Auteur. Onderwerp. Datum

Transcriptie

1 Auteur Deloitte & Touche Onderwerp Het nieuwe Belgisch-Nederlands dubbelbelastingverdrag: nieuwigheden voor natuurlijke personen Datum augustus 2003 Copyright and disclaimer Gelieve er nota van te nemen dat de inhoud van dit document onderworpen kan zijn aan rechten van intellectuele eigendom, die toebehoren aan bepaalde betrokkenen, en dat er u geen recht wordt verleend op die desbetreffende rechten. M&D Seminars wil u met dit document de nodige informatie verstrekken, zonder dat de in dit document vervatte informatie bedoeld kan worden als een advies. Bijgevolg geeft M& D Seminars geen garanties dat de informatie die dit document bevat, foutloos is, zodat u dit document en de inhoud ervan op eigen risico gebruikt. M&D Seminars, noch enige van haar directieleden, aandeelhouders of bedienden zijn aansprakelijk voor bijzondere, indirecte, bijkomstige, afgeleide of bestraffende schade, noch voor enig ander nadeel van welke aard ook betreffende het gebruik van dit document en van haar inhoud. M&D Seminars - augustus 2003 M&D CONSULT BVBA HUBERT-FRERE-ORBANLAAN GENT TEL 09/ FAX 09/ info@mdseminars.be

2 HET NIEUWE BELGISCH-NEDERLANDS DUBBELBELASTINGVERDRAG : NIEUWIGHEDEN VOOR NATUURLIJKE PERSONEN Het was even opgelucht ademhalen toen eind december bleek dat het nieuwe Belgisch-Nederlands dubbelbelastingverdrag[1] toch in werking zou treden met ingang van 1 januari Er ging een lange tijd overheen tussen de initiële onderhandelingen en de uiteindelijke goedkeuring van het verdrag evenals de uitwisseling van de documenten. Vooreerst is het belangrijk op te merken dat zowel de Belgische als de Nederlandse belastingadministratie nauw betrokken waren bij de totstandkoming van dit verdrag en op zijn minst gepoogd hebben een aantal oplossingen te bieden voor vraagstukken waarvoor tot op dat ogenblik geen duidelijk antwoord geformuleerd werd. Fiscaliteit is geen exacte wetenschap en bijgevolg kan niet worden vermeden dat een aantal vragen onder het nieuwe verdrag onbeantwoord blijven of op zijn minst aanleiding geven tot verscheidene interpretaties. Het nieuwe Belgisch-Nederlandse dubbelbelastingverdrag voorziet een aantal wijzigingen welke typerend zijn voor buurlanden met hun? scaal technische eigenheden. Denken we maar aan de afschaf? ng van de grensarbeiderregeling en het nieuwe pensioenartikel dat naast een taxatie in de woonstaat ook in een taxatie in de bronstaat voorziet onder bepaalde voorwaarden. In wat volgt geven we meer toelichting over de artikelen 15 en 18 van het nieuwe verdrag, de wijzigingen ten opzichte van het oude verdrag en de praktische gevolgen van de veranderingen. [1] Overeenkomst tussen het Koninkrijk België en het Koninkrijk der Nederlanden tot het vermijden van dubbele belasting en tot het voorkomen van het ontgaan van belasting inzake belastingen naar het inkomen en naar het vermogen, en de Protocollen I en II en de wisseling van brieven, gedaan te Luxemburg op 5 juni 2001, B.S. 20 december 2002 Afschaffing grensarbeiderregeling (artikel 15 van het verdrag) De belangrijkste wijziging in artikel 15 van het Belgisch -Nederlands dubbelbelastingverdrag is wellicht de afschaf?ng van de grensarbeiderregeling die opgenomen was onder artikel 15, 3 oud verdrag[2]. De grensarbeiderregeling was een uitzondering op de algemene regels inzake toewijzing van hef?ngsbevoegdheid inzake inkomsten uit niet-zelfstandige arbeid die voorzag dat een inwoner die woonachtig was in de grenszone van de ene verdragsstaat en werkzaam bij een onderneming die in de grenszone van de andere verdragsstaat gevestigd was, belastbaar bleef in zijn woonstaat. Deze grenszone reikte vrij ver in beide landen en had tot gevolg dat bijvoorbeeld een persoon die in Mechelen woonde en in Breda werkte, in België belastbaar was terzake van zijn beroepsinkomen. [2] Overeenkomst tussen de Regering van het Koninkrijk België en de Regering van het Koninkrijk der Nederlanden tot het vermijden van dubbele belasting op het gebied van belastingen naar het inkomen en naar het vermogen, en tot het vaststellen van enige andere regelen verband houdende met de belastingheffing, gedaan op 10 oktober 1970, B.S. 25 september 1971 Belangrijk in dit verband is dat de belastingsituatie volledig los staat van de sociale zekerheidssituatie. Binnen de Europese Economische Ruimte wordt de sociale zekerheid in grensoverschrijdende context geregeld door de E.U.- verordening 1408/71. Als algemene regel stelt deze verordening dat je sociale zekerheid verschuldigd bent in de staat waar je je werkzaamheden uitoefent. Bijgevolg zou, op basis van het voormelde voorbeeld, de persoon die in België woont en daar terzake van zijn inkomen belastbaar is wel sociaal verzekerd zijn in Nederland aangezien hij zijn werkzaamheden uitoefent op Nederlands grondgebied. Men stellen dat onder het oude verdrag en in de veronderstelling dat men slechts in één staat werkzaam is: - Een Belgisch grensarbeider die in Nederland werkt in België belastbaar is en sociaal verzekerd is in Nederland ter zake van zijn beroepsinkomen ; - Een Nederlands grensarbeider die in België werkt in Nederland belastbaar is en sociaal verzekerd is in België ter zake van zijn beroepsinkomen. De afschaf?ng van de grensarbeiderregeling heeft als gevolg dat de algemene regels van toepassing worden op alle inwoners van België en Nederland die over de grenzen heen arbeid verrichten. Artikel 15, 1 stelt dat een inwoner van een verdragsstaat belastbaar is in zijn woonstaat tenzij hij zijn werkzaamheden fysisch in de andere staat uitoefent. Is dat laatste het geval, dan is de werkstaat hef?ngsbevoegd. Paragraaf 2 van dit verdragsartikel voorziet als uitzondering dat de woonstaat hef?ngsbevoegd blijft indien de volgende drie voorwaarden cumulatief vervuld zijn: - de genieter in de werkstaat verblijft gedurende een tijdvak of tijdvakken die in een periode van twaalf maanden de 183 dagen niet te boven gaan; - de beloningen worden betaald door of namens een werkgever die geen inwoner van de andere staat is; en - de beloningen niet ten laste komen van een vaste inrichting of een vaste basis die de werkgever in de andere staat heeft. Wanneer we uitgaan van een volledige tewerkstelling bij een werkgever in de andere verdragsstaat zal de werkstaat steeds hef?ngsbevoegd zijn omdat de eerste en de tweede voorwaarde niet zijn vervuld. Bijgevolg leidt de toepassing van het nieuwe verdrag tot volgende samenvatting: - Een Belgisch inwoner die in Nederland werkt, is in Nederland belastbaar en eveneens sociaal verzekerd in Nederland ter zake van zijn beroepsinkomen; - Een Nederlands inwoner die in België werkt, is in België belastbaar en eveneens sociaal verzekerd in België ter zake van zijn beroepsinkomen.

3 Compensatieregeling voor Nederlandse inwoners De afschaf?ng van de grensarbeiderregeling heeft door de wijziging van het belastingregime waaraan de grensarbeider onderworpen is ook een impact op het besteedbare inkomen. Om de effecten van de verdragswijziging op het besteedbare inkomen te neutraliseren heeft men voor de Nederlandse grensarbeiders die in België werkzaam zijn een compensatieregeling ingevoerd. Deze compensatieregeling bestaat uit een algemene compensatie en een bijzondere compensatie. De algemene compensatie heeft tot doel een vergelijking te maken met de Nederlandse inwoner die besluit in Nederland te blijven werken. Deze compensatie is van toepassing op alle Nederlandse inwoners die in België komen werken (ook na 1 januari 2003) en is onbeperkt in de tijd. Het bedrag aan algemene compensatie wordt bepaald door de belastingen in België te vergelijken met wat in Nederland zou zijn betaald aan inkomstenbelastingen en volksverzekeringspremies (deze zitten vervat in de eerste twee schijven van de loonhef?ng). De meerkost verschuldigd in België wordt door de Nederlandse?scus gecompenseerd. Naast de algemene compensatie is er de bijzondere compensatie die enkel geldt voor die inwoners van Nederland die op 31 december 2002 als grensarbeider onder het oude verdrag kwali? ceerden. Deze bijzondere compensatie is beperkt in de tijd en houdt in principe op te bestaan wanneer de persoon in kwestie zijn werkgever, gevestigd in de Belgische grenszone verlaat. Er is echter wel een tolerantie wanneer een wijziging van werkgever samengaat met een reorganisatie, fusie of splitsing. Het bedrag van de bijzondere compensatie is substantiëler dan dat van de algemene compensatie en wordt bepaald door de Nederlandse inkomstenbelasting te vergelijken met de bedrijfsvoorhef?ng die in België op dat inkomen zal ingehouden worden. Ook hier wordt de meerkost op het gebied van Belgische belasting door de Nederlandse?scus gecompenseerd. In de praktijk nemen deze compensatiebetalingen de vorm aan van een negatieve aanslag in Nederland en zijn zij het gevolg van het indienen van een VT (voorlopig teruggaaf)-formulier. Bedrijfsvoorheffing Nederlandse grensarbeiders die in België werkzaam zijn en, sinds 1 januari 2003 aan de Belgische belasting voor nietinwoners onderworpen zijn, zullen op hun salaris?che een inhouding van bedrijfsvoorhef?ng terugvinden. Deze ingehouden bedrijfsvoorhef?ng wordt bepaald in overeenstemming met schaal III, met name de schaal van toepassing voor niet-inwoners zonder een tehuis in België. Het is ook deze schaal III die als richtlijn dient voor de berekening van de compensatiebetalingen. In België maken we een onderscheid tussen niet-inwoners met tehuis, zijnde diegenen die in België een vaste woonplaats hebben waar zij met hun gezin verblijven, de niet-inwoners zonder tehuis, zijnde diegenen die ofwel geen woonplaats hebben in België of er niet met hun gezin verblijven en als laatste categorie de niet-inwoners die geen tehuis hebben in België maar toch meer dan 75% van hun wereldwijd inkomen in België verdienen en bijgevolg gelijkgesteld worden met de niet-inwoners met een tehuis in België. De categorie waar iemand toe behoort heeft belang voor de belastingvrije sommen die worden toegekend en heeft dus ook een impact op de in te houden bedrijfsvoorhef?ng. Het feit dat deze gelijkstelling op basis van de 75 % -regel een zuiver Belgische aangelegenheid is in combinatie met het of?ciële standpunt van de Belgische Minister van Financiën die stelt dat voor Nederlandse grensarbeiders in België bedrijfsvoorhef?ng dient ingehouden te worden in overeenstemming met schaal III voor bedrijfsvoorhef?ng, leidt in de praktijk tot een te veel ingehouden bedrijfsvoorhef?ng in België en een te veel ontvangen compensatie in Nederland gedurende het inkomstenjaar (jaar N). De persoon in kwestie dient in België een aangifte in de belasting der niet-inwoners in (jaar N+1) en vraagt daarin toepassing van de belastingvrije sommen ervan uitgaand dat hij zijn volledig beroepsinkomen (dus meer dan 75 %) in België heeft genoten. Aangezien er bedrijfsvoorhef?ng werd ingehouden alsof er geen belastingverminderingen in aanmerking werden genomen, leidt dit tot een terugbetaling van belasting in het jaar N+2. Ondertussen heeft de persoon in Nederland een teveel aan compensatiebetalingen ontvangen die moeten terugbetaald worden aan de Nederlandse?scus. De vraag stelt zich wanneer de?nale afrekening van de Nederlandse compensatiebetalingen zal plaatsvinden en hoe de procedure juist zal verlopen. Compensatieregeling voor Belgische inwoners Toen in 1995 in Nederland beslist werd om de sociale zekerheidspremies te verhogen en deze maatregel te compenseren door een afzwakking van de?scale druk, was dit niet echt ten gunste van de Belgische grensarbeiders die hun besteedbaar inkomen zagen afnemen. Zij waren namelijk onderworpen aan de Belgische inkomstenbelastingen (die hoger waren dan de Nederlandse op dat ogenblik) en aan de sociale zekerheid in Nederland die werd verhoogd. Na een aantal parlementaire vragen werd uiteindelijk via Koninklijk Besluit besloten om een compensatie in het leven te roepen voor de Belgische grensarbeiders die in Nederland werkzaam waren. Met de invoering van het nieuwe dubbelbelastingverdrag was deze compensatieregeling voor Belgische inwoners niet langer van toepassing. Tijdens de verdragsonderhandelingen werd echter een Commissie Grensarbeid in het leven geroepen op initiatief van de Minister van Financiën. Deze commissie moest nagaan of en in welke mate de invoering van het nieuwe verdrag nadelige inkomenseffecten had voor Belgische inwoners die in Nederland gingen werken. Uit het rapport van deze Commissie bleek dat voor een aantal categorieën van personen, de toepassing van het Nederlands belastingregime nadeliger uitviel dan de toepassing van het Belgische regime. Het betreft dan voornamelijk éénverdienergezinnen met een hoge kinderlast. De verklaring hiervoor kan gevonden worden in het feit dat België een aanzienlijke belastingvrije som voorziet

4 voor kinderen ten laste die in verhouding staat tot het aantal kinderen, waar Nederland slechts in een korting voorziet wanneer een belastingplichtige kinderen heeft, ongeacht het aantal kinderen ten laste. Enkele maanden geleden werd door Hubert Brouns een wetsvoorstel ingediend om voor diegenen die in België wonen en in Nederland werken en die hierdoor een nadelig inkomenseffect ervaren, een compensatie te voorzien. Verwacht wordt dat de nieuwe regering dit wetsvoorstel zal behandelen en aldus in een compensatie voor Belgische inwoners zal voorzien. Optimalisatiemogelijkheden De afschaf?ng van de grensarbeiderregeling in het nieuwe Belgisch-Nederlands dubbelbelastingverdrag brengt wel met zich dat personen die in de twee staten werkzaam zijn ook in twee staten belastbaar zijn op basis van de fysische werkzaamheden die zij in beide staten uitoefenen. Dit wel in de veronderstelling dat in beide staten een werkgever aanwezig is die de kosten met betrekking tot de tewerkstelling op zich neemt. Door middel van deze zogenaamde contracten van meervoudige tewerkstelling en de belastbaarheid in twee staten kan een verhoging van het besteedbare inkomen na inkomstenbelasting en sociale zekerheid gerealiseerd worden. Het spreekt voor zich dat een aantal basisvoorwaarden moeten vervuld zijn, zoals onder andere de fysische aanwezigheid in de verschillende landen die aan de hand van bewijsstukken moet kunnen aangetoond worden. Een bijkomend voordeel van deze contracten van meervoudige tewerkstelling is de impact op het toepasselijk sociale zekerheidsregime. De Europese verordening betreffende sociale zekerheid stelt dat wanneer iemand in twee lidstaten werkt en in één van de werkstaten woont, hij sociaal verzekerd kan blijven onder het sociale zekerheidssysteem van de woonstaat. Bijvoorbeeld, een Belgische inwoner die zowel in België als in Nederland beroepswerkzaamheden uitoefent, kan sociaal verzekerd blijven in België en zal daar sociale bijdragen betalen over zijn volledig inkomen. Gemeentebelasting Een belangrijke wijziging is ook de verschuldigdheid van gemeentebelastingen op in Nederland verkregen beroepsinkomen door Belgische inwoners. Een Belgische inwoner die vóór 1 januari 2003 in Nederland (buiten de grenszone) werkzaam was, rapporteerde het in Nederland verkregen inkomen na afhouding van verplichte sociale zekerheidsbijdragen en Nederlandse inkomstenbelastingen in zijn Belgische aangifte in de personenbelasting en vroeg hiervoor de vrijstelling met progressievoorbehoud. De gemeentebelasting was enkel verschuldigd op de Belgische basisbelasting, dit is na de vermindering voor buitenlandse inkomsten en andere belastingverminderingen. Randnummer 24 van het nieuwe protocol stipuleert dat voor het bepalen van de aanvullende belastingen die door gemeenten en agglomeraties worden vastgesteld, de beroepsinkomsten, die door België met progressievoorbehoud worden vrijgesteld (omdat ze van buitenlandse oorsprong zijn), toch in aanmerking mogen worden genomen. De aanvullende belastingen moeten worden berekend op de belasting die in België zou verschuldigd zijn indien die inkomsten uit Belgische bron waren verkregen. Teneinde de?scale druk op in Nederland verkregen beroepsinkomsten te bepalen in hoofde van een Belgische inwoner, dienen zowel de Nederlandse loonbelasting als de Belgische gemeentebelasting in ogenschouw te worden genomen. Uitbreiding toepassingsgebied van artikel 18 (pensioenen, afkoopsommen, sociale uitkeringen en alimentatiegelden) Artikel 18 van het oude verdrag gesloten tussen België en Nederland stelt dat pensioenen en andere soortgelijke beloningen ter zake van een vroegere dienstbetrekking slechts in de woonstaat belastbaar zijn. In artikel 18 van het nieuwe verdrag blijft de algemene regel van de hef?ngsbevoegdheid voor de woonstaat gehandhaafd maar wordt onder bepaalde voorwaarden voorzien in een bronstaathef?ng. De invoering van een hef?ngsbevoegdheid voor de bronstaat werd vooral ingegeven door de pensioenvlucht. Daarnaast voorziet artikel 18 eveneens een uitbreiding van haar toepassingsgebied naar afkoopsommen, sociale uitkeringen en alimentatiegelden. Dit artikel van het nieuwe Belgisch-Nederlandse dubbelbelastingverdrag heeft grondige wijzigingen ondergaan maar is tegelijkertijd ook zeer technisch geworden. Hierna wordt een kort overzicht gegeven van de betalingen die onder dit artikel vallen en welke staat in principe hef?ngsbevoegd zal zijn: - Pensioenen en soortgelijke beloningen die terzake van een vroegere dienstbetrekking worden betaald alsmede lijfrenten en uitkeringen (al dan niet periodiek) uit pensioensparen, pensioenfondsen en groepsverzekeringen die aan een inwoner van een verdragsstaat worden betaald zijn in de woonstaat belastbaar. Deze inkomstenbestanddelen mogen echter ook in de bronstaat worden belast indien en voor zover de volgende drie voorwaarden zijn voldaan: de bronstaat voorziet in een systeem van?scale faciliëring van de bijdragen; de woonstaat belast deze inkomensbestanddelen niet tegen het algemeen geldend tarief voor beroepsinkomen of belast minder dan 90 % van dit inkomensbestanddeel; en het totale bruto-bedrag van de inkomensbestanddelen overstijgt het bedrag van euro per kalenderjaar. - Pensioenen en andere al dan niet periodieke uitkeringen die betaald worden ter uitvoering van de sociale wetgeving van een verdragsstaat aan een inwoner van de andere verdragsstaat zijn in principe in de woonstaat belastbaar. Ook hier bestaat de

5 mogelijkheid tot belastbaarheid in de bronstaat, maar enkel indien de bovenvermelde tweede en derde voorwaarde vervuld zijn. In het geval dat de bronstaat hef?ngsbevoegd is, zal de woonstaat in overeenstemming met artikel 23 van het verdrag een vrijstelling met progressievoorbehoud verlenen. Wanneer een inwoner van een verdragsstaat een dienstbetrekking uitoefent in de andere verdragsstaat en uit deze laatste staat eveneens een uitkering ontvangt ter uitvoering van de sociale wetgeving omdat hij wegens ziekte, gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid of overtolligheid zijn dienstbetrekking niet of niet volledig daadwerkelijk uitoefent, dan zullen deze uitkeringen belastbaar blijven in de werkstaat voor maximaal één jaar, dan wel zoveel langer als de persoon naast de uitkeringen ook nog beloningen uit de daadwerkelijk uitgeoefende dienstbetrekking ontvangt. Ook alimentatie-uitkeringen die betaald worden als gevolg van de wettelijke verplichting tot onderhoud of als gevolg van een schriftelijke overeenkomst tot scheiding vallen onder artikel 18 van het nieuwe verdrag. Wanneer deze uitkeringen betaald worden vanuit een verdragsluitende staat aan een genieter in de andere verdragsstaat, dan is de staat waarvan de genieter inwoner is, hef?ngsbevoegd. Het mag duidelijk zijn dat zowel de Belgische als de Nederlandse verdragsonderhandelaars met de uitbreiding van dit artikel een aantal zaken duidelijker wilden stellen, denken we maar aan de sociale uitkeringen, zoals de WAO-uitkeringen en de alimentatiegelden. Toch blijft er heel wat onduidelijkheid met betrekking tot deeltijds brugpensioen, voltijds brugpensioen, tijdkrediet, ouderschapsverlof, Moet dit bekeken worden als een vervanging voor het beroepsinkomen of als een sociale uitkering in het kader van het pensioenartikel en hoe stroken de begrippen arbeidsongeschiktheid en overtolligheid met het vrijwillige karakter van een aantal van deze mogelijkheden voorzien door de Belgische wetgever om de balans tussen werk en privé-leven beter in evenwicht te brengen? Een aantal circulaires, die worden opgesteld door de Belgische overheid in samenspraak met de Nederlandse overheid, zullen hierover meer klaarheid moeten brengen.