Niche-regime-interactie in de circulaire economie in Nederland

Transcriptie

1 Niche-regime-interactie in de circulaire economie in Nederland Charlie Spork 27 juni 2016, Brussel

2 Inhoud 1. Fysisch-ecologisch perspectief op circulaire economie 2. Drie toekomstpaden 3. Niche-regime interactie: NLse voorbeelden 4. Conclusies

3 Fysisch-ecologisch perspectief op circulaire economie

4 Globale grondstoffenextractie in 20ste eeuw a) Totaal materiaalgebruik in Gigaton b) Totaal materiaalgebruik in Gigaton c) Materiaalgebruik in Gigaton/cap/jaar d) Aandeel per materiaal type Bron: Krausmann et al Growth in global materials use, GDP and population during the 20th century. Ecological Economics 68(10):

5 Biosfeer Aarde: Materie Wet van behoud van materie (bij benadering) Vernieuwbare hulpbronnen (Biomassa, water & zuurstof) Niet vernieuwbare hulpbronnen (Mineralen, fossiele brandstoffen, metalen)

6 Biosfeer Aarde: Energie Geen gesloten systeem energieflux Hernieuwbare energie in overvloed

7 Biosfeer Aarde: Materie + Energie Natuurlijke bronnen Hernieuwbare energie (Zon, geothermie, gravitatie e.a.) Vernieuwbare hulpbronnen (Biomassa, water & zuurstof) Niet vernieuwbare hulpbronnen (Mineralen, fossiele brandstoffen, metalen)

8 Materie vormt bottleneck, niet energie. Materialenprobleem, geen energieprobleem.

9 Huidig systeem Natuurlijke bronnen Stromen naar milieu Hernieuwbare energie Opname / conversie Laagwaardige energie Energie Toepassing Niet vernieuwbare hulpbronnen Vernieuwbare hulpbronnen Extractie / winning Extractie / winning Materiaal Toepassing Endoflife Technologische stoffen Biologische stoffen Recyclen Opslag Input voor vernieuwbare hulpbronnen

10 Natuurlijke bronnen Circulair systeem Stromen naar milieu Hernieuwbare energie Opname / conversie Energie Toepassing Niet vernieuwbare hulpbronnen Vernieuwbare hulpbronnen Extractie / winning Materiaal Toepassing Endoflife Biologische stoffen Recyclen Opslag Input voor vernieuwbare hulpbronnen

11 Drie toekomstpaden

12 THE GOOD

13 Scenario Circulatie graad Niche-regime interactie Kenmerken The Good - circulair vanuit nichedenken Hoog Niches & regime werken samen toe naar ideaalbeeld Lerend proces richting radicaal nieuw regime Geleidelijke verandering in cultuur, structuur en werkwijze Ontkoppeling economische groei/welzijn & materiaalgebruik Gesloten kringlopen (technisch en biologisch) Positieve impact op milieu & beperkte klimaatverandering Sociale gelijkheid & toename werkgelegenheid The Bad - Laag tot Regime slokt niche op, optimalisatie van Beperkte ontkoppeling & schaarste kritieke grondstoffen circulair vanuit regimedenken hoog regime Niche en regime zetten zich tegen elkaar af, vertraging door regime Verandering in werkwijze, maar niet in Winstoptimalisatie voorop, CE als nieuw protectionisme Meest rendabele stromen hergebruikt Klimaatverandering zet door Geopolitieke spanningen cultuur en structuur Sociale ongelijkheid, vervreemding & verlies eigendom The Ugly - doorgaan op lineair regimedenken Laag Regime blijft voortbestaan Geen verandering in werkwijze, cultuur en structuur Kolonisatie van planeten Asteroïdes als nieuwe olievelden van de ruimte Ongelimiteerde economische groei Negatieve externaliteiten blijven bestaan

14 The Good Circulair Lineair Tijd

15 THE BAD

16 Scenario Circulatie graad Niche-regime interactie Kenmerken The Good - circulair vanuit nichedenken Hoog Niches & regime werken samen toe naar ideaalbeeld Lerend proces richting radicaal nieuw regime Geleidelijke verandering in cultuur, structuur en werkwijze Ontkoppeling economische groei/welzijn & materiaalgebruik Gesloten kringlopen (technisch en biologisch) Positieve impact op milieu & beperkte klimaatverandering Sociale gelijkheid & toename werkgelegenheid The Bad - Laag tot Regime slokt niche op, optimalisatie van Beperkte ontkoppeling & schaarste kritieke grondstoffen circulair vanuit regimedenken hoog regime Niche en regime zetten zich tegen elkaar af, vertraging door regime Verandering in werkwijze, maar niet in Winstoptimalisatie voorop, CE als nieuw protectionisme Meest rendabele stromen hergebruikt Klimaatverandering zet door Geopolitieke spanningen cultuur en structuur Sociale ongelijkheid, vervreemding & verlies eigendom The Ugly - doorgaan op lineair regimedenken Laag Regime blijft voortbestaan Geen verandering in werkwijze, cultuur en structuur Kolonisatie van planeten Asteroïdes als nieuwe olievelden van de ruimte Ongelimiteerde economische groei Negatieve externaliteiten blijven bestaan

17 The Bad Circulair Systeemoptimalisatie Lineair Tijd

18 THE UGLY

19 Wat als wij Mars koloniseren? En daarna de rest van ons zonnestelsel... De plannen zijn er al:

20 Intrede commerciële ruimte-industrie Twee grote partijen: Deep Space Industries & Planetary Resources Bron: technology/#technologyvalue-statement

21 Scenario Circulatie graad Niche-regime interactie Kenmerken The Good - circulair vanuit nichedenken Hoog Niches & regime werken samen toe naar ideaalbeeld Lerend proces richting radicaal nieuw regime Geleidelijke verandering in cultuur, structuur en werkwijze Ontkoppeling economische groei/welzijn & materiaalgebruik Gesloten kringlopen (technisch en biologisch) Positieve impact op milieu & beperkte klimaatverandering Sociale gelijkheid & toename werkgelegenheid The Bad - Laag tot Regime slokt niche op, optimalisatie van Beperkte ontkoppeling & schaarste kritieke grondstoffen circulair vanuit regimedenken hoog regime Niche en regime zetten zich tegen elkaar af, vertraging door regime Verandering in werkwijze, maar niet in Winstoptimalisatie voorop, CE als nieuw protectionisme Meest rendabele stromen hergebruikt Klimaatverandering zet door Geopolitieke spanningen cultuur en structuur Sociale ongelijkheid, vervreemding & verlies eigendom The Ugly - doorgaan op lineair regimedenken Laag Regime blijft voortbestaan Geen verandering in werkwijze, cultuur en structuur Kolonisatie van planeten Asteroïdes als nieuwe olievelden van de ruimte Ongelimiteerde economische groei Negatieve externaliteiten blijven bestaan

22 The Ugly Circulair Lineair Tijd

23 Samenvattend

24 Scenario Circulatie graad Niche-regime interactie Kenmerken The Good - circulair vanuit nichedenken Hoog Niches & regime werken samen toe naar ideaalbeeld Lerend proces richting radicaal nieuw regime Geleidelijke verandering in cultuur, structuur en werkwijze Ontkoppeling economische groei/welzijn & materiaalgebruik Gesloten kringlopen (technisch en biologisch) Positieve impact op milieu & beperkte klimaatverandering Sociale gelijkheid & toename werkgelegenheid The Bad - Laag tot Regime slokt niche op, optimalisatie van Beperkte ontkoppeling & schaarste kritieke grondstoffen circulair vanuit regimedenken hoog regime Niche en regime zetten zich tegen elkaar af, vertraging door regime Verandering in werkwijze, maar niet in Winstoptimalisatie voorop, CE als nieuw protectionisme Meest rendabele stromen hergebruikt Klimaatverandering zet door Geopolitieke spanningen cultuur en structuur Sociale ongelijkheid, vervreemding & verlies eigendom The Ugly - doorgaan op lineair regimedenken Laag Regime blijft voortbestaan Geen verandering in werkwijze, cultuur en structuur Kolonisatie van planeten Asteroïdes als nieuwe olievelden van de ruimte Ongelimiteerde economische groei Negatieve externaliteiten blijven bestaan

25 Niche-regime interactie circulaire economie

26 IN DE PRAKTIJK

27 Welk toekomstpad gaan we in? Cultuur Werkwijze Structuur

28 Nederlandse voorbeelden: Good or Bad?

29 Ik betaal voor licht, niet voor lampen. Thomas Rau PAY PER LUX

30 Buiksloterham Circulair Amsterdam Buiksloterham De Ceuvel

31 Luierrecycling in Nederland Momenteel co-vergisting met GFT in Lelystad, voorheen initiatief Knowaste Twijfels over kwaliteit compost (medicijnresten & andere chemicaliën in voedselketen?) Andere oplossingen voorhanden Het wachten is alleen op beleidsmaatregelen van de overheid, aangezien het kostenplaatje niet past in het beeld van de huidige afvalmarkt. Attero Bron:

32 BlueCity010..naar inspirerende en open plek voor Rotterdammers die experimenteren met werken en leven zonder afval Van zwembad..

33 Conclusies Enkele veelbelovende niches in opkomst in Nederland Niche & regime weten elkaar te vinden Wel bestaan er momenteel verschillende interpretaties van CE bij niche en regime GEVOLG: Dit beinvloedt voor belangrijk deel niche-regime interactie Cultuurverandering binnen regime loopt achter