Klimaatakkoord Rijk en UvW
|
|
- Evelien van der Meer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Klimaatakkoord Rijk en UvW Politieke en beleidsmatige context (klimaatbeleid) Rafaël Lazaroms 25 mei
2 Inhoud presentatie Voorstellen Internationaal en nationaal klimaatbeleid Positie waterschappen en afvalwaterzuivering Klimaatakkoord Unie van Waterschappen Rijk Meerjaren efficiency-afspraken (MJA3) Toekomstbeeld
3 Mondiale klimaatambities Kyoto 1997 (2005) landen met uitzondering van USA - ambities reductie broeikasgassen ( ) - gemiddeld 5,2% - Europa 8% - Nederland 6% Wel handel in emissierechten (ETS), compensatiemogelijkheden Kopenhagen (2009) - Geen akkoord over terugdringen van broeikasgassen niet meer dan stijging van 2 graden Mexico? (2010)
4 Klimaatambities EU en Nederland EC Ned Energiebesparing - 2% (jaar) Reductie broeikasgassen: 20% 30% Duurzame energie: 20% 20% Periode Verwachting: Nederlandse ambities worden niet gehaald! Verwachting: Nederlandse ambities worden niet gehaald! (Kyoto 6% wel mogelijk, door aankoop emissierechten) Wat is mondiaal nodig? Reductie > 30% in 2030 t.o.v (+ 2 C)
5 Positie lokale klimaatinitiatieven in bredere context Nederlands energiebeleid loopt niet voorop In Europa: Scandinavie, Duitsland en Engeland (Spanje) Opkomende economische machten (China en India) Halfslachtig Rijksbeleid richting lokale energieproductie Lokaal milieu- en energiebeleid wordt steeds belangrijker
6 Betekenis afvalwaterzuivering Energieverbruik 5 7,5 PJ (biogas al dan niet meegerekend) (totaal Nederland 3500 PJ) Aandeel duurzame energie 1,5 PJ (20-30%) (totaal Nederland % binnenlands verbruik = 150 PJ) 1/3 van totale biogasproductie Broeikasgassen Veel onzekerheden (berekening ETS, lachgas) Schatting klimaatvoetafdruk is 1100 kiloton
7 Lokale klimaatinitiatieven VNG klimaatakkoord in 2007 IPO klimaatakkoord 2009 Accent IPO/VNG op mitigatie en beinvloeding burgers en bedrijven Positie waterschappen: - traditioneel gericht op adaptatie - eigen bedrijfsprocessen Klimaatakkoord Unie van Waterschappen Rijk: 12 april 2010
8 Doelstellingen Klimaatakkoord Unie - Rijk 1. Richtinggevend kader (gezamenlijke doelstellingen en ambities) 2. Samenhangend kader (versnipperd klimaat- en duurzaamheidsbeleid) id) 3. Laten zien wat je al doet (positionering en profilering) 4. Klimaat als motor voor innovatie 5. Geloofwaardigheid (voorbeeldfunctie) 6. Steun en samenwerking zoeken met Rijk (expertise en financiën). 26 mei
9 Status akkoord Tweezijdig convenant tussen de waterschappen (vertegenwoordigd door de Unie) en het Rijk. Inspanningsverplichting (juridisch niet afdwingbaar) Sectorbrede afspraken, niet individueel id afrekenbaar Het akkoord geldt voor 2010 en 2011 Perspectief middellange termijn (2015 tot 2020)
10 Inhoud Accenten in het akkoord: Minder adaptatie (traditioneel) Meer mitigatie (nieuw) en snijvlak (Cradle to cradle) Duurzaamheid Niet MVO als vertrekpunt; focus te breed (sociale rechten)
11 Inhoudelijke thema s Energiebesparing en uitstoot broeikasgassen Duurzame energiewinning Duurzame mobiliteit/transport Snijvlak adaptatie en mitigatie Duurzaam inkopen Grondstoffen en afvalstoffen Bewustwording en educatie
12 Onderzoek Unie en Arcadis Inventarisatie waterschappen beleid en projecten Nulmeting naar prestaties (energieverbruik en klimaatvoetafdruk) Onderzoek naar mogelijkheden en kansen
13 Bevindingen Arcadis Klimaat leeft volop bij de waterschappen! Wel grote verschillen in ambities en prestaties Elk waterschap vindt wiel uit; meer samenwerking wenselijk Veel potentie energiewinning i i door beschikbaarheid h id grondareaal en biomassa: (Energiefabriek, windenergie, maaisel, waterkracht, etc.) Klimaatcrisis biedt waterschappen veel mogelijkheden!
14 Energie Totale energiebehoefte waterschapssector 6,5 PJ (excl. biogas) Energieverbruik stad van inwoners (Haarlem) 85 90% energiebehoefte = afvalwaterzuivering De waterschappen voorzien 30% van de eigen energiebehoefte Veel waterschappen kopen 100% groene stroom in Klimaatvoetafdruk: 50% Co2 en 50% overige broeikasgassen Meer onderzoek vereist naar reductie lachgas en methaangas + juridisch en organisatorisch
15 Belangrijkste ambities Waterschappen Energie-efficiency 2% per jaar (landelijk streven) 40% eigen opwekking duurzame totale energiebehoefte in 2020 Energieneutraliteit i in 2050 Uitstoot broeikasgassen 30% reductie uitstoot broeikasgassen Duurzaam inkopen 50% duurzaam inkopen in 2010 naar 100% duurzaam inkopen in 2015 (ook afvalwaterzuivering)
16 Bijdrage Rijk Klimaatakkoord Financiële ondersteuning Unie voor Uitvoeringsprogramma (budget en Senternovem) Nu al ambtelijke en bestuurlijke vertegenwoordiging in Programma Duurzame overheden (klimaatambassadeurs) Actieve rol Rijk bij subsidiemogelijkheden (SDE maart 2010)
17 Uitvoeringsprogramma Themagroepen: - Energiewinning (Rijkswaterstaat) - Snijvlak adaptatie en mitigatie (gemeenten) - Educatie en bewustwording Doel: ervaring met pilots delen, samenwerking stimuleren, knelpunten identificerenifi Symposium en rapport Monitor
18 Onderscheidend Slagvaardig en nuchter Ook gericht op eigen bedrijfsvoering Gericht op samenwerking met andere partijen (RWS, gemeenten, bedrijven) Meest groene en duurzame overheid
19 Verzilveren van kansen en mogelijkheden Goede uitgangspositie waterschappen (taken en mogelijkheden) Kansen verzilveren Kan het, mag het, willen we het? Strategische positie Unie Rol voor STOWA (onderzoek) Energiefabriek verder positioneren 26 mei
GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE
GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE In kort bestek Rafael Lazaroms INHOUDSOPGAVE 1. Wat houdt het in? 2. Motieven, doelstellingen en ambities 3. Organisatiestructuur GELOOFWAARDIGE BOODSCHAP Waterschappen hebben
Nadere informatieWATER- SCHAPPEN & ENERGIE
WATER- SCHAPPEN & ENERGIE Resultaten Klimaatmonitor Waterschappen 2014 Waterschappen willen een bijdrage leveren aan een duurzame economie en samenleving. Hiervoor hebben zij zichzelf hoge ambities gesteld
Nadere informatieKLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN
KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN AKKOORDEN EN GREEN DEALS Rafaël Lazaroms Coördinator Energie en duurzaamheid Unie van Waterschappen 1. Duurzaamheid en taken waterschappen 2. Duurzame ambities in akkoorden
Nadere informatieKlimaatakkoord Unie en Rijk 2010-2020
Klimaatakkoord Unie en Rijk 2010-2020 VROM 0165 april 2010 Deze brochure is een samenwerking tussen: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Ministerie van Landbouw, Natuur
Nadere informatieWaterschappen en Energieakkoord
Waterschappen en Energieakkoord Energiekansen in het Waterbeheer Hennie Roorda/Rafaël Lazaroms Unie van Waterschappen mei 5, 2014 1 Waar staan de waterschappen voor? Waterveiligheid (veilig wonen en werken
Nadere informatieDB-vergadering 05-03-2013 MEDEDELING INZAKE KLIMAATMONITOR
DB-vergadering 05-03-2013 MEDEDELING INZAKE KLIMAATMONITOR./. Bij brief van 15 februari 2013 heeft de Unie van Waterschappen het eindrapport van de Klimaatmonitor 2012 aangeboden, inclusief de verkenning
Nadere informatieVisie op duurzaamheid
Visie op duurzaamheid Duurzaamheid als aanjager van toekomstbestendige vooruitgang Als functionele overheid voor waterbeheer ondervinden de waterschappen als geen ander de gevolgen van klimaatverandering.
Nadere informatieklimaatmonitor waterschappen 2014
Imagine the result klimaatmonitor waterschappen 2014 Monitoring klimaatakkoord Rijk Waterschappen 2010-2020 Unie van Waterschappen, Den Haag KLIMAATMONITOR WATERSCHAPPEN 2014 UNIE VAN WATERSCHAPPEN DEN
Nadere informatieKLIMAATMONITOR WATERSCHAPPEN 2014
KLIMAATMONITOR WATERSCHAPPEN 2014 UNIE VAN WATERSCHAPPEN DEN HAAG 30 september 2014 076767015:0.1 - Definitief B02015.000180.0100 Inhoud Samenvatting... 3 Inleiding... 7 1 Achtergrond, opzet & uitvoering...
Nadere informatieProvinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL
Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in
Nadere informatieFOSFAATFABRIEK. Coert Petri (Waterschap Rijn en IJssel) Green Deal en Ketenakkoord Fosfaat
FOSFAATFABRIEK Green Deal en Ketenakkoord Fosfaat Coert Petri (Waterschap Rijn en IJssel) (Rafaël Lazaroms, coördinator klimaat en energie Unie van Waterschappen) 1 mei 2012 1 Inhoud presentatie Green
Nadere informatieVNG Raadsledencampagne
Duurzaam Drimmelen VNG Raadsledencampagne Klimaat niet zonder de Raad Invloed raadsleden Borging beleid Collegiaal bestuur Collegeakkoord 2010-2014 Duurzame ontwikkeling: Een ontwikkeling die kan voorzien
Nadere informatieDuurzame ontwikkeling:
Duurzaam Tynaarlo Duurzame ontwikkeling: Een ontwikkeling die kan voorzien in de behoeften van de huidige generaties zonder die van de toekomstige generaties in gevaar te brengen. (Our common future 1987)
Nadere informatieBijlage 2: context, achtergrond en beleidsafwegingen energiebeleid 2012
Bijlage 2: context, achtergrond en beleidsafwegingen energiebeleid 2012 Inhoud 1 Huidig energiebeleid... 1 2 Nieuwe ontwikkelingen: Energiedoelstellingen Klimaatakkoord... 2 3 Afwegingen beleidskeuzes
Nadere informatieWorkshop J De kracht van een klimaatfonds. 05 april 2011
Workshop J De kracht van een klimaatfonds 05 april 2011 Presentatie Ad Phernambucq Zeeuws Klimaatfonds: Klimaatneutraal met Zeeuwse Projecten Nationaal Energie- en klimaatbeleid Doelstelling: Duurzame
Nadere informatieImagine the result. Klimaatmonitor 2012. Monitoring klimaatakkoord Rijk Waterschappen 2010-2020 Unie van Waterschappen, Den Haag
Imagine the result Klimaatmonitor 2012 Monitoring klimaatakkoord Rijk Waterschappen 2010-2020 Unie van Waterschappen, Den Haag KLIMAATMONITOR 2012 UNIE VAN WATERSCHAPPEN DEN HAAG 1 november 2012 076767015:0.1
Nadere informatieImagine the result. Klimaatmonitor Monitoring klimaatakkoord Rijk Waterschappen Unie van Waterschappen, Den Haag
Imagine the result Monitoring klimaatakkoord Rijk Waterschappen 2010-2020 Unie van Waterschappen, Den Haag KLIMAATMONITOR 2012 UNIE VAN WATERSCHAPPEN DEN HAAG 1 november 2012 076767015:0.1 Definitief
Nadere informatieC-195 Green Deal Energie Unie van Waterschappen - Rijk
C-195 Green Deal Energie Unie van Waterschappen - Rijk Partijen 1. De Minister van Economische Zaken, de heer H.G.J. Kamp en de Minister van Infrastructuur en Milieu, mevrouw drs. M.H. Schultz van Haegen
Nadere informatieSAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN. De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen
SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen Duopresentatie Hennie Roorda en Tanja Klip 1. Ambities en resultaten waterschappen
Nadere informatieHet Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten
Het Energiebeleid van komende jaren dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten Opbouw Ambities en hoofdlijnen Ontwikkelingen in het energieveld Keuzes van het kabinet Ambitie Regeerakkoord: 1. Minder
Nadere informatieDUURZAAMHEID, KLIMAATVISIE EN REGIONALE ENERGIE STRATEGIE. Bijeenkomst gemeenteraad 5 februari 2019
DUURZAAMHEID, KLIMAATVISIE EN REGIONALE ENERGIE STRATEGIE Bijeenkomst gemeenteraad 5 februari 2019 PROGRAMMA 1. Inleiding (Daan Russchen) 2. Startnotitie Klimaatvisie (Jur Marringa/Roland Roijackers) 3.
Nadere informatieEnergie uit afvalwater
Energie uit afvalwater 15 november 2011 Giel Geraeds en Ad de Man Waterschapsbedrijf Limburg is een samenwerkingsverband van Waterschap Peel en Maasvallei en Waterschap Roer en Overmaas Onderwerpen Introductie
Nadere informatieKlimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen
Klimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen Fons Claessen sr.adviseur klimaat, energie & duurzaamheid Gemeente Nijmegen Waarom moeten we iets doen?? 1: Klimaatverandering 2: Energie en grondstoffen 3.
Nadere informatieMeerjarenplan MJA
Auteur Peter Knaapen en Rafaël Lazaroms Datum 9 juli 2013 Versie - Status Definitief 2013 2016 Waterschappen houden vaste koers en versnellen Vierjaarlijks sectoroverzicht van de voorgenomen energiemaatregelen
Nadere informatieKLIMAATMONITOR WATERSCHAPPEN Verslagjaar DECEMBER 2017
KLIMAATMONITOR WATERSCHAPPEN Verslagjaar 2016 5 DECEMBER 2017 KLIMAATMONITOR WATERSCHAPPEN Contactpersonen CINDY GOORTS MSC Adviseur Milieu en Duurzaamheid T +31 (0)62706 1596 M +31 (0)62706 1596 E cindy.goorts@arcadis.com
Nadere informatieVOORSTEL AB AGENDAPUNT :
VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : F.K.L. Spijkervet AB CATEGORIE : B-STUK (Beleidsstuk) VERGADERING D.D. : 26 november 2013 NUMMER : WM/MIW/RGo/7977 OPSTELLER : R. Gort, 0522-276805 FUNCTIE
Nadere informatieTechnisch-economische scenario s voor Nederland. Ton van Dril 20 mei 2015
Technisch-economische scenario s voor Nederland Ton van Dril 20 mei 2015 Overzicht Energieplaatje in historisch perspectief Hoeveel en hoe gebruiken we energie? Wat gebeurt er met verbruik en uitstoot
Nadere informatieBeleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu
Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem
Nadere informatieVERKLARING Green Deal tussen Unie van waterschappen en Rijksoverheid
VERKLARING Green Deal tussen Unie van waterschappen en Rijksoverheid Ondergetekenden: 1. De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, ieder
Nadere informatieWaterschap als energieleverancier of als
Herman Havekes (UvW) Waterschap als energieleverancier of als grondstoffenproducent Wat mag wel, wat mag niet? 24 mei 2011 1 Juridische context Technische mogelijkheden van energieproductie en grondstoffenwinning
Nadere informatieOp weg naar een duurzame energievoorziening in Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging
Op weg naar een duurzame energievoorziening in 2050 Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging Inhoudsopgave I. Mondiale ontwikkelingen II. Europese kaders III. Nationale inzet 2 I.
Nadere informatieEnergieneutraal keten sluisdeur Goese Sas
Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas Door de vastgestelde energie- en klimaatdoelstelling binnen Europa om in 2050 energieneutraal te zijn, is het voor de hele samenleving maar met name voor bedrijven
Nadere informatieDenktank Circulaire Economie Consolidatie 3 maart 2016
Denktank Circulaire Economie Consolidatie 3 maart 2016 1. In de startblokken Wat doen we al rond dit onderwerp We produceren elektriciteit en warmte door middel van gisting van al ons slib en verbranding
Nadere informatieParafering besluit PFO Woo 27-01-2015 B Gewijzigd akkoord Geparafeerd door: Cuypers, M.P. D&H 17-02-2015 H Conform Geparafeerd door: Cuypers, M.P.
agendapunt 3.b.5 1170216 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden KLIMAATMONITOR 2014 Portefeuillehouder Woorst, I.J.A. ter Datum 17 februari 2015 Aard bespreking Besluitvormend Afstemming Bijlagen 3
Nadere informatieOosterhout Nieuwe Energie Voorbereiding oprichting coöperatie
1 Oosterhout Nieuwe Energie Voorbereiding oprichting coöperatie Wij willen Betaalbare, Duurzame, Eigen Energie in Oosterhout 3 Waarom ONE Betaalbaar Duurzaam Eigen Samen Goedkoper dan de markt Winsten
Nadere informatieDe voortgang van het Nederlandse energie- en klimaatbeleid
De voortgang van het Nederlandse energie- en klimaatbeleid Wouter Wetzels Presentatie voor het HVC Innovatieplatform, 15 juli 2010, Petten www.ecn.nl Werkprogramma Schoon en Zuinig Doelen van het kabinet
Nadere informatieDuurzaam Inkopen. Ric Hettinga. Programmadirectie Duurzaam Inkopen. Ministerie van VROM
Duurzaam Inkopen Ric Hettinga Programmadirectie Duurzaam Inkopen Ministerie van VROM Wat is duurzaamheid? Relevante concepten: People, planet, profit Cradle to cradle (C2C) Duurzame bedrijfsvoering Wat
Nadere informatieMJA-Sectorrapport Afvalwaterzuiveringsbeheer
MJA-Sectorrapport 2015 Afvalwaterzuiveringsbeheer Colofon Projectnaam: MJA-monitoring 2015 Sector: Afvalwaterzuiveringsbeheer Datum: 161017 Status: Kenmerk: Locatie: Contactpersoon: Definitief HVDK/156024
Nadere informatieOntwikkelingen Zonne-energie
Ontwikkelingen Zonne-energie : Energieke Samenleving onderweg naar morgen Bert Bakker NIEUW: Bezuidenhoutseweg 50 2594 AW Den Haag 070 3040114 De oorsprong van (duurzame) energie De zon als energieleverancier
Nadere informatieKlimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen.
Open klimaatlezingen 2009 Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen. Hans Bruyninckx De eerste stappen in internationaal klimaatbeleid 1979: 1ste World Climate Conference
Nadere informatieStrategische visie Biomassa drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid
Strategische visie Biomassa 2030 drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid Waarom deze visie? De uitdaging 2 Naar een circulaire en biobased economie 3 Visie Biomassa 2030 Kernvraag:
Nadere informatieReductieplan Overige Broeikasgassen.
Reductieplan Overige Broeikasgassen (ROB) www.robklimaat.nl Kansen en bedreigingen in de electriciteitssector Erik ter Avest 29 juni 2006 1 Wat is het ROB? Andere vragen? Discussie Enkele begrippen wat
Nadere informatiePresentatie Nieuwe energie voor het klimaat
Presentatie Nieuwe energie voor het klimaat WERKPROGRAMMA SCHOON EN ZUINIG en WKK Pieter Boot Inhoud 1. Waarom Schoon en Zuinig? 2. Welke doelen? 3. Hoe groot is de trendbreuk? 4. Hoofdlijnen gevolgde
Nadere informatieEnergiebesparing bij bedrijven. Stimuleren en borgen toezicht en handhaving resultaten pilot
Energiebesparing bij bedrijven Stimuleren en borgen toezicht en handhaving resultaten pilot 5/2/2016 Herkomst huidige energiedoelen 10-jarenplan Europa 2020 (EU 2010) Hoofddoelen voor onderwijs, werkgelegenheid,
Nadere informatieNaar een 100% duurzame energievoorziening voor Flevoland?! Vera Pieterman, plv. directeur Energie & Omgeving
Naar een 100% duurzame energievoorziening voor Flevoland?! Vera Pieterman, plv. directeur Energie & Omgeving 6 december 2016 Hoofdpunten (Inter)nationale context van de ambitie van Flevoland De energietransitie
Nadere informatieDuurzaam Delfland Voor nu en de toekomst
Duurzaam Delfland Voor nu en de toekomst Beleidskader voor verduurzaming van de kerntaken van Hoogheemraadschap van Delfland Datum:16-6-2010 pagina 1 Van 20 Inhoud 1. Aanleiding 3 2. Begrippenkader 4 3.
Nadere informatieThermofiele Slibgisting en Stikstofterugwinning op RWZI Bath
Openbaar Eindrapport Projectnummer: Projecttitel: DEI1400022 Thermofiele Slibgisting en Stikstofterugwinning op RWZI Bath 1 SAMENVATTING Dit project is een demonstratie van energiewinning uit hernieuwbare
Nadere informatiePraktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie. Alex Ouwehand Directeur NMZH
Praktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie Alex Ouwehand Directeur NMZH CO2 emission CO2 reduction Ambities klimaat en energie EU en Rijk 2020 : 20 % CO 2 -reductie (tov 1990),
Nadere informatieSamen werken aan een duurzaam Hellendoorn. Collegebesluit 14 mei 2013. Raadsbesluit 29 oktober 2013.
Samen werken aan een duurzaam Hellendoorn Collegebesluit 14 mei 2013. Raadsbesluit 29 oktober 2013. 1 Samenvatting Definitie duurzaamheid volgens Brundtland Aanmelden als Millenniumgemeente Speerpunten:
Nadere informatieResultaten van ons duurzaamheidsbeleid
Resultaten van ons duurzaamheidsbeleid In 2013 zijn we van start gegaan met de implementatie van ons duurzaamheidsbeleid en onderstaand ziet u de doelstellingen uit onze duurzaamheidsverklaring en de behaalde
Nadere informatie3.D.2 Budgetplan 2015 ten behoeve van de CO2-Prestatieladder
3.D.2 Budgetplan 2015 ten behoeve van de CO2-Prestatieladder Documentnummer Versienummer Datum Status Bp2015 15.01 2 februari 2015 Gereed Opgesteld door: M. Waarts KAM-coördinator Geverifieerd door: M.
Nadere informatieCirculaire economie en duurzaamheid bij Waterschappen. Douwe Jan Tilkema directeur. Innovatie en Ondernemerschap bij Waterschappen
Circulaire economie en duurzaamheid bij Waterschappen Douwe Jan Tilkema directeur Innovatie en Ondernemerschap bij Waterschappen Definitie van de competentie ondernemerschap Signaleren van kansen in de
Nadere informatieHet huidige beleidstekort: er moeten nog heel wat tandjes bij. Ton van Dril 10 september 2009
Het huidige beleidstekort: er moeten nog heel wat tandjes bij Ton van Dril 1 september 29 Coalitieakkoord februari 27: 3% Broeikasgasreductie ten opzichte van 199 2% Aandeel duurzame energie in 22 2% Energie-efficiencyverbetering
Nadere informatieThemacafé Energietransitie 22 februari 2016
Themacafé Energietransitie 22 februari 2016 19.15 ontvangst 19.30 opening en korte presentatie door Tseard Hoekstra over de Regionale Energietransitie 19.45 Mogelijkheden voor warmte uit oppervlaktewater
Nadere informatieCirculaire economie voor de waterschappen
Circulaire economie voor de waterschappen Inez van Tilburg, 27-9-2018 De waterschappen Voldoende water Schoon water Veilig water Wat is circulaire economie? Minimaliseren van gebruik primaire grondstoffen
Nadere informatieBedrijfsvergelijking (2009)
Artikel Afvalwaterzuivering Energie onder één noemer Mirabella Mulder (Mirabella Mulder Waste Water Management) Jos Frijns (KWR Watercycle Research Institute) Ad de Man (Waterschapsbedrijf Limburg) Henri
Nadere informatiePremier Rutte: hogere ambitie Europa bij terugdringen van CO2-uitstoot. Regionale Energiestrategie NHN. Katowice 4 december 2018
Premier Rutte: hogere ambitie Europa bij terugdringen van CO2-uitstoot Regionale Energiestrategie NHN Katowice 4 december 2018 Het Klimaatakkoord in wording 49% minder CO2 in 2030 t.o.v. 1990 Zomer 2018
Nadere informatieBijlage E: samenvatting convenanten energie efficiency
Bijlage E: samenvatting convenanten energie efficiency 1. Het Convenant Benchmarking energie efficiency Op 6 juli 1999 sloot de Nederlandse overheid met de industrie het Convenant Benchmarking energieefficiency.
Nadere informatiewaardoor er geen aanvullende verrekening plaatsvindt,
CVDR Officiële uitgave van Terneuzen. Nr. CVDR475891_1 5 december 2017 Zeeuws Energieakkoord voor energiebesparing bestaande particuliere woningvoorraad In aanmerking nemende dat: 1. Partijen het belang
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieOnderwerp: Kaders voor windenergie
Aan het Algemeen Bestuur Datum: 02-10-2013 Onderwerp: Kaders voor windenergie Voorstel 1. Vaststellen van beleidskaders voor windenergie-initiatieven; 2. Kennis te nemen van het initiatief voor een windmolenpark
Nadere informatieEnergie- en klimaatmonitor agrosectoren Hernieuwbare energie, reductie broeikasgassen en energiebesparing
Energie- en klimaatmonitor agrosectoren Hernieuwbare energie, reductie broeikasgassen en energiebesparing Inleiding In 28 sloten de overheid en de agrosectoren het convenant Schone en Zuinige agrosectoren.
Nadere informatieNationale Energieverkenning 2014
Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare
Nadere informatieVlaams-Brabant Klimaatneutraal
Vlaams-Brabant Klimaatneutraal Klimaatneutraal via 3 trajecten Europees Burgemeestersconvenant: Gemeentelijke actieplannen Provincie coördineert, stimuleert en ondersteunt Actieplan voor provincie als
Nadere informatieROUTEKAART DUURZAAM OSS
ROUTEKAART DUURZAAM OSS 2025-2030 Duurzaam Oss Alle gemeentelijke gebouwen energieneutraal of energieleverend in 2025 Bestaande woningen en gebouwen energiezuiniger maken Verduurzamen verkeer en vervoer
Nadere informatieagendapunt B.04 Aan Verenigde Vergadering BELEIDSKADER DUURZAAMHEID
agendapunt B.04 851617 Aan Verenigde Vergadering BELEIDSKADER DUURZAAMHEID Gevraagd besluit Verenigde Vergadering 28-10-2010 In te stemmen met de beleidsuitgangspunten, genoemd in hoofdstuk 5 van het Beleidskader
Nadere informatieDuurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden
Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden - Woerden: duurzaamheid tot in de haarvaten van de samenleving - Het klimaatakkoord
Nadere informatie2-7-2014. Energieakkoord voor duurzame groei. Juli 2014 WERK IN UITVOERING. Ed Nijpels. Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen?
Energieakkoord voor duurzame groei Juli 2014 WERK IN UITVOERING Ed Nijpels Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen? 1 Waarom een Energieakkoord? Perspectief Consistentie Ambitie Realiteit Groei
Nadere informatieParagraaf duurzaamheid
Paragraaf duurzaamheid Paragraaf duurzaamheid Wij hebben als gemeentelijke organisatie een voorbeeldfunctie en zorgen ervoor dat de gemeentelijke organisatie energieneutraal wordt voor 2030. Voor de gemeente
Nadere informatieKLIMAATVERANDERING EN ZESDE STAATSHERVORMING. Prof. Dr. Luc LAVRYSEN. Rechter in het Grondwettelijk Hof Hoogleraar Universiteit Gent
KLIMAATVERANDERING EN ZESDE STAATSHERVORMING Prof. Dr. Luc LAVRYSEN Rechter in het Grondwettelijk Hof Hoogleraar Universiteit Gent 1 KLIMAATVERANDERING Toename van concentratie van broeikasgassen in de
Nadere informatieVerduurzaming gemeentelijk vastgoed
Verduurzaming gemeentelijk vastgoed Toelichting op de aanpak van de gemeente Breda Marcel van Embden (projectleider afdeling Vastgoedbeheer) Inhoud Klimaatnota gemeente Breda Wat is de insteek bij het
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 32 813 Kabinetsaanpak Klimaatbeleid op weg naar 2020 Nr. 133 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR
Nadere informatieEnergie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030
IP/3/661 Brussel, 12 mei 23 Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 23 In 23 zal het wereldenergieverbruik verdubbeld zijn; fossiele brandstoffen, voornamelijk
Nadere informatieBijlage 1: klimaatdoelstellingen & ambities
Bijlage 1: klimaatdoelstellingen & ambities Mondiale ambities In 1992 is in Rio de Janeiro in het VN-Klimaatverdrag de doelstelling vastgelegd om de concentraties van broeikasgassen in de atmosfeer te
Nadere informatieKlimaatbeleid na Kyoto
Klimaatbeleid na Kyoto Martin Scheepers ECN Beleidsstudies Euroforum CO 2 -Reductie Scheveningen, 27 september 2006 www.ecn.nl Inhoud 1. Wat is nodig voor effectief klimaatbeleid? 2. Wat is er veranderd
Nadere informatieStartnotitie Klimaatvisie Gemeente Buren
Startnotitie Klimaatvisie Gemeente Buren Maurik, 21 november 2018 1 Inhoud Inhoud... 2 1. Inleiding... 3 1.1 Aanleiding... 3 1.2 De ambitie van Buren... 4 1.3 Deze Startnotitie is de eerste stap... 4 2.
Nadere informatieedup 2016 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn februari 2017
1 edup 2016 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn februari 2017 2 Inleiding Voor u ligt het de evaluatie van het Duurzaamheidsuitvoeringsplan 2016: het edup
Nadere informatieWorkshop: Onderzoeksprogramma Energie in het watersysteem
Workshop: Onderzoeksprogramma Energie in het watersysteem 2016-2018 Datum: Donderdag 7 april 2016 Tijd: 09:30 12.30 uur, met aansluitend lunch Locatie: Antropia, Hoofdstraat 8, 3972 LA Driebergen (http://www.antropia.nl/route/)
Nadere informatieNa aardgas komt zonneschijn
Economisch Bureau Na aardgas komt zonneschijn Hans van Cleef, sr. sectoreconoom energie 17 november 2016 @hansvancleef De uitdagende overgang naar een duurzame energievoorziening Mondiaal Europees Nederland
Nadere informatieMJA-Sectorrapport Afvalwaterzuiveringsbeheer
MJA-Sectorrapport 2013 Afvalwaterzuiveringsbeheer Colofon Projectnaam: MJA-monitoring Afvalwaterzuiveringsbeheer Datum: 140617 Status: Definitief Kenmerk: 1235678/223/HVDK/cc/156024 Locatie: Utrecht Contactpersoon:
Nadere informatie1.Inleiding. Duurzaamheid heeft in de afgelopen jaren een sterke positie veroverd op de maatschappelijke en politieke agenda.
gemeente Steenbergen min MIMIiiii min BM1200649 Raadsvergadering 31 mei 2012 Agendanummer Onderwerp Duurzaamheidsnota Steenbergen; 24 april 2012 Aan de raad, 1.Inleiding. Duurzaamheid heeft in de afgelopen
Nadere informatieWerk Bewust! Antea Group en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Onderdeel
Antea Group en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Onderdeel - CO2 prestatieladder - 4.C.1/4.C.2 Maatschappelijke dialoog met stakeholders - 5.C.1/5.C.2 Commitering aan CO2 reductieprogramma projectnr.
Nadere informatieLocal Energy Solutions
24 mei 2011 Warmtelevering vanuit energiefabriek Apeldoorn Ontwikkeling van energie voor eigen gebruik naar externe levering aanleiding samenwerking warmteleiding Zuidbroek extra energie uit slachtafval
Nadere informatieBelanghebbenden CO 2 -reductieprogramma
CO 2 -reductieprogramma KWS Infrabouw Belanghebbenden CO 2 -reductieprogramma KWS Infrabouw Auteur : Frank Morel Gecontroleerd: Frank Faber Versie : 3.0 Status : Definitief Datum : 28 maart 2013 Documentnaam
Nadere informatieRegionaal Energie Convenant 2014-2016
Regionaal Energie Convenant 2014-2016 Mede mogelijk gemaakt met steun van: Regio Rivierenland Provincie Gelderland RCT-Rivierenland Pagina 1 Ondertekenaars, hier tezamen genoemd: partijen 1. Hebben het
Nadere informatiedatum ons kenmerk contactpersoon 22 januari 2010 52891/EV 3. Operatie Storm/stand van zaken Taskforce waterketen (bijlagen CWE 10-2a t/m j).
De leden van de Uniecommissie waterketens en emissies datum ons kenmerk contactpersoon 22 januari 2010 52891/EV bijlage(n) uw kenmerk e-mail CWE 10-1 t/m 12 - akrijgsman@uvw.nl betreft agenda voor de vergadering
Nadere informatieSTRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA
STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert
Nadere informatieCleantech Markt Nederland 2008
Cleantech Markt Nederland 2008 Baken Adviesgroep November 2008 Laurens van Graafeiland 06 285 65 175 1 Definitie en drivers van cleantech 1.1. Inleiding Cleantech is een nieuwe markt. Sinds 2000 heeft
Nadere informatieTrends in mobiliteit. Huib van Essen, 23 januari 2018
Trends in mobiliteit CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise - 50 medewerkers - Not-for-profit
Nadere informatieEnergie Management Actieplan
Energie Management Actieplan Aannemingsbedrijf K. Dekker B.V. Opgesteld door: Gecontroleerd door: Vrijgave door: D. Blank H. Groenenberg M.J.M. Stoop Versie: augustus 2014 1 Voorwoord In onze missie staat
Nadere informatie20% of naar 30% BKG reductie
EU-klimaatdoelstellingen 20% of naar 30% BKG reductie Marc Van den Bosch Sr. Adviseur Voka-VEV 30 06 2010 EU klimaatpakket 2008 Doelstellingen 2020 20% BKG reductie tav 1990 20% hernieuwbare energie 20%
Nadere informatieUw logo. Pieter van der Ploeg. Strategie. Alliander
Pieter van der Ploeg Strategie Alliander Inhoud 1. Wat is Alliander 2. Van ambitie naar concrete vraag 3. Van nu en hier naar daar en straks en hoe kom ik daar 4. Wie doen mee 5. Voorbeeld van belang van
Nadere informatieAan. Portefeuillehouder
Voorstel Aan Portefeuillehouder algemeen bestuur 25 november 2009 G.J. van den Brandhof Datum 11 november 2009 Onderwerp Omgaan met duurzaamheid binnen Waterschap Veluwe Opgemaakt door Waterschap Veluwe
Nadere informatieWerk Bewust! Antea Group en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Onderdeel. Opdrachtgever. Directie. projectnr. 194.508. goedkeuring vrijgave
Antea Group en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Onderdeel - CO 2 prestatieladder - 4.C.1/4.C.2 Maatschappelijke dialoog met stakeholders - 5.C.1/5.C.2 Commitering aan CO2 reductieprogramma projectnr.
Nadere informatieBeleidsplan Duurzame Ontwikkeling 2010-2014. Beleidsplan MVO & duurzaamheid i. STATUS Vastgesteld VV VERSIE 1.0. DATUM 28 januari 2010
Beleidsplan Duurzame Ontwikkeling 2010-2014 STATUS Vastgesteld VV VERSIE 1.0 DATUM 28 januari 2010 Beleidsplan MVO & duurzaamheid i Augustus 2009 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2 1.1 Duurzaamheids- en MVO-beleid
Nadere informatieedup 2015 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn januari 2016
1 edup 2015 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn januari 2016 2 Inleiding Voor u ligt het de evaluatie van het Duurzaamheidsuitvoeringsplan 2015: het edup
Nadere informatieSamen geven we richting aan de koers van de NKC
Samen geven we richting aan de koers van de NKC ₀ ₀ ₀ In de aanloop naar de klimaattop in Parijs is eind 2014 de Nederlandse Klimaatcoalitie van start gegaan om CO2 reductie bij bedrijven en andere organisaties
Nadere informatie16% Energie van eigen bodem. 17 januari 2013
16% Energie van eigen bodem 17 januari 2013 Inhoud Klimaatverandering Energie in Nederland Duurzame doelen Wind in ontwikkeling Northsea Nearshore Wind Klimaatverandering Conclusie van het IPCC (AR4, 2007)
Nadere informatie