 1.3 NIEUWE BEDRIJVIGHEID Het aantrekken van nieuwe bedrijven die de economie en werkgelegenheid versterken en het vasthouden van bestaande bedrijven. Om de Westlandse economie in de breedte te versterken en de werkgelegenheid te vergroten zetten wij actief in op acquisitie van nieuwe bedrijven op basis van een open armen beleid. Daarbij is sprake van wederkerigheid. Als gemeente creëren we een aantrekkelijk vestigingsklimaat en tegelijkertijd verwachten we van bedrijven maatschappelijk verantwoord ondernemerschap. Open armen beleid en actieve acquisitie Wij richten het open armen beleid op greenportversterkende bedrijven. Deze bedrijven zijn agro-gerelateerd, met innovatieve doelstellingen op product, logistiek, marketing en bedrijfskunde/ financiering. De mate waarin deze bedrijven cross-overs met andere sectoren realiseren, is belangrijk voor een duurzame Greenport. Daarnaast staan wij open voor bedrijven die niet tot de categorie greenport behoren, maar wel veel werkgelegenheid bieden. Om het open armen beleid vorm te geven gaan wij samen met de marktpartijen de acquisitiestrategie regionaal, nationaal en internationaal). Bij deze strategiebepaling worden ook Westland Marketing, InnovationQuarter, MRDH en WFIA (West Holland Foreign Investment Agency) betrokken. Gezamenlijk wordt in beeld gebracht wat kansrijke bedrijven zijn die het Greenportcluster kunnen versterken. Te denken valt bijvoorbeeld aan veredelingsbedrijven, buitenlandse bedrijven, agrologistieke handelsbedrijven, start ups of bedrijven die totaal anders zijn maar juist helpen om het vestigingsklimaat aantrekkelijker te maken. We willen leren van goede voorbeelden. Naast de acquisitie van nieuwe bedrijven nemen wij een positieve en uitnodigende houding aan richting onze bestaande bedrijven als het gaat om regelgeving of uitbreidingen. Ook dit wordt meegenomen in de op te stellen acquisitiestrategie. Acquisitiestrategie voor nieuwe bedrijvigheid en behoud bestaande bedrijven in Introductie free economic zone Wij gaan experimenteren met de aanleg van een free economic zone voor bedrijven die het greenportcluster versterken. Er bestaat geen eenduidige definitie van een free economic zone. De term wordt op verschillende manieren geïnterpreteerd. De invulling van free is voor ons gekoppeld aan een bepaalde zone ofwel een geografisch afgebakend gebied. Het belangrijkste uitgangspunt voor de free economic zone is dat daar (alle) belemmeringen zijn weggenomen die economische groei in de weg staan. In een plan van aanpak zullen wij het begrip free economic zone nader duiden en ingaan op de ruimtelijke inpassing en het proces tot realisatie. Inzicht in resultaten van het experiment met een free economic zone. op verschillende schaalniveaus bepalen (lokaal, 14 15

9 FINANCIËN (1.2 EN 1.3) fielen per dorp. Wij bekijken ook de verschillende mogelijkheden voor financiering van gewenste ontwikkelingen. Zowel in de totstandkoming als in de uitvoering van de investeringsagenda werken wij intensief Activiteit De gemeente stelt geld beschikbaar samen met de winkeliersverenigingen en markt- en Deelname aan strategische allianties (trekkersrol Greenport blijven vervullen) N 36 N 36 N 36 N 36 voor de investeringsagenda. Van het bedrijfsleven wordt cofinanciering verwacht. horecavertegenwoordigers. Dit betekent in vergelijking met de voorgaande bestuursperiodes Deelname aan strategische allianties: bijdrage aan Governance structuur GPWO N 40 N 40 N 40 N 40 Om de veiligheid in de centra te vergroten, wordt een intensivering van de bestaande relaties. Deelname aan strategische allianties (voortzetten deelname ROM-Zuidvleugel) N 100 als integraal onderdeel van de investeringsagenda het aantal camera s in de openbare ruimte Een investeringsagenda (strategie Regisserende/faciliterende rol bij versterking imago N 98 N 98 N 98 N 98 uitgebreid. Op basis van het gewenste profiel per en uitvoering) om de levendigheid, Vestigingsklimaat: versterken organisatie op terrein van public affairs, lobby, acquisitie en accountmanagement 0 N 440 N 440 N 440 dorp zal een inventarisatie worden gemaakt van de locaties waar cameratoezicht wenselijk is, waarna aantrekkelijkheid en veiligheid in de winkelgebieden te verbeteren, Positionering, open armen beleid en internationalisering N 360 N 360 N 360 N 360 in overleg met de betrokkenen een uitvoerings- en gebaseerd op een profiel per dorp Totaal Externe positionering Greenport N 534 N 974 N 974 N beheerplan kan worden opgesteld. Ook bereikbaarheid in en parkeren in de centra kan bij het opstellen van de investeringsagenda aan de orde komen 1.4 GEZONDE DETAILHANDEL EN HORECA zijn de bewoners trots? Met andere woorden: wat is de specifieke identiteit van ieder dorp afzonderlijk en hoe kunnen ondernemers bijdragen aan een verbetering en versterking (bijvoorbeeld in Wateringen). FINANCIËN Toename aantrekkelijkheid van de centra. van deze identiteit? Activiteit Opstellen investeringsagenda MKB N 500 N 500 Het toenemend gebruik van internet en de economische crisis zorgen voor een afname Opstellen investeringsagenda Vergelijkbaar met de Westland Agenda, gaan wij samen met onder andere MKB Westland een Totaal Gezonde detailhandel en horeca N 500 N 500 van detailhandel in een aantal dorpen. Deze ontwikkelingen gaan ten koste van de aantrekkelijkheid en de leefbaarheid van de dorpen. Vastgoed staat langdurig leeg, wat kan leiden tot minder sociale contacten tussen de bewoners onderling, minder betrokkenheid bij de eigen omgeving en een toename van het gevoel van onveiligheid. Wij gaan ons inzetten om dit te keren. Nodig is een nieuwe blik en een andere aanpak. Per dorp zal gekeken moeten worden wat de beste strategie is. Wat zijn de specifieke kwaliteiten van de dorpen en waarop investeringsagenda opstellen. Het bedrijfsleven is daarbij nadrukkelijk aan zet. De investeringsagenda wordt met name gericht op het vergroten van de aantrekkelijkheid van de winkelgebieden. Een van de eerste activiteiten betreft het opstellen van een gewenst profiel per dorp. Parallel hieraan worden best practices in andere gemeenten onderzocht. Denk aan gemeenten waar gewerkt wordt met winkelstraatmanagement. Belangrijk aspect is het tegengaan van leegstand. Hieraan kan worden bijgedragen door concentratiebeleid maar ook door nieuwe middelen die zullen voortvloeien uit de pro- 1.5 GOEDE BEREIKBAARHEID EN VERKEERSVEILIGHEID Het vergroten van de bereikbaarheid en het verbeteren van de verkeersveiligheid in Westland. Wij blijven onverminderd inzetten op het verbeteren van de bereikbaarheid en het vergroten van de verkeersveiligheid in onze gemeente. Een goede bereikbaarheid is fundamenteel voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat en voor het onderwijs en de arbeidsmarkt. Westland is logistieke draaischijf. Producten vanuit de hele wereld vinden fysiek of virtueel via onze greenport hun weg naar bestemmingen over de hele wereld, al dan niet bewerkt. De gemeente zet zich in voor een adequaat wegennet dat recht doet aan deze economische bedrijvigheid. Wij werken samen met de provincie Zuid-Holland aan de afronding van het 3-in-1 project (Westerlee- Maasdijk en Verlengde Veilingroute), verbreding van de N213 Centrale As en verbreding van de Veilingroute N222. Ook voeren wij samen met het bedrijfsleven een actieve lobby bij andere overheden om andere knelpunten in en rond Westland op te lossen. Wij willen daarbij een agenda-zettende rol. Om de bereikbaarheid in Westland te vergroten voert de gemeente ook zelf een aantal grote projecten uit: de ontsluiting van bedrijventerrein Teylingen en nieuwbouwwijk Waelpark in s-gravenzande, de aanleg van de Oostelijke Randweg De Lier en de realisatie van de verbindingsweg Honderdland-Maasdijk. Aandacht voor verkeersveiligheid blijft in het drukke Westland essentieel. Daarbij gaat het met name om kwetsbare verkeersdeelnemers, zoals fietsers en voetgangers. Naast het oplossen van knelpunten, blijft onze inzet gericht op het beïnvloeden van de houding en het gedrag van verkeersdeelnemers. Onderzoek naar innovatieve vervoersvormen De mobiliteit in Nederland is in beweging. Door afnemende budgetten zal het verbeteren van bereikbaarheid meer en meer plaatsvinden door 16 17

10 het beter benutten van bestaande infrastructuur. Met moderne informatietechnologie en kleine aanpassingen kunnen knelpunten worden opgelost. Doel is om de drukte op spitstijden te beperken. In regionaal verband blijven wij met transporteurs en andere ondernemers kijken of er slimme en duurzame vervoersconcepten mogelijk zijn, zoals het beperken van (lege) voertuigkilometers en het bevorderen van schoon rijden. Voor werkgevers en werknemers kan mobiliteitsmanagement effectief zijn. Westland zet in op het verbeteren van de relatie tussen de Mainport en de Greenport. Het gaat om het realiseren van logistieke projecten versvervoer en de uitwisseling van warmte, CO2 en biobase. De ontwikkeling van de Coolport in Hoek van Holland maakt hier deel vanuit. Deze containerverbinding over water naar en van de haven beperkt het aantal transportkilometers over de weg aanzienlijk. Realisatie projecten versvervoer en vergrote inzet op mobiliteitsmanagement. Verbeteren openbaar vervoer Goed openbaar vervoer is een alternatief voor de automobilist en een basisvoorziening voor iedereen. Het verbindt de Westlandse dorpen onderling en biedt een betrouwbare en snelle verbinding naar de stedelijke regio s en de regionale knooppunten. Een grote kwaliteitsslag moet worden gemaakt door de inzet van Hoogwaardig Openbaar Vervoer. De doorkijk naar de toekomst is een rechtstreekse light-railverbinding tussen de Haagse en Rotterdamse regio via Westland. Wij zetten in op een hoogwaardige busverbinding over deze route. Het voornemen is om samen met de provincie Zuid-Holland en de Vervoersautoriteit een onderzoek uit te voeren naar de realisatie daarvan. Daarin wordt ook de ambitie ten aanzien van een light-railverbinding meegenomen. Binnen deze bestuursperiode zal de Vervoersautoriteit de busconcessie opnieuw aanbesteden. Het belang van de Westlandse bereikbaarheid per openbaar vervoer zullen wij inbrengen in het programma van eisen. Wij zullen actief pleiten voor maatregelen zoals deze verwoord zijn in de door de Raad vastgestelde Westlandse visie Openbaar Vervoer Plus. Ten slotte streven wij naar goede voorzieningen bij de bushaltes. Het busstation in Naaldwijk vervult daarin als belangrijk knooppunt een sleutelrol. Onderzoek hoogwaardige busverbinding en light-rail. Verbeteren verkeersveiligheid Wij zetten verder in op het verbeteren van de verkeersveiligheid. Naast het afronden van het school-thuisrouteproject richten wij ons op het beïnvloeden van het gedrag van verkeersdeelnemers. Wij pakken hierin een actieve rol op, maar zullen daarbij wel nadrukkelijk de samenwerking zoeken met van Veilig Fietsen blijven wij actief ondersteunen. bestaande en nieuwe partners uit de samen- Dit is het Westlandse informatie- en educatieleving zoals scholen, ouders van schoolgaande platform fietsveiligheid voor middelbare scholieren, kinderen, het bedrijfsleven, sportverenigingen hun ouders en docenten. en bewoners(verenigingen). Ons streven is dat het aantal scholen dat een School op seef certificaat verkrijgt toeneemt. School op seef is Toename van het aantal scholen met het programma voor verkeerseducatie voor een School op seef certificaat. kinderen in de basisschoolleeftijd. Ook De Kunst FINANCIËN Activiteit Onderzoek innovatieve vervoersvormen: lightrail N 50 Vergroten rotonde Zwethlaan 0 N 72 N 70 N 69 Reconstructie Kwaklaan N 23 N 23 N 22 N 22 Totaal Goede bereikbaarheid en verkeersveiligheid N 73 N 95 N 92 N 91 TOTAAL INTENSIVERING THEMA STERKE ECONOMIE Accent Duurzame en innovatieve Greenport N 165 N 165 N 165 N Externe positionering Greenport N 534 N 974 N 974 N Nieuwe bedrijvigheid Gezonde detailhandel en horeca Goede bereikbaarheid en verkeersveiligheid N 73 N 95 N 92 N 91 Totaal Sterke economie Structureel N 772 N N N Gezonde detailhandel en horeca N 500 N 500 Totaal Sterke economie Incidenteel N 500 N 500 Totaal Sterke economie N N N N

11 2 THEMA SOCIALE KRACHT De samenleving verandert. Dit is te merken in sociaal domein: voor gemeente, zorgaanbieders, de jeugdzorg, op het terrein van werk en inkomen werkgevers én samenleving. Inwoners worden en in de zorg voor ouderen. Verzorgingshuizen aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid sluiten hun deuren. Daarvoor in de plaats komt en hun zelfredzaamheid wordt ondersteund. Daarbij mantelzorg en thuiszorg. wordt een groter beroep gedaan op de samenleving. De kracht van de Westlandse samenleving is groot. Naast landelijke trends van vergrijzing en Wij realiseren ons dat al veel van onze inwoners individualisering zorgen de drie decentralisaties actief zijn als vrijwilliger of mantelzorger. De uitdaging is om deze inzet op zijn minst te bestendigen in het sociaal domein (Jeugdzorg, Participatiewet en Zorg/Wmo) voor een taakverzwaring van de en indien mogelijk uit te breiden. gemeente. De decentralisaties bieden ons de kans maatwerk te leveren en bureaucratie te Wij zijn hard bezig onze gedeeltelijk nieuwe verminderen. Tegelijkertijd kort het Rijk op de verantwoordelijkheden (wettelijke plicht) in te budgetten. De gemeente krijgt de opgave om met passen. Dit is een enorm grote klus die niet te minder middelen de ondersteuning slimmer en vergelijken is met eerdere uitvoeringsvraagstukken. beter te organiseren. We zijn genoodzaakt om Op 1 januari 2015 staan we als gemeente selectiever te zijn in het zorgaanbod, maar klaar om de nieuwe taken te gaan uitvoeren. ons streven is dat niemand buiten de boot valt. De transformatie naar de participatiemaatschappij Ondersteuning van mensen die dat nodig hebben, kost meer tijd en is niet op 1 januari gereed. blijft bestaan. De opgaven zijn als volgt samen te vatten: van zorgen voor naar zorgen dat; De nieuwe taken beter en goedkoper uitvoeren van aanbod- en systeemgericht naar vraagkan niet zonder anders te gaan (samen)werken. en mensgericht; Dit geldt voor iedereen die een rol heeft in het van curatief naar preventief; van zware zorg naar lichte ondersteuning; van formeel naar informeel; van een uitsluitende arbeidsmarkt naar een inclusieve arbeidsmarkt waarop echt iedereen kan meedoen en maatschappelijk verantwoord ondernemen een nadrukkelijke plaats heeft; van duur en bureaucratisch naar efficiënt en effectief; van sectoraal naar integraal. Het jaar 2015 is een overgangsjaar waarin we de continuïteit van zorg voor zowel jeugd als Wmocliënten moeten borgen. Daarnaast streven wij naar adequate dienstverlening voor bestaande en nieuwe klanten. Uitdaging is de transformatie effectief vorm te geven. Wij stimuleren innovaties die hier invulling aan geven. 2.1 PARTICIPATIEMAATSCHAPPIJ MET GOEDE BASISFUNCTIES DICHTBIJ Het vergroten van de eigen kracht van inwoners en de samenleving. Cruciaal voor het slagen van de transitie in het sociaal domein is dat de eigen kracht van inwoners en de samenleving wordt vergroot. Mensen die hulp nodig hebben, zoeken dat in eerste instantie in hun eigen omgeving (bijvoorbeeld bij hun buren of kinderen). Als deze hulp niet voorhanden is, kunnen de gemeente en ook sociale kernteams behulpzaam zijn bij het vinden van hulp. Indien nodig, geleiden zij mensen door naar professionele zorg. Deze zorg moet inzichtelijk georganiseerd zijn. Goede basisfuncties in de directe omgeving zijn randvoorwaarde om individuen en de samenleving als geheel in hun kracht te zetten. Onderwijs, sport, zorg, welzijn, cultuur, geloofsgemeenschappen en het bedrijfsleven zijn de motor van onze samenleving en spelen een belangrijke rol. Zij vormen een platform voor ontmoeting, ontplooiing en ontspanning. Enerzijds bieden zij de mogelijkheid om actief mee te doen aan de samenleving. Anderzijds hebben zij een signaalfunctie en kunnen zij mensen helpen of doorgeleiden naar andere verenigingen of instanties. Belangrijk is dat de basisfuncties onderling met elkaar verbonden worden, zodat zij elkaar versterken. De gemeente heeft hierbij een regisserende en faciliterende rol. Fundament van onze aanpak is de omslag van aanbod- naar vraaggericht werken. Hierbij hoort dat de gemeente de behoeften kent en door middel van het maatschappelijk middenveld de samenlevingsopbouw ondersteunt. Vanzelfsprekend is dit voor de hele samenleving 20 21

12 een grote opgave. Het vergt tijd om hier met elkaar een goede weg in te vinden. Samenhang aanbrengen in basisfuncties Vitis krijgt een nieuwe centrale rol in het leggen van verbindingen. De welzijnsorganisatie vormt de ogen en oren in de wijk en brengt vraag en aanbod in beeld. Praktisch onderzoek moet antwoord geven op vragen als wat hebben we, waar is behoefte aan, waar zijn we goed in en wat moet beter. Waar zich kansen voordoen, worden vraag en aanbod met elkaar verbonden. De inzet is gericht op het vormen van kernnetwerken. Dit zijn netwerken van professionele en vrijwilligersorganisaties die - ieder vanuit hun eigen invalshoek - samenwerken aan een samenleving waarin het goed leven is en iedereen kan meedoen. Als gemeente regisseren en faciliteren we dit. Effectieve kernnetwerken via een nieuwe opdracht voor Vitis, in de vorm van nieuwe subsidieafspraken (voor het jaar 2015). Versterken van preventie De gemeente wil ervoor zorgen dat mensen alleen instromen in de dure eerste- of tweedelijnszorg als dit echt niet anders kan. We doen dit om maatschappelijk leed te voorkomen en om de kosten van de zorg terug te dringen. Wij gaan onderzoeken welke preventieve maatregelen en interventies in het normale leven mogelijk zijn. Bewezen preventieve oplossingen worden ingezet en afhankelijk van het resultaat verder uitgewerkt. Daarbij realiseren wij ons dat de kosten voor de baat uitgaan; investeringen in preventie leiden pas later tot opbrengst. Sterke basisvoorzieningen met een preventief effect voor inwoners in Westland. Eerste voorstellen bij begroting 2015, preventieve aanpak als onderdeel van integraal beleidskader Sociaal domein na de zomer van 2015 voor 2016 en verder. Afronden en uitvoeren accommodatiebeleid Wij gaan een breed accommodatiebeleid opstellen voor de dorpen in aansluiting op de ontwikkelingen in het sociaal domein. Kernvraag is welke functies nodig zijn per dorp en hoe deze functies moeten worden gehuisvest. Initiatieven vanuit de samenleving die de eigen kracht en sociale samenhang vergroten, worden hierin meegenomen. Bij het accommodatiebeleid wordt ook de status van de opgeschorte 25 %-regeling ten behoeve van sportaccommodaties betrokken. Gemeentelijk gefinancierde accommodaties, zoals buitensportvelden en schoolgebouwen, kunnen beter worden benut. Zo kunnen sportvelden overdag worden gebruikt door de scholen. Schoolgebouwen, waaronder gymzalen, staan vaak centraal in de woonomgeving en zijn door de makkelijke bereikbaarheid weer geschikt voor gebruik door andere doelgroepen. In de komende periode zullen wij in overleg met de hoofdgebruikers van scholen en sportvelden op kleinschalig niveau experimenteren met het gebruik van verschillende accommodaties door meer doelgroepen. gaan wij verder in gesprek met de zorgpartijen die Accommodatiebeleid en uitvoeringsplan feitelijk zorg kunnen bieden op kernniveau. in Dienstverleningsaanpak Sociaal domein Organiseren van zorg dichtbij medio 2014, met als specifiek onderdeel Eenvoudige zorgvragen worden zoveel mogelijk een daadwerkelijke er-op-af-aanpak. (standaard en eventueel digitaal) afgehandeld door Evaluatie eind de gemeente. In 2015 gaan wij verder met het lerend ontwikkelen van de sociale kernteams voor meer complexe zorg- en ondersteuningsvragen. Uitbouw aanbod voorzieningen brede Dit is een er-op-af-aanpak in aanvulling op de rol doelgroep minima die Vitis heeft in de kernen om ook samen met De gemeente wil inwoners zoveel mogelijk in staat burgers informele zorg te organiseren. te stellen mee te doen aan de samenleving. Daarom gaan we het aanbod aan voorzieningen Waar nodig verheldert het sociale kernteam samen voor de brede doelgroep minima uitbouwen. met de burger de vraag, wordt ondersteuning geboden Om dezelfde reden gaan wij breder armoedebeleid bij het vinden van hulp in de directe omgeving ontwikkelen. Onze inspanningen zijn gericht op het of worden mensen doorgeleid naar professionele, bieden van een springplank om zo snel mogelijk eerstelijns hulp. Daarbij wordt gewerkt volgens het weer op eigen benen te kunnen staan. principe één gezin, één plan en één regisseur. De gemeente heeft de opdracht de sociale kernteams te organiseren en te faciliteren. Ruimhartig minimabeleid vanaf 2015 Daarmee is ook de huisvesting van deze teams en integraal armoedebeleid als onderdeel een opgave die wij meenemen in het beleid. van beleidskader Sociaal Domein kort na de zomer van Om voldoende zorgaanbod dichtbij te borgen, FINANCIËN Activiteit Versterken preventie N 50 N 50 N 50 N 50 Zorg dichtbij: geen wachttijden voor voorzieningen zoals schuldhulpverlening N 275 N 100 N 100 N 100 Ruimhartiger minimabeleid N 400 N 400 N 400 N 400 Totaal Participatiemaatschappij met goede basisfuncties dichtbij N 725 N 550 N 550 N

13 2.2 DUURZAME ARBEIDSMARKT zoveel mogelijk mensen meedoen. Een ieder Gezien het feit dat economie en samenleving zet zich in om mensen aan de slag te helpen. in Westland nauw verbonden zijn met elkaar, Samen met het onderwijs en bedrijfsleven Er wordt naar mogelijkheden gekeken, niet naar is het potentieel in onze gemeente groot. ontwikkelde aanpak gericht op voldoende Zoveel mogelijk mensen (inclusief mensen beperkingen. Iedereen die wil en kan werken is reguliere arbeidsplaatsen, stage- en leer- met een arbeidsbeperking) aan de slag welkom om een steentje bij te dragen aan de Ondernemers die hun maatschappelijke werkplekken voor leerlingen uit praktijk- en bij reguliere werkgevers. Westlandse economie. Daarbij moet er een balans verantwoordelijkheid pakken onderscheiden wij voortgezet speciaal onderwijs in zijn tussen duurzame arbeidsrelaties en flexibiliteit. door hen te benoemen tot proud partner van De gemeente vervult in de rol van werkgever MVO Westland en hen als zodanig te positioneren. Westland is een ondernemende gemeente. een voorbeeldfunctie en spant zich in om stage- Daar hoort een fysieke onderscheiding bij. Als blijkt 2.3 GOED ONDERWIJS EN ADEQUATE We hebben een groot aantal ondernemende plekken, traineeships en leerwerkplaatsen dat ondernemers niet voldoen aan de criteria, dan ONDERWIJSVOORZIENINGEN inwoners en veel bedrijvigheid. Naast het beschikbaar te stellen. spreken wij hen hierop aan. economische belang van ondernemers voor de gemeente, geldt in steeds sterkere mate dat Uitvoering Participatiewet Optimale ontwikkelingskansen en passende ondernemers als werkgevers nodig zijn voor De gemeente werkt samen met Patijnenburg als Jaarlijks toenemend aantal proud partners ondersteuning voor de Westlandse jeugd. werkplekken voor mensen met een afstand tot uitvoeringsorganisatie aan de uitvoering van MVO Westland. Concrete afspraken met de arbeidsmarkt en voor stage- en leerwerk- de Participatiewet. Omdat de arbeidsmarkt niet Patijnenburg en brancheorganisaties plekken. De Participatiewet, die op 1 januari ophoudt bij de gemeentegrenzen, maken wij ook hierover eind 2014, als onderdeel van Om ervoor te zorgen dat alle Westlandse kinderen 2015 in werking treedt, verplicht werkgevers op regionaal niveau afspraken over de wijze waarop het sociaal akkoord. en jongeren goed zijn voorbereid op hun toekomst om mensen met een arbeidsbeperking aan de Participatiewet wordt uitgevoerd. is het van belang dat zij een passende plek in het het werk te helpen. onderwijs hebben. De Westlandse jeugd moet zich Verbinden onderwijs en bedrijfsleven optimaal kunnen ontwikkelen en ontplooien naar In het landelijk Sociaal akkoord hebben de sociale Sociaal akkoord met het bedrijfsleven Zoals afgesproken in onze Lokale educatieve maatschappelijke zelfstandigheid en deelname aan partners met het Kabinet afgesproken dat er en afspraken voor het uitvoeren van een agenda blijven wij ons inzetten voor het tot stand het maatschappelijk leven. De meeste kinderen en extra banen komen voor mensen met een arbeids- lokale aanpak, inclusief een effectieve brengen van verbindingen tussen het onderwijs jongeren doen dit op eigen kracht. Voor diegenen beperking. Het gaat uiteindelijk om werkgeversbenadering in samenwerking en het bedrijfsleven. Leerlingen in het voortgezet bij wie dat (tijdelijk) niet lukt, organiseren we een banen in 2020, waarvan banen bij met de arbeidsmarktregio H5 (eind 2014). speciaal onderwijs en het praktijkonderwijs vormen sluitend ondersteuningsaanbod. In de Lokale de overheid. Als deze afspraken niet worden een kwetsbare groep die zonder intensieve educatieve agenda is kansen bieden nagekomen, legt de Rijksoverheid alsnog een ondersteuning een groot risico loopt om geen om talenten te ontwikkelen en het wegnemen van quotum op. In Westland lopen al veel initiatieven Uitbouwen MVO Westland duurzame aansluiting op de arbeidsmarkt te belemmeringen die ontwikkeling en ontplooiing in om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt Wij spannen ons samen met Patijnenburg in om vinden. Veel van deze leerlingen komen nu in de weg staan het uitgangspunt. aan de slag te krijgen (MVO Westland, Westland het aantal werkgevers dat is aangesloten bij MVO de Wajong of in de sociale werkvoorziening terecht. heeft werk etc.). Tegelijkertijd is het van belang Westland uit te breiden. Vanuit het Sociaal Akkoord De instroom naar deze voorzieningen wordt Faciliteren passend onderwijs aandacht te hebben voor de toenemende hebben werkgevers de verplichting om mensen beperkt. Om te zorgen dat meer jongeren bij Kinderen met een handicap of gedragsproblemen (jeugd)werkloosheid. met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het reguliere werkgevers aan het werk kunnen, moeten hebben recht op een passende onderwijsplek. werk te helpen. Het Rijk kan het dus afdwingen, het voortgezet speciaal onderwijs en praktijk- Dat kan in het speciaal onderwijs of met extra Wij willen komen tot een duurzame Westlandse maar liever zien wij dat ondernemers vanuit hun onderwijs meer praktijkgericht zijn. begeleiding op een gewone school. Vanaf arbeidsmarkt. Dit is een arbeidsmarkt waaraan maatschappelijke betrokkenheid meedoen. 1 augustus 2014 komt er een nieuw stelsel 24 25

14 voor passend onderwijs. Dit verplicht scholen een passende onderwijsplek te bieden aan leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Passend Onderwijs kan gevolgen hebben voor schoolgebouwen. Scholen zullen in hun gebouwen voorzieningen moeten treffen om kinderen met lichamelijke problemen en gedragsproblemen onderwijs te kunnen bieden. Dit kan verschillen per school. Zo zal de ene school ervoor kiezen om zoveel mogelijk inclusief onderwijs te geven. Dat wil zeggen dat alle leerlingen een plek kunnen krijgen op de school en daarbij de benodigde ondersteuning ontvangen. Andere scholen zullen er voor kiezen zich te specialiseren in een bepaald type ondersteuning. Aanpassingen aan schoolgebouwen voor minder valide leerlingen in het kader van passend onderwijs zullen worden betrokken in het integraal huisvestingsplan onderwijs. Als gemeente zorgen wij voor ondersteuning van de scholen vanuit de zorgstructuren. Schoolgebouwen die geschikt zijn voor minder valide leerlingen. Ondersteuning brede schoolontwikkeling De brede schoolontwikkeling blijven wij stimuleren. In deze bestuursperiode wordt vervangende nieuwbouw en brede schoolvorming voor de Eben-Haezerschool en Zeester in Monster en de Pieter van der Plasschool in Wateringen gerealiseerd. Daarnaast wordt in overleg met de schoolbesturen een Masterplan opgesteld met daarin vervangende nieuwbouw en brede schoolontwikkeling in diverse kernen. Uitgangspunt is dat de ontwikkeling van het kind centraal wordt gesteld in een leerrijke omgeving, waarin zoveel mogelijk disciplines samenwerken. Scholen vervullen daarnaast een belangrijke rol in de wijk of buurt. Scholen zijn plekken waar veel mensen samenkomen. Wij willen daarom in de komende periode inzetten op toename van het gebruik van schoolgebouwen door niet-onderwijsfuncties. Wij streven ernaar om niet alleen nieuw te bouwen scholen maar ook bestaande schoolgebouwen nog meer dan nu het geval is, een ontmoetingsplek te laten worden die ook s avonds en in het weekend benut wordt. Het vergroot de sociale samenhang en het gevoel van veiligheid in de wijk. Door voorzieningen en functies samen te brengen met het onderwijs op één locatie ontstaat ook de mogelijkheid om bestaande en nieuwe huisvesting zo efficiënt mogelijk te benutten. In de praktijk blijkt dat knelpunten in het beheer en de exploitatie van brede scholen de ontwikkeling ervan behoorlijk in de weg kunnen staan. Het realiseren van de inhoudelijke doelstelling van een brede school is mede afhankelijk van een effectieve en efficiënte vorm van beheer en exploitatie. In 2015 willen wij samen met de scholen in beeld brengen op welke wijze praktische drempels rond beheer en exploitatie van brede scholen weggenomen kunnen worden. Concrete afspraken met scholen over beheer en exploitatie van brede scholen in Versterken WNME en SOB Westland De stichting Westlandse Natuur- en Milieueducatie (WNME) en Samenwerking Onderwijs en Bedrijfsleven (SOB) Westland worden programmatisch samengevoegd. Dit betekent dat SOB Westland zich meer gaat richten op het primair onderwijs. In overleg met het onderwijsveld wordt techniek/ duurzame technologie een nieuw thema binnen het programma WNME. Doel is leerlingen in het primair onderwijs voor te bereiden op een beroepskeuze voor agro, logistiek en techniek. Ook het thema gezonde voeding wordt de komende jaren verder 75 % van de scholen in 2015 aangesloten bij het programma voor Westlandse Natuur- en Milieueducatie en 90 % van de scholen in uitgewerkt binnen het programma. FINANCIËN Activiteit Rol WNME en SOB in educatieve programma s N 25 N 25 N 25 N 25 Totaal Goed onderwijs en adequate onderwijsvoorzieningen N 25 N 25 N 25 N INNOVATIEVE WOON- EN VERVOERS- CONCEPTEN Ontwikkelaars van technologische toepassingen spelen meer en meer in op de toekomstige situatie waarbij mensen met een zorgvraag langer thuis Innovatieve woon- en vervoersconcepten gericht op het vergroten van de zelfredzaamheid van inwoners. blijven wonen. De combinatie van technologische toepassingen, levensloopbestendige woningen en organisatie van zorg en welzijn dichtbij leidt tot innovatieve woonconcepten. Naast innovatieve woonconcepten zijn ook innovatieve vervoersconcepten nodig om de zelfredzaamheid van onze inwoners te vergroten. De komende tijd gaat er veel veranderen in de zorg. Veel mensen met zorgvragen zullen niet meer naar een verzorgingshuis of verpleeginstelling verhuizen, maar thuis blijven wonen. Daardoor ontstaat er een grotere vraag van mensen die thuis wonen en diensten voor zorg en welzijn om zich heen organiseren. Dat is het uitgangspunt bij langer zelfstandig wonen. Er zullen daarbij eisen worden gesteld aan de kwaliteit van de woningvoorraad. Mensen moeten zich veilig voelen in hun woonomgeving en de woningen moeten geschikt zijn om al dan niet met rolstoel of Uitvoeren pilot innovatief woonconcept In de gemeente Westland is al een beproefd initiatief van particulieren op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Wij streven er naar dat dit initiatief navolging krijgt in andere wooncomplexen. Hiertoe zullen wij vanuit een verbindende rol partijen bij elkaar brengen. In overleg met de corporaties zullen wij een inventarisatie uitvoeren van mogelijk kansrijke complexen, waarna wij in overleg met de bewoners en uiteraard de zorgpartijen een pilot starten. rollator in te kunnen leven. De kwaliteit van de nieuw toe te voegen woningen zal onderdeel uitmaken van het Westlands Woonprogramma dat wij dit jaar opstellen (zie paragraaf 3.3). Onderzoek naar kansrijke complexen in 2014 en gefaciliteerde pilot vanaf

15 Ontwikkelen innovatieve vervoersconcepten Vergelijkbaar met de Westland Agenda, willen Het is belangrijk dat mensen met een hulpvraag wij samen met maatschappelijke instellingen, op efficiënte wijze kunnen reizen in Westland, zodat bedrijven en inwoners een Sociale Westland Agenda opstellen. Het betreft een programma waarin zij kunnen blijven participeren in de samenleving. Wij zoeken naar combinaties tussen vervoersvormen. projecten en diensten zijn opgenomen die gezamenlijk of door andere partijen worden uitgevoerd. De diverse vormen van Wmo-doelgroepenvervoer bekijken we in onderlinge samenhang en in Het gaat om innovatieve projecten die de transformatie ondersteunen. Te denken valt aan het organi- samenhang met het reguliere openbaar vervoer en leerlingenvervoer. Door slimme combinaties seren van respijtzorg voor mensen die tijdelijk niet kunnen de maatschappelijke kosten omlaag. voor zichzelf kunnen zorgen (bijvoorbeeld na een ziekenhuisopname), sociale duurzaamheid, kamers met kansen voor jongeren tussen Slimme vervoerscombinaties. 18 en 23 jaar, diensten die zelfstandig wonen ondersteunen, innovatieve woonconcepten en doorontwikkeling van het Mantelzorgsteunpunt. Wij stellen geld beschikbaar vanuit de subsidie- 2.5 SOCIALE WESTLAND AGENDA regeling Sociale innovatie. Per project zullen wij bekijken of en in hoeverre cofinanciering vanuit de samenleving mogelijk is. Een sociaal sterk Westland, waarin inwoners in hun kracht worden gezet en de samenleving haar verantwoordelijkheid pakt. Een Sociale Westland Agenda in TOTAAL INTENSIVERING THEMA SOCIALE KRACHT Accent Participatiemaatschappij met goede basisfuncties dichtbij N 725 N 550 N 550 N Duurzame arbeidsmarkt Goed onderwijs en adequate onderwijsvoorzieningen N 25 N 25 N 25 N Innovatieve woon- en vervoersconcepten Sociale Westland Agenda* Totaal Sociale kracht N 750 N 575 N 575 N 575 *Budget komt beschikbaar uit subsidieregeling Sociale Innovatie 3 THEMA AANTREKKELIJK WESTLAND Om onze ambities op economisch en sociaal bestuursperiode is ingezet. Via Cultuurweb vlak te realiseren moet Westland op alle fronten stimuleren wij onze culturele instellingen en aantrekkelijk zijn. Mensen moeten met plezier verenigingen om hun ondernemingszin te vergroten, wonen, werken en recreëren in onze gemeente, zodat het huidige cultuuraanbod in stand blijft. zodat er voldoende werknemers zijn die onze economie draaiend houden en vrijwilligers die Omdat de kwaliteit van de buitenruimte heel de sociale samenhang versterken. bepalend is voor de aantrekkelijkheid, draaien wij een deel van de bezuinigingen op het beheer Aantrekkelijkheid gaat over veiligheid, leefbaarheid en onderhoud van de openbare ruimte terug. en beleving. Over voorzieningen zoals winkels Dit wordt geëffectueerd in nieuwe beheerplannen, en scholen en over het sportklimaat. Westland die in 2015 gereed zijn. In de beheerplannen beschikt over goede sportaccommodaties die vindt een integrale afweging plaats van alle wij op niveau willen houden. De komende aspecten die invloed hebben op de buitenruimte. periode realiseren we op een aantal sportparken Belangrijk is dat ook inwoners en ondernemers aanpassingen om de bereikbaarheid, de veiligheid hun verantwoordelijkheid nemen waar het gaat en het parkeren te verbeteren, zoals op de om het vergroten van de kwaliteit van de Hoge Bomen in Naaldwijk en het Julianasportpark buitenruimte. Daarom blijven wij initiatieven in s-gravenzande. Een aantrekkelijk sportklimaat die de kwaliteit van de buitenruimte bevorderen betekent ook dat topsporters de ruimte krijgen stimuleren en faciliteren vanuit Buurt in in onze gemeente. Om die reden gaan wij samen uitvoering. met de Stichting Topsport Westland, Sportservice Met de provincie gaan wij in overleg over Zuid-Holland, topsportverenigingen en het bedrijfsleven de mogelijkheden voor ondersteuning van en wij stimuleren ondernemers meer aandacht het vergroenen van de entrees van Westland topsporters verkennen. te hebben voor de aankleding van de directe omgeving van hun bedrijf. Ten slotte zullen wij Ook cultuur draagt bij aan een aantrekkelijk voor iedere boom die de gemeente kapt twee leefklimaat. Het biedt mogelijkheden voor bomen terug plaatsen en blijven wij initiatieven persoonlijke ontplooiing en ontwikkeling. om braakliggende gronden tijdelijk anders te Wij bestendigen de lijn die tijdens de vorige gebruiken stimuleren en faciliteren

16 FINANCIËN Activiteit Kwaliteit buitenruimte N N N N Tijdelijk anders gebruiken van gronden N 25 N 25 N 25 N 25 Ontsluiting Julianasportpark s Gravenzande N 30 N 30 N 30 N 30 Verkenning mogelijkheden ondersteuning topsporters N 50 Totaal Intensiveringen niet toe te delen aan accenten N N N N VEILIG WESTLAND Het vergroten van de veiligheid in Westland. Een breed gedragen Westlands Veiligheidsbeleid Veiligheid is een van de belangrijkste basisvoorwaarden voor een aantrekkelijke leefomgeving. Betrekken inwoners en bedrijven Daarom werkt de gemeente samen met haar ketenpartners, (burgerparticipatie) waaronder politie, Openbaar Ministerie, Om onze inwoners en bedrijven meer te betrekken buurtpreventie, Buitengewoon Opsporingsambtenaren bij een veilige leefomgeving stimuleren wij de deel- (BOA s) en particuliere beveiligingsbedrijven aan name aan Buurtpreventie, telefooncirkels, Whatsapphet verder vergroten van de veiligheid in Westland. groepen en Burgernet. Buurtpreventen surveilleren op straat. Via telefooncirkels en whatsapp-groepen Opstellen Westlands Veiligheidsbeleid kunnen inwoners en bedrijven elkaar en de politie In 2014 stellen wij samen met onze ketenpartners bij onraad snel waarschuwen. Burgernet wordt het Westlands Veiligheidsbeleid voor de periode ingezet door de politie met als doel snel tips te op. In dit veiligheidsbeleid komen alle krijgen over incidenten. Het werven van buurtpreventen, veiligheidsthema s aan de orde. Uitgangspunt is deelnemers aan telefooncirkels, whatsapp- dat de huidige aanpak wordt herijkt, waarbij een groepen en Burgernet is een voortdurend proces extra accent wordt gelegd op preventie. waarbij o.a. (sociale) media, lokale kranten, websites en wervingscampagnes worden ingezet. Inzet op preventie Het aantal Westlandse deelnemers aan Wij willen de zelfredzaamheid van inwoners Burgernet is het hoogst in de regio (13.500) en en bedrijven nog verder vergroten door in te zetten die koppositie willen wij vasthouden. op preventie-activiteiten zoals voorlichtingsbijeenkomsten en overvaltrainingen voor winkeliers/ Buurtbemiddeling willen wij inzetten om escalatie bedrijven. Via onder andere acties en campagnes van conflicten in woonwijken te voorkomen. Buren laten wij, samen met de politie, BOA s, buurtpreventen dienen in eerste instantie zelf hun ruzies op te en andere veiligheidspartners, zien wat lossen. Dat lukt echter niet altijd. De Westlandse inwoners en winkeliers/bedrijven zelf kunnen doen woningcorporaties hebben daarom afspraken met om bijvoorbeeld inbraken te voorkomen. In het het Bureau Bemiddeling & Mediation gemaakt. Westlands veiligheidsbeleid zullen Bij een burenconflict in huurwoningen kan door deze preventie-activiteiten in het kader van een corporatie een mediatior worden ingezet. Bij zelfredzaamheid verder worden geconcretiseerd. conflicten tussen (meerdere) buren in koopwoningen, waarbij de openbare orde in het geding komt, kan door de gemeente een mediator worden ingezet. Grotere zelfredzaamheid van inwoners en winkeliers/bedrijven. Meer burgerparticipatie: toename deelnemers aan buurtpreventie, telefoon-/ whatsapp-groepen en Burgernet. Minder burenconflicten door de (eventuele) inzet van mediation. FINANCIËN Activiteit Preventie: o.a. overvaltraining en extra voorlichting N 25 N 25 N 25 N 25 Totaal Veilig Westland N 25 N 25 N 25 N

17 3.2 LEVENDIGE DORPSCENTRA het proces. Als gemeente zijn wij verantwoordelijk Rotterdam Ontwikkeling bouwt er 12 appartementen, voor het begeleiden van de juridisch planologische Een nieuwe Kastanjehof, nieuwe supermarkt 24 middeldure koopwoningen en maximaal procedures, het bouw- en woonrijp maken en en opnieuw ingerichte Kerkstraat in m 2 commerciële ruimte. Voordat gestart kan Grotere aantrekkelijkheid en vitaliteit de uitgifte van de gronden aan de ontwikkelaar. worden met het slopen van de panden, moet een van de dorpscentra. ruimtelijke procedure worden gevolgd voor een Plan Kerkzicht in Monster is gedeeltelijk gereali- nieuw bestemmingsplan. Als alles volgens planning Een nieuw winkelcentrum in s-gravenzande seerd. De start van de bouw van de tweede fase is verloopt, kan het nieuwe bestemmingsplan in De aantrekkelijkheid van een dorp wordt voor eind afhankelijk van de uitgifte van winkel-/kantoorruimte het eerste kwartaal van 2015 worden vastgesteld. een belangrijk deel bepaald door het centrum. in fase I. Deze fase omvat ongeveer 400 m 2 winkel-/ Het project zal dan in 2017 gereed zijn. Door herontwikkeling van een aantal locaties geven kantoorruimte en zes bovenwoningen. Het project wij verschillende dorpscentra een impuls. Daarbij In Kwintsheul wordt de nieuwe Kastanjehof wordt volgens de huidige planning in 2015 afgerond. gaat het om voorzieningen, winkels en de openbare afgebouwd. Daarna wordt de huidige Kastanjehof De gemeente voert in Kerkzicht een actieve grond- Gemeentehuislocatie De Lier ontwikkeld ruimte. Het vergroten van de levendigheid gesloopt en start de bouw van de nieuwe politiek. Alle grond is verkocht en geleverd, maar de in faciliteren wij door concentratiebeleid te voeren. supermarkt. De gemeente zorgt voor herinrichting realisatie van de opstallen is een verantwoorde- van de openbare ruimte aan weerszijden van lijkheid van de ontwikkelaars. Na afronding Aan de Rijsenburgerweg in Poeldijk is gestart met Uitvoering centrumplannen de Kerkstraat. De uitvoering hiervan vindt van de bouw verzorgt de gemeente de inrichting van de bouw van de nieuwe Jumbo-supermarkt. Deze is Wij gaan door met de uitvoering van de plannen gefaseerd plaats, afgestemd op de realisatie de directe omgeving. naar verwachting in 2014 gereed. Daarna maakt de voor s-gravenzande, Kwintsheul, Monster, Poeldijk van de nieuwbouw. Naar verwachting worden in Wij werken aan een gebiedsvisie voor het centrum C1000-vestiging aan de Voorstraat plaats voor een en De Lier. Na concrete uitwerking van de plannen het eerste kwartaal van 2016 alle werkzaamheden van Monster, waarbij de ruimtelijke ontwikkelingen winkel van Action Nederland BV. Bouwfonds ontwik- voor het centrum van Honselersdijk kan ook hier in het centrum afgerond. op diverse locaties in samenhang worden bekeken. kelt op dit moment aan de Rijsenburgerweg in totaal gefaseerd worden gestart met de uitvoering. Ook in het gebied rondom de Leeuwerik zullen Er wordt onder meer aandacht besteed aan de 58 woningen. Op dit moment zijn al 19 woningen ge- diverse veranderingen plaatsvinden. Op een bouwkundige situatie en leefbaarheid in reed en zijn er 20 in aanbouw. Er volgen er nog 19. De nieuwbouw van het winkelcentrum in braakliggend terrein zal een aantal eengezins- de Choorstraat, de nieuw te bouwen brede school De nieuwe supermarkt en woningen zijn onderdeel s-gravenzande start dit jaar, na afronding van woningen voor starters worden gebouwd. Zeester, de gemeentehuislocatie, de locatie van deelproject Het Dorp van De Westlandse Zoom. de beroepsprocedure. De bouw wordt gefaseerd Basisschool Andreashof zal zich doorontwikkelen van de voormalige Montessorischool en de locatie Voor deelgebied 4 wordt een apart uitwerkingsplan uitgevoerd. Plangebied 1 is het deel van de tot een multifunctionele brede basisschool, van de Aloysiusschool, die op termijn vrijkomt. gemaakt en vervolgens een nieuw bestemmingsplan Koningswerf tussen het Marktplein, de Pompe van waarin behalve onderwijs ook andere functies voor heel Het Dorp. In de grondexploitatie zijn voor Meerdervoortstraat en de nieuwe Graaf Willem II op maatschappelijk gebied, zoals diverse vormen Het Dorp in totaal 165 woningen opgenomen. straat. De oplevering van dit plangebied vindt naar van kinderopvang en een uitleenpunt voor de Plan Kerkzicht gereed in De prognose is dat alles medio 2022 is gereali- verwachting eind 2016 plaats. Plangebied 2 is bibliotheek, hun onderdak vinden. De bibliotheek- Gebiedsvisie centrum Monster gereed seerd. Vanuit de Voorstraat, naast de ijssalon, komt het deel van de Koningswerf tussen de Langestraat locatie wordt mogelijk herontwikkeld. Gedacht in er een doorgang voor voetgangers richting de Gantel. en de Graaf Willem II straat. Dit gebied is conform wordt aan woningen voor starters, eventueel de huidige planning tegelijkertijd klaar met plan- in combinatie met maatschappelijke functies op gebied 1. Plangebied 3, ten slotte, is de locatie het gebied van gezondheid. In De Lier wordt de gemeentehuislocatie opnieuw Een nieuwe supermarkt en 19 nieuwe Gravenhof. Dit laatste deel van het nieuwe centrum De realisatie van genoemde plannen is goed ontwikkeld (oude gemeentehuis (Hoofdstraat 6), woningen langs de Rijsenburgerweg in kan volgens deze planning eind 2017 worden voor het voorzieningenniveau en daarmee de het voormalige politiebureau ( t Perron 2) en 2014, 20 nieuwe woningen in opgeleverd. De gemeente heeft een actieve rol in leefbaarheid van Kwintsheul. het oude postkantoor (Hoofdstraat 8)). Giesbers 32 33

18 In 2013 is met betrokken partijen (o.a. school, kerk en supermarkt) een vlekkenplan voor het centrum van Honselersdijk opgesteld. In 2014 wordt dit met alle betrokken partijen uitgewerkt tot concrete projecten. In de tweede helft van 2014 zal een bestemmingsplanprocedure worden opgestart. Het plan bestaat uit nieuwbouw voor basisschool de Hoeksteen, een kleinschalig project met (zorg)woningen en maatschappelijke voorzieningen, herinrichting van het Voorhofplein, uitbreiding van de supermarkt en bijbehorende parkeergelegenheid, invulling van de percelen Dijkstraat 93 t/m 97 en de renovatie/nieuwbouw Ook moet worden afgewogen of de herontwikkeling onderdeel moet gaan uitmaken van een groter gebied (Naaldwijk). In dat geval zal er een gebiedsvisie opgesteld worden. Wij zullen een startnotitie opstellen voor de vrijkomende gemeentehuizen in s-gravenzande, Naaldwijk en Wateringen. Herontwikkelde locaties in s-gravenzande en Wateringen in Gebiedsvisie voor Naaldwijk in bijvoorbeeld ook de kwaliteit van de woning, doelgroepen, woonmilieus en het voorzieningenniveau. Een onderdeel van het woonprogramma is een afwegingskader voor nieuwe woningprojecten. In de tweede helft van 2014 wordt een en ander opgeleverd. Monitoring en evaluatie van het woonprogramma is van belang om (indien nodig) te kunnen reageren op marktverschuivingen en beleidsontwikkelingen. Het gaat dus niet om een statisch programma. Als het gaat om de kwaliteit van de woningen zijn levensloopbestendigheid (vanwege het langer grotere toezichthoudende rol voor de gemeente opgenomen. De woonvisie, als onderdeel van het woonprogramma, wordt een leidend kader in de samenwerking. Aspecten zoals de omvang van de sociale woningvoorraad, de betaalbaarheid en het verkoopbeleid zijn hierbij belangrijke onderwerpen. Een woningbouwprogramma dat voldoet aan de woningbehoefte van Westland (in aantallen en woningtypen én voor alle doelgroepen) in van Endeldijk 3. De gemeente heeft in het geheel een coördinerende rol, faciliteert marktpartijen bij hun projecten en is verantwoordelijk voor de bouw van een nieuwe school. Een vernieuwd centrum voor Honselersdijk met goede voorzieningen in Herontwikkeling gemeentehuislocaties Met de realisatie van nieuwe gemeentelijke 3.3 WONEN NAAR BEHOEFTE Voldoende betaalbare woningen voor iedere doelgroep. Onze inzet is er op gericht om in Westland voldoende woningen te realiseren op basis van de ambitie van de Structuurvisie Westland 2020, perspectief Bouwen naar behoefte is het uitgangspunt. De huidige situatie laat, met het oog op deze ambitie, een overprogrammering aan zelfstandig blijven wonen van senioren en de sterk toenemende vergrijzing) en duurzaamheid (in relatie tot betaalbaarheid en woonlasten) belangrijke speerpunten. Wij gaan met woningcorporaties in gesprek over de kernvoorraad, de betaalbaarheid, het verkoopbeleid en de leefbaarheid. De nieuwe Woningwet voorziet in een nieuwe relatie tussen gemeente en woningcorporatie. Ook wordt hierin een FINANCIËN huisvesting in Naaldwijk, komen de huidige woningbouwprojecten zien. Ook voorziet de huidige Activiteit gemeentehuislocaties vrij. Deze moeten een programmering onvoldoende in de (Westlandse) Westlands woonprogramma N 50 andere functie krijgen of opnieuw ontwikkeld worden. Voor de locatie in De Lier bestaat al een plan. De ontwikkeling van de gemeentehuislocatie in Monster is onderdeel van de gebiedsvisie die voor het centrum van deze kern wordt opgesteld. Voor herontwikkeling van de locaties s-gravenzande, Naaldwijk en Wateringen hebben inwoners en ondernemers via het Kansenfestival ideeën aangedragen. Wij hebben deze ideeën gebundeld in een Kansenboekje en gaan met geïnteresseerde marktpartijen in gesprek om tot een goede invulling van de genoemde locaties te komen. Het is niet vanzelfsprekend dat op deze locaties woningbouw komt, gelet op het absorptievermogen van de markt waarin al (meer dan) voldoende woningen worden aangeboden en/of zijn gepland. Per locatie zal moeten worden afgewogen of hergebruik van het gebouw een optie is (zeer waarschijnlijk Wateringen) of dat sloop en herontwikkeling gewenst is. vraag naar betaalbare woningen. De overprogrammering noodzaakt tot een nieuwe afweging tussen de planvoorraad en de verwachte behoefte aan de verschillende type woningen. Faseren, herprogrammeren of schrappen van programma s kan daarbij aan de orde zijn. Dat heeft ook financiële consequenties. Tegelijkertijd zoeken we naar de inzet van bestaande en nieuwe instrumenten om de (Westlandse vraag naar) woningbouw te stimuleren. We blijven bijvoorbeeld inzetten op de ontwikkeling van erfpacht, vrije kavelverkoop en het verstrekken van startersleningen waardoor een koopwoning voor meer mensen bereikbaar wordt. Opstellen Westlands woonprogramma We gaan een Westlands woonprogramma opstellen waarin beleid en uitvoering op elkaar worden afgestemd. Niet alleen (grond)prijzen, woningtypen en aantallen krijgen daarin een plek, maar Totaal Wonen naar behoefte N

19 3.4 DROGE VOETEN EN SCHOON WATER Een waterproof Westland, zonder wateroverlast, met veilige boezemkades, schoon en helder water en efficiënte afvalwaterafvoeren. Dit tegen zo laag mogelijke kosten en met behoud van zo veel mogelijk glastuinbouwgrond. Wij werken samen met het Hoogheemraadschap van Delfland, het Westlandse bedrijfsleven, mede-overheden en inwoners aan een waterproof Westland, waarbij inwoners en ondernemers droge voeten houden en het water schoon is. Er worden maatregelen genomen om de kans op wateroverlast te verkleinen. Daarnaast is het nodig dat de boezemkades voldoen aan de veiligheidsnormen, dat het water schoon en helder is en voldoet aan doelen van de Europese Kaderichtlijn water en dat het afvalwater van burgers en bedrijven efficiënt wordt verwerkt en gezuiverd. De gemeente richt zich hierbij op haar wettelijke taken en verantwoordelijkheden. Voorkomen wateroverlast De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd om de kans op wateroverlast te verkleinen, zoals in het boezemgebied, de polders en in de riolering. Veel maatregelen zijn in voorbereiding of uitvoering. Deze bestuursperiode nemen wij maatregelen in de Oranjepolder, Boomawatering, Kralingerpolder, Oude Lierpolder, Waalblok, Poelzone, Poelpolder en Monster. Voor de Kralingerpolder, Dorppolder, Oude Campspolder, Nieuwland-Noordland en Oude en Nieuwe Wateringveldsepolder worden watersysteemanalyses uitgevoerd, waarna indien nodig maatregelen volgen. en liep het niet de huizen in. Deze bui maakte duidelijk dat wateroverlast niet altijd te voorkomen is. Een bui die statistisch gezien eenmaal in de 100 jaar valt, moet kunnen worden verwerkt, maar het weer is grillig en lokaal kan er soms veel meer regen vallen. Naast het nemen van maatregelen in het watersysteem starten we daarom een programma om het regenwater meer vast te houden op de plek waar het valt. Daarbij gaat het om slimme oplossingen in de ruimtelijke inrichting. Beleid en richtlijnen voor het verwerken van hemelwater in de openbare ruimte en door particulieren geïmplementeerde maatregelen in De Lier en de Oranjepolder in Verbeteren waterkwaliteit De waterkwaliteit in Westland moet verbeteren, vooral als gevolg van het aansluiten van bijna alle glastuinbouwbedrijven op de riolering. Er wordt nog niet voldaan aan de normen van de Europese Kaderrichtlijn water. Samen met het hoogheemraadschap zoeken we naar haalbare en betaalbare maatregelen om in 2027 aan de normen te kunnen voldoen. In het kader van het landelijke Platform Duurzame Glastuinbouw (PDG) stemmen overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties het beleid op het gebied van glastuinbouw en duurzaamheid op elkaar af. Doel is een emissie van (nagenoeg) nul vanuit de glastuinbouw in In 2013 is op initiatief van Delfland een regionaal proces opgestart met LTO en de glastuinbouwgemeenten. Dit proces moet leiden tot een afsprakenkader dat de basis vormt voor een concreet regionaal uitvoeringsprogramma. het Hoogheemraadschap van Delfland worden om samenwerking binnen de afvalwaterketen opgehoogd en/of versterkt. Dit is vaak complex te vergroten. Twaalf gemeenten in de regio doordat er bijvoorbeeld wegen op liggen Delfland en het Hoogheemraadschap van en/of woningen en bedrijven dichtbij liggen. Delfland hebben in 2013 de samenwerkings- Maatschappelijk is het wenselijk dat het ophogen overeenkomst Netwerk Afvalwaterketen Delfland gelijktijdig met het onderhoud of herprofilering getekend (NAD). De samenwerking is gericht van deze wegen plaatsvindt en dat onnodige op het verminderen van de kwetsbaarheid hinder voor burgers en bedrijven wordt voorkomen. van het systeem en op een regionale besparing Als de kades worden versterkt, zetten wij ons in in het jaar 2020, zodat de verwachte lastenvoor een goede ruimtelijke inpassing. In 2015 is verzwaring voor inwoners wordt gereduceerd. versterking van kades (buitengewoon onderhoud) De huidige kwaliteit van dienstverlening moet voorzien op zes locaties. minimaal worden gehandhaafd. De gemeente focust op samenwerking binnen de planvorming en monitoring van de keten. Versterkte kades die goed zijn ingepast in de ruimtelijke omgeving. Een goedkoper en effectiever beheer van de afvalwaterketen door samen- Samenwerking afvalwaterketen werking met het hoogheemraadschap Met het hoogheemraadschap en twaalf en aanliggende gemeenten. andere gemeenten is een traject gestart FINANCIËN Activiteit Uitvoering waterplan N 200 N 200 N 200 N 200 Totaal Droge voeten en schoon water N 200 N 200 N 200 N 200 Geprogrammeerde maatregelen en watersysteemanalyses uitgevoerd. Regionaal uitvoeringsprogramma gereed in Implementatie in de jaren erna tot Verwerken hemelwater In oktober 2013 viel er in De Lier onverwacht een Veilige boezemkades zeer intensieve lokale regenbui. Dankzij de genomen In Westland liggen veel kades. Een aantal voldoet maatregelen kwam het water alleen nog op straat niet meer aan de veiligheidsnormen en moet door 36 37

20 3.5 KWALITEIT IN TOERISME EN RECREATIE Versterking van de kwaliteit en het imago van toerisme en recreatie in Westland. Met een acht kilometer lang strand, een Zandmotor, een fijnmazig water-, fiets- en natuurnetwerk, de vele glastuinbouwbedrijven en de verspreid liggende dorpskernen heeft Westland een uniek karakter. Wij willen meer mensen van buitenaf kennis laten maken met deze streek. Daarom blijven wij inzetten op versterking van de kwaliteit en het imago van toerisme en recreatie. Uitdaging voor deze bestuursperiode is het creëren van samenhang tussen de verschillende activiteiten. Bieden platform Om recreatieve activiteiten met elkaar te verbinden willen we een platform bieden voor ondernemers in de toerisme en recreatiesector. De gemeente faciliteert op deze wijze dat ondernemers elkaar vinden en samen optrekken. Zo ontstaat een toegevoegde waarde voor de recreanten in dit gebied vanuit de gebundelde kracht van de ondernemers. Wij denken aan de speerpunten arrangementen en promotie. Platform Recreatie en Toerisme in 2015 Uitbreiden vaarrecreatie Varen door Westland is prachtig: vaarrecreatie is een belangrijke pijler onder toerisme en recreatie. De Oosterleese brug zal worden aangepast, waardoor een groter deel van Westland bereikbaar wordt voor boten. Daarnaast werken we in regionaal verband aan een vaarroutenetwerk: via handige knooppunten wordt Westland makkelijk toegankelijk. Ook stimuleren wij vaarrecreatie door de realisatie van kleinschalige vaarrecreatieve voorzieningen, zoals aanmeerpalen. Dit doen wij in goed overleg met de verenigingen en de ondernemers. Betere bereikbaarheid Westland voor de vaarrecreatie in 2015, vaarrouteknooppuntensysteem in 2016, kleinschalige voorzieningen Uitbreiden mogelijkheden verblijfsrecreatie Wij gaan inventariseren of het mogelijk is ruimte te creëren voor nieuwe initiatieven van toeristische ondernemers, zoals recreatieparken. Uitgangspunt hierbij is de Structuurvisie Westland 2025, perspectief Rapportage ruimtelijk-economische mogelijkheden Rapportage ruiterpaden en routes uitbreiding verblijfsrecreatie; toetsings- in kader voor nieuwe initiatieven in Onderzoek naar Westlandpas Uitbreiden ruiterpaden In samenwerking met het bedrijfsleven gaan wij Wij voeren een onderzoek uit naar de wenselijkheid de mogelijkheden voor een Westlandpas en mogelijkheden van extra ruiterpaden in Westland. onderzoeken. Met deze pas kunnen inwoners van Daarbij treden wij in overleg met belangenverenig- Westland gratis of met korting gebruik maken ingen. Als dit onderzoek uitwijst dat er mogelijkheden van recreatieve, culturele en sportvoorzieningen. zijn die beantwoorden aan de behoefte van de doelgroep, zullen wij deze plannen uitwerken. Daarbij kijken we naar de kwaliteit van de huidige paden, Onderzoek naar Westlandpas afgerond voorzieningen en mogelijk nieuwe ruiterpaden. in Analoog aan de fiets-, wandel- en vaarroutes wordt ook het creëren van ruiter-routes onderzocht. FINANCIËN Activiteit Bezien nieuwe mogelijkheden voor vaar- en verblijfsrecreatie N 30 N 30 N 30 N 30 Onderzoek Westlandpas N 50 Totaal Kwaliteit in toerisme en recreatie N 80 N 30 N 30 N DUURZAME LEEFOMGEVING Om de gestelde doelen uit de Duurzaamheidsagenda te halen, zetten we naast het versnellen van de energiestransitie (profit) en het realiseren van een Verduurzaming van de leefomgeving duurzame arbeidsmarkt (people) in op verduurzaming in Westland. van de leefomgeving (planet). Daarbij moet alle in de maatschappij aanwezige creativiteit en innovatie