BEPALING VAN RESIDU S VAN ORGANISCHE CHLOORVERBINDINGEN

Transcriptie

1 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Bestuur Laboratoria I-MET-FLVVT-006 I-MET-FLVVT-006 BEPALING VAN RESIDU S VAN ORGANISCHE CHLOORVERBINDINGEN Versie 08 Datum van toepassing Opgesteld door : Eva Wevers; sectieverantwoordelijke Nazicht door : Sophie De Volder; QAM; Goedkeuring vrijgave door : Mandy Lekens; Labomanager; Beheer & locatie geldende versie : FLVVT; M:\DOCUMENTEN\QAM\Kwaliteitsysteem Bestemmelingen : Medewerkers FLVVT Trefwoorden : OCP, CONTAMINANTEN

2 Overzicht wijzigingen Herziening Reden van de herziening Tekstdeel/draagwijdte door/datum * van de herziening M. Lekens, Opsteller initiële versie Volledige tekst M. Van Thienen 02/2008 QAM, 12/2008 E. Wevers, 03/2009 E. W. 02/2010 E. Wevers, 04/2010 E. Wevers, 10/2010 E. Wevers, 12/2011 E. Wevers 07/2012 E. Wevers 07/2013 Opmerkingen audit geen wijziging versie Nummering FoodLIMS geen wijziging versie Blz Herziening voorschrift Hele tekst Update kwaliteitscontrole Punt 11 Opmerking Interne audit + veranderingen standaard Overdracht methode naar nieuw GC-MS-toestel + aanpassing bevestigingsmethode Nieuwe concentraties kalibratiecurve MS, toevoeging nieuwe componenten Aanpassing werkwijze + oplossingen + instellingen GC Toevoeging nieuwe interne standaarden + aanpassing houdbaarheid oplossingen omwille van wijziging LAB 25-I 45 BEHEER BUFFERS, STOCK- EN WERKOPLOSSINGEN Punt 6, 8, 9, 10, 11 en 13 Hele tekst Hele tekst * Het verschil tussen de huidige datum en de laatste herziening mag niet meer dan 5 jaar bedragen. Wijzigingen ten opzichte van de vorige versie worden gemarkeerd in rood. Indien omwille van de omvang van de wijzigingen, de tekst door gebruik van markeringen niet meer leesbaar wordt, wordt de markering van wijzigingen weggelaten in de nieuwe versie. Dit wordt vermeld in de historiek van het document. LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 2/21

3 INHOUDSTABEL 1 DOEL TOEPASSINGSGEBIED WETTELIJKE EN NORMATIEVE DOCUMENTEN DEFINITIES EN AFKORTINGEN PRINCIPE PRESTATIEKENMERKEN VEILIGHEIDSVOORSCHRIFTEN EN BIJZONDERE MAATREGELEN REAGENTIA EN HULPSTOFFEN REAGENTIA HULPSTOFFEN TOESTELLEN ALGEMEEN SPECIFICATIES VOOR DEZE METHODE WERKWIJZE MONSTERONTVANGST EN VOORBEREIDING MONSTERBEREIDING OPZUIVERING KWALITEITSCONTROLE GC-ECD GC-MS KWALITEITSCRITERIA ALGEMEEN BEREKENING EN RAPPORTERING VERWIJZING NAAR BIJHORENDE PROCEDURES, INSTRUCTIES, DOCUMENTEN, FORMULIEREN OF LIJSTEN LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 3/21

4 1 Doel Kwantitatief bepalen van organische chloorverbindingen (OCP s). 2 Toepassingsgebied De beschreven methode is van toepassing op de bepaling van organische chloorpesticiden in dierenvoeders, zuivelproducten met > 2 % vet, vis, vet, groenten en fruit. Bij de bepaling van organische chloorpesticiden worden de volgende OCPs kwalitatief en kwantitatief bepaald: hexachloorcyclohexaan (HCH: alfa, beta en gamma-isomeer), hexachloorbenzeen (HCB), aldrin, dieldrin, heptachloor, heptachloor-endo-epoxide (trans), heptachloor-exo-epoxide (cis), op -DDE, pp -DDE, pp -DDD, op -DDT, pp -DDT, endrin, cischloordaan, trans-chloordaan, oxychloordaan, -endosulfan, -endosulfan, endosulfansulfaat en methoxychloor. Het gehalte van de OCPs wordt uitgedrukt in mg/kg vet of mg/kg product. De bepaalbaarheidsgrens voor de individuele componenten is 0,010 mg/kg vet of 0,001 mg/kg product. 3 Wettelijke en normatieve documenten Een overzicht van de wettelijke en normatieve documenten wordt gegeven in LAB 25-L 18 OVERZICHT WETGEVING FLVVT. 4 Definities en afkortingen Term OCP( s) PCB GC-ECD GC-MS Definitie Organische chloorpesticide(n) Polychloorbiphenyl Gaschromatografie electron capture detector Gaschromatografie - massaspectrometrie LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 4/21

5 5 Principe De residu s worden geëxtraheerd via een koude extractie. Het bekomen extract wordt op een chromatografische kolom gebracht, samengesteld uit natriumsulfaat, silicagel 3,3 % H 2 O en gedeactiveerd aluminiumoxide. De residu s worden geëlueerd met een mengsel van hexaan en dichloormethaan en bepaald door middel van GC-ECD. De monsters die 50 % van de van toepassing zijnde normwaarde overschrijden, worden bevestigd met GC-MS (na overleg met technisch verantwoordelijke). 6 Prestatiekenmerken De waarden voor de reproduceerbaaheid (RSD R %) en de meetonzekerheid gelden voor GC- MS analysen. De relevante meetonzekerheden zijn terug te vinden in LAB 25-L 22 OVERZICHT MEETONZEKERHEDEN FLVVT. De waarden voor de reproduceerbaaheid (RSD R %) zijn terug te vinden in M:\DOCUMENTEN\QAM\Tweedelijn\Beoordeling tweedelijn.xlsx. 7 Veiligheidsvoorschriften en bijzondere maatregelen De scheikundige producten die bij deze analysemethode gebruikt worden, zijn ondergebracht bij de potentieel giftige en kankerverwekkende stoffen. Dit maakt het noodzakelijk de voorziene maatregelen in het laboratorium toe te passen om blootstelling aan of contact met deze producten tot een minimum te herleiden. Algemene en specifieke veiligheidsvoorschriften zijn opgenomen in LAB 25-P 07 VEILIGHEIDSINSTRUCTIES FLVVT. LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 5/21

6 8 Reagentia en hulpstoffen 8.1 Reagentia Reagentia Labonr. Hexaan R0134 Iso-octaan R1095 Decaan R0862 Aceton AR R0022 Azijnzuur R0077 Natriumsulfaat, watervrij R0121 Ultrapuur water (geleidbaarheid < 0.01µS/cm) R1003 Dichloormethaan (DCM) R0112 Silicagel 60 (0,063 0,200 mm) R0385 Basisch aluminiumoxide activiteit 1 R0028 Mengsel hexaan /dichloormethaan 1/1: meng 1 l hexaan (R0134) met 1 l DCM (R0112) W0801 Stikstof (Air Liquide N2, kwaliteit N28 of beter) / Helium (Air Liquide He, kwaliteit N50 of beter) / 8.2 Hulpstoffen Registratie van standaarden gebeurt op LAB 25-F 03 BEHEER STANDAARDEN. Een schematisch overzicht van de aanmaak van de oplossingen is terug te vinden in LAB 25-D 13 WERKWIJZE OPLOSSINGEN OCP S - MET-FLVVT Standaarden Interne standaard Mirex (S565). Houdbaarheid 5 jaar, bewaard in diepvries bij -22 ± 4 C. OCP Mix 14 (S2156): (10 ng/µl in organisch solvent). Houdbaarheid 2 jaar, bewaard in diepvries bij -22 ± 4 C. Deze standaard bevat -HCH, -HCH, -HCH (lindaan), HCB, 4,4'-DDD (p,p -DDD), 4,4'-DDE (p,p -DDE), 2,4'-DDT (o,p -DDT), 4,4'-DDT (p,p - DDT), aldrin, dieldrin, endrin, heptachloor, heptachloor-endo-epoxide (trans), - endosulfan, -endosulfan, methoxychloor. LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 6/21

7 Individuele standaarden: o -HCH (S0553), -HCH (S0554), -HCH (lindaan) (S0555) o HCB (S0552) o 2,4'-DDE (o,p -DDE) (S2067), 4,4'-DDD (p,p -DDD) (S0561), 4,4'-DDE (p,p - DDE) (S0560), 2,4'-DDT (o,p -DDT) (S2066), 4,4'-DDT (p,p -DDT) (S0563) o aldrin (S0556), dieldrin (S0557), endrin (S2076) o heptachloor (S0558), heptachloor-exo-epoxide (cis) (S0559), heptachloorendo-epoxide (trans) (S2133) o cis-chloordaan (S0019), trans-chloordaan (S0020), oxy-chloordaan (S0905) o -endosulfan (S2111), -endosulfan (S2112), endosulfansulfaat (S2113) o methoxychloor (S0612) o alle 10 ng/µl in organisch solvent o Houdbaarheid 2 jaar, bewaard in diepvries bij -22 ± 4 C Surrogaat standaard PCB ng/µl (S2125). Houdbaarheid 2 jaar, bewaard in diepvries bij -22 ± 4 C. 13 C HCB (S2157) (100 µg/ml in organisch solvent). Houdbaarheid 10 jaar, bewaard in diepvries bij -22 ± 4 C. 13 C p,p -DDE (S2158) (100 µg/ml in organisch solvent). Houdbaarheid 10 jaar, bewaard in diepvries bij -22 ± 4 C. 13 C beta-hch (S2167) (50 µg/ml in organisch solvent). Houdbaarheid 10 jaar, bewaard in diepvries bij -22 ± 4 C. 13 C p,p -DDT (S2168) (100 µg/ml in organisch solvent). Houdbaarheid 10 jaar, bewaard in diepvries bij -22 ± 4 C. 13 C endosulfansulfaat (S2169) (100 µg/ml in organisch solvent). Houdbaarheid 10 jaar, bewaard in diepvries bij -22 ± 4 C. 13 C methoxychloor (S2170) (100 µg/ml in organisch solvent). Houdbaarheid 10 jaar, bewaard in diepvries bij -22 ± 4 C Standaardoplossingen Standaardoplossingen algemeen Werkoplossing controlemonster 100 ng/ml (W1216) Neem 1 ml van OCP mix 14 (S2156) en 1 ml van de individuele standaarden 2,4'-DDE (o,p - DDE) (S2067), heptachloor-exo-epoxide (cis) (S0559), cis-chloordaan (S0019), transchloordaan (S0020), oxy-chloordaan (S0905), endosulfansulfaat (S2113) en voeg bij elkaar. Leng aan tot 100 ml met iso-octaan (R1095). Deze oplossing wordt bewaard in de koelkast bij 4 ± 4 C en heeft een houdbaarheid van 6 maanden. Deze oplossing bevat 100 ng/ml van elk residu. LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 7/21

8 Standaardoplossingen ECD Stockoplossing interne standaard mirex 100 µg/ml (W3000) Weeg 10 mg mirex (S565) in 100 ml iso-octaan (R1095). Deze oplossing wordt bewaard in de diepvries bij -22 ± 4 C en heeft een houdbaarheid van 1 jaar. Werkoplossing A interne standaard mirex 100 ng/ml (W3001) Neem 1 ml van oplossing W3000 en leng aan tot 1000 ml met iso-octaan (R1095). Deze oplossing wordt bewaard in de koelkast bij 4 ± 4 C en heeft een houdbaarheid van 1 jaar. Werkoplossing B interne standaard mirex 10 µg/ml (W3002) Neem 1 ml van oplossing W3000 en leng aan tot 10 ml met iso-octaan (R1095). Deze oplossing wordt bewaard in de koelkast bij 4 ± 4 C en heeft een houdbaarheid van 1 jaar. Standaardoplossing PCB ng/ml (W9201) Neem 200 µl van S2125 en leng aan tot 100 ml met hexaan (R0134). Deze oplossing wordt bewaard in de koelkast bij 4 ± 4 C en heeft een houdbaarheid van 6 maanden. Werkoplossing voor kalibratie ECD 1 µg/ml (W1217) Pipetteer 1 ml van OCP mix 14 (S2156), 1 ml van de individuele standaarden 2,4'-DDE (o,p - DDE) (S2067), heptachloor-exo-epoxide (cis) (S0559), cis-chloordaan (S0019), transchloordaan (S0020) oxy-chloordaan (S0905), endosulfansulfaat (S2113) en 1 ml van S2125 (PCB 198) in een maatkolf van 10 ml en leng aan met iso-octaan (R1095). Deze oplossing wordt bewaard in de koelkast bij 4 ± 4 C en heeft een houdbaarheid van 1 jaar. Werkoplossing voor kalibratie ECD 50 ng/ml (W1217 1/20) Pipetter 0,5 ml van W1217 in een maatkolf van 10 ml en leng aan met iso-octaan (R1095). Deze oplossing wordt bewaard in de koelkast bij 4 ± 4 C en heeft een houdbaarheid van 1 jaar. LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 8/21

9 Standaardoplossingen MS Werkoplossing Kalibratie A 250 ng/ml 500 ng/ml (W1220) Neem 250 µl van de individuele standaarden -HCH (S0553), -HCH (S0554), -HCH (lindaan) (S0555), heptachloor (S0558), heptachloor-exo-epoxide (cis) (S0559), heptachloorendo-epoxide (trans) (S2133), cis-chloordaan (S0019), trans-chloordaan (S0020), oxychloordaan (S0905) en 500 µl van de individuele standaarden HCB (S0552), 2,4'-DDE (o,p - DDE) (S2067), 4,4'-DDD (p,p -DDD) (S0561), 4,4'-DDE (p,p -DDE) (S0560), 2,4'-DDT (o,p - DDT) (S2066), 4,4'-DDT (p,p -DDT), (S0563) aldrin (S0556), dieldrin (S0557), endrin (S2076), -endosulfan (S2111), -endosulfan (S2112), endosulfansulfaat (S2113), methoxychloor (S0612) en voeg bij elkaar. Leng aan tot 10 ml met decaan (R0862). Deze oplossing wordt bewaard in de koelkast bij 4 ± 4 C en heeft een houdbaarheid van 1 jaar. Werkoplossing Kalibratie B 25 ng/ml 50 ng/ml (W1221) Neem 0,5 ml van werkoplossing A (W1220) en leng aan tot 5 ml met decaan (R0862). Deze oplossing wordt bewaard in de koelkast bij 4 ± 4 C en heeft een houdbaarheid van 1 jaar. Werkoplossing mirex 500 ng/ml (W3010) Neem 500 µl van oplossing W3000 en leng aan tot 100 ml met decaan (R0862). Deze oplossing wordt bewaard in de koelkast bij 4 ± 4 C en heeft een houdbaarheid van 1 jaar. Werkoplossing interne standaarden 13 C 100 ng/ml (W9202) Neem 100 µl van de standaarden 13 C HCB (S2157), 13 C p,p -DDE (S2158), 13 C p,p -DDT (S2168), 13 C endosulfansulfaat (S2169), 13 C methoxychloor (S2170) en 200 µl van de standaard 13 C beta-hch (S2167) en voeg bij elkaar. Leng aan tot 100 ml met decaan (R0862). Deze oplossing wordt bewaard in de koelkast bij 4 ± 4 C en heeft een houdbaarheid van 1 jaar. LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 9/21

10 8.2.3 Kalibratieoplossingen Kalibratieoplossingen ECD De kalibratie-oplossingen worden aangemaakt volgens onderstaand schema. Deze oplossingen worden bewaard in de koelkast bij 4 ± 4 C en hebben een houdbaarheid van 1 jaar. Level Concentratie W1217 W1217 (1/20) W3002 Iso-octaan (R1095) 1 1,5625 ng/ml / 625 µl 200 µl Leng aan tot 20 ml 2 3,125 ng/ml / 1250 µl 200 µl Leng aan tot 20 ml 3 6,25 ng/ml 125 µl / 200 µl Leng aan tot 20 ml 4 12,5 ng/ml 250 µl / 200 µl Leng aan tot 20 ml 5 25 ng/ml 500 µl / 200 µl Leng aan tot 20 ml 6 50 ng/ml 1000 µl / 200 µl Leng aan tot 20 ml Kalibratieoplossingen MS De kalibratieoplossingen worden aangemaakt aan de hand van bovenstaande werkoplossingen. De gebruikte hoeveelheden voor de aanmaak van 1 ml zijn weergegeven in onderstaand schema. De kalibratieoplossingen worden bewaard in de koelkast bij 4 ± 4 C en hebben een houdbaarheid van 1 jaar. Level W1220 (A) W1221 (B) W3010 W9202 Decaan (R0862) 1 / 60 µl 200 µl 400 µl 340 µl 2 / 120 µl 200 µl 400 µl 280 µl 3 / 240 µl 200 µl 400 µl 160 µl 4 50 µl / 200 µl 400 µl 350 µl µl / 200 µl 400 µl 300 µl µl / 200 µl 400 µl 200 µl µl / 200 µl 400 µl 0 µl De concentraties (in ng/ml) van de verschillende OCP s zijn in onderstaande tabel weergegeven. Level (ng/ml) Groep 1 Groep 2 Mirex IS 13 C 1 1, , LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 10/21

11 Groep 1: -HCH, -HCH, -HCH (lindaan) heptachloor, heptachloor-exo-epoxide (cis), heptachloor-endo-epoxide (trans) cis-chloordaan, trans-chloordaan, oxy-chloordaan Groep 2: HCB 2,4'-DDE (o,p -DDE), 4,4'-DDD (p,p -DDD), 4,4'-DDE (p,p -DDE), 2,4'-DDT (o,p - DDT), 4,4'-DDT (p,p -DDT) aldrin, dieldrin, endrin -endosulfan, -endosulfan, endosulfansulfaat methoxychloor LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 11/21

12 9 Toestellen 9.1 Algemeen Een overzicht van gebruikte apparatuur wordt gegeven in LAB 25-L 21 GEBRUIKT VOOR ANALYSEN FLVVT. APPARATUUR 9.2 Specificaties voor deze methode Gaschromatograaf uitgerust met elektroneninvang detector Injector: 250 C split/splitless Injectievolume: 1 µl Detector: 310 C Ovenprogramma 2 min bij 70 C 25 C/min naar 210 C 0 min bij 210 C 5 C/min naar 255 C 5 min bij 255 C 5 C/min naar 300 C 5 min bij 300 C Flow He: 1 ml/min Make-up gas: 35 ml/min Type kolom: DB5, HP5 Ms, 60m x 0,250 mm i.d. x 0,25 µm filmdikte, HT-8 (25m x 0.22mm x 0.25µm) of gelijkwaardig Gaschromatograaf gekoppeld aan massaspectrometer Injector: 250 C Injectievolume: 1 µl Ovenprogramma 2 min bij 100 C 15 C/min naar 200 C 0 min bij 200 C 5 C/min naar 300 C 0 min bij 300 C Flow He 1 ml/min Type kolom: ZB-XLB-HT (30m x 0,25 mm x 0,25 µm) of gelijkwaardig De detectie gebeurt in EI-mode. LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 12/21

13 10 Werkwijze Een schematisch overzicht van de monsterbereiding en de opzuivering is terug te vinden in LAB 25-D 08 WERKWIJZE I-MET-FLVVT-006, I-MET-FLVVT-099 EN I-MET-FLVVT Monsterontvangst en voorbereiding De registratie van de monsters gebeurt volgens instructie LAB 25-I 58 MONSTERBEHEER. De bereiding van de monsters gebeurt volgens instructie LAB 25-I 23 BEREIDING MONSTERS Monsterbereiding Dierenvoeders, vis groenten en fruit Een submonster van 10 g afwegen, 50 ml n-hexaan (R0134), 4 g natriumsulfaat (R0121) en PCB 198 (5 ml W9201) (ECD) of 13 C-IS (1 ml W9202) (MS) toevoegen en schudden gedurende 1 uur. 10 ml van het bekomen extract wordt gebruikt voor de kolomzuivering Melk Homogeniseer het melkstaal. Breng 100 ml gehomogeniseerde melk in een scheitrechter, voeg 240 ml aceton (R0022) en enkele druppels azijnzuur (R0077) toe. Schud krachtig en laat 5 min rusten. Voeg 40 ml hexaan (R0134) toe, schud krachtig en laat opnieuw 5 min rusten. Damp de organische fase (bovenaan) in. Weeg 200 mg van het bekomen vet af, voeg surrogaat PCB 198 standaard (1 ml W9201) (ECD) 13 C-IS (200 µl W9202) (MS) toe en 2-5 ml n-hexaan (R0134). Vortex de inhoud totdat het vet volledig is opgelost Eieren Neem 6 eierdooiers en homogeniseer. Neem ongeveer 1/3 van deze hoeveelheid en voeg twee delen Na 2 SO 4 (R0121) toe en meng grondig. Voeg indien nodig extra Na 2 SO 4 (R0121) toe tot de eierdooier volledig korrelig geworden is. Breng over in een scheitrechter met glaswolplug. Voeg 30 ml aceton (R0023) en 30 ml hexaan (R0134) toe en schud krachtig gedurende ongeveer twee minuten. Laat de extractievloeistof volledig in een kolf lopen. Voeg vervolgens 10 ml hexaan (R0134) toe aan de scheitrechter, schud even en laat de extractievloeistof volledig in de kolf lopen. Herhaal deze stap nog tweemaal. Damp het extract in. Weeg 200 mg van het vet af, voeg surrogaat PCB 198 standaard (1 ml W9201) (ECD) of 13 C-IS (200 µl W9202) (MS) toe en 2-5 ml n-hexaan (R0134). Vortex de inhoud totdat het vet volledig is opgelost Dierlijke vetten Het vet afsmelten met een microgolfoven en drogen met Na 2 SO 4 (R0121). Na centrifugatie (5 min 3000 rpm) wordt een aliquot van de bovenste vetlaag genomen voor opzuivering. Weeg LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 13/21

14 hiertoe 200 mg vet af, voeg surrogaat PCB 198 standaard (1 ml W9201) (ECD) of 13 C-IS (200 µl W9202) (MS) toe en 2-5 ml n-hexaan (R0134). Vortex de inhoud totdat het vet volledig is opgelost Opzuivering Bereiding silicagel 3,3% H 2 O (W0800) voeg 3,3 g water (R1003) toe aan 96,7 g silicagel (R0385) schud goed voor homogene menging en laat gedurende 24 u staan bewaar de behandelde silicagel in een hermetisch afgesloten recipiënt de houdbaarheid is 1 maand Bereiding gedesactiveerde aluminiumoxide (W0669) voeg 8,8 g water (R1003) toe aan 100 g basische aluminiumoxide, activiteit I (R0028) schud goed voor homogene menging en laat gedurende 24 u staan bewaar het behandelde aluminiumoxide in een hermetisch afgesloten recipiënt de houdbaarheid van de behandelde aluminiumoxide is 1 maand Chromatografische opzuivering Reinig de kolom eerst met aceton en daarna met n-hexaan en laat drogen. Vul de kolom achtereenvolgens met : 10 g silicagel 3,3 % H 2 0 (W0800) 4 g gedeactiveerd aluminiumoxide (W0669) 4 g watervrij natriumsulfaat (R0121) Tik tijdens het vullen regelmatig tegen de glaswand teneinde de aanwezigheid van luchtbellen te vermijden. Spoel de kolom met 20 ml hexaan (R0134). Elueer het overtollige n-hexaan totdat het eluent het niveau van het adsorbens bereikt. Breng het opgeloste vet (of 10 ml extract) op de kolom. Bij bepalingen op vetbasis het gebruikte recipiënt twee maal spoelen met 2 ml hexaan (R0134) en op de kolom brengen. De kolom elueren totdat de oplossing de bovenste laag van het adsorbens heeft bereikt. Vervolgens elueren met 60 ml n-hexaan/dichloormethaan 1/1 (W0801). LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 14/21

15 Monsters voor ECD-analyse Het eluaat opvangen en indampen tot ca. 4 ml, 100 µl iso-octaan (R1095) toevoegen, vortexen en verder indampen. Opmerking: Het extract mag niet drooggedampt worden. Het solvent van het eindextract moet hetzelfde zijn als het solvent van de oplossingen die bij de gaschromatografische analyse worden gebruikt. Voeg tenslotte 0.5 ml W3001 als interne standaard aan het eindextract toe, vortex en breng het opgezuiverde extract in injectievials Monsters voor MS-analyse Het eluaat opvangen en indampen tot ca. 4 ml, 50 µl decaan (R0862) toevoegen, vortexen en verder indampen tot er minder dan 200 µl extract overblijft. Voeg 100 µl mirex 500 ng/ml in decaan (W3010) toe en leng aan tot 0.5 ml met decaan (R0862). Breng de oplossing over in een injectievial. LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 15/21

16 11 Kwaliteitscontrole Een schematisch overzicht van de kwaliteitscriteria is terug te vinden in LAB 25-D 10 INTERPRETATIE CHROMATOGRAMMEN I-MET-FLVVT GC-ECD Het gebruikte injectieschema is het volgende : solvent kalibratiestandaarden 1,5625; 3,125; 6,25; 12,5; 25 en 50 ng/ml procedureblanco : voer de analyse uit met blanco voeder controlemonster 10 ng/g : voeg aan 10 g blanco voeder 1 ml W1216 toe en voer de analyse uit monsters (max. 10 voor GC-ECD) verificatiestandaard solvent Kwaliteitscriteria ECD De algemene kwaliteitscriteria (die zowel geldig zijn bij ECD- als bij MS-analysen) zijn beschreven onder 11.3) De signaal/ruis-verhouding van de individuele pesticiden bij de laagste standaard dient groter of gelijk te zijn aan 6. Deze gegevens worden bijgevoegd bij het uitvoeringsverslag. Het rendement van de toegevoegde surrogaat PCB 198 moet gelegen zijn tussen 80 en 110 %. Bij ECD-analyse van de verificatieoplossing mag de theoretische waarde voor één van de organochloorpesticiden meer dan 10 % afwijken van de uit de curve berekende waarde, maar ook niet meer dan 20%. Indien hier niet voldaan aan kan worden (méér dan één OCP heeft meer dan 10% afwijking of één OCP heeft meer dan 20% afwijking), dan moet er opnieuw gekalibreerd worden. LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 16/21

17 11.2 GC-MS Het gebruikte injectieschema is het volgende : solvent kalibratiestandaarden (level 1 tem level 7) solvent procedureblanco : voer de analyse uit met blanco voeder controlemonster 10 ng/g : voeg aan 10 g blanco voeder 1 ml W1216 toe en voer de analyse uit monsters (max 30 voor GC-MS) verificatiestandaard solvent Criteria voor het analysesysteem Het analysesysteem moet in goede conditie verkeren. Dit is op te maken uit o.a. de tuninggegevens, maar ook uit de analyseresultaten van de kalibratieoplossing level 1. De signaal/ruis-verhouding van Mirex in deze oplossing, voorafgaand aan de run, moet groter of gelijk zijn aan 20. De S/N van de individuele pesticiden dient groter of gelijk te zijn aan 6. Indien deze voorwaarden voldaan zijn, wordt de meetreeks ingezet. De tuning van de GC-MS gebeurt volgens instructie LAB 25-I-54 TUNEN GC-MS Kwaliteitscriteria GC-MS-analyse De algemene kwaliteitscriteria (die zowel geldig zijn bij ECD- als bij MS-analysen) zijn beschreven onder 11.3) Bij GC-MS analyse mag bij kalibratiestandaarden een maximale afwijking voorkomen van 15 % voor de levels 3, 4, 5, 6 en 7, 20% voor level 2 en 30 % voor level 1. Indien hieraan niet voldaan kan worden, dient herbegonnen te worden. Bij MS-analyse van de verificatieoplossing moeten de concentraties van de individuele organochloorpesticiden gelegen zijn tussen 70 % en 120 % van de theoretische waarde van de verificatieoplossing. Het rendement van de 13 C standaarden ( 13 C HCB en 13 C p,p -DDE), berekend met behulp van interne standaard mirex, moet gelegen zijn tussen 60% en 140%. Criteria aanwezigheid organochloorpesticiden in een extract o Bij GC-MS analyse moet er een piek aanwezig zijn bij de karakteristieke massa s van de geselecteerde ionen (zie bijlage), waarbij de verhouding van de LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 17/21

18 piekoppervlakten van de overeenstemmende ionen in vergelijking met de ionen van het controlemonster voldoen aan volgende criteria : Relatieve intensiteit (% van de hoofdpiek) Marge > 50 % ± 20 % > 20 % - 50 % ± 25 % > 10 % - 20 % ± 30 % 10 % ± 50 % Voor de betrokken ionen dient een piekhoogte groter dan 3 maal de ruishoogte (piek tot piek) gemeten te worden Kwaliteitscriteria algemeen Voor de diverse stappen van het meetprogramma zijn de volgende criteria van kracht: De kalibratiecurve dient uit minimaal 5 punten te bestaan. Indien hieraan niet voldaan kan worden, dient een nieuwe curve gelopen te worden. De correlatiecoëfficiënt van de kalibratiecurve moet voor de afzonderlijke organochloorpesticiden tenminste 0,995 bedragen. Op het chromatogram van het blanco solvent mag geen piek gedetecteerd worden op de plaats van de organochloorpesticiden die hoger is dan de aantoonbaarheidsgrens (LOD). Op het chromatogram van de procedure blanco mag geen piek gedetecteerd worden op de plaats van de organochloorpesticiden die hoger is dan de bepaalbaarheidsgrens (LOQ). Indien dit wel het geval is moet de oorzaak van de contaminatie opgespoord en weggewerkt worden. Voor het controlemonster moet de terugvinding van de individuele organochloorpesticiden % bedragen. Voor DDT (i.e. som van o,p -DDT ; p,p -DDT; p,p -DDE; o,p -DDE en p,p -DDD) zullen de afwijkingen hierop opgevolgd worden via een controlekaart. Criteria aanwezigheid organochloorpesticiden in een extract o De relatieve retentietijd van de organochloorpesticiden mag maximaal ± 0,5 % afwijken van de relatieve retentietijd bij het controlemonster LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 18/21

19 12 Berekening en rapportering Bij de berekening van het gehalte aan residu s van organochloorverbindingen, wordt gebruik gemaakt van de interne standaardmethode. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de piekoppervlakken van de interne standaard mirex (GC-ECD) of van de 13 C standaarden ( 13 C HCB en 13 C p,p -DDE) (GC-MS). Aan de hand van de kalibratieoplossingen welke een verschillende concentratie aan te meten OCPs en steeds een constante concentratie van de interne standaard bevatten, wordt voor iedere te meten OCP een kalibratiecurve opgesteld (niet geforceerd door het nulpunt). In de ordinaat wordt de verhouding oppervlakte OCP/oppervlakte IS uitgezet t.o.v. de concentratieverhouding in de axis. Uit de regressierechte en de ingebrachte verdunningsfactor wordt het gehalte per OCP bepaald. Voor de resultaten die de vigerende normwaarden overschrijden, moeten de gegevens bekomen met de GC-MS techniek gerapporteerd worden. Voor analyses van melk (> 2 % vet), vet en eieren worden de resultaten uitgedrukt in mg/kg vet. Voor andere matrices gebeurt de rapportering in mg/kg product. Bij de rapportering worden bepaalde componenten gesommeerd. Voorbeeld : Heptachloor (= heptachloor + heptachloor-exo-epoxide (cis) + heptachloor-endoepoxide (trans)) Dieldrin (= dieldrin + aldrin) DDT (= o,p -DDT + p,p -DDT + o,p -DDE + p,p -DDE + p,p DDD) Chloordaan (= cis-chloordaan + trans-chloordaan + oxy-chloordaan) Endosulfan (=-endosulfan, -endosulfan, endosulfansulfaat) Bij de berekening van de som van componenten wordt het principe van de lower bound toegepast. LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 19/21

20 13 Verwijzing naar bijhorende procedures, instructies, documenten, formulieren of lijsten LAB 25-D 10 LAB 25-D 08 LAB 25-D 13 LAB 25-F 03 LAB 25-I 22 LAB 25-I 23 LAB 25-I 58 LAB 25-I 54 LAB 25-L 18 LAB 25-L 21 LAB 25-L 22 LAB 25-P 07 INTERPRETATIE CHROMATOGRAMMEN I-MET-FLVVT-009 WERKWIJZE I-MET-FLVVT-006, I-MET-FLVVT-099 EN I-MET-FLVVT-107 WERKWIJZE OPLOSSINGEN OCP S I-MET-FLVVT-006 BEHEER STANDAARDEN CONTROLEKAARTEN BEREIDING MONSTERS MONSTERBEHEER TUNEN GC-MS OVERZICHT WETGEVING FLVVT APPARATUUR GEBRUIKT VOOR ANALYSEN FLVVT OVERZICHT MEETONZEKERHEDEN FLVVT VEILIGHEIDSINSTRUCTIES FLVVT LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 20/21

21 Bijlage 13 C-HCB 13 C-beta-HCH 13 C-p,p -DDT 13 C-endosulfansulfaat 13 C-methoxychloor Interne standaard b 13 C-HCB 13 C-HCB 13 C-HCB 13 C-beta-HCH 13 C-endosulfansulfaat 13 C-p,p -DDT 13 C-p,p -DDT 13 C-endosulfansulfaat 13 C-p,p -DDT 13 C-endosulfansulfaat 13 C-methoxychloor Component Alfa-HCH HCB Lindaan Beta-HCH Heptachloor Aldrin Oxy-chloordaan Heptachloor-exo-epoxide (cis) Heptachloor-endo-epoxide (trans) o,p -DDE Trans-chloordaan Cis-chloordaan Alfa-endosulfan p,p -DDE Dieldrin Endrin o,p -DDT p,p -DDD Beta-endosulfan p,p -DDT Endosulfansulfaat Methoxychloor Mirex Start-Stop (min) a Precursor ionen Product ionen 147 en 145 (en 109) 220 en en 212 (en 249) 147 en 145 (en 109) 151 en en 145 (en 109) 239 en en en en en en 175 (en 150) 266 en 268 (en 301) 266 en 268 (en 301) 125 en en en 175 (en 150) 193 en en en 164 (en 199) 165 en 164 (en 199) 125 en en en 164 (en 199) 262 en en en en 169 (en 115) 237 en 235 Mirex Mirex Mirex Mirex Mirex Mirex / a : De start- en stoptijden van de verschillende vensters zijn richtwaarden en kunnen wijzigen na inkorten of vervangen van de GC-kolom. b : De relatie tussen de interne standaarden en de componenten welke ermee gekwantificeerd worden is weergegeven in de kolom interne standaard. LAB 25 I-MET-FLVVT-006 Bepaling van Residu s van Organische Chloorverbindingen v.08 21/21