Jaarrekening Datum: 27 mei Bestuurlijk verantwoordelijk: College van B&W Hof van Twente. Coördinatie en eindredactie: Financiële Zaken

Transcriptie

1 Jaarrekening 2013 Datum: 27 mei 2014 Bestuurlijk verantwoordelijk: College van B&W Hof van Twente Coördinatie en eindredactie: Financiële Zaken

2 INHOUDSOPGAVE Blz.: Inleiding 1 Balans 4 Programmarekening Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 9 Toelichting op de balans 14 Toelichting op de programmarekening 1. Burger en bestuur Veiligheid en regels Wonen en werken Leefomgeving Maatschappelijke ontwikkeling Werk, inkomen en zorg 38 Algemene Dekkingsmiddelen / Onvoorzien 40 Overzicht incidentele baten en lasten 45 Verantwoording Wet Normering Topinkomens (WNT) 50 Vaststelling door raad 52 Controleverklaring 54 Bijlagen: Overzicht van baten en lasten per kostencategorie 59 Staat van personele sterkte en personeelslasten 60 Analyse begrotingsafwijkingen en rechtmatigheid 61 Kredietenoverzicht Staat van Reserves (incl. toelichting) 95 Staat van Voorzieningen (incl. toelichting) 105 Staat van opgenomen langlopende geldleningen 107 Staat van uitzettingen 108 Staat van gegarandeerde geldleningen 110 Overzichten grondcomplexen 111 Specificatie Algemene Uitkering Gemeentefonds 112 Bijlage Single Information, Single Audit (SiSa) 114 Bijlage Investeren Met Gemeenten (IMG) 117 Bijlage verantwoording bodemsanering 118

3 Inleiding 1

4 Algemeen Hierbij treft u, conform het bepaalde in artikel 197 van de gemeentewet, de Jaarrekening 2013 van de gemeente Hof van Twente aan. De jaarrekening is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). De jaarstukken 2013 worden gepresenteerd in een tweetal afzonderlijke documenten; jaarverslag en jaarrekening en bevatten de verantwoording over het gevoerde beleid in het afgelopen jaar en de financiële gevolgen van dit beleid. In deze inleiding zullen wij nader ingaan op de verklaring van het jaarrekeningresultaat (inclusief een beknopte analyse) en een voorstel doen tot bestemming van het jaarrekeningresultaat. Verklaring jaarrekeningresultaat De programmarekening 2013 laat na tussentijdse bestemming een batig saldo zien van Dit saldo is als volgt tot stand gekomen: (bedragen x 1.000,) Saldo programma s ` Nadeel Saldo algemene dekkingsmiddelen Voordeel Tussentijds resultaat 457 Nadeel Tussentijdse mutaties van reserves via Raadsbesluiten (resultaatbestemmingen): Af: Toevoegingen aan reserves Bij: Onttrekkingen uit reserves Voordeel Resultaat na tussentijdse resultaatbestemming Voordeel De belangrijkste verklaringen voor het batig jaarrekeningresultaat zijn: De niet bestede budgetten 2013 bedragen en zullen worden overgeheveld naar Hieronder is een overzicht van deze budgetten opgenomen waarmee de gemeenteraad (conform de vastgestelde regeling budgetoverheveling ) reeds bij raadsbesluit van 18 februari 2014 heeft ingestemd. Progr Overzicht budgetoverheveling Bedrag 1 Budget plaatsingsadviescommissie Aanschaffingen volgens tractieplan Subsidie gemeentelijke monumenten Onderzoek verzelfstandiging markten Uitvoering economisch actieplan Klein onderhoud elementverhardingen Maaien sloten en verwerken slootmaaisel gebied Oost en West Beleidsplan Openbare Verlichting Werkbudget project ontwikkeling Integrale Kindcentra (IKC) Investeringssubsidie Budget kosten de Kanteling Totaal

5 Het meerjarenprogramma plattelandsvernieuwing is, naast de vigerende afspraken, met de provincie overeengekomen. Voor cofinanciering voor deze plattelandsvernieuwing zijn voor een bedrag van al verplichtingen aangegaan. In 2014 zal hiervoor een nader raadsvoorstel worden gedaan om dit bedrag, dat via resultaatbestemming ten gunste van de algemene reserve komt, beschikbaar te stellen ten laste van de algemene reserve Algemene uitkering is hoger uitgevallen. Dit betreft de effecten uit de september en december circulaire en zijn voor het overgrote deel het gevolg van volume ontwikkelingen 2012 en Budgetten bijstandverlening. De doeluitkering van het Rijk is tussentijds verhoogd vanwege de landelijke toename van het aantal bijstandsuitkeringen (naijleffect). Doordat het aantal uitkeringen in Hof van Twente minder hard is gestegen dan het landelijk verwachte gemiddelde is dit overschot ontstaan Het restant is een saldo van voor en nadelen binnen de programma s. Hiervoor wordt verwezen naar de toelichting op de programmarekening Batig jaarrekeningresultaat Bestemming jaarrekeningresultaat 2013 Voorgesteld wordt het jaarverslag en de jaarrekening 2013 vast te stellen en het batig rekeningresultaat na bestemming vast te stellen op Gelet op het voorgaande stellen wij voor om van het rekeningresultaat 2013: Het subsidiebedrag van binnenstedelijke vernieuwing toe te voegen aan de reserve bovenwijkse voorzieningen (conform besluitvorming ); De niet bestede budgetten 2013 (budgetoverhevelingen ) ad beschikbaar te stellen De gelden betreffende het meerjarenprogramma plattelandsvernieuwing ad beschikbaar te stellen; Het restant van het rekeningresultaat van toe te voegen aan de algemene reserve. Kaderbrief 2015 Bij de kaderbrief 2015 zal een aantal voorstellen worden gedaan met betrekking tot niet ingezette gelden 2013 voor een totaalbedrag van , dit betreffen: Stelpost Centra Jeugd en Gezin (CJG), toevoegen aan functionele post Stelposten invoeringsgelden transities Awbz en Jeugdzorg 2013 storten in reserve transities Het voordeel op de personele en personeel gerelateerde kosten storten in egalisatiereserve frictiekosten Reorganisatie

6 Balans 4

7 Activa (bedragen x 1.000) Ultimo 2013 Ultimo 2012 VASTE ACTIVA Immateriële vaste activa Kosten van onderzoek en ontwikkeling Overige immateriële vaste activa 2 4 Materiële vaste activa Investeringen met een economisch nut Gronden uitgegeven in erfpacht Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend een maatschappelijk nut Financiële vaste activa Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen Leningen aan deelnemingen Leningen aan woningbouwcorporaties 0 0 Overige langlopende leningen Overige uitzettingen Bijdrage aan activa in eigendom van derden VLOTTENDE ACTIVA TOTAAL VASTE ACTIVA Voorraden Grond en hulpstoffen: gronden die nog niet in exploitatie zijn genomen grond en hulpstoffen Onderhanden werk: gronden die in exploitatie zijn genomen Gereed produkt en handelsgoederen 3 5 Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar Vorderingen op openbare lichamen Verstrekte kasgeldleningen/termijndeposito's Rekeningcourant verhoudingen met nietfinanciële instellingen Overige vorderingen Liquide Middelen Kassaldi Bank en girosaldi (positief) Overlopende activa Van Nederlandse overheden nog te ontvangen voorschotbedragen specifieke uitkeringen Overige nog te ontvangen en vooruitbetaalde bedragen TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA TOTAAL GENERAAL

8 Passiva (bedragen x 1.000) Ultimo 2013 Ultimo 2012 VASTE PASSIVA Eigen vermogen Algemene Reserve Reserve Grondexploitatie Bestemmingsreserves Resultaat nà bestemming Voorzieningen Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's Onderhoudsegalisatievoorzieningen Door derden beklemde middelen met een spec. bestedingsrichting Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Onderhandse leningen van: pensioenfondsen en verzek.instellingen binnenlandse banken en overige financiele instellingen Waarborgsommen 2 1 TOTAAL VASTE PASSIVA VLOTTENDE PASSIVA Netto vlottende schulden met een looptijd < 1 jaar Schulden Kas, bank en girosaldi (negatief) Overlopende passiva Ontvangen voorschotbedragen van Europese en Nederlandse Overheid Overige Vooruitontvangen bedragen Overige nog te betalen en overlopende passiva TOTAAL VLOTTENDE PASSIVA TOTAAL GENERAAL Gewaarborgde geldleningen:

9 Programmarekening

10 Programmarekening 2013 Programma's: 1 Burger en bestuur 2 Veiligheid en regels 3 Wonen en werken 4 Leefomgeving 5 Maatschappelijke ontwikkeling 6 Werk, inkomen en zorg Subtotaal programma's: (bedragen x 1.000) Primitieve Begroting Rekening begroting na wijziging 2013: 2013: 2013: Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Algemene dekkingsmiddelen: Lokale heffingen Algemene uitkering Dividend Saldo financieringsfunctie Overige alg. dekkingsmiddelen Subtotaal alg. dekkingsmidd.: Onvoorzien Resultaat voor bestemming: Resultaatbestemming: Ten gunste/laste van programma's: 1 Burger en bestuur 2 Veiligheid en regels 3 Wonen en werken 4 Leefomgeving 5 Maatschappelijke ontwikkeling 6 Werk, inkomen en zorg Ten gunste/laste van Alg. dekkingsmiddelen: Lokale heffingen Algemene uitkering Dividend Saldo financieringsfunctie Saldo comp. BTW en uitk. BCF Overige alg. dekkingsmiddelen Resultaatbestemming Subtotaal resultaatbestemming: Resultaat na bestemming:

11 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 9

12 INLEIDING De jaarrekening is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten 2004 (BBV) daarvoor geeft. ALGEMENE GRONDSLAGEN VOOR HET OPSTELLEN VAN DE JAARREKENING De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat vindt plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders is vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarden. De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico s die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als bate genomen op het moment waarop het dividend betaalbaar wordt gesteld. Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Als gevolg van het formele verbod op het opnemen van voorzieningen c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume, worden sommige personele lasten echter toegerekend aan de periode waarin uitbetaling plaatsvindt; daarbij moet worden gedacht aan componenten zoals ziektekostenpremie ten behoeve van gepensioneerden, overlopende vakantiegeld en verlofaanspraken en dergelijke. Voor arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van een jaarlijks vergelijkbaar volume wordt geen voorziening getroffen of op andere wijze een verplichting opgenomen. De referentieperiode is dezelfde als die van een meerjarenraming, te weten vier jaar. Indien er sprake is van schokeffecten dient wel een verplichting opgenomen te worden. Op 17 december 2013 is door de Raad de Nota Investerings, waarderings en afschrijvingsbeleid 2013 vastgesteld. Er zijn geen ingrijpende wijzigingen in het beleid aangebracht. Op een aantal ondergeschikte punten zijn aanpassingen voorgesteld om te komen tot een betere investeringsplanning en vergroting van de efficiency bij de opstelling van de jaarrekening. De volgend wijzigingen zijn doorgevoerd: a. Het invoeren van een MeerjarenInvesteringsProgramma (MIP); b. Hanteren van de netto in plaats van de bruto methode bij het activeren van investeringen met een Economisch Nut (stelselwijziging). c. De minimumgrens van activeren gaat van naar d. De ingangsdatum voor de afschrijving van de te activeren investeringen gaat niet meer in op het werkelijke moment van gereed melding maar op 1 januari na het jaar van ingebruikname. e. Er zijn enkele wijzigingen aangebracht in de tabel met afschrijvingstermijnen. De ingangsdatum voor bovengenoemde stelselwijziging is 1 januari 2013, hierbij is echter wel besloten dat bij de opstelling van de jaarrekening 2013 alleen voor nieuwe investeringen vanaf 1 januari 2013 de nieuwe regels worden gehanteerd. Als gevolg van de overstap van de bruto naar de netto methode bij het activeren van investeringen met een economisch nut kunnen stille reserves ontstaan. In voorkomende gevallen zullen deze in de toelichting op de balans worden vermeld. In 2013 heeft dit zich niet voorgedaan. Voor een uitgebreide toelichting verwijzen we naar bovengenoemde nota. 10

13 BALANS De balans vormt een vast onderdeel van de jaarrekening. De balans is vooral van betekenis omdat zij, te samen met de toelichting daarop, op systematische wijze informatie verschaft over de samenstelling van de bezittingen, het vermogen en de schulden aan het eind van het dienstjaar en over de ontwikkelingen daarvan. De balans vormt daarmee het sluitstuk van de financiële administratie. Vaste activa Artikel 59 BBV beschrijft het onderscheid tussen investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend een maatschappelijk nut en investeringen met een (beperkt) economisch nut. Investeringen die kunnen leiden tot of bijdragen aan het verwerven van inkomsten zijn investeringen met economisch nut. De vraag of de investering geheel kan worden terugverdiend is niet relevant voor de classificatie. Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgings c.q. vervaardigingsprijs verminderd met de afschrijvingen en waardeverminderingen die naar verwachting duurzaam zijn. Op basis van het BBV dienen dit soort activa in een zo kort mogelijk tijdsbestek te worden afgeschreven. De kosten van onderzoek en ontwikkeling worden ten laste van de exploitatie gebracht tenzij vast staat dat de investering doorgaat. In dat geval wordt een voorbereidingskrediet gevraagd en worden deze kosten als onderdeel aan de toekomstige investering toegevoegd. Afsluitkosten van opgenomen geldleningen worden afgeschreven in de looptijd van de betrokken geldlening. Materiële vaste activa In erfpacht uitgegeven gronden De in erfpacht uitgegeven gronden zijn gewaardeerd tegen de eerste uitgifteprijs (i.c. de waarde die bij eerste uitgifte als basis voor de canonberekening in aanmerking is genomen). Overige investeringen met economisch nut Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgings of vervaardigingprijs (artikel 61, lid 1 BBV). Specifieke investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investering in mindering gebracht; in die gevallen wordt op het saldo afgeschreven. Op grondbezit met economisch nut (buiten de openbare ruimte) wordt niet afgeschreven. Voor de gehanteerde afschrijvingstermijnen verwijzen we naar de Nota investerings, waarderings en afschrijvingsbeleid. Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut Overeenkomstig de door de gemeenteraad vastgestelde beleidsnota worden infrastructurele werken in de openbare ruimte, zoals wegen, pleinen, bruggen, viaducten en parken geactiveerd en afgeschreven. De ondergrond van deze werken wordt daarbij als integraal onderdeel van het werk beschouwd (en dus ook afgeschreven). Voor zover in voorkomende gevallen een snellere budgettaire dekking mogelijk is, wordt op dergelijke activa overigens (resultaatafhankelijk) extra afgeschreven. De boekwaarden moeten dus nadrukkelijk als nog te dekken investeringsrestanten worden gezien. Financiële vaste activa Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Leningen aan woningbouwcorporaties en overige langlopende geldleningen u/g zijn opgenomen tegen nominale waarde. Bijdragen aan activa in eigendom van derden zijn gewaardeerd op het bedrag van de verstrekte bijdragen, verminderd met afschrijvingen. Deze bijdragen worden alleen geactiveerd als deze bijdrage kan worden teruggevorderd als deze derde in gebreke blijft. 11

14 Vlottende activa Voorraden De nog niet in exploitatie opgenomen bouwgronden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, dan wel lagere marktwaarde. Er wordt geen rente bijgeschreven op de boekwaarde van deze voorraden. De overige grond en hulpstoffen (magazijnvoorraden) worden gewaardeerd tegen standaard verrekenprijzen die zijn gebaseerd op de gemiddeld betaalde inkoopprijs. Verschillen tussen de standaard verrekenprijs en betaalde inkoopprijs worden als resultaat verantwoord. Incourante voorraden worden afgewaardeerd naar marktwaarde. De als onderhanden werken opgenomen bouwgronden in exploitatie zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, dan wel de lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouw en woonrijpmaken), alsmede een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie en beheerskosten. Tussentijds gerealiseerde resultaten worden als zodanig afzonderlijk gepresenteerd bij de toelichting op de programmarekening. Deze werkwijze is conform de nota Winstneming bij Grondexploitaties die door de raad is vastgesteld in Er wordt een voorziening gevormd voor grondexploitatieplannen die naar verwachting verliesgevend zullen gaan sluiten. Gerede producten worden gewaardeerd tegen de kostprijs of tegen marktwaarde indien de marktwaarde lager is dan de kostprijs. Dat laatste doet zich met name voor indien voorraden incourant worden. De kostprijs bestaat uit verrekenprijzen van grond en hulpstoffen en de loon en machinekosten die aan vervaardiging kunnen worden toegerekend. Vorderingen en overlopende activa De vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor verwachte oninbaarheid is een voorziening in mindering gebracht. De voorziening wordt bepaald op basis van de geschatte inningskansen. Bijstandsvorderingen Als gevolg van de invoering van de Wet Werk en Bijstand (W.W.B.) zijn gemeenten eigenrisicodrager geworden ten aanzien van de bijstandsverlening. Dit heeft grote consequenties voor de waardering van de bijstandsvorderingen in onze balans. De omstandigheid dat de eventuele baten uit verhaal en terugvordering in het verleden grotendeels toekwamen aan het Rijk (75%) heeft ertoe geleid, dat in onze balans de bijstandsvorderingen per saldo op nihil werden gewaardeerd. De inbaarheid van dit soort vorderingen werd zodanig twijfelachtig geacht, dat er voorzichtigheidshalve maar beter voor 100% voorzien kon worden. Onder de Niet uit de balans blijkende vorderingen/bezittingen werd e.e.a. dan nader toegelicht. Met de invoering van de W.W.B. is tevens de rijksaanspraak op onze bijstandsvorderingen komen te vervallen. Dit heeft echter als consequentie dat onze bijstandsvorderingen nu reëel gewaardeerd worden. De twijfelachtigheid blijft bestaan. Dus is er alle reden om een voorziening voor dubieuze debiteuren te treffen. Vooralsnog hebben wij onze waardering, evenals vorig jaar, vastgesteld aan de hand van de volgende uitgangspunten: de vorderingen uit verstrekte krediethypotheken worden gewaardeerd tegen 100% van de nominale waarde; de overige bijstandsvorderingen worden gewaardeerd tegen 20% van de nominale waarde. Liquide middelen en overlopende posten Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen. 12

15 Vaste Passiva Eigen Vermogen De reserves zijn onderverdeeld in de algemene reserve, reserve grondexploitatie en bestemmingsreserves. Voorzieningen Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies. De pensioenverplichting ten behoeve van de wethouders is echter op de contante waarde van de (reeds opgebouwde) toekomstige uitkeringsverplichtingen gewaardeerd. De onderhoudsegalisatievoorzieningen stoelen op een meerjarenraming van het uit te voeren groot onderhoud aan (een deel van) de gemeentelijke kapitaalgoederen, waarin rekening is gehouden met de kwaliteitseisen die ter zake geformuleerd zijn. In de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen die is opgenomen in het jaarverslag is het beleid ter zake nader uiteengezet. Vaste schulden Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met gedane aflossingen. De vaste schulden hebben een rentetypische looptijd van één jaar of langer. Vlottende passiva De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Overlopende passiva De overlopende passiva omvatten de van Europese en Nederlandse overheidslichamen ontvangen maar nog niet bestede voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel die dienen ter dekking van lasten van volgende begrotingsjaren. Borg en garantstellingen Voor zover leningen door de gemeente gewaarborgd zijn, is buiten de telling het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per einde boekjaar opgenomen. GRONDSLAGEN VOOR RESULTAATBEPALING De baten en lasten zijn toegerekend aan het jaar waarin de diensten of goederen zijn geleverd. De baten en lasten waartussen een oorzakelijk verband bestaat, worden in principe in hetzelfde jaar verantwoord. Kosten die hun oorsprong vinden in de bedrijfsvoering van het betreffende jaar (of daarvoor) worden ook in de jaarrekening verwerkt. Winsten in bouwgrondexploitaties worden pas genomen na realisatie van verkoop van (delen van) de gronden. Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als bate verantwoord op het moment waarop het dividend betaalbaar is gesteld. In de toelichting op de programma s worden minimaal de overschrijdingen op productniveau groter dan tussen de begrote en werkelijke directe baten en lasten afzonderlijk geanalyseerd. Resultaatbestemming Alle vermogensmutaties worden inzichtelijk gemaakt via het exploitatieresultaat. Hierbij wordt als principe gehanteerd dat de begroting indicatief is. Toevoegingen en onttrekkingen vinden plaats op basis van de werkelijke inkomsten en uitgaven. 13

16 Toelichting op de balans 14

17 TOELICHTING OP DE BALANS In deze toelichtingen zijn conform de BBV diverse verloopoverzichten opgenomen van de verschillende balansrubrieken. ACTIVA 1 VASTE ACTIVA Vaste activa zijn voor langere tijd vastgelegde vermogensbestanddelen die niet op korte termijn in liquide middelen zijn om te zetten. De regels met betrekking tot activering (wat mag nog geactiveerd worden en wat moet worden geactiveerd) en waardering (wanneer mag een onttrekking aan een reserve of een bijdrage van derden rechtstreeks in mindering worden gebracht op de boekwaarde) zijn vastgelegd in de BBV en in de raad vastgesteld Nota afschrijvingsbeleid. Op 17 december 2013 is door de Raad de Nota Investerings, waarderings en afschrijvingsbeleid 2013 vastgesteld. Er zijn geen ingrijpende wijzigingen in het beleid aangebracht. Op een aantal ondergeschikte punten zijn aanpassingen voorgesteld om te komen tot een betere investeringsplanning en vergroting van de efficiency bij de opstelling van de jaarrekening. De volgend wijzigingen zijn doorgevoerd: a. Het invoeren van een MeerjarenInvesteringsProgramma (MIP); b. Hanteren van de netto in plaats van de bruto methode bij het activeren van investeringen met een Economisch Nut (stelselwijziging). c. De minimumgrens van activeren gaat van naar d. De ingangsdatum voor de afschrijving van de te activeren investeringen gaat niet meer in op het werkelijke moment van gereed melding maar op 1 januari na het jaar van ingebruikname. e. Er zijn enkele wijzigingen aangebracht in de tabel met afschrijvingstermijnen. De ingangsdatum voor bovengenoemde stelselwijziging is 1 januari 2013, hierbij is echter wel besloten dat bij de opstelling van de jaarrekening 2013 alleen voor nieuwe investeringen vanaf 1 januari 2013 de nieuwe regels worden gehanteerd. Als gevolg van de overstap van de bruto naar de netto methode bij het activeren van investeringen met een economisch nut kunnen stille reserves ontstaan. In voorkomende gevallen zullen deze in de toelichting op de balans worden vermeld. In 2013 heeft dit zich niet voorgedaan. Voor een uitgebreide toelichting verwijzen we naar bovengenoemde nota. * De gehanteerde afschrijvingstermijnen bedragen in jaren: gronden en terreinen nvt woonruimten en bedrijfsgebouwen jaar grond, weg en waterbouwkundige werken jaar vervoermiddelen machines, apparaten en installaties 7 15 jaar overige materiële vaste activa 5 20 jaar 1.1 Vaste (im)materiële activa De vaste activa bestaat uit de volgende onderdelen: a. Immateriële vaste activa b. Investeringen met een economisch nut c. Gronden uitgegeven in erfpacht d. Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut a. immateriële vaste activa: De investeringen in immateriële vaste activa bestaat uit de volgende onderdelen: Kosten van onderzoek en ontwikkeling Overige immateriele vaste acitva Het onderstaande overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de investeringen in kosten van onderzoek weer: (bedragen x ) Boekwaarde Investe Desinves Afschrij Bijdragen Afwaar Boekwaarde ringen teringen vingen van derden deringen Kosten van onderzoek en ontwikkeling Overige immateriele vaste activa De belangrijkste in het boekjaar gedane investeringen staan in onderstaand overzicht vermeld. * Masterplan met uitv. Progr. Centrum Goor

18 b. De investeringen met economisch nut kunnen als volgt worden onderverdeeld: Boekwaarde ultimo Gronden en terreinen Woonruimten Bedrijfsgebouwen Grond, weg en waterbouwkundige werken Vervoermiddelen Machines, apparaten en installaties Overige materiële vaste activa Het onderstaande overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de overige investeringen met economisch nut weer: (bedragen x ) Boekwaarde Investe Desinves Afschrij Bijdragen Afwaar Boekwaarde ringen teringen vingen van derden deringen Gronden en terreinen Woonruimten Bedrijfsgebouwen Grond, weg en waterbouwk. werken Vervoermiddelen Machines, apparaten en installaties Overige materiële vaste activa De belangrijkste in het boekjaar gedane investeringen staan in onderstaand overzicht vermeld. 1 Bedrijfsgebouwen * Renovatie brandweerkazerne Goor * Noodlokalen de Zwaluw * Verplaatsing/nieuwbouw sporthal D'heim * Voorbereidingskrediet II zwembad Markelo Goor * Uitvoeringskrediet zwembad de vijf Heuvels Markelo * Aanpassingen binnenklimaat gemeentehuis Grond, weg en waterbouwkundige Werken: * Revitalisering industrieterrein haven Markelo * Rioolvervanging en afkoppeling Reigerstraat Delden * Afkoppeling Schneiderbos / rioolvervanging Berken Delden * Riolering Industrieterrein Haven Markelo * Aanpak wateroverlast Sportlaan en omgeving Delden * Renovatie rioolgemalen * Renovatie elektromechanische rioolobjecten * Bretelerweg/Diepenheimseweg Hengevelde * Vervanging riolering Markeloseweg Goor * Bijdrage riolering herstructurering 't Gijmink Overige materiële vaste activa * I&A plan; terminalservers en citrix * I&A plan; vervanging switches c. Gronden uitgegeven in erfpacht: De boekwaarde van de in erfpacht uitgegeven gronden heeft betrekking op: * de in erfpacht uitgegeven grond aan het Aparthotel ten behoeve van een golfbaan in Delden d. De investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut kunnen als volgt worden onderverdeeld: Boekwaarde ultimo Gronden en terreinen Grond, weg en waterbouwkundige werken Overige materiële vaste activa De boekwaarde van de investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut had het volgende verloop: (bedragen x ) Boekwaarde Investe Desinves Afschrij Bijdragen Afwaar Boekwaarde ringen teringen vingen van derden deringen Gronden en terreinen Grond, weg en waterbouwk. werken Overige materiële vaste activa

19 De belangrijkste in het boekjaar gedane investeringen staan in onderstaand overzicht vermeld. 2 Grond, weg en waterbouwkundige Werken: * Inrichting 30 km zone en eenrichtingsverkeer Molenstraat Goor * 30 km zone de Whee Noordoost * Herinrichting Kerkstraat, Kerkplein en omgeving * Herinrichting BovenRegge * Uitvoeringskrediet herinrichting openbare ruimte centrum Goor * Herstructurering 't Gijmink Begrotingsrechtmatigheid kredieten Begrotingsoverschrijdingen op kredieten zijn in principe onrechtmatig. De algemene lijn is dat begrotingsoverschrijdingen, die binnen de beleidskaders van de raad passen, door de accountant niet als onrechtmatig worden aan gemerkt. De raad autoriseert deze kostenoverschrijdingen bij de vaststelling van de rekening. Overschrijdingen die passen binnen het beleid en het doel waarvoor de kredieten beschikbaar zijn gesteld, zijn rechtmatig. Op het niveau van deelkredieten binnen raamkredieten (riolering, wegen, scholenbouw en kunstwerk) komen over en onderschrijdingen voor die echter niet leiden tot overschrijdingen op de raamkredieten. Daarnaast komen in het kredietenverslag kosten van asbestsanering voor. Het is staand beleid dat saneringstrajecten in het kredietenverslag worden opgenomen. De kosten worden gedekt door de bijdragen van de provincie op basis van de voor asbestsanering afgesloten convenanten. 1.2 Financiële vaste activa Het verloop van de financiële vaste activa gedurende het jaar 2013 wordt in onderstaand overzicht weergegeven: (bedragen x ) Boekwaarde Investe Desinves Aflossing/ Bijdragen Afwaar Boekwaarde ringen teringen afschrijving van derden deringen Kapitaalverstrekkingen aan: * Deelnemingen Leningen aan: 0 * Deelnemingen * Overige langlopende geldleningen * Overige uitzettingen langer dan een jaar Bijdrage aan activa in eigendom van derden * Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen Dit betreffen de geactiveerde deelnemingen in nutsbedrijven en in de Ontwikkelingsmaatschappij Zenkeldamshoek CV. * Leningen aan deelnemingen Betreft vordering Enexis en achtergestelde geldleningen Enexis.Bij de verstrekte lening Vordering Enexis is voor een deel van de lening gebruik gemaakt van de mogelijkheid tot vervroegde aflossing (een jaar eerder). * Overige langlopende geldleningen Betreft lenigen aan stichtingen, Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nedederlandse gemeenten, fietsprivéregeling en hypothecaire leningen. * Overige uitzettingen langer dan een jaar In het kader van de verkoop van Essent zijn in 2009 vorderingen ontstaan waarvoor gelijktijdig een voorziening is gevormd. Een deel van de vordering afwikkeling Cross Border Lease is afgewikkeld in In 2013 is een klein deel ( ) vanuit de Verkoop Vennootschap PBE (Escrow) uitgekeerd aan de gemeente, waarmee ook de voorziening vrijvalt. De reguliere aflossing betreft de achtergestelde lening Vitens. * Bijdrage aan activa in eigendom van derden Investeringen in 2013 betreffen KunstWerk Diepenheim, renovatie sporthal Mossendam en privatisering Tennisvereniging Stedeke. 2.1 Voorraden De in de balans opgenomen voorraden worden uitgesplitst naar de volgende categorieën: Boekwaarde ultimo Grond en hulpstoffen, gespecificeerd naar: * niet in exploitatie genomen gronden * grond en hulpstoffen Onderhanden werk, gespecificeerd naar: * bouwgronden in exploitatie Gereed product

20 Van de niet in exploitatie genomen bouwgronden kan van het verloop het volgende overzicht worden weergegeven: Boekw. Investe Inkomsten Naar gronden Resultaat Boekw. Verwervings ringen in exploitatie prijs per m2 * complex De Esch gebied 3 Markelo ,16 * complex De Marke III Hengevelde , Van de in exploitatie genomen bouwgronden kan van het verloop in 2013 het volgende overzicht worden weergegeven: Boekw. Investe Opbreng Resultaat Mutatie Boekw ringen sten voorziening * complex De Braak West te Delden * complex School Bentelo * complex Woningbouw Noord IID'heim * complex Heeckeren 1a * complex Bentinck Goor * complex Kievitstraat * complex Industrie Wheeweg Goor * complex Hemmelweg Markelo * complex Woningbouw AzeloA.Delden * complex woonwagenkamp De AkkersD heim * Enterseweg Goor * Spechthorstweg Boekw. Investe Opbreng Mutatie Boekw ringen sten resultaat voorziening * complex Waterlanden Goor * complex Verspreide gronden H.v.T Gereed Product Onder de noemer Voorraad gereed product en handelsgoederen is de waarde van de voorraad dieselolie ten behoeve van tractiemiddelen opgenomen. De voorraad dieselolie wordt gewaardeerd op de aanschafwaarde op balansdatum. 2.2 Uitzettingen korter dan één jaar De in de balans opgenomen uitzettingen met een looptijd van een jaar of minder kunnen als volgt gespecificeerd worden: (bedragen x ) RC verhouding niet fin. instellingen (stg. sporthal Markelo) Vorderingen op openbare lichamen Verstrekte kasgeldleningen/termijndeposito's Overige vorderingen Totaal Een nadere specificatie van de overige vorderingen is als volgt te geven: Debiteuren Belastingdebiteuren Vorderingen BBZ BTW/BCF Overige vorderingen af: voorziening dubieuze debiteuren In 2013 is een dotatie gedaan in de voorziening dubieuze debiteuren voor: * Belastingdebiteuren * Debiteuren algemeen en sociale zaken Debiteuren en Vorderingen op openbare lichamen Ten tijde van het opstellen van de jaarrekening (eind maart 2014) staat van deze vordering nog open. Dit wordt met name veroorzaakt door de vordering compensabele BTW van , deze zal medio 2014 worden ontvangen. Tevens ook door vorderingen op CV Ontwikkelings Maatschappij Zenkeldamshoek ad , te ontvangen subsidies Provincie Overijssel ad en door verhaalsvorderingen WIZ ad Belastingdebiteuren Ten aanzien van de vordering op belastingdebiteuren is uit afloopcontrole gebleken dat er ten tijde van opmaak van de jaarrekening nog openstaat. Hiervan dateert uit de jaren 2001 t/m 2012 en uit Hiertegenover staan een voorziening van

21 Vordering BBZ Boekwaarde nieuwe Aflossing/ rente Boekwaarde leningen afschrijving Terugvordering BBZ Leenbijstand BBZ renteloos Leenbijstand BBZ rentedragend Dit betreft Leningen BBZ welke door 75% wordt gefinancieerd door het Rijk, hiervoor is onder de passiva een betalingsverplichting opgenomen van Voor 25% is een voorziening getroffen. 2.3 Liquide middelen Het saldo van de liquide middelen bestaat uit de volgende componenten: Saldo Ultimo Kassaldi: Banksaldi: * BNG * Rabobanken * INGbanken * ABN/AMRObanken De bank en girosaldi komen overeen met de laatste dagafschriften van Overlopende activa De post overlopende activa kan als volgt onderscheiden worden: Van Europese of Nederlandse overheden nog te ontvangen bedragen Nog te ontvangen bedragen Vooruitbetaalde bedragen De belangrijkste nog te ontvangen en vooruitbetaalde bedragen zijn: * PMJPsubsidies * Convenanten III en IV asbestsanering * Nog op te leggen belastingkohieren (grootverbruik rioolrecht, toeristenbelasting, woonforensenbelasting) * Bedragen in het kader van bestemmingsplannen * Achtergestelde geldlening Vitens * Eindafrekening project de Regge Goor * Eindafrekening project Quick Wins Haven Markelo 19

22 PASSIVA 3.1 Eigen vermogen Het in de balans opgenomen eigen vermogen bestaat uit de volgende posten: Algemene reserve Bestemmingsreserves Resultaat voor bestemming Totaal Het verloop in 2013 wordt in onderstaand overzicht per reserve weergegeven: Reserves Saldo Toevoeg. Onttrek. Bestemm Vermind. Saldo (bedragen x ) resultaat dekking afschrijving Algemene reserves * Algemene reserve * Grondexploitatie Totaal Bestemmingsreserves * Reserve Edon achtergestelde lening * Reserve Vitens achtergestelde lening * Reserve lening Enexis * Reserve Bovenwijkse Voorzieningen * Reserve BTW Compensatiefonds * Egalisatiereserve Automatisering * Reserve Majeure Projecten * Reserve Riolering * Reserve Afvalstoffen * Reserve vervanging kunstgrasvelden * Reserve Digitale Basiskaart (BGT) * Reserve Bodemsanering * Reserve sociale problematiek * Reserve onderhoud wegen * Egalisatiereserve WMO/ Individuele voorzieningen * Reserve Huisvesting Basis en Voortgezet Onderwijs * Reserve Transitiekosten * Reserve Schrijnende gevallen Bijzondere Bijstand * Reserve Buurtsportcoaches * Egalisatiereserve Frictiekosten reorganisatie * Reserves Afschrijving Kapitaaluitgaven Totaal Een nader gedetailleerde specificatie wordt gegeven in de bijlage van de "Staat van Reserves". Algemene reserve In september 2013 heeft de raad als beleidsregel vastgesteld dat de verhouding tussen de vrije ruimte in de algemene reserve en in de reserves bovenwijkse voorzieningen en majeure projecten, minimaal even groot moet zijn (minimale ratio 1,0 tot 1,4) als het totaal van de berekende risico's. Ook voor het weerstandsvermogen voor de grondexploitaties werd de bandbreedte van 1,0 tot 1,4 als mimimum vastgelegd. In 2013 zijn de risico's bepaald op 4,4 miljoen. (Bestemmings)Reserves Reserves worden onderscheiden in vrije algemene reserves en bestemmingsreserves, waaronder de dekkingsreserves. De onderverdeling van reserves houdt direct verband met de daaraan verbonden functie. Reserves zijn dan ook vermogensbestanddelen die vrij aanwendbaar zijn. Reserves kunnen in principe vrij worden bestemd. De gemeenteraad kan aan reserves een bepaalde bestemming geven en wijzigen. In dat geval is sprake van een bestemmingsreserve 3.2 Voorzieningen Zodra het niet meer mogelijk is om een bestemming te veranderen, is er sprake van een voorziening. Bij een voorziening gaat het om een kwantificeerbare toekomstige verplichting of risico waarvoor noodzakelijkerwijs gereserveerd dient te worden. De middelen dienen daaraan te worden besteed. In artikel 43 en 44 van het BBV is de onderverdeling naar en het onderscheid tussen de reserves en voorzieningen nader gespecificeerd. Aan voorzieningen mag geen rente worden toegevoegd (art. 45 BBV); zij moeten immers naar beste inschatting kostendekkend zijn voor verplichtingen of risico s waarvoor ze zijn ingesteld. In het geval de voorziening is gebaseerd op contante waarde of op basis van specifieke regelgeving is een rentetoevoeging als indexering toegestaan. De in de balans opgenomen voorzieningen bestaan uit de volgende posten: Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's Onderhoudsegalisatievoorzieningen Door derden beklemde gelden met specifiek bestedingsdoel Totaal

23 Het verloop van de voorzieningen in 2013 wordt in onderstaand overzicht weergegeven: (bedragen x ) Saldo Toevoeg. Vrijval Aanwend. Saldo Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's (onzeker) * Voorziening wethouderspensioenen * Voorziening personeel * Voorziening Nieuwb. Clubhuis/Kleedkamers GMHC Onderhoudsegalisatievoorzieningen * Voorziening Groot Onderhoud gebouwen Door derden beklemde gelden Voorzieningen Openbaar Primair Onderwijs * Voorziening onderhoud Molen van Buursink MA * Voorziening St. Beheer Den Haller Een nader gedetailleerde specificatie wordt gegeven in de bijlage van de "Staat van Voorzieningen". 3.3 Vaste schulden met een looptijd langer dan één jaar De onderverdeling van de in de balans opgenomen langlopende schulden is als volgt: Onderhandse leningen van: * Pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen * Binnenlandse banken en overige financiële instellingen Waarborgsommen In onderstaand overzicht wordt het verloop weergegeven van de vaste schulden over het jaar Saldo Vermeer Aflos Saldo deringen singen * Leningen Pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen * Leningen Binnenlandse banken en overige financiële instellingen * Waarborgsommen De totale rentelast voor het jaar 2013 met betrekking tot de vaste schulden bedraagt VLOTTENDE PASSIVA Onder de vlottende passiva zijn opgenomen: Schulden < 1 jaar Overlopende passiva Kortlopende schulden Een nadere specificatie van deze post is als volgt te geven: Banksaldi: * BNG Overige schulden Deze post bestaat voornamelijk uit crediteuren ,06. Ten tijde van het opstellen van de jaarrekening (eind maart 2014) bedraagt de crediteurenschuld ,65. De afwikkeling geeft geen aanleiding tot het maken van opmerkingen. Overlopende Passiva Een nadere specificatie van deze post is als volgt te geven: Van Europese of Nederlandse overheden vooruitontvangen/ nog te betalen bedragen Vooruitontvangen bedragen Nog te betalen bedragen

24 Het verloop in 2013 van de vooruitontvangen bedragen van overheden wordt in onderstaand overzicht weergegeven: (bedragen x ) Saldo bijdrage besteed Saldo * Scholing/activeringsbudget * Leader+ / Reconstructie /PMJP * Senter Novem Uitkering bestrijding 0 0 * Wateroverlast ISV I en II geluidsbudget * ISV Peperkampweg Delden * Tijd Stim. Reg. Woningbouw (SenterN) * Binnensted. Vern * Kunstwerk Diepenheim * Ontwikkeling Woonservicegebied * Quick Wins Binnenvaart * TSB Terrein * Boven Regge * Duurzaamheid initiatieven * Rev. Haven Markelo (IMG Prov) * Herst.Bedr. Terr Haven Mklo * Grensweg Twickel * Externe Veiligheid * Spoorpark * Gemeentelijk Energieloket * Regeling breedtesport * Brandweergarage Goor Tevens is hierbij een terugbetalingsverplichting aan het Rijk opgenomen voor 75% van mln is mln. Dit betref 75% van de vordering BBZ welke is opgenomen onder de activa, uitzettingen korter dan 1 jaar. Hiermee komt het totaal van de post Van Europese of Nederlands overheden vooruitontvangen/nog te betalen bedragen op mln ( ). De belangrijkste nog te betalen bedragen zijn: * Slotdeclaratie BBZ * Rente opgenomen leningen * Inhuur RUD * Vervoerskosten Regiotaxi * Voorlopige afrekeningen SWB / Fryslan STILLE RESERVES Het begrip stille reserves komt niet in het Besluit Begroting en Verantwoording voor provincies en gemeenten (BBV) voor. Er zijn twee definities voor stille reserves. 1. Het Coelo (Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden) hanteert de volgende definitie: Indien de marktwaarde van de bezittingen hoger is dan de boekwaarde op de balans is sprake van een stille reserve. 2. Voor het bepalen van het weerstandscapaciteit is de volgende definitie van belang: Indien de marktwaarde van de bezittingen hoger is dan de boekwaarde op de balans is sprake van een stille reserve. Deze activa zijn direct verkoopbaar. Voor het bepalen van de weerstandscapaciteit zijn dus twee zaken van belang: de marktwaarde moet hoger dan de boekwaarde zijn, en het actief (bezit) moet direct verkoopbaar zijn. Er zijn ook activa die niet direct verkoopbaar zijn, omdat de bezittingen (met name aandelen) niet verhandelbaar zijn of omdat de bezittingen (met name gebouwen) een belangrijke maatschappelijke functie of een belangrijke taak in de gemeentelijke bedrijfsvoering vervullen. De stille reserves in 2013 bedragen Het betreffen gemeentelijke gebouwen (uitgezonderd de gebouwen die een belangrijke maatschappelijke functie vervullen) waarbij de gecorrigeerde verangingswaarde c.q. marktwaarde (WOZ waarde) hoger ligt dan de werkelijke boekwaarde. BUITEN DE BALANS OPGENOMEN BORG EN GARANTSTELLINGEN De gemeente Hof van Twente staat garant voor een aantal leningen. Er kan onderscheid gemaakt worden tussen directe en indirecte garantstellingen. De indirecte garantstellingen zijn leningen waarvoor de gemeente via het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) garant staat. Er is hier sprake van een achtervangpositie. De betreft de leningen van woningcorporaties. De gemeente heeft tevens een aantal directe garantstellingen afgegeven aan derde partijen. Wanneer de gemeente borg staat voor een lening houdt dit een risico in en bestaat de mogelijkheid dat de gemeente daarop wordt aangesproken. Geldnemer / aardomschrijving (bedragen x ) Oorspr % borg Restant Restant bedrag Directe garantstellingen * Woningbouwcorporaties * Zorginstellingen * Afvalverwerking * Overige instellingen * Sportverenigingen / * Meerdere personen/ HvO Indirecte garantstellingen * Woningbouwcorporaties / woningbouw Een nader gedetailleerde specificatie wordt gegeven in de bijlage van de "Staat van Gegarandeerde Geldleningen". 22

25 NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VERPLICHTINGEN Contracten Begin Eind Totale Jaarlijkse datum datum verplichting verplichting Huur, operational lease verplichtingen en overige contracten Cassatie Landgoed Hof van Twente In december 2013 is besloten cassatie in te stellen bij de Hoge Raad inzake Landgoed Hof van Twente. Aanleiding was het arrest van het Hof Arnhem Leeuwarden waarin het vonnis van de rechtbank Almelo is vernietigd. Het Hof heeft geoordeeld dat er wel een overeenkomst tot stand is gekomen en dat de niet nakoming daarvan door Hof van Twente schadeplichtigheid aan de zijde van de gemeente met zich meebrengt. De raad is hierover via de actieve informatievoorziening geïnformeerd. In opdracht van de burgemeester is een Feitenrelaas opgesteld dat aan de raad ter beschikking is gesteld. De gronden van cassatie zijn met name gelegen in de miskenning door het Hof van de autonome bevoegdheid van de raad om het planologische besluit te nemen om géén bestemmingsplan vast te stellen. De cassatie is in behandeling genomen. Een arrest wordt niet eerder verwacht dan in de tweede helft van Daarna volgt een terugverwijzing naar het Hof of een schadestaatprocedure. De gemeente heeft bij de bepaling van het weerstandsvermogen in het risicoprofiel van de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing rekening gehouden met deze onzekerheid. NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VORDERINGEN/BEZITTINGEN Bruikleen In december 2000 heeft het college van de voormalige gemeente Stad Delden een olieverfschilderij op doek van de kunstenaar Leo Gestel (voorstellende rozen op een vaas) voor een periode van 25 jaar in bruikleen gegeven aan de Stichting Hannemade Stuers Fundatie te Wijhe. Dit schilderij vertegenwoordigt een waarde tussen de 0,5 en 1 miljoen. Deze bezitting is niet in de balans verwerkt. 23