Tine Maes Hoofdverantwoordelijke De Fase 4 PZ Duffel Tine.Maes@emmaus.be. De Fase 4

Transcriptie

1 Tine Maes Hoofdverantwoordelijke De Fase 4 PZ Duffel Tine.Maes@emmaus.be De Fase 4

2 Academisering Kwalitatieve patiëntenzorg (evidence based) Patiëntenzorg verbeteren door onderzoek naar effectiviteit van behandeling Wetenschappelijk onderzoek Opstarten van wetenschappelijk onderzoek vanuit de praktijkvragen Onderwijs & opleiding

3 ROM

4 ROM ROM staat voor de methodiek om door het regelmatig verzamelen van gegevens inzicht te krijgen in de symptomatologie van de cliënt, de behandeling en het resultaat van de behandeling. Men beoogt met ROM meer doelmatigheid van zorg bij diagnostiek, behandeling, terugvalpreventie, zorgcontinuïteit en optimalisering van zorgprocessen₁. Een ROM systeem levert een schat aan gegevens en kan nieuwe inzichten genereren. Onderzoek met ROM is veelal gericht op effectiviteit van behandelingen zoals die in de alledaagse praktijk plaatsvinden₂. ₁Carlier, I.V.E., Meuldijk, D., Van Vliet, I.M., Van Fenema, E.M., Van Der Wee, N.J.A., Zitman, F.G. (2012). Empirische evidence voor de effectiviteit van routine outcome monitoring; een literatuuronderzoek. Tijdschrift voor psychiatrie, 54, 2, ₂Nugter, M.A., Buwalde, V.J.A. (2012). Achtergronden en gebruiksmogelijkheden van ROM in ggz. Tijdschrift voor psychiatrie, 54, 2,

5 De vier functies van ROM Behandelen en begeleiden Onderdeel behandel en evaluatieproces Inzicht voor patiënten in eigen behandelproces Zorgproces ondersteunen en verbeteren Leren Meten is weten Verbeteren van de behandeling Verantwoorden Reëel beeld uitkomsten geleverde zorg Mogelijkheid uitspraken kosteneffectiviteit behandeling & begeleiding Onderzoeken Data praktijkgericht onderzoek Van Hees, S., Van der Vlist, P., Mulder, N. (2011). Van Meten naar weten, ROM in de GGZ. Uitgeverij Boom, Utrecht.

6 Implementatie: De Fase 4 Voorbereidingsfase en diagnostische fase Actieplan Literatuurstudie ROM Literatuurstudie over mogelijke instrumenten te gebruiken voor metingen Bijscholing & bespreking team. Wat is ROM Welke elementen per discipline Verantwoordelijken Kernteam Team Planfase Opstellen standaard metingen voor De fase 4. Zorgen dat gebruikte testen aanwezig zijn op de afdeling Zorgen voor computerprogramma voor registratie van metingen (Excel, SPSS, Questmanager) Zorgen voor registratie kaftje Kernteam Implementatie Evaluatie Bijscholing over metingen en planning timing implementatie Laatste schoonheidsfoutjes aanpassen Presenteren van resultaten (6maandelijks) Evalueren en bijsturen Team Team

7 MD richtlijn Depressie Monitoren en evalueren van behandelresultaten De behandelresultaten worden gedurende de behandeling gemonitord. Vaststellen van voldoende danwel onvoldoende herstel vindt plaats na een vastgestelde behandelduur conform de betreffende behandelprotocollen. Bij geen of partiële herstel op de behandeling, ondanks een adequate duur en intensiteit van de behandeling, wordt overgegaan op de behandelstappen zoals aangegeven in het betreffende algoritme. Multidisciplinaire richtlijn depressie, Utrecht

8 ROM: De fase 4 Demografische en klinische gegevens Sociale informatie Algemeen klinische gegevens Diagnostische informatie

9 ROM: De fase 4

10 ROM: De fase 4 Maandelijkse afname BDI Depressie Suïcide HDRS Depressie Suïcide MANSA Kwaliteit van leven Afname opname en ontslag BSI Klachten vragenlijst UCL Coping vragenlijst SIPP Persoonlijkheid PM Raven Test voor indicatie van cognitieve vaardigheden/intellectuele begaafdheid Afname enkel bij opname

11 Resultaten

12 Resultaten Begin (%) n=87 BDI-II Maand 1 (%) n=87 Maand 2 (%) n=68 Maand 3 (%) n=64 Maand 4 (%) n=49 Minimaal 8,3 48,3 48,5 67,2 71,4 Licht 7,1 10,3 5,9 12,5 14,3 Matig 29,8 14,9 20,6 6,3 8,2 Ernstig 54,8 26,4 25,0 14,1 6,1 Paired sample t-test Opname Maand 1 p=0,000 N=84 Maand 1 Maand 2 P=0,031 N=68 Maand 2 Maand 3 P=0,000 N=64 Maand 3 Maand 4 P=0,009 N=49

13 Resultaten BDI-II suïcide item

14 Resultaten HDRS HDRS bij opname (%) n=97 Niet depressief 6,2 Licht depressief 24,7 Matig depressief 25,8 Ernstig depressief 38,1 Zeer ernstig depressief 5,2

15 Klinische toepassing Diagnostisch profiel Evaluatie individueel effect van behandeling BDI, HDRS & MANSA Risicotaxatie suïcidaal gedrag BDI & HDRS Verhogen betrokkenheid patiënt

16 Klinische toepassing Risicotaxatie suïcidaal gedrag Suïcide-item BDI Patiënten die twee of hoger scoren op het suïcide item van BDI-II hebben 6,9 keer meer kans hebben om suïcide te plegen dan bij een score lager dan twee. ₁ Suïcide-item HDRS Patiënten die 2 of hoger scoren op het suïcide item van HDRS hebben 4,9 keer meer kans op het plegen van suïcide.₁ ₁Brown, G.K.A. (2004). A review of suicide assessement measures for intervention research with adults and older adults.

17 Wetenschappelijk onderzoek

18 Effectiviteitsonderzoek running therapie Running therapie₁ Relatief goedkoop en goed te combineren met andere therapievormen De positieve effecten directe effecten op het lichaam De uitwerking op het psychische welbevinden, zoals een verbeterd zelfbeeld en afname van gevoelens van somberheid, angst en stress ₁Bakker, A., van Woerkom, S. (2011). Runningtherapie bij depressie.

19 Effectiviteitsonderzoek running therapie De multidisciplinaire richtlijn voor depressie Het is aannemelijk dat verschillende vormen van inspanning een positief effect hebben. De aanbiedingsvorm heeft geen invloed op de werkzaamheid ervan. Aanbeveling: depressieve patiënten vanaf de eerste fase van de behandeling fysieke inspanning verrichten. Inspanning aangepast is aan leeftijd en belangstelling. Dit om de motivatie en de regelmaat te bevorderen. Trimbos Instituut (2013). Multidisciplinaire richtlijn Depressie, Richtlijn voor de diagnostiek, behandeling en begeleiding van volwassen patiënten met een depressieve stoornis. Utrecht.

20 Effectiviteitsonderzoek running therapie

21 Effectiviteitsonderzoek running therapie Begin opname Maand1 Week 7 Maand 2 Maand 3 Maand 4 Follow-up Na 3 maanden Follow-up Na 6 maanden ROM Nameting HDRS X X X X X BDI-II X X X X X X X MANSA X X X X X X X Motivatie arts Motivatie Running X Doorlopend voor elke sessie running

22 Verpleegkundige interventies bij suïcidale patiënten Suïcidecijfers₁ Vlamingen gestorven door suïcide in 2011 Het Vlaamse suïcidecijfer ligt 1,5 keer hoger dan het EU-gemiddelde ₁

23 Verpleegkundige interventies bij suïcidale patiënten Van de mensen die suïcide plegen is 24% in contact geweest met de geestelijke gezondheidszorg in het jaar voor hun dood₁ 6,75% binnen drie maanden na ontslag Piek één dag na ontslag De periode na een psychiatrische opname is een hoog risico moment voor het plegen van suïcide₂, ₃, ₄, ₅ Bijna de helft (43,2%) van de patiënten die een suïcidepoging deden in 2012 werden residentieel behandeld voordat ze een suïcidepoging ondernamen₆ ₁Wasserman D, Rihmer Z, Rujescu D, Sarchaipone M, Sokolowski M, Titelman D, Zalsman G, Zemishlany Z, Carli V. The European Psychiatric Asssociation (EPA) guidance on suicide treatment and prevention. Eur Psychiatry 2011; 27: ₂Ho TP. The suicide risk of discharged psychiatric patients. Journal Clin Psychiatry 2003; 64: ₃Lawrence D, Holman CD, Jablensky AV, Fuller SA, Stoney AJ. Increasing rates of suicide in Western Australian psychiatric patients: A record linkage study. Acta Psychiatr Scand 2001; 104: ₄Troister T, Links P, Cutcliffe JR. Review of predictors of suicide within 1 year of discharge from a psychiatric hospital. Curr Psychiatry Rep 2008; 10: ₅Yim PHW, Yip PSF, Li RHY, Dunn ELW, Yeung WS, Miao YK. Suicide after discharge form psychiatric inpatient care: a case control study in Hong Kong. Aust N Z J Psychiatry 2004; 38: ₆van Heeringen C, Portzky G, Vancayseele N, De Jaegere E. De epidemiologie van suïcidepogingen in Vlaanderen, jaarverslag Eenheid voor zelfmoordonderzoek 2013.

24 Verpleegkundige interventies bij suïcidale patiënten Verpleegkundigen meest en intensief contact met patiënten met suïcidaal gedrag₁ Empirische literatuur weinig kennis effectiviteit verpleegkundig handelen suïcidale patiënten₂ ₁Cutcliffe et al. A modified grounded theory study of how psychiatric nurses work with suicidal people. International Journal of Nursing Studies, , ₂Trimbos Instituut. Multidisciplinaire richtlijn: diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag. De Tijdstroom, Utrecht. 2012

25 Verpleegkundige interventies bij suïcidale patiënten Onderzoeksthema: Interventies door verpleegkundigen bij suïcidale patiënten Onderzoeksdoel: Ontwikkelen model voor verpleegkundige interventies bij suïcidale patiënten in een residentiële setting Onderzoeksvraag Welke interventies door verpleegkundigen worden door patiënten als belemmerend/helpend ervaren in een suïcidale fase tijdens opname in een residentiële setting

26 Verpleegkundige interventies bij suïcidale patiënten Onderzoekdesign: Mixed methode onderzoek exploratief design Instrument Development Model Kwalitatief luik Ontwikkeling instrument Kwantitatief luik

27 Methode: Kwalitatief luik Fenomenologie Inzicht in de ervaringen van suïcidale patiënten in een residentiële setting met verpleegkundige interventies worden geëxploreerd. Deelnemers Patiënten die tijdens hun opname een suïcidale periode hebben doorgemaakt, maar op moment van interview niet acuut suïcidaal zijn. Suïcidaliteit wordt gemeten met BDI-II en HDRS Suïcidale fase wanneer beide suïcide-items hoger dan 2 score Score onder 2 gezakt dan interview Data saturatie Datacollectie Individueel gestructureerd interview Demografische gegevens patiënt BDI-II en HDRS vanuit ROM Data analyse Nvivo

28 Methode: Kwantitatief luik Deelnemers Patiënten die tijdens hun opname een suïcidale periode hebben doorgemaakt, maar op moment van interview niet acuut suïcidaal zijn. Suïcidaliteit wordt gemeten met BDI-II en HDRS Suïcidale fase wanneer beide suïcide-items hoger dan 2 score Score onder 2 gezakt dan interview Datacollectie Gestructureerde zelfontworpen vragenlijst Demografische gegevens patiënt BDI-II en HDRS vanuit ROM Data analyse SPSS 20

29 Onderwijs en opleiding

30 Onderwijs en opleiding Verpleegkunde Stage 2 e en 3 e jaarstudenten verpleegkunde Opstarten LCZ (Thomas More) Studenten Bachelor toegepast psychologie Studenten Master in de psychologie

31 DE SPINNAKER ROM & Onderzoeksproject - Ellen Sleuwaegen

32 ROM - de Spinnaker De basisset (over alle afdelingen heen): Klachten: BSI Levensomstandigheden: GAF, MANSA Persoonlijke stijl: ADP-IV en UCL Schatting Intelligentie: PM-Raven Specifiek voor doelpopulatie de Spinnaker: BIS-11, ZVV, DIS-Q, BSL, ASRS

33 ROM - de Spinnaker T1 (Opname) T2 (na 3 mdn) T3 (na 6 mdn) T4 (na 9 mdn) T5 (na 12 mdn) GAF-score X X X PM Raven X MANSA X X X ADP-IV X X X UCL X X X X X BSI X X X X X BIS-II X X X X X ZVV X X X X X DIS-Q X X X X X BSL X X X X X ASRS X X X

34 ROM terugkoppeling de Spinnaker Context/Levensomstandigheden Aanleg/Cognitief functioneren Thuissituatie, sociale relaties, kwaliteit van leven,... GAF, MANSA en MANSA Opleidingsniveau Schatting IQ PM Raven Persoonlijkheid/gedragsstijlen * Gevoelens (angsten,...) * Relaties (instabiel,...) Persoonlijkheidsstoonis * Gedachten (paranoïa, zelftwijfel,...) ADP-IV BSL * Gedrag (impulsiviteit,...) Coping UCL Coping stijl (actief aanpakken, palliatief reageren,...) * Stemming Klachten * Zelfverwonding * Impulsiviteit * Dissociatieve symptomatologie BSI, DIS-Q, ZVV, BIS 11, ASRS Ernst lijdensdruk: aantal symptomen aanwezig, rapportage klachten

35 Context/Omstandigheden Moeilijke thuissituatie, beperkte sociale relaties, traumaverleden GAF-score: 40 (belangrijke beperkingen op verschillende terreinen) MANSA en GAF-score Persoonlijkheid/gedragsstijlen Aanleg/Cognitief functioneren Opleidingsniveau: 5 de jaar TSO Schatting IQ: gemiddeld niveau van intellectueel functioneren Raven PM *extreme angst en ongemak in bijzijn van anderen (sociale angst binnen paranoïde ideatie), angst voor afwijzende kritiek vermijding van personen en situaties, geremd in sociale situaties, gevoelens moeilijk blootgeven *vrees om verlaten te worden, instabiele relaties (idealisatie-devaluatie), impulsief, beïnvloedbaar, suïcidedreigingen en AM, affectlabiliteit, leegte, intense gevoelens van kwaadheid *gedachten dat anderen erop uit zijn haar te kwetsen/bedriegen, sterke twijfels aan de loyaliteit en betrouwbaarheid van anderen weinig vrienden/vertrouwelingen *heeft veel aandacht en bewondering nodig, groot gevoel van belangrijkheid <> *kritische, minachtende houding naar zichzelf, pervasief pessimisme *perfectionisme *zich niet begrepen voelen ADP-IV Borderline en vermijdende ph Coping UCL Voornamelijk vermijdende en passieve coping stijl. Veel expressie van boosheid. Weinig actief aanpakken en hanteren van geruststellende gedachten. Klachten Depressieve stemming, weinig plezierbeleving, stemmingswisselingen DIS-Q, BSI, ZVV HDRS, BIS Psychoticisme (zich eenzaam voelen, gedachte psychisch niet inorde te zijn, idee gestraft te moeten worden) AM (krabben en snijden; functie: vermijden/onderdrukken negatieve gevoelens, zelf bestraffend), suïcidegedachten en suïcidepogingen Verhoogde kans op dissociatieve symptomatologie Veel lijdensdruk: veel symptomen aanwezig, veel rapportage klachten

36 Onderzoek naar temperament/ persoonlijkheid en emotieregulatie bij de borderline persoonlijkheidsstoornis. Doctoraatsonderzoek UA-CAPRI: Ellen Sleuwaegen Promotor: Prof. B. Sabbe, Werkbegeleider: Prof. L. Claes

37 Achtergrond Borderline Persoonlijkheidsstoornis (BPS) wordt omschreven als een persistent patroon van instabiele interpersoonlijke relaties, zelfbeeld en emoties en een sterke impulsiviteit. Vanuit de klinische praktijk zien we een grote heterogeniteit, wat zowel diagnostiek als behandeling bemoeilijkt. De classificatie van BPS in subtypes en hun specifieke emotieregulatie kunnen belangrijke theoretische en praktische implicaties voortbrengen. Dit onderzoek is de start van een longitudinale studie om temperament en persoonlijkheidstrekken en emotieregulatie in kaart te brengen bij patiënten met een persoonlijkheids-stoornis binnen een Dialectisch Gedragstherapeutisch behandelingskader.

38 Achtergrond BPS DSM-IV &DSM-5 HII PS : Duurzaam patroon van innerlijke ervaringen en gedragingen die duidelijk afwijken van de verwachtingen ( ), zichtbaar op twee of meer van volgende terreinen: cognities, affect, interpersoonlijk contact en impulsbeheersing Star en maladaptief, over verschillende situaties heen Stabiel, begin vanaf vroege volwassenheid Veroorzaakt lijden of beperkingen in sociaal en beroepsmatig functioneren BPS (5 van de 9 = diagnose BPS) 1. Verlatingsangst (pogingen verlating te voorkomen) 2. Instabiele relaties (idealisatie/minachting) 3. Identiteitsstoornis (instabiel zelfbeeld/zelfgevoel) 4. Impulsiviteit (seks, middelen, eetproblemen, rijden,..) 5. Suïcidale gedragingen of automutilatie 6. Affectlabiliteit (wisselende stemming) 7. Gevoel van leegte 8. Woede 9. Paranoïde ideeën of dissociatie

39 Achtergrond BPS DSM-5 deel HIII Alternatief DSM-5-model voor persoonlijkheidsstoornissen: Typische kenmerken BPS: Instabiliteit van het zelfbeeld, van persoonlijke doelstellingen, van interpersoonlijke relaties en van affecten, gepaard gaande met impulsiviteit, risicovol gedrag en/of vijandigheid. Criterium A: Niveau van persoonlijkheidsfunctioneren (continuüm). 2 of meer van de 4 terreinen -Identiteit: zwak, slecht ontwikkeld of instabiel, zelfkritiek, leegte, dissociatie -Zelfsturing: instabiel in doelen, aspiraties, waarden, carrière -Empathie: beperkt vermogen gevoelens anderen te herkennen interpers. sensitiviteit, negatieve perceptie -Intimiteit: intense, instabiele, conflictueuze relaties, wantrouwen, behoefte aan contact, verlatingsangst, idealiseren/devalueren Criterium B: Pathologische persoonlijkheidstrekken 5 domeinen van trekken: negatieve affectiviteit, afstandelijkheid, antagonisme, ongeremdheid en psychoticisme. 4 van de 7 met minstens 1 van item 5, 6 of Emotionele instabiliteit (neg affect) stemmingswisselingen, intense emoties 2. Ongerustheid (neg affect): gespannen, paniek op intermens, angstig, vrees controleverlies, bezorgdheid neg verleden/toekomst 3. Separatieangst (neg affect): vrees voor afwijzing- angst afhankelijkheid en verlies autonomie 4. Depressiviteit (neg affect): verdriet, hopeloosheid, pessimisme, schaamte, minderwaardigheid, suïcidegedachten/gedrag 5. Impulsiviteit (ongeremdheid): handelen in opwelling, zonder plan / gevolgen, automutilatie 6. Riskant gedrag (ongeremdheid): schadelijke riskante activiteiten, ontkennen beperkingen, gevaar 7. Vijandigheid (antagonisme): gevoelens van boosheid, prikkelbaarheid

40 Doel van de studie 1) Identificeren van BPS-subtypes binnen de klinische populatie op basis van temperamentsen persoonlijkheidsdimensies. 2) Aan de hand van de subtypes zal er nagegaan worden of deze verschillen op vlak van emoties en emotieregulerende strategieën, waaronder zelfverwonding en alexithymie

41 Temperamentsmodel: Gray (RST) Gray : biologische theorie van persoonlijkheid Reinforcement sensitivity theory (RST). Persoonlijkheid is fundamenteel gebaseerd op de gevoeligheid van hypothetische hersensystemen die betrokken zijn in twee fundamentele gedragingen, nl. toenadering en vermijden. Het gedragsinhibitiesysteem, Behavioral Inhibition System (BIS) reageert op bestraffing, frustratie, onzekerheid, nieuwe dingen produceert gevoelens van angst reguleert inhibitie, vermijdingsgedrag neuroticisme, negatief affect Het gedragsactivatiesysteem, Behavioral Activation System (BAS) reageert op beloning produceert impulsiviteit reguleert toenaderingsgedrag extraversie, positief affect Vergeleken met de reactiviteit verloopt zelfregulatie op een meer intentionele, bewuste manier. Deze zelfregulerende processen werden door Rothbart gedefinieerd als Effortful Control (EC). Het heeft een modererende invloed op de reactiviteit. Gerelateerd aan executief functioneren.

42 Persoonlijkheidsmodel: FFM

43 Onderzoeksmethode: BPS Vaststelling Borderline persoonlijkheidsstoornis: SCID-II interview en ADP-IV. SCID II: Gestructureerd Klinisch Interview voor DSM-IV As-II Persoonlijkheidsstoornissen; M.B. First, 2000 ADP-IV: Assessment of DSM-IV Personality Disorders; Schotte & de Doncker, items Vb. Het overkomt me zeer vaak dat ik me echt leeg voel. Schaal: Borderline / Negatief affect en zelfbeeld Categoriaal & Dimensionaal: Meet trek (T) + disfunctie (D)

44 ADP-IV

45 Onderzoeksmethode: temperament 1.a.) Onderzoek naar subtypes op basis van BIS/BAS Directe meting: BISBAS schaal (20 items) BIS: -Ik voel me zenuwachtig als er iets vervelends gaat gebeuren -Ik pieker wel eens over het maken van fouten BAS - Reward responsiveness: -Als ik iets krijg wat ik wil voel ik me energiek -Als ik een buitenkansje zie word ik enthousiast BAS - Drive: -Als ik iets wil zal ik er alles voor doen om dit te krijgen BAS - Fun: -Ik verlang naar spanning en sensatie -Ik doe vaak dingen in een opwelling Indirecte meting: IGT en AAT

46 Approach Avoidance Task

47 Iowa Gambling Task Courtesy of Antoine Bechara, University of Iowa

48 Iowa Gambling Task Courtesy of Antoine Bechara, University of Iowa

49 Iowa Gambling Task Courtesy of Antoine Bechara, University of Iowa

50 Onderzoeksmethode: temperament 1.b.) Onderzoek naar Effortful Control Directe meting: EC schaal (19 items) Bv. -Ik maak plannen maar voer ze niet uit -Ik vind het moeilijk om te switchen tussen taken Indirecte meting: de emotionele Stroop

51 Emotionele Stroop Kaart 1 Neutrale woorden dragen bedrag linkerhand dossier lang opdracht dagelijks bepaald namelijk sectie namelijk dossier lang dragen bedrag dagelijks sectie linkerhand bepaald opdracht bedrag bepaald dagelijks linkerhand dossier lang dragen opdracht namelijk sectie Emotionele Stroop Kaart 2 Negatieve woorden verlies pijnlijk falen eenzaam zelfmoord wanhopig mislukking angst dood treurig treurig falen wanhopig dood pijnlijk mislukking angst zelfmoord eenzaam verlies pijnlijk zelfmoord mislukking wanhopig angst dood eenzaam falen treurig verlies Emotionele Stroop Kaart 3 Positieve woorden vrijheid vrede zalig vrolijk compliment respect passie leuk vrolijk positief leuk vrijheid respect passie positief vrolijk zalig vrede vrolijk compliment passie leuk vrijheid positief vrede vrolijk compliment vrolijk respect zalig

52 Onderzoeksmethode: persoonlijkheid 1.b. ) Onderzoek persoonlijkheidsdimensies - vijf-factoren model NEO-FFI (NEO Five Factor Inventory; H. Hoekstra, 1992) (60 items) Neuroticisme: ik ben een tobber, ik ben vaak gespannen, Extraversie: graag mensen om me heen, vaak barsten van energie, Consciëntieusheid: doelen willen bereiken, gewetensvol taken uitvoeren, Openheid: breed scala van interesses, kunst, Altruïsme (Agreeableness): hoffelijk zijn, liever samenwerken, Vb. Zeer hoog (Zwak-) middelmatig Hoog Zeer laag Tamelijk laag Neuroticisme Extraversie Openheid Altruisme Concientieusheid

53 Onderzoeksmethode: emotieregulatie 2) Verschillen BPS clusters op vlak van emoties en emotie-regulerende strategieën? Zelf-invulvragenlijsten: BSI, UCL, BIS, ZVV, DIS-Q, TAS BSI : (Brief Symptom Inventory; Derogatis, 1975) Psychische klachten (aard, aantal, ernst): somatische klachten, cognitieve klachten, interpersoonlijke gevoeligheid, depressieve stemming, angst, hostiliteit, fobische angst, paranoïde gedachten en psychoticisme. Vb. Ik durfde niet alleen naar de winkel te gaan. Vb. Ik voelde me energiek en levenslustig. Vitaliteit Agorafobie

54 Onderzoeksmethode: emotieregulatie UCL: (Utrechtse Coping Lijst; Scheurs, 1993) - meet copinggedrag (persoonlijkheidsstijl) 7 schalen (Actief aanpakken, Palliatieve reactie, Vermijden, Sociale steun zoeken, Passief reactiepatroon, Expressie van emoties, Geruststellende en troostende gedachten hanteren) Vb. Jezelf moed inspreken bij moeilijkheden. Schaal: geruststellende gedachten Vb. Je volledig afzonderen van anderen. Schaal: Passief reactiepatroon BIS-11: (Barrat Impulsiveness Scale; Patton, 1995) Impulsiviteitsvragenlijst drie impulspatronen (Cognitieve, motorische en planning impulsiviteit) Vb. Ik kan mij gemakkelijk concentreren. Cognitieve impulsiviteit Vb. Ik neem snel een beslissing. Motorische impulsiviteit Vb. Ik plan taken zorgvuldig Planning impulsiviteit ZVV: (Vragenlijst voor zelfverwondend gedrag; Claes en Vandereycken, 2007). Vragen rond zelfverwondende gedragingen: frequentie, functie,... Vb. Heb je jezelf ooit opzettelijk verwond zonder de intentie om jezelf van het leven te nemen? Ja / Nee Vb. Waarom stel/stelde je zelfverwondend gedrag? Om een gevoel van genot te verkrijgen, om mezelf te straffen,

55 Onderzoeksmethode: emotieregulatie DIS-Q: (Dissociation Questionnaire; Vanderlinden, 1993) vier subschalen (Identiteitsverwarring en -fragmentering, controleverlies over gedragingen, gedachten en gevoelens, amnesie en verhoogde concentratie/absorptie) Vb. Ik vergeet onmiddellijk wat anderen tegen mij zeggen. Vb. Ik zit wel eens te dagdromen. Controleverlies Amnesie TAS: (Toronto Alexithymia Scale; Bagby, 1992) drie kenmerken van Alexithymie 1) moeite met het identificeren van gevoelens 2) extern-georiënteerd denken 3) moeite met het beschrijven van gevoelens Vb. ik ben vaak in de war over welke emotie ik voel Vb. ik vind het moeilijk mijn diepste gevoelens prijs te geven

56 Bevindingen vanuit onderzoeken Emoties en emotieregulatiegedrag: (Conklin, 2006; Bradley in press) vonden verschillen in emotieregulatie bij drie subtypen: 1. Het internaliserend-deregulerende subtype met intens negatieve emoties en die zich probeert te beheersen door zelfverwonding of zelfmoordpogingen 2. Het externaliserend-deregulerende subtype met ook intens negatieve emoties, maar reagerend met woede en aanval 3. Het theatraal-impulsieve subtype die zeer heftige positieve en negatieve emoties ervaart en reageert met impulsief en sensatiezoekend gedrag.

57 Model BPS: SCID-II, ADP-IV; klachten BSI, Kwal van leven: MANSA BIS/N BAS/E Emotie regulatie (gedrag) TAS UCL BIS ZVV Expl meting: BISBAS- schaal Impl meting : AAT EC/C Expl meting: EC schaal Impl EEC meting: STROOP EN= Gray: BIS = Behavioral Inhibition System, BAS = Behavioral Activation System Big 5 : N = Neuroticisme, E = Extraversie, C = Conscientiousness

58 BEDANKT VOOR UW AANDACHT! Dank aan PZ Duffel, promotoren, de Spinnaker Ellen Sleuwaegen Psychologe de Spinnaker/CAPRI

59 De Fase 2 Inzicht in de bipolaire stoornis De Voorspellende Factoren van de Ontwikkeling van Inzicht en Functionele Uitkomst bij Patiënten met een Bipolaire Stoornis in Opname. Lynn Van Camp Promotor: Prof. Dr. B. Sabbe Co-promotor: Dr. J. Oldenburg

60 Focus Kwalitatieve patiëntenzorg (evidence based) Patiëntenzorg verbeteren door onderzoek naar effectiviteit van behandeling Wetenschappelijk onderzoek Opstarten van wetenschappelijk onderzoek vanuit de praktijkvragen Onderwijs & opleiding

61 De Fase 2 Universitaire afdeling Populatie: patiënten met een bipolaire stoornis (BS) en/of psychotische stoornis (PS) Opnameduur: gemiddeld 3 maanden Cognitief therapeutische denkkader Cognitieve Remediatie Therapie (CRT) (Ziekte-) Inzicht-verhogende groepstherapieën

62 Tohen et al. (2000)

63 Riggs et al. (2012)

64 Cognitie Hill et al. (2009)

65 Opbouw Functionele Remediatie

66 Onderzoek De Fase 2 Routine Outcome Monitoring (ROM) De Fase 2 Multidisciplinaire aanpak: Sociotherapeuten Therapeuten Arts Psycholoog Onderzoeksassistent Doctoraatstudent Maatschappelijk werkers

67 Onderzoek De Fase 2 Uitgebreide dataverzameling: Diagnose en symptomatologie Mini-International Neuropsychiatrisch Interview; Positive and Negative Syndrome Scale; Beck Depression Inventory II-NL; Hamilton Rating Scale for Depression; The Calgary Depression Scale for Schizophrenia; Young Mania Rating Scale Cognitieve maten en Sociale cognitie MATRICS Consensus Cognitive Battery ISBD BANC The Schizophrenia Cognition Rating Scale

68 Onderzoek De Fase 2 Ziekte inzicht Birchwood Insight Scale Cognitief inzicht Beck Cognitive Insight Scale Algemeen functioneren Kwaliteit van leven: The World Health Organisation Quality of Life Zorgbehoeften: Camberwell Assessment of Need Globale assesment van functioneren Bijwerkingen medicatie The Liverpool University Neuroleptic Side Effect Rating Scale Impulsiviteit The Barratt Impulsiveness Scale

69 Tekorten voorgaande studies Voornamelijk cross-sectioneel onderzoek Maar één onderzoek met longitudinaal karakter Depp et al. (2014) Natuurlijke setting zonder beïnvloeding Baseline, na 6, 12 en 26 weken Neurocognitief functioneren, affectieve status & Klinisch inzicht Inzicht en affectieve symptomen fluctueren Geen invloed van cognitief functioneren! Geen kennis over voorspellende factoren van de ontwikkeling van inzicht tijdens opname!! Niet bekend welke factoren de individuele varantie in de ontwikkeling van inzicht verklaren!

70 Doelstellingen Inzicht schommelt in natuurlijke setting (Depp et al., 2014), maar is ook veranderlijk binnen verschillende affectieve statussen Tijdens manische episoden (Adida et al., 2006) Tijdens depressieve stemming (Ghaemi et al., 1997) Inzicht zal fluctueren tijdens elke opname Vergelijking tussen afdeling met een inzicht-verhogend behandelaanbod VS afdeling met meer algemene behandeldoelen / Treatment As Usual (TAU) Therapie toegevoegde maten bij de ontwikkeling van inzicht

71 Doelstellingen Bepalen welke cognitieve en psychosociale factoren op baseline niveau interacteren met een cognitief en klinisch inzicht. Factoren destilleren die een toename in inzicht voorspellen tijdens opname. Welke maten blijven voorspellend wanneer gecontroleerd wordt voor een fluctuatie van inzicht tijdens een TAU? Gaat een verhoogd inzicht samen met een verhoging van kwaliteit van leven en psychosociaal functioneren bij bipolaire stoornis? In kaart brengen van samenhang tussen psychosociaal en cognitief functioneren en inter-patënt variantie in de ontwikkeling van inzicht tijdens een opname. Longitudinale opvolging van post-opname niveau van inzicht en functioneren.

72 Methode Deelnemers 60 pt. Inzicht-verhogende therapie 60 pt. TAU Inclusiecriteria: DSM-IV diagnose bipolaire stoornis Ter bevestiging MINI Internationaal Neuro psychiatrisch Interview (Sheehan et al., 1998) Voldoende kennis van het Nederlands + 18 jaar Informed consent. Exclusiecriteria: Huidige alcohol of drugsafhankelijkheid Neurologische of medische aandoeningen die het cognitief functioneren aantast

73 Methode Onderzoeksdesign

74 Bedankt voor uw aandacht