LEVERINGSZEKERHEID VAN GRONDSTOFFEN: EEN ZORG VOOR INKOOPMANAGEMENT? Ton Bastein

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "LEVERINGSZEKERHEID VAN GRONDSTOFFEN: EEN ZORG VOOR INKOOPMANAGEMENT? Ton Bastein"

Transcriptie

1 LEVERINGSZEKERHEID VAN GRONDSTOFFEN: EEN ZORG VOOR INKOOPMANAGEMENT? Ton Bastein

2 LEVERINGSZEKERHEID VAN GRONDSTOFFEN: EEN ZORG VOOR INKOOPMANAGEMENT? Achtergrond Zorgen over leveringszekerheid Criticality assessments Hoe wordt criticality beoordeeld? Een kritikaliteits-index Kritkaliteit en inkoop: De rol van grondstoffen in de supply chain Ervaringen van FME-leden (2012) De grondstoffenscanner: van bewustwording tot actie Leveringszekerheid 2 en inkoopmanagement

3 THE LIMITS TO GROWTH Eerste versie year update 2005 Basics: Begrensde wereld Exponentiële groei Complexe interacties 3 Leveringszekerheid en inkoopmanagement

4 4 Leveringszekerheid en inkoopmanagement

5 DE SITUATIE IN Ton Bastein 5 Leveringszekerheid Metals Scarcity en inkoopmanagement 5

6 DE OORZAKEN VAN LEVERINGSONZEKERHEID Economie Toenemende vraag (bevolking x welvaart) Uitputting voorraden Grondstoffen gaan meer water en energie vergen Geologie Reserves moeilijker te vinden Sterke groei hi-tech-materialen Exoten zijn bijproducten Geopolitiek Weinig en soms onstabiele bronlanden Leveringszekerheid 6 en inkoopmanagement

7 LAGERE ERTSGRADEN VERGEN MEER ENERGIE EN WATER 7 Leveringszekerheid en inkoopmanagement

8 RESERVES MOEILIJKER TE VINDEN 8 Leveringszekerheid en inkoopmanagement

9 STERKE GROEI VRAAG NAAR HIGH-TECH- MATERIALEN (SOURCE: FRAUNHOFER ISI - DERA, 2016) RENEWABLE ENERGY Rare earths ICT Tantalum Gallium Germanium Lithium Cobalt Gallium Indium Tin Silver Copper 9 Leveringszekerheid 9 en inkoopmanagement

10 STERKE GROEI VRAAG NAAR HIGH-TECH- MATERIALEN (SOURCE: FRAUNHOFER ISI - DERA, 2016) metaal applicatie vraag 2035 / supply 2013 Lithium batteries 3.9 Rare earths Magnets, e-cars, energy Rhenium Super alloys 2.5 Tantalum Micro-capacitor 1.6 Scandium Fuel cells 1.4 Cobalt batteries 0.9 Germanium Fibre optics 0.8 Silver, copper RFID Leveringszekerheid en inkoopmanagement

11 EXOTEN ZIJN VAAK BIJPRODUCTEN Leveringszekerheid 11 en inkoopmanagement

12 Au Ni Cu Te Ag gypsum Zn talc TiO2 bauxite Al Mn clay/kaolin P Mo feldspar limestone barytes Fe Sn Co Ta bentonite ind. Zand Cr-Ore diatomite silicon In B perlite Fluorspar Mg Zr Re Se Li coking coal Graphite W Sb Pt* Ga Pd Sr Rare Earths V Nb Be Ge CONCENTRATIE VAN BRONLANDEN China Chili Peru Bolivia South-Africa Russia USA Kazakhstan India Brazil Congo Mocambique Zambia Canada Australia Morocco Indonesia Filipijnen Mexico Mongolia Korea Argentine Turkey EU Japan Rwanda Uzbekistan Leveringszekerheid 12 en inkoopmanagement

13 share global production of China (%) DE DOMINANTE ROL VAN CHINA Leveringszekerheid 13 en inkoopmanagement

14 Leveringszekerheid 14 en inkoopmanagement

15 EU CRITICAL MATERIALS ASSESSMENTS 1st assessment e revisie dit jaar gepubliceerd Deloitte BGS BRGM - TNO Leveringszekerheid 15 en inkoopmanagement

16 16 Leveringszekerheid en inkoopmanagement

17 KRITIEKE MATERIALEN VOOR NEDERLAND 64 materialen Met aandacht voor link tussen grondstoffen en (half)fabrikaten Aluminium Bauxite Graphite Rhenium Dysprosium* Antimony Iron ore/iron Selenium Neodymium * Barytes Indium Silicon Praseodymium * Bentonite Industrial sand (silica) Strontium Samarium * Beryllium Limestone Talc Europium* Borates/boron Clay (Kaolin) Tantalum Yttrium* Chrome Cobalt Tellurium Terbium* coking coal Copper Tin Cerium* Diatomite Lithium Titanium dioxide/titanium Lanthanum * Feldspar Magnesite/magnesium Uranium Ytterbium* Fluorspar Manganese Vanadium Gadolinium* Phosphorus Molybdenum Tungsten Scandium* Gallium Nickel Silver Platinum⁰ Germanium Niobium Zinc Palladium⁰ Gypsum Perlite Zircon Iridium⁰ Gold Ruthenium Osmium⁰ Rhodium⁰ Leveringszekerheid 17 en inkoopmanagement

18 Welke indicatoren? Invloed op.. Lange termijn Leveringszekerheid (>10j) Korte termijn Leveringszekerheid Indicator Geo-economisch: Reserve/Productie (R/P) Geo-economisch: Companionality (Mate waarin grondstof een bijproduct is) Geopolitiek: Concentratie van materialen (HHI) van de landen van oorsprong Geopolitiek: Concentratie van materialen (HHI) van de landen van oorsprong Geopolitiek: de stabiliteit en de kwaliteit van het bestuur van bronlanden weergegeven door WGI Geopolitiek: Bestaande exportrestricties (OECD-gegevens) Bedrijfsresultaat End-of-life recycling rate Prijsvolatiliteit van grondstoffen/materialen (MAPII) Bedrijfsreputatie Bestaande exportheffingen Ecologische voetafdruk van grondstoffen en producten Regelgeving m.b.t. toxiciteit en gezondheidsaspecten van grondstoffen Prestaties van bronlanden wat betreft ecologische en menselijke ontwikkeling (o.a. HDI) Leveringszekerheid 18 en inkoopmanagement Regelgeving omtrent conflictmineralen

19 % companionality R/P Leveringszekerheid 19 en inkoopmanagement

20 KWALITEIT VAN BESTUUR: WGI VS. LANDENCONCENTRATIE Leveringszekerheid 20 en inkoopmanagement

21 EEN INDEX VOOR LEVERINGSONZEKERHEID Hoge kritikaliteit door : Hoge landenconcentratie Matige kwaliteit bestuur Bewezen hanteren van handelsrestricties Afwezigheid van recycling (als lokale bron) Leveringszekerheid 21 en inkoopmanagement

22 KRITIEKE MATERIALEN VOOR NL: KORTE TERMIJN CRITICALITY VS. TW Leveringszekerheid 22 en inkoopmanagement

23 REPUTATIESCHADE DOOR GRONDSTOFGEBRUIK The Guardian: Rare-earth mining in China comes at a heavy cost for local villages Leveringszekerheid 23 en inkoopmanagement

24 REPUTATIE EN RESPONSIBLE SOURCING Apple has begun publicising which of its suppliers may be sourcing minerals from conflict zones we confirmed that all active, identified tantalum smelters in our supply chain were verified as conflict-free by third party auditors, and we re pushing our suppliers of tin, tungsten, and gold just as hard to use verified sources. To heighten smelter accountability and help stakeholders follow our progress, we are releasing, for the first time, a list of the smelters and refiners in our supply chain along with their verification status. Leveringszekerheid 24 en inkoopmanagement

25 WE IMPORTEREN VOORAL HALFFABRIKATEN EN EINDPRODUCTEN Leveringszekerheid 25 en inkoopmanagement

26 IMPORT OF RAW MATERIALS THROUGH FINAL PRODUCTS Leveringszekerheid 26 en inkoopmanagement

27 UIT FME-INTERVIEWS 2012: ZIJN ER LEVERINGSPROBLEMEN GEWEEST? problemen met EU kritische materialen problemen met andere kritische materialen 10 geen problemen 5 0 geen problemen wel problemen Leveringszekerheid en inkoopmanagement 27

28 WELKE ACTIES NEMEN DE BEDRIJVEN? Leveringszekerheid en inkoopmanagement 28

29 KRITIKALITEIT EN (STRATEGISCHE) INKOOP Analyse en bewustwording: De Grondstoffenscanner Impact op Innovatie De rol van Circulair Inkopen Deel ervaringen Naast een PMI ook een SRI (Supply Risk Indicator)? Kan de NEVI een rol spelen in verzamelen van feedback t.a.v. supply disruptions? 29 Leveringszekerheid en inkoopmanagement

30 DE GRONDSTOFFENSCANNER Initiatief Ministerie EZ Ondersteund door Op basis onderzoek TNO, NEVI, HCSS, EY, CML Opbouw: Welke grondstoffen zijn voor mij van belang? Welke risico s loop ik met die grondstoffen? Handelingsperspectieven Lancering: 14 december Bijeenkomst Circulaire Economie Leveringszekerheid 30 en inkoopmanagement

31 Leveringszekerheid 31 en inkoopmanagement

32 IMPACT OP INNOVATIE H C N O P S Cl non-metal elements Na Mg Al Si K Ca Fe elements of hope Ti Cr Mn Cu B F Ar Br critical elements frugal elements Li Be Sc V Co Ni Zn Ga Ge As Sr Y Zr Nb Mo PGM Ag Cd In Sn Sb Te Ba REM Ta W Re Au Hg Tl Pb Bi Adviseer R&D en innovatie Wees bewust van en introduceer geen nieuwe afhankelijkheden Leveringszekerheid 32 en inkoopmanagement

33 DE ROL VAN CIRCULAIR INKOPEN Leveringszekerheid 33 en inkoopmanagement

34 34 DE ROL VAN CIRCULAIR INKOPEN Verminderen behoefte door Circulaire Economie Intensiever gebruik (sharing economy) Levensduurverlenging (onderhoud en reparatie) Andere contractvormen (functioneel gebruik, geen eigendom) Welke producten komen daarvoor in aanmerking?: Eindproducten Modulaire producten Hoge aanschafkosten Gebruik niet frequent, maar wel voorspelbaar Functie goed te definiëren Leveringszekerheid en inkoopmanagement

35 SLOTOPMERKINGEN / PLANNEN VOOR DE TOEKOMST Grondstoffenscanner: Zorgen voor continuïteit en groeimodel Kritikaliteitsanalyse Biotische Grondstoffen Verkenning verricht Nu uitbreiden Zorg voor forecasting i.p.v. backcasting Roadmaps nieuwe technologie Roadmaps beleid (bijv. energietransitie) Betrek inkoop-community bij identificeren bottlenecks Naast een PMI een SRI! 35 Leveringszekerheid en inkoopmanagement

36 BIOTISCHE GRONDSTOFFEN Korte termijn leveringszekerheid bij 60 abiotische en 6 biotische grondstoffen Criticality KT = HHI prod * (WGI gewogen + OECD-restricties gewogen ) * (1-%EOL-RR) Palmolie: hoge landenconcentratie, tamelijk kritiek Koffie: veel producerende landen en laag gehalte export-restricties

37 SLOTOPMERKINGEN / PLANNEN VOOR DE TOEKOMST Grondstoffenscanner: Zorgen voor continuïteit en groeimodel Kritikaliteitsanalyse Biotische Grondstoffen Verkenning verricht Nu uitbreiden Zorg voor forecasting i.p.v. backcasting Roadmaps nieuwe technologie Roadmaps beleid (bijv. energietransitie) Betrek inkoop-community bij identificeren bottlenecks Naast een PMI een SRI! 37 Leveringszekerheid en inkoopmanagement

38 DANK VOOR UW AANDACHT! Ton Bastein

Kritische materialen en de Nederlandse technologische industrie

Kritische materialen en de Nederlandse technologische industrie Kritische materialen en de Nederlandse technologische industrie 1 Verkenning Kritische Materialen in de Nederlandse technologische industrie Vragen: Hebben bedrijven last van leveringsonderbrekingen? Zo

Nadere informatie

Inhoud presentatie. Verbeteren leveringszekerheid grondstoffen en halffabricaten

Inhoud presentatie. Verbeteren leveringszekerheid grondstoffen en halffabricaten MILIEU EN ENERGIE BIJEENKOMST VOORJAAR 2016 Verbeteren leveringszekerheid grondstoffen en halffabricaten 8-4-2016 I 1 FME is de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie (TI) De bedrijvigheid

Nadere informatie

Umicore s business approach

Umicore s business approach Batterij Recyclage bij Umicore Materiaal van hernieuwbare energiebronnen, 1 april 2014 Umicore s business approach 2 We transformeren metalen in hoogtechnologische materialen. We gebruiken onze knowhow

Nadere informatie

Rapport vervolgonderzoek Materialen in de Nederlandse economie

Rapport vervolgonderzoek Materialen in de Nederlandse economie 2015 Rapport vervolgonderzoek Materialen in de Nederlandse economie TNO, EY, NEVI, HCSS, CML 3 december 2015 Rapport vervolgonderzoek Materialen in de Nederlandse economie Auteurs: Ton Bastein, Elmer Rietveld

Nadere informatie

Tabellen. Thermodynamica voor ingenieurs, Tabellen 1

Tabellen. Thermodynamica voor ingenieurs, Tabellen 1 abellen abel 1. De elementen (molaire massa s) abel 2. Soortelijke warmte c p (bij lage drukken 0 1 ) in.k abel 3. Soortelijke warmte c p an lucht abel 4. Van der Waals coëfficiënten* abel 5. Gemiddelde

Nadere informatie

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S EUROPESE COMMISSIE Brussel, 13.9.2017 COM(2017) 490 final MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S over de

Nadere informatie

Materialen in de Nederlandse economie - Een kwetsbaarheidsanalyse -

Materialen in de Nederlandse economie - Een kwetsbaarheidsanalyse - TNO-rapport TNO 2015 R11613 Materialen in de Nederlandse economie Van Mourik Broekmanweg 6 2628 XE Delft Postbus 49 2600 AA Delft www.tno.nl T +31 88 866 30 00 F +31 88 866 30 10 TNO, EY, NEVI, HCSS, CML

Nadere informatie

KENNISMAKING MET UMICORE

KENNISMAKING MET UMICORE KENNISMAKING MET UMICORE Kennismaking met Umicore CATALYSIS ENERGY MATERIALS PERFORMANCE MATERIALS RECYCLING 1 We zijn een materiaaltechnologie- en recyclagegroep op wereldschaal. We richten ons op toepassingen

Nadere informatie

Deel 2. Basiskennis chemie

Deel 2. Basiskennis chemie Deel 2. Basiskennis chemie Achteraan vind je een periodiek systeem van de elementen. Gebruik dit waar nodig. Vraag 21 Koolstofmonoxide (C) kan gesynthetiseerd worden door stoom met methaan (CH4 ) te laten

Nadere informatie

Bepaling van elementen met inductief gekoppeld plasma massa spectrometrie (ICP-MS)

Bepaling van elementen met inductief gekoppeld plasma massa spectrometrie (ICP-MS) WAC Bepaling van elementen met inductief gekoppeld plasma massa spectrometrie (ICP-MS) oktober 2010 Pagina 1 van 5 WAC/III/B/011 WAC INHOUD 1 TOEPASSINGSGEBIED... 3 2 AANVULLINGEN BIJ ISO 17294-2:2003...

Nadere informatie

Terugwinnen metalen uit water, slib en vliegas

Terugwinnen metalen uit water, slib en vliegas 1 Terugwinnen metalen uit water, slib en vliegas Landelijk Technologen Platform 11-oktober-2018 Edwin de Buijzer, Kees Roest, Julian Muñoz Sierra & Luc Palmen KWR Watercycle Research Institute Deze activiteit

Nadere informatie

gelijk aan het aantal protonen in de kern. hebben allemaal hetzelfde aantal protonen in de kern.

gelijk aan het aantal protonen in de kern. hebben allemaal hetzelfde aantal protonen in de kern. 1 Atoombouw 1.1 Atoomnummer en massagetal Er bestaan vele miljoenen verschillende stoffen, die allemaal zijn opgebouwd uit ongeveer 100 verschillende atomen. Deze atomen zijn zelf ook weer opgebouwd uit

Nadere informatie

BULGARIJE. 1. Van afdeling GA ("Afval van metalen en legeringen daarvan in metallische, zich niet verspreidende vorm (1) ") :

BULGARIJE. 1. Van afdeling GA (Afval van metalen en legeringen daarvan in metallische, zich niet verspreidende vorm (1) ) : bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB L 185 van 17/07/99 VERORDENING (EG) Nr. 1547/1999 VAN DE COMMISSIE van 12 juli 1999 tot vaststelling van de controleprocedures, overeenkomstig Verordening

Nadere informatie

Materiaal Schaarste: Productie en prijzen van metalen 1900-2008 HISTORISCH BESEF. Primaire productie ijzererts. Primaire productie aluminium 24-5-2012

Materiaal Schaarste: Productie en prijzen van metalen 1900-2008 HISTORISCH BESEF. Primaire productie ijzererts. Primaire productie aluminium 24-5-2012 Iron-ore mine production (kg/cap) or (g/real$) Iron-ore mine production (Million ton) Aluminium primary production (kg/cap) or (g/real$) 4-5- Aluminium primary production (Million ton) Materiaal Schaarste:

Nadere informatie

De kansen voor de Circulaire Economie - met oog op recycling - Ton Bastein

De kansen voor de Circulaire Economie - met oog op recycling - Ton Bastein De kansen voor de - met oog op recycling - The Limits to growth Verscheen in 1972 Uitgangspunt: Één wereld Overshoot Exponentiële groei Actie (o.a.): Systeemveranderingen Resource efficiency Recycle Vervangen/Substitutie

Nadere informatie

X-MET8000-serie. Sorteer schrootmetaal nauwkeurig en snel en maximaliseer de winst

X-MET8000-serie. Sorteer schrootmetaal nauwkeurig en snel en maximaliseer de winst SCHROOT Sorteer schrootmetaal nauwkeurig en snel en maximaliseer de winst ETALEN Maximaliseer de doorvoer bij het sorteren en verbeter de winstgevendheid Het recyclen van metalen is een multimiljardenindustrie

Nadere informatie

Uitreiking Milieucharters Oost-Vlaanderen 2012

Uitreiking Milieucharters Oost-Vlaanderen 2012 Uitreiking Milieucharters Oost-Vlaanderen 2012 Praktijkvoorbeelden voor duurzaam ketenbeheer om de ecologische, sociale en economischfinanciële impact in kaart te brengen. Bernard MAZIJN Universiteit Gent

Nadere informatie

Bepaling van elementen met inductief gekoppeld plasma - massaspectrometrie (ICP-MS)

Bepaling van elementen met inductief gekoppeld plasma - massaspectrometrie (ICP-MS) Compendium voor de monsterneming, meting en analyse van water Bepaling van elementen met inductief gekoppeld plasma - massaspectrometrie () Versie november 2016 WAC/III/B/011 1 TOEPASSINGSGEBIED Deze procedure

Nadere informatie

VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND

VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND Ing. Ed Smulders InterProAdvies Tilburg WATERWAYS Rijkswaterstaat, Provinces, Waterschappen (public) Value: EUR 10-100 bn RAILWAYS 1837 ProRail

Nadere informatie

Wereldlezing Nutriëntneutraal als ideaal in de circulaire economie. Van dead end naar kringloop in de waterketen

Wereldlezing Nutriëntneutraal als ideaal in de circulaire economie. Van dead end naar kringloop in de waterketen Wereldlezing Nutriëntneutraal als ideaal in de circulaire economie Van dead end naar kringloop in de waterketen Jan Weijma Wageningen University & Research Sub-department of Environmental Technology 1

Nadere informatie

Algemene en Technische Scheikunde

Algemene en Technische Scheikunde Algemene en Technische Scheikunde Naam en voornaam: Examennummer: Reeks: Theorie: Oefeningen: Totaal: 1A 2A 3B 4B 5B 6B 7B 8B 1B 2B 3A 4A 5A 6A 7A 8A 1 1 H 1.008 2 He 4.003 2 3 Li 6.941 4 Be 9.012 5 B

Nadere informatie

Uitdagingen op het vlak van recyclage in een geglobaliseerd Europa

Uitdagingen op het vlak van recyclage in een geglobaliseerd Europa Uitdagingen op het vlak van recyclage in een geglobaliseerd Europa Mathieu BERTHOUD - COO SITA NEWS SITA NEWS I 1 Grondstoffen worden steeds schaarser met een toenemende nood tot spaarzaamheid en recyclage

Nadere informatie

fax 09/ Laboratorium voor Toegepaste Geologie en Hydrogeologie UNIVERSITEITGENT. Geologisch Instituut Krijgslaan 281, S8 B-9000 Gent

fax 09/ Laboratorium voor Toegepaste Geologie en Hydrogeologie UNIVERSITEITGENT. Geologisch Instituut Krijgslaan 281, S8 B-9000 Gent UNVERSTETGENT Labratrium vr Tegepaste Gelgie en Hydrgelgie ECONOMSCHE PRE-EVALUATE VAN MNERALJSATES N BOORKERNEN VAN HET MASSEF VAN BRABANT Tabellen en figuren Gelgisch nstituut Krijgslaan 281, S8 B-9

Nadere informatie

FACTSHEET Grapes: special India HScode 08 06 10 (10)

FACTSHEET Grapes: special India HScode 08 06 10 (10) FACTSHEET Grapes: special India HScode 08 06 10 (10) Summery India was sinds 2000 sterk in opkomst als exporteur van druiven. In 2000 ging het nog om een hoeveelheid van 16.000 ton en in 2008 bereikte

Nadere informatie

The reduction of matter

The reduction of matter The reduction of matter Matter is atomic, 2 maart 2005 Peter van der Straten Debye instituut, Universiteit Utrecht Matter is atomic, Maart 2005: STU00 p.1/37 Peter Atkins, Galileo s Finger Matter is atomic,

Nadere informatie

MARAS Material Recycling and Sustainability. Kwantificering kritische (grond )stoffen. in E waste producten. 12 augustus 2011

MARAS Material Recycling and Sustainability. Kwantificering kritische (grond )stoffen. in E waste producten. 12 augustus 2011 Kwantificering kritische (grond )stoffen in E waste producten Verkenning kritische grondstoffen in Groot Witgoed, Verlichting, Printplaten, CRT TV s, Mobiele telefoons en Batterijen 12 augustus 2011 Material

Nadere informatie

THEORIE UIT EXPERIMENTEN TABELLEN SCIENCE / NATUURKUNDE / SCHEIKUNDE

THEORIE UIT EXPERIMENTEN TABELLEN SCIENCE / NATUURKUNDE / SCHEIKUNDE THEORIE UIT EXPERIMENTEN ONDERBOUW TABELLEN SCIENCE / NATUURKUNDE / SCHEIKUNDE TABEL 1 DICHTHEID (bij 25 C) gram per cm 3 = g cm -3 aardgas 0,00076 alcohol 0,8 aluminium 2,7 broom 3,1 butagas 0,0024 eikenhout

Nadere informatie

Rotterdam Grondstoffenhub 4 april 2011. Tammo Oegema

Rotterdam Grondstoffenhub 4 april 2011. Tammo Oegema Rotterdam Grondstoffenhub 4 april 2011 Tammo Oegema RTG003 4 april 2011 DEZE PRESENTATIE Voorstellen Inleiding: grotere context Recente onderzoeken & initiatieven Rotterdam en langetermijnperspectief Grondstoffen

Nadere informatie

Cultuur in de Spiegel

Cultuur in de Spiegel Cultuur in de Spiegel Enkele beschouwingen Stefaan Vandelacluze Me: linkedin klik hier Mooss UCLL We: www.mooss.org www.amuseevous.be www.kunstjeugdbeweging.be www.kotroute.be www.opek.be MOOSS: ondernemers

Nadere informatie

KPMG PROVADA University 7 juni 2018

KPMG PROVADA University 7 juni 2018 De echte waarde van circulair bouwen KPMG PROVADA University 7 juni 2018 De echte waarde van circulair bouwen De uitdaging van morgen is grondstofschaarste Onze huidige focus ligt vaak nog op klimaat verandering

Nadere informatie

De resultaten van de analyse op PAKs en de SBR-check zijn u eerder toegezonden.

De resultaten van de analyse op PAKs en de SBR-check zijn u eerder toegezonden. Gemeente Oss t.a.v. de heer F. Geraedts Postbus 5 5340 BA OSS 29 november 2016 Telefoon / Phone 046-4204204 Uw kenmerk / Your reference Ons kenmerk / Our reference Betreft / Subject Testen SBR granulaat

Nadere informatie

Title slide Arial bold 33pt

Title slide Arial bold 33pt Date Arial bold 16pt Title slide Arial bold 33pt Subtitle Arial bold 18pt Burj Dubai 2 Ontwikkelingen in de Staalindustrie Verschuiving economische macht Globalisatie Beschikbaarheid grondstoffen Consolidatie

Nadere informatie

HVC SVI 25 jaar 24-september-2018

HVC SVI 25 jaar 24-september-2018 1 Terugwinnen metalen uit water, slib en vliegas HVC SVI 25 jaar 24-september-2018 Kees Roest, Edwin de Buijzer, Julian Muñoz Sierra & Luc Palmen KWR Watercycle Research Institute Deze activiteit is mede

Nadere informatie

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.: Locatie(s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Zuiderwagenplein 2 8224 AD Lelystad Nederland 1. Be, Co, Hg, Sb, As, Cd, Cu, Cr, Mo, Ni, Pb, Se, Sn, Ti, V, Zn, Al, Fe, Mn

Nadere informatie

Globalisering 2.0: Europa in woelig vaarwater?

Globalisering 2.0: Europa in woelig vaarwater? Globalisering 2.: Europa in woelig vaarwater? Jan Van Hove Chief Economist, KBC Groep NV Professor Internationale Economie, KU leuven 22 ste Maritiem Symposium 23 mei 218 KBC Economic Research Europa op

Nadere informatie

Import - Advies - Handel

Import - Advies - Handel Import - Advies - Handel Algen Line " Zee technologie voor het veld" 1. Wat zijn Algen volgens het ministerie van Landbouw Wetgeving: Ministerie van Landbouw, Veeteelt en Voedselvoorziening Bijlage II

Nadere informatie

Geochemische Bodem Atlas van Nederland

Geochemische Bodem Atlas van Nederland Geochemische Bodem Atlas van Nederland Nut en Noodzaak van Bodemgeochemische Gegevens Paul Römkens & Gerben Mol Of hoe je gegevens kan misbruiken Atlas van de vieze bodem JOOP BOUMA 04/06/12, 00:00 Bodem

Nadere informatie

Quinoa: Ondanks problemen in Peru wereldhandel op peil gebleven

Quinoa: Ondanks problemen in Peru wereldhandel op peil gebleven TONS Factsheet Quinoa, januari 2018 FACTSHEET QUINOA fruitvegfacts@gmail.com Fruit & Vegetable Facts; Jan Kees Boon; +31654687684; Quinoa: Ondanks problemen in Peru wereldhandel op peil gebleven Bolivia

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde H3 Reacties

Samenvatting Scheikunde H3 Reacties Samenvatting Scheikunde H3 Reacties Samenvatting door L. 710 woorden 7 december 2016 6,8 24 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Scheikunde Hoofdstuk 3: Reacties 3.2 Kenmerken van een chemische

Nadere informatie

Gegarandeerde leveringszekerheid: revisie van de radio-isotopen productieketen

Gegarandeerde leveringszekerheid: revisie van de radio-isotopen productieketen Gegarandeerde leveringszekerheid: revisie van de radio-isotopen productieketen G.J.L.M. de Haas NRG, Petten KIVI-NIRIA Jaarcongres Zorg en Techniek 11 okober 2012 NRG Nuclear Research & Consultancy Group

Nadere informatie

KLASTOETS GRAAD 11. FISIESE WETENSKAPPE: CHEMIE Toets 4: Materie en materiale 1

KLASTOETS GRAAD 11. FISIESE WETENSKAPPE: CHEMIE Toets 4: Materie en materiale 1 KLASTOETS GRAAD FISIESE WETENSKAPPE: CHEMIE Toets 4: Materie en materiale PUNTE: 45 TYD: uur INSTRUKSIES EN INLIGTING. Beantwoord AL die vrae. 2. Nieprogrammeerbare sakrekenaars mag gebruik word. 3. Toepaslike

Nadere informatie

De markt lost altijd alles op, niks aan de hand?

De markt lost altijd alles op, niks aan de hand? Metaalschaarste: een ontnuchterend perspectief Materiaalschaarste: bedreiging of kans voor Nederland? 12 november 2009 andre.diederen@tno.nl Slide 1 Schaarste is natuurlijk van alle tijden. Maar een belangrijk

Nadere informatie

Naar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector. Een kringloopeconomie binnen de context van duurzame ontwikkeling.

Naar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector. Een kringloopeconomie binnen de context van duurzame ontwikkeling. Naar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector. Een kringloopeconomie binnen de context van duurzame ontwikkeling. Bernard MAZIJN Instituut vóór Duurzame Ontwikkeling vzw Universiteit Gent

Nadere informatie

Solepura is gelegen in de Noord centrale provincie van Sri Lanka, ruim 3 uur rijden vanaf vliegveld Colombo naar het Noorden.

Solepura is gelegen in de Noord centrale provincie van Sri Lanka, ruim 3 uur rijden vanaf vliegveld Colombo naar het Noorden. Waterzuivering regio Solepura, Sri Lanka Solepura is gelegen in de Noord centrale provincie van Sri Lanka, ruim 3 uur rijden vanaf vliegveld Colombo naar het Noorden. In mei 2012 ging Father Ajith Rohan

Nadere informatie

Vergeten metalen in Nederlandse rijkswateren

Vergeten metalen in Nederlandse rijkswateren Vergeten metalen in Nederlandse rijkswateren november 2007 1 Vergeten metalen in rijkswateren Colofon Uitgegeven door: Uitgevoerd door: Rijkswaterstaat Waterdienst WD rapport: 2008.034 S. Marca Schrap

Nadere informatie

ARGENTINIË BOSNIË-HERZEGOVINA BRAZILIË

ARGENTINIË BOSNIË-HERZEGOVINA BRAZILIË bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB L 185 van 17/07/99 VERORDENING (EG) Nr. 1547/1999 VAN DE COMMISSIE van 12 juli 1999 tot vaststelling van de controleprocedures, overeenkomstig Verordening

Nadere informatie

FACTSHEET KIWIFRUIT (HS code ) (8 februari 2013)

FACTSHEET KIWIFRUIT (HS code ) (8 februari 2013) FACTSHEET KIWIFRUIT (HS code 08 10 50) (8 februari 2013) Summery De wereldproductie van kiwi s was in de eerste heft van het vorige decennium redelijk stabiel op een niveau van ruim 1 miljoen ton daarna

Nadere informatie

Bijlage A., behorende bij paragraaf 3.3 van de Regeling bodemkwaliteit Maximale samenstellings- en emissiewaarden bouwstoffen Tabel 1. Maximale emissiewaarden anorganische parameters Parameter Vormgegeven

Nadere informatie

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S

MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S EUROPESE COMMISSIE Brussel, 26.5.2014 COM(2014) 297 final MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ VAN DE REGIO'S over de

Nadere informatie

Echt duurzaam hoeft niet duur te zijn!

Echt duurzaam hoeft niet duur te zijn! Echt duurzaam hoeft niet duur te zijn! Roadmap DURABILIT Drivers and barriers Refurbishment, hergebruik en grondstoffen Footprint reductie door hergebruik Value matrix Succesfactoren Discussie DURABILIT

Nadere informatie

Rotterdam Wereld Balans Wereld Import & Export. Ukraine Export. EU Balans EU Import & Export EU Mais Import Spaanse S&D Nederlandse S&D

Rotterdam Wereld Balans Wereld Import & Export. Ukraine Export. EU Balans EU Import & Export EU Mais Import Spaanse S&D Nederlandse S&D Marktontwikkelingen door W. Helmink Rotterdam 14 5 2014 World Wereld Balans Inhoudsopgave Wereld Import & Export Ukraine, Rusland & Kazakhstan Tarwe Balans Ukraine Export EU EU Balans EU Import & Export

Nadere informatie

Mac-life-Plus Een natuurlijke en unieke Methode om Uw immuunsysteem te sterken

Mac-life-Plus Een natuurlijke en unieke Methode om Uw immuunsysteem te sterken Mac-life-Plus Een natuurlijke en unieke Methode om Uw immuunsysteem te sterken o Thailand: Licentie N 10-604988 o Duitsland: Reg. N 101.11101.0.09039(2017 o EU andere: in behandeling o Internationaal:

Nadere informatie

Geopolitiek rond grondstoffen voor de voedselproductie

Geopolitiek rond grondstoffen voor de voedselproductie Geopolitiek rond grondstoffen voor de voedselproductie Wouter van der Weijden Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) v.h. ook: Platform Landbouw, Innovatie en Samenleving VVM Café 15 juni 2016 Platform

Nadere informatie

Transparantie: de schakel tussen institutionele autonomie en publieke verantwoording

Transparantie: de schakel tussen institutionele autonomie en publieke verantwoording Transparantie: de schakel tussen institutionele autonomie en publieke verantwoording Dirk Van Damme Hoofd van het Centre for Educational Research and Innovation - OECD 1. EEN HO-KWALIFICATIE HEEFT EEN

Nadere informatie

METALEN MET INDUCTIEF GEKOPPELD PLASMA ATOOMEMISSIESPECTROMETRIE

METALEN MET INDUCTIEF GEKOPPELD PLASMA ATOOMEMISSIESPECTROMETRIE METALEN MET INDUCTIEF GEKOPPELD PLASMA ATOOMEMISSIESPECTROMETRIE 1 DOEL EN TOEPASSINGSGEBIED Deze procedure vervangt de procedure AACMA/2/II/B.1 van november 2001. De elementen aluminium, antimoon, arseen,

Nadere informatie

Netherlands: Import stonefruit (in 1000 ton; source: CBS) - Nectarines Paeches Plums

Netherlands: Import stonefruit (in 1000 ton; source: CBS) - Nectarines Paeches Plums FACTSHEET STEENFRUIT Fruit&VegetableFacts; JanKeesBoon; +31654687684; jankeesboon15@gmail.com MARKT STEENFRUIT GROEIT Maar niet in Nederland Grootse deel van import in Nederland wordt weer gere-exporteerd

Nadere informatie

MARAS Material Recycling and Sustainability. Executive Summary. Kwantificering kritische (grond )stoffen. in E waste producten.

MARAS Material Recycling and Sustainability. Executive Summary. Kwantificering kritische (grond )stoffen. in E waste producten. Executive Summary Kwantificering kritische (grond )stoffen in E waste producten Verkenning kritische grondstoffen in Groot Witgoed, Verlichting, Printplaten, CRT TV s, Mobiele telefoons en Batterijen 12

Nadere informatie

Scarcity of Rare Earth Elements

Scarcity of Rare Earth Elements Scarcity of Rare Earth Elements a review commissioned by the Royal Netherlands Chemical Society The media have paid much attention to the scarcity of water and energy. Recently, scarcity of critical metals

Nadere informatie

Nieuw algoritme om de vraag doorheen de keten te voorspellen

Nieuw algoritme om de vraag doorheen de keten te voorspellen For a presentation in ppt format, Please call +31 6 11356703 or send an e-mail to info@flostock.com Nieuw algoritme om de vraag doorheen de keten te voorspellen Robert Peels Supply Chain Innovations April

Nadere informatie

DUURZAAM MATERIALENBEHEER: WAAROM, HOE EN WAT?

DUURZAAM MATERIALENBEHEER: WAAROM, HOE EN WAT? DUURZAAM MATERIALENBEHEER: WAAROM, HOE EN WAT? copyright wiertz sébastien Meer duurzaam materialenbeheer is een absolute noodzaak voor ons allen. Het is één van die domeinen waar de uitdaging om spaarzaam

Nadere informatie

Elektronen producerende microorganismen:

Elektronen producerende microorganismen: Elektronen producerende microorganismen: hoe wij onze grondstoffen daarmee kunnen terugwinnen Michel Saakes 15 Januari 2015 combining scientific excellence with commercial relevance 1 Achtergrond Waarom

Nadere informatie

Voorstelling van moleculen en atomen in chemische symbolentaal

Voorstelling van moleculen en atomen in chemische symbolentaal Voorstelling van moleculen en atomen in chemische symbolentaal 1 Atoomsoorten of chemische elementen De verschillende soorten atomen worden elementen genoemd. Momenteel zijn er 116 chemische elementen

Nadere informatie

SECTIE : Anorganische chemie VALIDATIERAPPORT

SECTIE : Anorganische chemie VALIDATIERAPPORT VALIDATIERAPPORT Analysemethode Techniek Drinkwater - Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS (FLVVG-I-MET-196E : met E = element) en Drinkwater Kwantitatieve bepaling van kwik met ICP-MS (FLVVG-I-MET-196Hg)

Nadere informatie

Sociale economie en duurzame ontwikkeling, het koppel van de toekomst!?

Sociale economie en duurzame ontwikkeling, het koppel van de toekomst!? Sociale economie en duurzame ontwikkeling, het koppel van de toekomst!? Inleiding door Bernard MAZIJN (Brussel, 28 mei 2013) Enkele kritische opmerkingen op het huidige transitiedenken Het behoud van het

Nadere informatie

Grondstoffen: wie trekt er aan het langste eind?

Grondstoffen: wie trekt er aan het langste eind? Grondstoffen: wie trekt er aan het langste eind? Na de oliecrisis van de jaren zeventig, dreigen nu meervoudige grondstoffencrises. Nederlandse bedrijven lopen straks kans om stil te staan door politieke

Nadere informatie

Voedselverspilling: kans of uitdaging voor agrifoodtech?

Voedselverspilling: kans of uitdaging voor agrifoodtech? Voedselverspilling: kans of uitdaging voor agrifoodtech? AgriFoodTech Platform Congres Toine Timmermans, 14 December 2016 Voedselverspilling: probleem of indicator? We moeten in de toekomst meer mensen

Nadere informatie

De andere elementen komen niet zomaar aanwaaien.

De andere elementen komen niet zomaar aanwaaien. a Welke twee zoutoplossingen zou hij daarvoor kunnen gebruiken? Geef de oplosvergelijkingen voor beide zouten. Noem de oplossingen resp. oplossing A en oplossing B b Geef de reactievergelijking van de

Nadere informatie

MDS technologie. Kennisinstituut Duurzaam Verpakken, 6 maart 2014

MDS technologie. Kennisinstituut Duurzaam Verpakken, 6 maart 2014 MDS technologie Kennisinstituut Duurzaam Verpakken, 6 maart 2014 Achtergrond Urban Mining Corp (UMC) Urban Mining Corp is een samenwerking tussen Fondel Urban Mining en de TU Delft De partijen werken al

Nadere informatie

Inhoud LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN. De leerlingen kunnen

Inhoud LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN. De leerlingen kunnen Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Het spectrum van waterstof en het atoommodel van Bohr... 5 3. Het atoommodel van BohrSommerfeld... 8 4. Elektronenconfiguratie... 10 5. Het periodiek systeem... 11 5.1. Historiek...

Nadere informatie

Q1 Bent u van plan de fondsen voor de International Credit Mobility aan te vragen in de aanvraagronde 2015?

Q1 Bent u van plan de fondsen voor de International Credit Mobility aan te vragen in de aanvraagronde 2015? Q1 Bent u van plan de fondsen voor de International Credit Mobility aan te vragen in de aanvraagronde 2015? Answered: 37 Skipped: 1 Ja Nee Weet nog niet Ja Nee Weet nog niet 67.57% 25 13.51% 5 18.92% 7

Nadere informatie

Marketsurvey ONIONS. UIEN: Wereldproduct Wereldhandel groeit met ton per jaar. Marketsurvey onions

Marketsurvey ONIONS. UIEN: Wereldproduct Wereldhandel groeit met ton per jaar. Marketsurvey onions Marketsurvey ONIONS UIEN: Wereldproduct Wereldhandel groeit met 350.000 ton per jaar De productie en internationale handel van uien groeit wereldwijd gezien nog steeds. De FAO schat dat er jaarlijks meer

Nadere informatie

Business as an engine for change.

Business as an engine for change. Business as an engine for change. In the end, the success of our efforts will be measured against how we answered what we have found to be the fundamental question: how do we love all the children, of

Nadere informatie

FACTSHEET PLUMS SHORT VERSION

FACTSHEET PLUMS SHORT VERSION FACTSHEET PLUMS SHORT VERSION Fruit & Vegetable Facts; Jan Kees Boon; +31654687684; fruitvegfacts@gmail.com WERELDHANDEL IN PRUIMEN GROIET MAAR IN 2014 EVEN(?) NIET - Jaarlijks wordt er 700 miljoen ton

Nadere informatie

Instituut vóór Duurzame Ontwikkeling

Instituut vóór Duurzame Ontwikkeling Instituut vóór Duurzame Ontwikkeling Zuidelijke Noordzee Solidariteit in ruimte en tijd Onderzoek en analyse van de megatrend toenemende schaarste van belangrijke grondstoffen en de impact van deze trend

Nadere informatie

Veranderen moet, maar kan het? Prof. dr. Rob de Wijk Directeur HCSS Directeur The Hague Security Delta Hoogleraar internationale betrekkingen Leiden

Veranderen moet, maar kan het? Prof. dr. Rob de Wijk Directeur HCSS Directeur The Hague Security Delta Hoogleraar internationale betrekkingen Leiden Veranderen moet, maar kan het? Prof. dr. Rob de Wijk Directeur HCSS Directeur The Hague Security Delta Hoogleraar internationale betrekkingen Leiden Lex Hoogduin in NRC-Handelsblad 14 augustus 2013 Achterblijven

Nadere informatie

THE DEVELOPMENT OF PLANT PROTEINS IN THE EUROPEAN UNION

THE DEVELOPMENT OF PLANT PROTEINS IN THE EUROPEAN UNION THE DEVELOPMENT OF PLANT PROTEINS IN THE EUROPEAN UNION 22 Mei 2019 Karel van Bommel DG Agriculture and Rural Development Politieke context Meerdere verzoeken van stakeholders (o.a. FEFAC conferentie,

Nadere informatie

Meer of Minder Turkije. Hasselt 9 october 2014/Voka Stijn Skondras Michel Decat

Meer of Minder Turkije. Hasselt 9 october 2014/Voka Stijn Skondras Michel Decat Meer of Minder Turkije Hasselt 9 october 2014/Voka Stijn Skondras Michel Decat Inhoud De Perceptie op Turkije is fout. 1O goede redenen om te investeren in Turkije. Voor je zaken begint te doen. Contracten

Nadere informatie

Fossiele brandstoffen en Zeldzame aardmetalen

Fossiele brandstoffen en Zeldzame aardmetalen Fossiele brandstoffen en Zeldzame aardmetalen Thema update Grondstoffen Grondstoffen zijn essentieel voor alle producten en diensten die we gebruiken in ons dagelijks leven. De beschikbaarheid van deze

Nadere informatie

Global Sourcing. Universiteit Twente. Michiel Boreel. 15 december directeur strategie Sogeti Nederland VP strategy Sogeti Global

Global Sourcing. Universiteit Twente. Michiel Boreel. 15 december directeur strategie Sogeti Nederland VP strategy Sogeti Global Global Sourcing Universiteit Twente 15 december 2004 Michiel Boreel directeur strategie Sogeti Nederland VP strategy Sogeti Global Global Sourcing Angst, Mythen en Wishfull Thinking Universiteit Twente

Nadere informatie

De beleving van afval e-waste materials Milgro, R dam. Thomas Marinelli Philips Lighting Sustainability / WEEE Management 19 september 2012

De beleving van afval e-waste materials Milgro, R dam. Thomas Marinelli Philips Lighting Sustainability / WEEE Management 19 september 2012 De beleving van afval e-waste materials Milgro, R dam Thomas Marinelli Philips Lighting Sustainability / WEEE Management 19 september 2012 Een sterke diverse industriële groep leidend in health and well-being

Nadere informatie

Inkoop en de link naar de value chain

Inkoop en de link naar de value chain Inkoop en de link naar de value chain Inkoop en de link naar de value chain 24 juni 2014 An aligned supply chain Bron: Van Veen, 2011 Historical difference supply chain/ logistics domain vs value chain

Nadere informatie

Internationale Spectator (jrg. 71) Item 5 van 7 ARTIKEL

Internationale Spectator (jrg. 71) Item 5 van 7 ARTIKEL ARTIKEL Minder geopolitieke risico s s door circulariteit culariteit en transparante informatievoorziening Arnold Tukker en Ton Bastein Het concept van een circulaire economie gaat uit van een systeem

Nadere informatie

Actiepunten 2016 van de overheid m.b.t. de uitvoering van het Convenant ten aanzien van de verbeteringen in de steenkoolketen

Actiepunten 2016 van de overheid m.b.t. de uitvoering van het Convenant ten aanzien van de verbeteringen in de steenkoolketen Actiepunten 2016 van de overheid m.b.t. de uitvoering van het Convenant ten aanzien van de verbeteringen in de steenkoolketen 1.Inleiding In het Steenkoolconvenant, dat in 2014 is gesloten, zijn het Ministerie

Nadere informatie

Sourcing een keuze met vele mogelijkheden. Han Wijns Groningen 09-06-2010

Sourcing een keuze met vele mogelijkheden. Han Wijns Groningen 09-06-2010 0 Sourcing een keuze met vele mogelijkheden Han Wijns Groningen 09-06-2010 1 IT NL Global Sourcing Model Strategie, besturing en activiteiten Uitgangspunten IT NL in 2007 Transformatie IT op het vlak van

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag

Nadere informatie

Ketenregisseur: hoe managet u het. schaap met de vijf poten? Technology meets Business. dr.ir. Jeroen A.W.M. Vos

Ketenregisseur: hoe managet u het. schaap met de vijf poten? Technology meets Business. dr.ir. Jeroen A.W.M. Vos Ketenregisseur: hoe managet u het schaap met de vijf poten? Technology meets Business dr.ir. Jeroen A.W.M. Vos Inhoud Grote resultaten middels een unieke aanpak Bewezen resultaten in de industriële praktijk

Nadere informatie

Inkoop 2020. noodzaakt (ook) tot circulair inkopen. Drs. John van Veen CSCP Managing Consultant. Rob van de Bunt Manager Procurement

Inkoop 2020. noodzaakt (ook) tot circulair inkopen. Drs. John van Veen CSCP Managing Consultant. Rob van de Bunt Manager Procurement Inkoop 2020 Drs. John van Veen CSCP Managing Consultant noodzaakt (ook) tot circulair inkopen Rob van de Bunt Manager Procurement Hoogeveen, 13 mei 2015 Introductie Those who will succeed in the decade

Nadere informatie

Vermenigvuldigings-factoren Voor omrekenen, bijv...kilometer naar...meter.)

Vermenigvuldigings-factoren Voor omrekenen, bijv...kilometer naar...meter.) Schema 1 Veel gebruikte waarden Valversnelling Als je valt, ga je iedere seconde 9,81 m/s sneller. Voor reken-gemak, mag je het afronden tot 10. Lichtsnelheid 300 000 kilometer per seconde. Luchtdruk Gemiddeld

Nadere informatie

Casus 3.5 Zeldzame aardmetalen

Casus 3.5 Zeldzame aardmetalen Casus 3.5 Zeldzame aardmetalen In hoofdstuk 3 van het boek wordt in het onderdeel Beschikbaarheid van grondstoffen aardolie als voorbeeld genomen. Onderzoekers hebben vastgesteld dat de nu bekende oliereserves

Nadere informatie

Circulaire Economie. Urgentie en ongemakkelijke waarheden rond circulariteit Prof. Arnold Tukker Universiteit Leiden - CML en TNO

Circulaire Economie. Urgentie en ongemakkelijke waarheden rond circulariteit Prof. Arnold Tukker Universiteit Leiden - CML en TNO Circulaire Economie Urgentie en ongemakkelijke waarheden rond circulariteit Prof. Arnold Tukker Universiteit Leiden - CML en TNO Lineair Take make waste Planned obsolence Selling stuff Circulair: Lange

Nadere informatie

Inhoud LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN. De leerlingen kunnen

Inhoud LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN. De leerlingen kunnen Inhoud Hoofdstuk1: Atoombouw... 1. Inleiding.... Het spectrum van waterstof en het atoommodel van Bohr... 5 3. Het atoommodel van BohrSommerfeld.... 9 4. Elektronenconfiguratie... 1 5. Het periodiek systeem...

Nadere informatie

VERTALING MINISTERIE VAN HET WAALSE GEWEST

VERTALING MINISTERIE VAN HET WAALSE GEWEST VERTALING MINISTERIE VAN HET WAALSE GEWEST N. 2003 967 [2003/200311] 16 JANUARI 2003. Besluit van de Waalse Regering houdende sectorale voorwaarden inzake watergebruik i.v.m. de vervaardiging van kleurstoffen

Nadere informatie

5 Formules en reactievergelijkingen

5 Formules en reactievergelijkingen 5 Formules en reactievergelijkingen Stoffen bestaan uit moleculen en moleculen uit atomen (5.1) Stoffen bestaan uit moleculen. Een zuivere stof bestaat uit één soort moleculen. Een molecuul is een groepje

Nadere informatie

Waar halen wij onze grondstoffen vandaan

Waar halen wij onze grondstoffen vandaan Waar halen wij onze grondstoffen vandaan Bezoek VNO NCW 15 mei 2012 aan Smink Groep Jan Robert van Veen Environmental Consultancy Group B.V. www.envigroup.nl Environmental Consultancy Group B.V. Bureau

Nadere informatie

Grondstoffen: Afrika is rijk!

Grondstoffen: Afrika is rijk! Grondstoffen: Afrika is rijk! Veel ontwikkelingslanden, vooral in Afrika, herbergen grote rijkdommen aan grondstoffen. Nederland heeft in navolging van de EU haar grondstoffenbeleid uiteengezet. Deze heeft

Nadere informatie

Materialen in de Nederlandse Economie - een beoordeling van de kwetsbaarheid -

Materialen in de Nederlandse Economie - een beoordeling van de kwetsbaarheid - TNO-rapport TNO 2014 R10686 Eindrapport Materialen in de Nederlandse Economie - een beoordeling van de kwetsbaarheid - Behavioural and Societal Sciences Van Mourik Broekmanweg 6 2628 XE Delft Postbus 49

Nadere informatie

R&D in Roemenië: begin van het einde voor de Nederlandse technologische industrie?

R&D in Roemenië: begin van het einde voor de Nederlandse technologische industrie? R&D in Roemenië: begin van het einde voor de Nederlandse technologische industrie? Hans Pol, PBF Group B.V., Almelo 15 Oktober 2009 Even voorstellen. Hans Pol, Directeur, PBF Group B.V. Voorzitter vereniging

Nadere informatie