Rotterdam Grondstoffenhub 4 april Tammo Oegema
|
|
|
- Frans Peters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Rotterdam Grondstoffenhub 4 april 2011 Tammo Oegema RTG003 4 april 2011
2 DEZE PRESENTATIE Voorstellen Inleiding: grotere context Recente onderzoeken & initiatieven Rotterdam en langetermijnperspectief Grondstoffen Uitwerking Grondstoffenhub Len Munnik/IMSA A dam: Hoorn des Overvloeds? 2
3 EVEN VOORSTELLEN IMSA Amsterdam BV - 25 personen (+ associates) Denktank duurzame ontwikkeling 1. Strategische advisering en issuemanagement 2. Maatschappelijk conflictresolutie (wasmiddelen, Waddengas, mosselen, 2e Maasvlakte) 3. Duurzaamheidsinitiatieven (zoutwaterlandbouw) Directeur Wouter van Dieren Publicatie Grenzen aan de Groei, 1972 Lid Club van Rome Bijdrage aan Langetermijnvisie Havenbedrijf Rotterdam: Rotterdamse havenoverslag in verschillende Club van Rome-scenario s Towards a long-term vision for the Port of Rotterdam: looking for sustainable business opportunities 3
4 INLEIDING: GRONDSTOFFEN IN GROTERE CONTEXT Belangrijkste globale risico s: - Klimaatverandering - Begrotingscrises - Economische ongelijkheid - Geopolitieke conflicten - Extreme bewegelijkheid energieprijs Ook hoog scoren: - Aanvoer (zoet) water - Voedselzekerheid - Extreme bewegelijkheid goederenprijzen World Economic Forum,
5 BOODSCHAP VAN GRENZEN AAN DE GROEI Interconnectie van problemen en oplossingen voor: Landbouw en voeding Grondstoffen Bevolking Water Milieu-impact, w.o. klimaatverandering World Economic Forum,
6 GRONDSTOFFENGEBRUIK World III-model: Sterke samenhang tussen wereld-bnp en grondstoffengebruik LT-onderzoek: Sterke samenhang tussen overslag in Rotterdam en wereld-bnp 6
7 RECENTE ONDERZOEKEN / CONFERENTIES /... Scientific America (2009): Phosphorus, A Looming Crisis VROM & BuZa: Schaarste en transitie: kennisvragen voor toekomstig beleid M2i: Material Scarcity Clingendael Instituut (2010): Enriching the Planet - Empowering Europe Europees Parlement: Recycling ten behoeven vraag naar zeldzame grondstoffen Club of Rome Climate Initiative/IMSA Amsterdam: Towards a long-term vision for the Port of Rotterdam : Resources Word Economic Forum (2011): Global Risks 2011 TNO: Tekort aan steeds meer CBS, TNO, CML: Critical materials in the Dutch economy TU Delft: Kennisnetwerk Grondstoffenhub i.o. NWP (Netherlands Water Partnership): Fosfaat Platform Landbouw, Innovatie en samenleving: Onvoldoende voedselvoorraden in EU XploreLab (HbR + Prov ZH + Westland): Van Mainport-Greenport naar Growport 7
8 TOEKOMSTSCENARIO S VOOR DE ZEER LANGE TERMIJN (TOT 2100) Business-as-usual scenario Stabilised world Source: Meadows, Limits to Growth - the 30-Year update, 2004 and PBL, 2009 Pollution Industrial output Food Population Resources Boodschap Grenzen aan de Groei vindt steeds meer erkenning Europa: bijna geen eigen grondstoffen No regret: grondstoffenrotonde Locatie: logistiek + vervoersstromen + inventiviteit + ondernemerschap + open economie Haven Rotterdam 8
9 RESERVES VAN NIET-HERNIEUWBARE MATERALEN BULK, EUROPA EN REST VAN DE WERELD Verdeling van bewezen reserves over de werelddelen anno 2006; bron: SERI,
10 TYPES GRONDSTOFFEN MET SCHAARSTE-ASPECT IN EU-VERBAND Zeldzame metalen Doping Agents Bulk Au Gold Ag Silver Platinum Group: Pt Platinum Pd Palladium Rh Rhodium Ru Ruthenium Os Osmium Ir Iridium Ga Gallium Li Lithium Mo Molybdenum No Niobium Hf Hafnium Ta Tantalum W Tungsten Z Zirconium RE Rare Earths Metalen Cu Copper Mn Manganese Ni Nickel Sn Tin Zn Zinc Fe Iron (Steel) Al Aluminium Landbouw Brandstoffen Coal* Lignite Oil* Uranium Overig Sand Rock P Phosphate Salt Relatief kleine volumes Mogelijk kritisch op korte termijn Lokale milieu-effecten Grote volumina Mogelijk kritisch op lange termijn Grote milieu-effecten 10
11 DUURZAME TOEPASSINGEN EN MOGELIJKE KRITISCHE STOFFEN Brandstofcel Pt Pd Co RE Hybride auto s Ag PGM Sm Nd Zonnecellen (PV) Si Ag In Ga Geconcentreerde zonnekracht (spiegels) Ag Au Opslag electriciteit (batterijen) Zn Li Ta Co Efficiënte verlichting (LED) RE In Ga Emissiereductie (katalysatoren)) Ag PGM RE Mogelijk kritisch: < 5 jaar < 10 jaar 11
12 VOORBEELD: LITHIUM 2008 productie 2050 cumulatieve vraag Reserve Kleine batterijen, met recycling Grotere batterijen, zonder recycling Vermoedde reserves Geen echte limiet vanuit reserves, maar productie zal enorm toenemen Recycling vrijwel noodzakelijke optie Maar wel heel lastig! 12
13 MILIEU-IMPACT (METALEN): BROEIKASPOTENTIEEL & AFVAL Oppervlaktes zijn indicatie voor volumina Broeikaspotentieel 22 De getallen geven een indicatie van de impact in kilogrammen per kilo geproduceerd eindproduct Wereldproductie Vast afval 4.5 Aluminum Zink Lood Titanium Nikkel kton Koper kton kton IMSA, 2010, naar: USGS (2009) en Norgate (2007) 13
14 GRONDSTOFFENHUB: UITWERKING Uitwerking is nog niet uitgekristalliseerd Nodig zijn zeker: 1. Ondernemerschap en zakenmodellen 2. Opzetten / ontsluiten / ontwikkelen kennis grondstoffen 3. Draagvlak in Havenbedrijf / Rotterdam / verladers etc. 4. Beleid & politiek 5. Coalities 14
15 UITWERKING 1 - ONDERNEMERSCHAP + VOORBEELDEN Bestaande initiatieven Nieuwe initiatieven Materiaalrecycling: Schillen GFT Papier Schroot Glas Bierflesjes, frisdrankflesjes Materiaalrecycling: Verpakkingen: Nespresso-cups Van Gansewinkel: fosfaat Sita (R dam): kunststofverpakkingsafval... Productrecycling: Desso, InterfaceFLOR: tapijt (CtoC) Herman Miller, Steelcase: stoelen (CtoC) Containers CO 2 (kassen Westland) Productrecycling: Van Gansewinkel-papier (CtoC) EOR (CO 2 -injectie zeebodem)... 15
16 UITWERKING 1 - ZAKENMODELLEN Voorbeeld: Nespresso Consumentenzak v lege cups TNT-transport... Product Consumentenproduct Materiaal Aluminium (Internet) winkel AluCycle TM...naar Recycling Betrokken partijen Winkel Transporteur Recyclingindustrie Succesfactoren Exclusiviteit ICT 16
17 UITWERKING 1 - ZAKENMODELLEN Voorbeeld: Van Gansewinkel CtoC-papier Inzamelen Tissueproducten Destra Data Beveiligd transport Vernietiging Product Business-to-Business Materiaal Papier Betrokken partijen Van Gansewinkel Transporteur Papierverwerking Succesfactoren Beveiliging 17
18 UITWERKING 1 - ZAKENMODELLEN Voorbeeld: hergebruik container In gebruik Opslag Product Business-to-Business Materiaal Staal Betrokken partijen Containerterminals Havenbedrijven Alternatief gebruik (woning) Succesfactoren Standaardisering Lange levensduur ( jaar) 18
19 UITWERKING 1 - ZAKENMODELLEN TECHNICAL CYCLE: MIRRA CHAIR - Herman Miller PRODUCTION PURCHASE AND USE TAKE-BACK REPOLYMERIZATION DISASSEMBLY De Mirra Chair is a Herman Miller product 19
20 UITWERKING 1 - ZAKENMODELLEN 20
21 UITWERKING 1 - ZAKENMODELLEN Technical cycle: Desso 21
22 UITWERKING 1 - ZAKENMODELLEN 22
23 UITWERKING 2 - KENNISONTWIKKELING Dimensies: Type tekort, groepen resources Fysiek Economisch Geo-politiek Energie Voorraden olie? Teerzand / schaliegas??? Spanningen te over Voedsel Landbouwgrond Productiviteit Ontwikkelingsvraagstukken Extreem weer Mineralen/ metalen Fysieke tekorten o.m. door high tech-vraag Grote prijsschokken, alternatieven? Spanningen China etc. Water Bevolkindsdruk Klimaatverandering Extreem weer Markten? Midden-Oosten Bron: PBL, 2011, Scarcity in a sea of plenty? 23
24 UITWERKING 2 - KENNISONTWIKKELING Beslisboom ontwikkelen Voor kritische materialen: Volumina, absolute / relatieve / geopolitieke schaarste Overige duurzaamheidsaspecten Systeemeffecten, terugkoppelingen Kringloop nu? Meest logische schaal voor kringloop Verwachte substitutiemogelijkheden Technologische schaalsprongen Wet- en regelgeving die recycling de facto blokkeren Hulp nodig bij introductie / overwinnen marktimperfecties etc.? Bruikbare cyclische zakenmodellen Faciliteiten nodig in Europa / Nederland / Rotterdam /... 24
25 UITWERKING 3 - DRAAGVLAK Welke faciliteiten zijn nodig in de haven? Welke organisatiemodellen horen daar bij? Moeten we NU wat, of kan dat later ook nog? Wat doet Havenbedrijf Rotterdam? Wat doen verladers? Implicaties voor vervoersstromen / modal split / milieu Herdefinitie duurzaamheidsbeleid HbR 25
26 UITWERKING 4 - BELEID & POLITIEK Nagaan welke wet- en regelgeving ontwikkeling grondstoffenhub in de weg staan Idem voor subsidieregelingen Generiek: optie voor exportverboden Wat te doen als niet iedereen zich aan spelregels vrije wereldhandel houdt? Strategische opslagmogelijkheden Wat te doen als voorraden die essentieel voor Nederland zijn te klein blijken? Nadenken over verhouding WTO - grondstoffenhub Duurzaam inkopen - stimulering secundair gebruik 26
27 UITWERKING 5 - COALITIES Grondstoffenhub is vrijwel van nature een samenwerkingskwestie Niet alleen vertrouwde volumestromen, ook: voeding, gassen, water Denk aan mogelijke coalities met NGO s: Rotterdam Climate Initiative / CATO Vereniging Afvalbedrijven Materials Pooling (Cradle to Cradle) Rotterdam - Westland (Growport)... 27
28 Initiatieven - Voorbeelden 28
29 Havenbedrijf Rotterdam: P. van Essen Dank voor uw aandacht J.J Feenstra H. Du Mez K. De Mooij
Vlaams afval- en materialencongres 6 april
Vlaams afval- en materialencongres 6 april Erik de Baedts Directeur NVRD President MWE Board member ISWA Strategisch omgaan met grondstoffen Nederlandse vereniging van gemeenten ogv afvalbeheer & reiniging
De club van Rome had toch gelijk!
De club van Rome had toch gelijk! Bernard Dam MECS, Chemical Engineering, Faculty of Applied Science, Delft University of Technology 11 november 2009 Delft University of Technology Challenge the future
Umicore s business approach
Batterij Recyclage bij Umicore Materiaal van hernieuwbare energiebronnen, 1 april 2014 Umicore s business approach 2 We transformeren metalen in hoogtechnologische materialen. We gebruiken onze knowhow
VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND
VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND Ing. Ed Smulders InterProAdvies Tilburg WATERWAYS Rijkswaterstaat, Provinces, Waterschappen (public) Value: EUR 10-100 bn RAILWAYS 1837 ProRail
Constructieve Flexibiliteit. Rijk Blok
Constructieve Flexibiliteit Constructief Ontwerper Part Time Universitair Docent Constructief Ontwerpen Department for the Built Environment TU/e Eindhoven University of Technology Rotterdam Mysterieland
Vandaagafval morgengrondstof!
Vandaagafval morgengrondstof! 5de Vlaams Milieucongres IFEST 21 October 2008 Florens Slob Manager Sustainable Business Solutions Van Gansewinkel Group Agenda Korte verkenning Cradle to Cradle concept &
Uitdagingen op het vlak van recyclage in een geglobaliseerd Europa
Uitdagingen op het vlak van recyclage in een geglobaliseerd Europa Mathieu BERTHOUD - COO SITA NEWS SITA NEWS I 1 Grondstoffen worden steeds schaarser met een toenemende nood tot spaarzaamheid en recyclage
Wereldlezing Nutriëntneutraal als ideaal in de circulaire economie. Van dead end naar kringloop in de waterketen
Wereldlezing Nutriëntneutraal als ideaal in de circulaire economie Van dead end naar kringloop in de waterketen Jan Weijma Wageningen University & Research Sub-department of Environmental Technology 1
KENNISMAKING MET UMICORE
KENNISMAKING MET UMICORE Kennismaking met Umicore CATALYSIS ENERGY MATERIALS PERFORMANCE MATERIALS RECYCLING 1 We zijn een materiaaltechnologie- en recyclagegroep op wereldschaal. We richten ons op toepassingen
Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema
Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal Jan Peter Lesschen Kimo van Dijk en Oene Oenema Introductie Bodemvruchtbaarheid ongelijk verdeeld in de wereld Natuurlijke
Materiaal Schaarste: Productie en prijzen van metalen 1900-2008 HISTORISCH BESEF. Primaire productie ijzererts. Primaire productie aluminium 24-5-2012
Iron-ore mine production (kg/cap) or (g/real$) Iron-ore mine production (Million ton) Aluminium primary production (kg/cap) or (g/real$) 4-5- Aluminium primary production (Million ton) Materiaal Schaarste:
LEVERINGSZEKERHEID VAN GRONDSTOFFEN: EEN ZORG VOOR INKOOPMANAGEMENT? Ton Bastein
LEVERINGSZEKERHEID VAN GRONDSTOFFEN: EEN ZORG VOOR INKOOPMANAGEMENT? Ton Bastein LEVERINGSZEKERHEID VAN GRONDSTOFFEN: EEN ZORG VOOR INKOOPMANAGEMENT? Achtergrond Zorgen over leveringszekerheid Criticality
Ontmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning
Ontmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning New emmergy 17 mei 2017 Berend Scheffers Ons energiesysteem 2 Energiesysteem Nederland 2015. Bron: NEV 2016, ECN, PBL, CBS, RVO Rol van gas
WELKOM IN ROTTERDAM! Regio West-Brabant en het Havenschap Moerdijk te gast bij Havenbedrijf Rotterdam N.V. Maasvlakte, 11 september 2015
WELKOM IN ROTTERDAM! Regio West-Brabant en het Havenschap Moerdijk te gast bij Havenbedrijf Rotterdam N.V. Maasvlakte, 11 september 2015 1 PROVINCIE BRABANT BELANGRIJK VOOR ROTTERDAM! Rotterdam-Noord-Brabant:
Grondstoffenschaarste in drie dimensies
Grondstoffenschaarste in drie dimensies Maarten Hajer Kenniskamer Schaarste 9 oktober 2012 Schaarste in vele vormen 2 Vraag stijgt, schaarste neemt toe; prijzen stijgen en schommelen 3 Geen uitputting
KPMG PROVADA University 7 juni 2018
De echte waarde van circulair bouwen KPMG PROVADA University 7 juni 2018 De echte waarde van circulair bouwen De uitdaging van morgen is grondstofschaarste Onze huidige focus ligt vaak nog op klimaat verandering
In het oog van de orkaan: waar staat u?
In het oog van de orkaan: waar staat u? Jan Rotmans, RDM-campus 28 november 2012 www.twitter.com/janrotmans !!"#!$#%#&!&'#(!'&!)*+,#-.!%/&!%#-/&+#-'&0!!!!!1//-!'&!##&!%#-/&+#-'&0!%/&!)*+,#-.#&!!!!!!!!!!2#-1/&!3#-4/0#&!
Tabellen. Thermodynamica voor ingenieurs, Tabellen 1
abellen abel 1. De elementen (molaire massa s) abel 2. Soortelijke warmte c p (bij lage drukken 0 1 ) in.k abel 3. Soortelijke warmte c p an lucht abel 4. Van der Waals coëfficiënten* abel 5. Gemiddelde
Circulaire economie en recht: van afval naar grondstof VMR Themamiddag, 2 februari 2016 Carolien van Hemel
Circulaire economie en recht: van afval naar grondstof VMR Themamiddag, 2 februari 2016 Carolien van Hemel Niveaus van circulariteit (10 R s) 1. Refuse: weigeren/voorkomen gebruik 2. Reduce: gebruik
Waar halen wij onze grondstoffen vandaan
Waar halen wij onze grondstoffen vandaan Bezoek VNO NCW 15 mei 2012 aan Smink Groep Jan Robert van Veen Environmental Consultancy Group B.V. www.envigroup.nl Environmental Consultancy Group B.V. Bureau
De transitie naar duurzaam materialenbeheer. Dr. Peter Tom Jones (K.U.Leuven/Plan C/TNM) 30 Augustus 2011
De transitie naar duurzaam materialenbeheer Dr. Peter Tom Jones (K.U.Leuven/Plan C/TNM) 30 Augustus 2011 Uitputting van niet-hernieuwbare grondstoffen Gelijkaardig probleem voor uitputting van fosfaatvoorraden
Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Klimaat voor Verandering
Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Klimaat voor Verandering Amsterdam, 26 januari 2016 1 Inhoud Introductie 3 Zij waren er bij! 4 Circulaire economie 5 Waarom circulair? 6 Nederland Circulair! 7
Kritische materialen en de Nederlandse technologische industrie
Kritische materialen en de Nederlandse technologische industrie 1 Verkenning Kritische Materialen in de Nederlandse technologische industrie Vragen: Hebben bedrijven last van leveringsonderbrekingen? Zo
De Toekomst herzien. De vervolgstappen om de duurzame haven te worden op basis van scenario s uit Grenzen aan de Groei
De Toekomst herzien De vervolgstappen om de duurzame haven te worden op basis van scenario s uit Grenzen aan de Groei Nederlandse samenvatting van: Updating the future The next step in becoming the sustainable
Potentieel van mestafgeleide producten als grondstof voor de P-industrie. Willem Schipper
Potentieel van mestafgeleide producten als grondstof voor de P-industrie Willem Schipper Fosfor, fosfaat Onvervangbaar element voor leven Wordt aangetroffen in planten en dieren In omloop gebracht door
gelijk aan het aantal protonen in de kern. hebben allemaal hetzelfde aantal protonen in de kern.
1 Atoombouw 1.1 Atoomnummer en massagetal Er bestaan vele miljoenen verschillende stoffen, die allemaal zijn opgebouwd uit ongeveer 100 verschillende atomen. Deze atomen zijn zelf ook weer opgebouwd uit
Energie transitie. het grote plaatje. Prof.dr.ir. Vianney Koelman. Photo: Andrew Glaser
Energie transitie het grote plaatje Prof.dr.ir. Vianney Koelman Photo: Andrew Glaser Hoeveel kcal per persoon per dag moeten geproduceerd worden om onze samenleving draaiende te houden? a. 2 000 kcal b.
Deel 2. Basiskennis chemie
Deel 2. Basiskennis chemie Achteraan vind je een periodiek systeem van de elementen. Gebruik dit waar nodig. Vraag 21 Koolstofmonoxide (C) kan gesynthetiseerd worden door stoom met methaan (CH4 ) te laten
Startbijeenkomst keten innovatieprogramma. Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur
Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur Utrecht, 21 oktober 2015 Inhoud Introductie 3 Zij waren er bij! 4 Circulaire economie 5 RACE programma 6 Sectoranalyse
1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV
1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV 13 maart 2017 platform voor experts professionalisering van het verpakkingsvak profiel versterken binnen het bedrijfsleven
Niche-regime-interactie in de circulaire economie in Nederland
Niche-regime-interactie in de circulaire economie in Nederland Charlie Spork 27 juni 2016, Brussel Inhoud 1. Fysisch-ecologisch perspectief op circulaire economie 2. Drie toekomstpaden 3. Niche-regime
Title slide Arial bold 33pt
Date Arial bold 16pt Title slide Arial bold 33pt Subtitle Arial bold 18pt Burj Dubai 2 Ontwikkelingen in de Staalindustrie Verschuiving economische macht Globalisatie Beschikbaarheid grondstoffen Consolidatie
Wageningen University & Research. Wageningen, 14 Oktober 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus
Wageningen University & Research Wageningen, 14 Oktober 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus 2017 Het begon in 1918 Van Landbouwhogeschool tot University & Research of the Life Sciences 1960s: primair
14-10-2010 / Theo Henrar. Adriaan Vollebergh. Director Sales & Marketing Tata Steel Europe
14-10-2010 / Theo Henrar The De Staalindustrie world of steel anno 2011 Adriaan Vollebergh Director Sales & Marketing Tata Steel Europe 1 Exposure Lelystad 2 Ontwikkeling staalvraag 2011 2009: Terugval
Ton Venhoeven, Rijksadviseur Infrastructuur
Geïntegreerde netwerken en knooppunten: veranderingen in de maatschappij Ton Venhoeven, Rijksadviseur Infrastructuur Project uitwerking en planvoorbereiding Advies verkenningen Onderzoek duurzame stedenbouw
Duurzaamheid.. the key for future success!
Duurzaamheid.. the key for future success! 2 Visie op duurzaamheid o Noodzakelijk voor onze license to operate en groei mogelijk te maken. o Creëren van toegevoegde waarde voor bedrijvigheid, klanten en
INVESTEREN IN. Strategische Metalen
INVESTEREN IN Strategische Metalen Neodium Neodium BVBA werkt nauw samen met een van de grootste leveranciers van strategische metalen in Europa. In tijden van crisis, inflatie, politieke instabiliteit
Circulaire economie: nieuwe kansen voor uw bedrijf
Jaarcongres: Kwaliteit in bedrijf Circulaire economie: nieuwe kansen voor uw bedrijf Media plaza Jaarbeurs, 19 september 2015 ir. J.-H. Welink, www.duurzaamgrondstoffenbeheer.nl 015 278 9205, j.h.welink@tudelft.nl
MARAS Material Recycling and Sustainability. Executive Summary. Kwantificering kritische (grond )stoffen. in E waste producten.
Executive Summary Kwantificering kritische (grond )stoffen in E waste producten Verkenning kritische grondstoffen in Groot Witgoed, Verlichting, Printplaten, CRT TV s, Mobiele telefoons en Batterijen 12
Mainport en blueports: samenwerken aan multimodaal netwerk
Mainport en blueports: samenwerken aan multimodaal netwerk Jaarcongres Nederlandse Vereniging van Binnenhavens, Venlo, 5 oktober 2012 Hans Smits, CEO Havenbedrijf Rotterdam N.V. 1 Haven Rotterdam in cijfers
De Transitie naar een Circulaire Economie in Flevoland: Kansen voor People, Planet en Profit. Jacqueline Cramer Ambassadeur Circulaire Economie
De Transitie naar een Circulaire Economie in Flevoland: Kansen voor People, Planet en Profit Jacqueline Cramer Ambassadeur Circulaire Economie PEOPLE People, Planet, Profit (PPP) Van een lineaire naar
Nut en noodzaak van schaliegas vanuit energieperspectief
Nut en noodzaak van schaliegas vanuit energieperspectief Jeroen de Joode Schaliegasbijeenkomst provincie Noord-Brabant s-hertogenbosch, 27 september 2013 www.ecn.nl Hoofdboodschap Rol gas in NL energiesysteem
Sociale economie en duurzame ontwikkeling, het koppel van de toekomst!?
Sociale economie en duurzame ontwikkeling, het koppel van de toekomst!? Inleiding door Bernard MAZIJN (Brussel, 28 mei 2013) Enkele kritische opmerkingen op het huidige transitiedenken Het behoud van het
Water crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen?
Water crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen? James.Leten@siwi.org Wereldwijds Opportuniteiten Regionaal - Stroomgebied Lokaal: checklist 2000 2015 millennium ontwikkelingsdoelstellingen 2000 2015
Biomassa: brood of brandstof?
RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply
Wageningen University & Research. Wageningen, 04 November 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus
Wageningen University & Research Wageningen, 04 November 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus 2017 Het begon in 1918 Van Landbouwhogeschool tot University & Research of the Life Sciences 1960s:
ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN
ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN Lezing ter gelegenheid van het GEO Promotion Congres van eigen bodem 10 maart 2017 Groningen. door prof. em. Pier Vellinga Waddenacademie Colin OPBOUW
Geopolitiek rond grondstoffen voor de voedselproductie
Geopolitiek rond grondstoffen voor de voedselproductie Wouter van der Weijden Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) v.h. ook: Platform Landbouw, Innovatie en Samenleving VVM Café 15 juni 2016 Platform
Meer huishoudelijk afval recyclen
Meer huishoudelijk afval recyclen Is 2/3 recyclen haalbaar? Ja, met een Grondstoffenakkoord Erik de Baedts AGENDA 1. 2. 3. 4. 5. AMSTERDAM 2012 Afvalbrief Meer waarde uit afval (september 2011) Milieudruk
Welkom. Bestuurlijke top Circulaire Economie: Van Afval naar Grondstoffen. Van Afval naar Grondstoffen
Welkom Bestuurlijke top Circulaire Economie: Van Afval naar Grondstoffen Bestuurlijke top Circulaire Economie: Van Afval naar Grondstoffen Programma 14.00-14.05 uur Welkomstwoord door dagvoorzitter Isabelle
Grondstoffenschaarste in drie dimensies
Grondstoffenschaarste in drie dimensies Ton Manders Stephan Slingerland Kivi Niria jaarcongres, 23 november 2011 Programma van deze Early Bird Sessie Grondstoffenschaarste in drie dimensies Waar moeten
ICT: deel van de oorzaak en deel van de oplossing
ICT: deel van de oorzaak en deel van de oplossing Duurzaamheidscafé 2017/# 3: Verborgen vervuilers : aan de slag met verduurzaming! LUX, Nijmegen 26 september 2017 Roel Croes Stichting GreenICT Stichting
Verpakken in de circulaire economie. Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017
Verpakken in de circulaire economie Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017 2 Copyright 2016 KIDV 8 november 2016 3 Copyright 2017 KIDV 12-4-2017 Verpakkingen In Europa openen we ongeveer 7 verpakkingen
DWSI Trendalert S E P T E D
Dutch Water Sector Intelligence Vier Scenario's voor de Circulaire Economie DWSI Trendalert Vier Scenario's voor de Circulaire Economie Inleiding Het KIDV is op 1 januari 2013 opgericht naar aanleiding
MIRT - Verkenning Antwerpen Rotterdam VISIE
MIRT - Verkenning Antwerpen Rotterdam VISIE 2010-2020 POSITIONERING DELTALANDSCHAP 2010 BESTAANDE TOEKOMST DELTALANDSCHAP 2010-2020 STRUCTUURBEELD DELTALANDSCHAP 2020 POSITIONERING STEDELIJKE DELTA 2010
Naar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector. Een kringloopeconomie binnen de context van duurzame ontwikkeling.
Naar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector. Een kringloopeconomie binnen de context van duurzame ontwikkeling. Bernard MAZIJN Instituut vóór Duurzame Ontwikkeling vzw Universiteit Gent
De Rotterdamse haven en het achterland. Havenvisie 2030 en achterlandstrategie
De Rotterdamse haven en het achterland Havenvisie 2030 en achterlandstrategie Ellen Naaykens Havenbedrijf Rotterdam N.V. ALV ELC, Venlo 30 november 2011 Inhoud Profiel haven Rotterdam Ontwerp Havenvisie
VANG Van Afval Naar Grondstof
Afval is een keuze VANG Van Afval Naar Grondstof Regionaal Symposium Grondstoffen in Afvalland? Dinteloord, 15 april 2015 Maarten Goorhuis Senior beleidsmedewerker Koninklijke NVRD Koninklijke NVRD Vereniging
Groene ICT en Duurzame ontwikkeling: Meters maken in het HO. 31-1-2013 Groene ICT en Duurzame ontwikkeling
: Meters maken in het HO Visie ICT groeit, ongecontroleerd, in een ijzingwekkend tempo. In hetzelfde tempo groeit onze afhankelijkheid, ongecontroleerd. Dit levert een enorm spanningsveld waarvan weinig
Recyclebaar? Check t! Workshop Recyclecheck vormvaste kunststof verpakkingen 28 maart 2019
Recyclebaar? Check t! Workshop Recyclecheck vormvaste kunststof verpakkingen 28 maart 2019 Programma Workshop Introductie KIDV Uitleg Recyclecheck Presentatie KIDV voorbeelden obv recyclecheck. Deelnemers
Publicatieblad van de Europese Unie L 151/13
12.6.2012 Publicatieblad van de Europese Unie L 151/13 BIJLAGE IV Verslaglegging over recyclingrendementen voor lood-zuurbatterijen en -accu s 1. Voor lood-zuurbatterijen en -accu s die in het recyclingproces
Samen halen we alles eruit
Waarom kennisinstellingen kiezen voor innoveren met afval en de laatste ontwikkelingen inzameling & reiniging Samen halen we alles eruit Nico Spaansen NVRD Noord 3 november 2016 Transitie in de markt Van
ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019
ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED Maart 2019 Inleiding De concentratie van industrie in de Rotterdamse haven is een goede uitgangspositie voor het doen slagen van de energietransitie:
VAN AFVAL TOT GRONDSTOF! SAMEN MET U DE JUISTE RECYCLING KOMBINATIE
Beleid Nederlandse Overheid Groene Groeistrategie 1 Energie: naar een duurzame, betaalbare en betrouwbare energievoorziening 2 Biobased economy: substitutie fossiele door groene grondstoffen (biomassa)
Lithium- vs. Lood-accu s een storm in een glas water? GNB Industrial Power Exide Technologies B.V. Raf Bruggeman
Lithium- vs. Lood-accu s een storm in een glas water? GNB Industrial Power Exide Technologies B.V. Raf Bruggeman Opgericht in 1888 Electric Storage Battery Company Fabrikant van alle bestaande lood - technologieën
Rotterdam en de kracht van het achterland. Oss, 6 april 2011
Rotterdam en de kracht van het achterland Oss, 6 april 2011 Inhoud Containerontwikkeling Rotterdam Achterlandstrategie Logistiek knooppunten 2 Ontwikkeling overslagvolume 30 2008 2009 2010 25 20 15 10
Umicore sluit de cirkel: Duurzaamheid werkt!
Umicore sluit de cirkel: Duurzaamheid werkt! Flanders Inland Shipping Network Johan Brusselaers 03/12/2012 Umicore s business approach We transformeren metalen in hoogtechnologische materialen. We gebruiken
Denktank Grondstoffen uit reststromen. Startnotitie 9 december 2016
Denktank Grondstoffen uit reststromen Startnotitie 9 december 2016 1 Inhoudsopgave 1 3 12 19 Denktank recapitulatie startbijeenkomst 8 sept 2016 Inhoud komende sessies Wat is circulair? Bronnen 2 Denktank
ASSET MANAGEMENT HAVENBEDRIJF ROTTERDAM N.V.
ASSET MANAGEMENT HAVENBEDRIJF ROTTERDAM N.V. Herman Meijer 19 mei 2016 Mini-seminar Systems Enginering, Asset Management en Gebiedsmodellen 1 2 3 4 Haven van Rotterdam Uitdagingen Asset management als
Van een lineaire naar een circulaire economie: Kansen en Bedreigingen Prof. dr. Jacqueline Cramer, directeur
Van een lineaire naar een circulaire economie: Kansen en Bedreigingen Prof. dr. Jacqueline Cramer, directeur Aanpak van het USI Vraaggericht expertise mobiliseren om kennis te valoriseren ( integrating
Echt duurzaam hoeft niet duur te zijn!
Echt duurzaam hoeft niet duur te zijn! Roadmap DURABILIT Drivers and barriers Refurbishment, hergebruik en grondstoffen Footprint reductie door hergebruik Value matrix Succesfactoren Discussie DURABILIT
Circulair met E-Waste
Circulair met E-Waste Gemakkelijk Elektronica Recyclen Ernest de Weert Sims Metal Management Werelds grootste metaal recycler Beursgenoteerd in Australië 8,7 miljoen ton jaarlijks Wereldwijd beschikbaar
STAND VAN ZAKEN INZAMELING EN RECYCLING DRANKENKARTONS
STAND VAN ZAKEN INZAMELING EN RECYCLING DRANKENKARTONS STICHTING HERGEBRUIK KARTONNEN DRANKVERPAKKINGEN Stichting HEDRA is de Nederlandse brancheorganisatie van drankenkartonproducenten. Wij werken voortdurend
Elementen Thema 1 MAterialen. de kringloop tussen mens / dier en plant uiteggen mbv CO2 en O2
Toetstermen Hout (H1) Stofeigenschappen 5 soorten hout onderscheiden in kleur, structuur en toepasbaarheid 5 verschillende houtsoorten herkennen 5 verschillende houtsoorten - wisselw. mens, dier Gebruik
Circulaire Economie Tilburg. Analyse grondstofstromen op gemeenteniveau
Circulaire Economie Tilburg Analyse grondstofstromen op gemeenteniveau 28 november 2017 Aanleiding Aanpak circulaire economie Tilburg (december 2016): Voedsel: minder voedselverspilling Consumptiegoederen
Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking. Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar:
Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar: 8-9-2016 Circulair inkopen Alkmaar 8 september 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland
Inhoud presentatie. Verbeteren leveringszekerheid grondstoffen en halffabricaten
MILIEU EN ENERGIE BIJEENKOMST VOORJAAR 2016 Verbeteren leveringszekerheid grondstoffen en halffabricaten 8-4-2016 I 1 FME is de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie (TI) De bedrijvigheid
De canon van (duurzaam) ondernemen. Duurzaamheid: van bedreiging naar kansen voor het bedrijfsleven. Waarom duurzaam? Stelling 1
De canon van (duurzaam) ondernemen Duurzaamheid: van bedreiging naar kansen voor het bedrijfsleven VNO - NCW congres Food, Feed and Fuel 9 november 2010 Herstel 2010 -? ISO 26000 Guidelines Social responsibility
25% 57% NOx 25% PM. Strong foundations 24/06/2016. E-mobility. The transition towards sustainable mobility
E-mobility 25% The transition towards sustainable mobility Prof. Dr. ir. Joeri Van Mierlo Director of Mobility, Logistics and Automotive Technology Research Centre 57% NOx 25% PM 2 1 Billion Euro s per
Manifest Circulair Onderwijs
Manifest Circulair Onderwijs de rol van onderwijs in verantwoord innoveren 2 Waarom urgentie De jeugd heeft de toekomst. Wij maken de toekomst. Wij brengen kinderen en jong volwassenen het gedachtengoed
Umicore in uw dagelijks leven
Umicore op weg Umicore in uw dagelijks leven Katalysatoren voor de vermindering van de schadelijke uitstoot van uw wagen Kathodematerialen in de herlaadbare batterijen van uw GSM, laptop, en elektrische
De Rotterdamse haven en het achterland. Havenvisie 2030 en achterlandstrategie. Ellen Naaykens
De Rotterdamse haven en het achterland Havenvisie 2030 en achterlandstrategie Ellen Naaykens Havenbedrijf Rotterdam N.V. Movares symposium 29 november 2011 Inhoud Profiel haven Rotterdam Ontwerp Havenvisie
Duurzaamheid gebruik natuurlijke hulpbronnen: de technische mogelijkheden. L. Reijnders
Duurzaamheid gebruik natuurlijke hulpbronnen: de technische mogelijkheden de L. Reijnders Intellectuele traditie stationary economy volgens J. Stuart Mill (1842) justice between the generations internaliseren
De ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt?
De ONBEKENDE KANT van PLASTIC Waarom worden zoveel producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? PLASTIC IS WAARDEVOL Tijdens de productie en gebruik EEN
Haven Amsterdam Gateway to Europa
IJ (voor 1850) Haven Amsterdam Gateway to Europa Jan Egbertsen 26 september 2011, Amsterdam Haven Amsterdam is een bedrijf van de gemeente Amsterdam Amsterdam Noordzeekanaalgebied (rond 1875) Overzicht
De kansen voor de Circulaire Economie - met oog op recycling - Ton Bastein
De kansen voor de - met oog op recycling - The Limits to growth Verscheen in 1972 Uitgangspunt: Één wereld Overshoot Exponentiële groei Actie (o.a.): Systeemveranderingen Resource efficiency Recycle Vervangen/Substitutie
Cleantech Markt Nederland 2008
Cleantech Markt Nederland 2008 Baken Adviesgroep November 2008 Laurens van Graafeiland 06 285 65 175 1 Definitie en drivers van cleantech 1.1. Inleiding Cleantech is een nieuwe markt. Sinds 2000 heeft
Meer huishoudelijk afval recyclen
Meer huishoudelijk afval recyclen Is 2/3 recyclen haalbaar? Ja, met een Grondstoffenakkoord Erik de Baedts AGENDA 1. 2. 3. 4. 5. AMSTERDAM 2012 Afvalbrief Meer waarde uit afval (september 2011) Milieudruk
Bio is een marketing kreet. Die veel te vaak wordt misbruikt
Bio is een marketing kreet Die veel te vaak wordt misbruikt Bio based plastics Besparing aardolie is onnodig Besparing aardolie is vaak fictie CO2 besparing is niet bewezen Grondstof productie gaat vaak
TB141-E Introductie in Energie & Industriesystemen
TB141-E Introductie in Energie & Industriesystemen Oefententamen 1 Aanwijzingen: Lees de vragen vooraf door en deel de beschikbare tijd in voor beantwoording van de vragen. Dit tentamen beslaat 20 meerkeuzevragen
Staal heeft de cirkel rond : de Circulaire Economie. Frank Maatje : Bouwen met Staal Bauke Bonnema: Tata Steel Bouw
Staal heeft de cirkel rond : de Circulaire Economie Frank Maatje : Bouwen met Staal Bauke Bonnema: Tata Steel Bouw 1 Uitdagingen Sustainable Development 1950 2.5 billion 2011 7 billion 2050 9 billion World
Hergebruik en veilige materialen dilemma s voor beleid
Hergebruik en veilige materialen dilemma s voor beleid Jurgen van Belle (nj.v.belle@minvws.nl) Hidde Rang (h.rang@minvws.nl) Directie Voeding, Gezondheidsbescherming en Preventie Ministerie van VWS Inhoud
Circulaire Economie. Urgentie en ongemakkelijke waarheden rond circulariteit Prof. Arnold Tukker Universiteit Leiden - CML en TNO
Circulaire Economie Urgentie en ongemakkelijke waarheden rond circulariteit Prof. Arnold Tukker Universiteit Leiden - CML en TNO Lineair Take make waste Planned obsolence Selling stuff Circulair: Lange
Circulaire Economie. Keten innovatie als sleutel voor best practices. IJmuiden 8 december 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland
Circulaire Economie Keten innovatie als sleutel voor best practices IJmuiden 8 december 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland Kennis- en netwerkinstelling met meer dan 70 aangesloten brancheorganisaties
Havenvisie 2030 Drechtsteden 5 april 2011
Havenvisie 2030 Drechtsteden 5 april 2011 1 Doel Havenvisie 2030 Richting geven aan de verdere ontwikkeling van de Rotterdamse mainport. Zekerheid en perspectief bieden aan klanten, burgers, overheden
Jan van der Zande. Wageningen, 6 december 2007
Jan van der Zande Wageningen, 6 december 2007 Haven industrieel complex Rotterdam Grote dominantie van fossiele grondstoffen, producten en halfproducten Opkomst biofuels (opslag en productie) Rotterdam
Duurzaamheid. De voordelen van blikverpakkingen
Duurzaamheid De voordelen van blikverpakkingen Duurzaamheid Duurzaamheid is één van de belangrijke aandachtspunten van het bedrijfsleven. Deze brochure is een initiatief van EMPAC, de organisatie van de
BULGARIJE. 1. Van afdeling GA ("Afval van metalen en legeringen daarvan in metallische, zich niet verspreidende vorm (1) ") :
bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB L 185 van 17/07/99 VERORDENING (EG) Nr. 1547/1999 VAN DE COMMISSIE van 12 juli 1999 tot vaststelling van de controleprocedures, overeenkomstig Verordening
Sustainable solutions from a multidisciplinary approach
Sustainable solutions from a multidisciplinary approach Infrastructures & Mobility Delft Research Initiatives Delft Research Initiatives Energie, Gezondheid, Infrastructuren & Mobiliteit, en Leefomgeving