Sores lezing: Kiezen of delen 24 juni Hugo Fernandes Mendes HFM

Transcriptie

1 Sores lezing: Kiezen of delen 24 juni 2009 Hugo Fernandes Mendes HFM

2 Doel van de inleiding Kennis van meest voorkomende kiesstelsels. Kennis van het kiesstelsel in Suriname en de werking daarvan. Het vergroten van inzicht in de wisselwerking tussen kiesstelsel en regeerstelsel. Aanbevelingen met het oog op verbetering van de werking van het kiesstelsel. HFM

3 Analyse kader Representativiteit Stabiliteit HFM

4 representativiteit Accuracy of representation or better proportionality is a key criterion upon which electoral systems should be judge. A desirable feature is microcosmic representation, parliament will contain the same proportion of members of gender, ethnic and other groups. Band tussen kiezer en gekozene. Kiezers hebben een zo groot mogelijke betrokkenheid bij de keus van een kandidaat. Het probleem is hierbij is de rol van politieke HFM

5 Stabiliteit The idea of a strong, stable and effective government is an other key criterion. HFM

6 vooraf Electoral systems function in a broader political system, and the way the actors respond is affected by the political cultural context. (Gallagher, p542). HFM

7 Kiesstelsels Stelsels van evenredige vertegenwoordiging Meerderheidsstelsels Gemengde stelsels HFM

8 Meest voorkomende kiesstelsels Kiesstelsels aantal landen bevolking (in miljoenen) Relatieve meerderheidsstelsels 11 (18,6%) 1.574,5 (52,8%) Absolute meerderheidsstelsels 3 (5,1%) 87,5 (2,9%) Stelsels van evenredige vertegenwoordiging 29 (49,2%) 548,8 (18,4%) Gemengde stelsels 16 (27,1%) 769,4 (25,8%) HFM

9 Stelsel van evenredige vertegenwoordiging Representatie als primaire insteek. Evenredige vertaling van stemmen naar zetels. Restzetel verdeling: grootste overschotten en grootste gemiddelden, de laatste geldt in suriname HFM

10 Meerderheidsstelsels First past the post Een meerderheidstelsel met 2 ronden. HFM

11 Gemengde stelsels Combinatie van meerderheidsstelsels en stelsel van evenredige vertegenwoordiging. Als correctie op nadelen van deze stelsels. HFM

12 Voorbeelden van de werking van deze stelsels Guyana Italië Engeland Trinidad Duitsland HFM

13 Werking van het relatieve meerderheidsstelsel Tabel 2: Winnen met slechts een kwart van de stemmen: het Britse kiesdistrict Inverness, Nairn en Lochaber in Aantal van de stemmen Procent stem - Johnston, Sir Russell (Liberal Democrat) ,0 Stewart, D. (Labour) ,1 Ewing, F.S. (SNP) ,7 Scott, J. (Conservative) ,6 Martin, J (Green) 766 1,5 Totaal aantal stemmen Opkomstpercentage 73,3% Bron: Verkiezingsuitslagen HFM

14 Samenvatting karakteristieken van de stelsels Ideale stelsel bestaat niet. Ev stelsel lage drempel, representatie verschillende stromingen eenvoudiger. Ev stelsel leidt tot enorme fragmentatie, zeer veel kleine partijen met geringe stabiliteit. Te sterke positie van kleine partijen vanwege wippositie. Instabiele en zwakke regeringen. HFM

15 Vervolg samenvatting Meerderheidsstelsel slecht toegankelijk voor kleine partijen. Verspilling van stemmen. Leidt tot stabiele regeringen. Geen fragiele coalities en compromissen die na de verkiezingen worden aangegaan. HFM

16 Districtenstelsel Komt voor in alle kiesstelsels, zowel EV als in meerderheidsstelsels. Het land wordt geografisch opgedeeld in een of meer districten. Enkelvoudige en meervoudige districten. HFM

17 Kiesstelsel Suriname Relevante wetsartikelen: Artikel 129 kiesregeling: kandidaten voor de ressortraden worden bij gewone meerderheid naar de rangorde van de verworven stemmen gekozen. Artikel 130: kandidaten districtraden worden verkozen verklaard naar de verhouding tussen de door hun partij behaalde zetels in de ressortraden en het toekomende aantal zetels in de districtsraad. Artikel 131: kandidaten worden voor de NA gekozen krachtens het stelsel van EV bij grootste gemiddelden met voorkeursstemmen, gerelateerd aan de zeteltoedeling per district (art. 8). HFM

18 Uitslag verkiezingen 2000 VERKIEZING 2000 Partij aantal stemmen % stemmen Zetels Nieuw Front voor Democratie en Ontwikkeling (NF), ,7 33 * Nationale Partij Suriname (NPS) * Vooruitstrevende Hervormingspartij (VHP) * Pertjajah Luhur * Surinaamse Partij van de Arbeid (SPA) Millenium Combinatie ,5 10 * Nationale Democratische Partij (NDP) * Democratisch Alternatief * Kerukunan Tulodo Pranantal Inggel (KTPI) Democratisch Nationaal Platform 2000 (DNP 2000) ,6 3 Democratisch Alternatief ,9 2 Politieke Vleugel van de FAL (PVF) ,3 2 Progressieve Arbeiders en Landbouwers Unie (Palu) ,7 1 Basispartij voor Vernieuwing en Democratie (BVD) DOE ,4 HPP ,4 NK ,3 Algemene Bevrijdings- en Ontwikkelingspartij (ABOP) ,7 D ,2 NPLO Pendawa Lima ,8 NHP 790 0,4 APS 611 0,3 PSV 189 0,1 Totaal geldige stemmen Opkomst ,03 HFM

19 Uitslag verkiezingen 2005 VERKIEZING 2005 Partij aantal stemmen % stemmen Zetels +/- (2000) Nieuw Front voor Democratie en Ontwikkeling (NF), bestaande uit: , * Nationale Partij Suriname (NPS) 8 * Vooruitstrevende Hervormingspartij (VHP) 7 * Pertjajah Luhur 6 * Surinaamse Partij van de Arbeid (SPA) 2 Nationale Democratische Partij (NDP) , Volksalliantie voor Vooruitgang (VVV), bestaande uit: , * Democratisch Nationaal Platform 2000 (DNP 2000) 3 * Basispartij voor Vernieuwing en Democratie (BVD) 1 * Kerukunan Tulodo Pranantal Inggel (KTPI) 1 * Partij Pembangunan Rakjat Suriname (PPRS) * Pendawa Lima A Combinatie, bestaande uit: , * Binnenlandse Eenheidspartij (BEP) 4 * Algemene Bevrijdings- en Ontwikkelingspartij (ABOP) 1 * Seeka A1 Combinatie, bestaande uit: ,9 3-1 * Politieke Vleugel van de FAL (PVF) 2 * Democratisch Alternatief 91 (DA 91) 1 * Democraten 21 (D21) * Trefpunt 2000 Unie van Progressieve Surinamers - Partij voor Democratie en Ontwikkeling door Eenheid (UPS-DOE) ,7 0 Nieuw Suriname (NS) ,6 0 Progressieve Arbeiders en Landbouwers Unie (Palu) ,9 0-1 Progressieve Politieke Partij (PPP) 370 0,2 0 Nationale Unie (NU) 272 0,1 0 Totaal geldige stemmen ,0 51 Opkomst ,9 HFM

20 Percentages stemmen en zetels + stemgewicht per zetel Verkiezingen 2000 Partij Aantal stemmen % stemmen DNA zetels % zetels Stemgewicht per zetel NF , Mil.comb , DNP , DA , PVF , PALU , Verkiezingen 2005 Partij Aantal stemmen % stemmen DNA zetels % zetels Stemgewicht per zetel NF , NDP , VVV , A-COMB , A , HFM

21 Percentages stemmen en zetels stemgewicht Partij Totaal % stemmen DNA zetels % zetels Stemgewicht per zetel NF , NDP , VVV , A-COMB , A , UPS/DOE ,67 0 PALU ,89 0 NS ,57 0 NU 272 0,12 0 PPP 370 0,17 0 Totaal Ongeldig Totaal uitg Ongeldig % 4,15 Gereg.kiezers Opkomst % 65,93 HFM

22 Stemgewicht per zetel 2005 Stemmen per per zetel zetel z NF NDP VVV A-COMB A1 HFM

23 Procentuele verhouding stemmen t.o.v. zetels ,00 % stemmen t.o.v. % zetels verkiezing ,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 NF Mil.co mb DNP 2000 % stemmen 45,69 14,49 9,56 5,87 4,29 0,65 3,07 2,40 10,08 % zetels DA 91 PVF PALU BVD DOE laagste 9 HFM

24 Procentuele verhouding stemmen t.o.v. zetels % stemmen t.o.v. % zetels verkiezing ,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 NF NDP VVV A- COM A1 UPS/ DOE % stemmen 39,37 22,20 13,79 7,21 5,86 4,67 0,89 1,57 0,12 0,17 % zetels PALU NS NU PPP HFM

25 Verdeling zetels naar district verkiezing NA 2005 Verdeling zetels naar district. District % inwoners (2004) Aantal zetels DNA % zetels DNA Paramaribo 50, ,3 Wanica 17,7 7 13,7 Nickerie 7,5 5 9,8 Sipaliwini 5,8 4 7,8 Commewijne 5,1 4 7,8 Para 3,9 3 5,9 Marowijne 3,4 3 5,9 Saramacca 3,3 3 5,9 Brokopondo 2,7 3 5,9 Coronie 0,6 2 3,9 SURINAME 100, ,0 Verdeling zetels stedelijk gebied t.o.v. districten Paramaribo 50, ,3 Wanica 17,7 7 13,7 TOTAAL 67, ,0 Districten 32, ,0 HFM

26 Zeteltoedeling bij wijziging stelsel naar 1 kiesdistrict. Partij/ district Aantal stemmen Zetelverdeling via GG Stemgewicht per zetel NF NDP VVV A-COMB A UPS/DOE PALU NS NU 272 PPP 370 Totaal Ongeldig Totaal uitg Ongeldig % 4,15 Gereg.kiezers Opkomst % 65,93 HFM

27 Vergelijking zetelverdeling EV met 1 district en 10 districten DNA zetels 10 kiesdistricten DNA zeteks 1 kiesdistrict NF NDP VVV A-COMB A1 UPS/DOE HFM

28 Stemgewicht bij 1 kiesdistrict. Stemmen per zetel bij stelsel met één kiesdistrict NF NDP VVV A-COMB A1 UPS/DOE Stemmen per zetel bij stelsel met één kiesdistrict HFM

29 Politieke stelsel Suriname De stabiliteit van een regering hangt niet alleen af van het electoraal stelsel. Het politiek stelsel dat de verhouding regelt tussen de staatsmachten is bepalend voor toedeling macht en gezag in de staat. De constitutionele grondslagen in de grondwet. HFM

30 Geldend regeerstelsel betwist. Wat is het geldende regeerstelsel in Suriname? Parlementair stelsel, Presidentieel stelsel, Gemengd stelsel? Wie heeft de politieke macht in het land? President of parlement? Moet de president aftreden bij gebrek aan vertrouwen in het parlement? HFM

31 Voorgenomen wijziging van de grondwet!!! Grondwet kent ernstige tekortkomingen. Instelling commissie nadere herziening van de grondwet in In Meerjaren Ontwikkeling wijziging grondwet aangekondigd. HFM

32 Interne organisatie van de staat Als organisatie van de staat niet duidelijk is dan, zwakke staat en gematigde anarchie. Ondermeer omgang bodemschatten, zwak in oplossing van sociale, economische en ethische vraagstukken. Verzameling van deel belangen. Kenmerken zijn: besluiteloosheid, gering gezag, verloedering openbare ruimte, groeiende armoede en onveiligheid. HFM

33 Gelding gemengd parlementair stelsel President wordt indirect gekozen, reeds daarom geen presidentieel stelsel. Grondwet 87 heeft positie parlement zeer versterkt. Bestuurskracht regering ernstig verzwakt. De afhankelijkheid van in zeteltal kleine partijen is verlammend. Versnippering bestuursmacht over president, vice-president, regering en raad van ministers. HFM

34 Politieke cultuur Weinig ideologische achtergrond pol Partijen. Etnisering van de politiek. Functioneren van pol part. Politiek opportunisme in verkiezingscampagne. Zie OSO p320. HFM

35 Conclusies/aanbevelingen De legitimiteit van het kiesstelsel en daarmee het politieke systeem is niet stevig. De representatie doelstelling wordt niet gerealiseerd. Fragmentatie van partijpolitieke vorming, splijtzwam in proces tot natievorming. Fragmentatie neemt toe daardoor steeds grotere blokken nodig om tot meerderheid te komen. Bedreiging stabiliteit regering, nietbesluitvaardig. HFM

36 Vervolg conclusies De achterstelling van de stedelijke bevolking is onrechtvaardig en funest. De legitimiteit van het stelsel door toenemende urbanisatie onder grote druk. Het kiesstelsel is in deze vorm onhoudbaar. De organisatie en de verhouding tussen de staatsmachten moet worden verhelderd. HFM

37 Vervolg conclusies en aanbevelingen. Instelling grondwetscommissie op de meest korte termijn. Splitsing van functie staatshoofd en regeringsleider. Herinvoeren van de functie van ministerpresident. Bij keus kiesstelsel accent leggen op stabiliteit regering, mitigering toenemende fragmentatie pol part. Niet representatie voorop maar stabiele regering naar analogie van Caribische gebied. HFM