GAUTENGSE DEPARTEMENT VAN ONDERWYS PROVINSIALE EKSAMEN NOVEMBER 2016 GRAAD

Transcriptie

1 GAUTENGSE DEPARTEMENT VAN ONDERWYS PROVINSIALE EKSAMEN NOVEMBER 2016 REKENINGKUNDE PUNTE: 300 TYD: 3 uur 17 bladsye

2 2 GAUTENGSE DEPARTEMENT VAN ONDERWYS PROVINSIALE EKSAMEN REKENINGKUNDE PUNTE: 300 TYD: 3 uur INSTRUKSIES 1. Beantwoord al die vrae in die ANTWOORDBOEK wat voorsien word. 2. Alle berekeninge moet getoon word om deelpunte te verdien. 3. Lees die instruksies versigtig deur en volg dit akkuraat. 4. Nie-programmeerbare sakrekenaars mag gebruik word. 5. Jy mag blou of swart ink gebruik om die vrae te beantwoord. 6. Puntetoedeling: VRAAG PUNTE TYD IN MINUTE TOTAAL

3 3 VRAAG 1 [50 PUNTE; 30 MINUTE] 1.1 KONSEPTE Kies die beskrywing uit die tabel hieronder wat by A tot E pas. [5] Stop betaling Stoporder Oortrokke bankrekening Bedryfslaste Rente op oortrokke Kontant en kontantekwivalente rekening Rente op lopende rekening A B C D E Debietsaldo volgens bankstaat Instruksies aan die bank om gereelde betalings oor ʼn spesifieke periode te maak Debietsaldo volgens bankrekening Lopende deel van die lening Rente op debietsaldo 1.2 BANKVERSOENING Die volgende inligting is ʼn uittreksel uit die rekeningkundige rekords van Bridal Boutique Stores. Die einde van hulle finansiële jaar is op 31 Augustus GEVRA Al die transaksies wat in die kontantjoernale opgeteken moet wees, moet direk in die Bankrekening opgeskryf word. Saldeer die rekening behoorlik op 31 Augustus Let wel: Die korrekte kontrarekeninge moet gebruik word. [25] Stel die Bankversoeningstaat op 31 Augustus 2016 op. [10] Verduidelik kortliks hoekom ʼn bankversoeningstaat opgestel moet word. [02] Op 31 Augustus, voor die bankversoening gedoen is, het die krediteurekontrolerekening ʼn saldo van R gehad. Bereken die bedrag vir die krediteurekontrole wat in die finansiële state sal verskyn op 31 Augustus [04] Noem TWEE probleme aangaande interne beheer oor kontant in hierdie onderneming. [04]

4 4 INLIGTING 1 Die bankversoeningstaat op 31 Julie 2016 is deur ʼn onervare boekhouer opgestel. Kredietsaldo volgens bankstaat R Uitstaande deposito [25 Julie 2016] Uitstaande deposito [29 Julie 2016] Tjeks nog nie aangebied vir betaling nie Nr. 599 [gedateer 15 Januarie 2016] Nr Nr. 722 [gedateer 20 Oktober 2016] Nr Nr Debiteer bedrag verkeerdelik gekrediteer 400? saldo volgens Bankrekening? 2 Voorlopige totale van die bankkolom in die kontantjoernale op 31 Augustus 2016: Kontantontvangstejoernaal R Kontantbetalingsjoernaal R ʼn Vergelyking van die bankversoeningstaat vir Julie 2016 en die Bankstaat vir Augustus 2016 het die volgende aan die lig gebring: Die foute is reggestel. Die uitstaande deposito van R verskyn op die bankstaat op 5 Augustus Die deposito van R verskyn nie in die Augustus 2016 bankstaat nie. Tjeknommer 718 en 746 is aangebied vir betaling. Tjeknommer 599 is uitgereik aan Thokan Ltd, ʼn krediteur. 4 ʼn Vergelyking van die Bankstaat vir Augustus 2016 en die Kontantjoernale vir Augustus 2016 het die volgende aan die lig gebring: ʼn Deposito van R op 31 Augustus 2016 het nie op die bankstaat verskyn nie. Die volgende tjeks is nog nie vir betaling aangebied nie. Nr. 754 R3 000 Nr. 757 R5 200 Nr. 761 R6 000 Nr. 763 R1 200 [gedateer 10 September 2016] 5 Tjeknommer 739 is uitgereik aan Kenny Motors vir herstelwerk aan een van die voertuie. Hulle het die tjek verloor en dit moet gekanselleer word. Dit is vervang met tjeknommer 764 uitgereik op 31 Augustus Kenny Motors het die tjek op 1 September 2016 kom afhaal. 6 Die tjek van ʼn debiteur, B. Jane, is onbetaald, deur die bank terugverwys. Die tjek was vir R1 500 ter betaling van sy rekening van R1 600.

5 5 7 ʼn Tjek van R7 200, gedateer 5 September 2016, is van Tito Traders, ʼn debiteur, ontvang. 8 Die bedrag van R1 800 is deur die bank gedebiteer vir ʼn debietorder ten gunste van Wiz Bank ter betaling van die eienaar se persoonlike voertuig. 9 Die boekhouer het die volgende foute gemaak in die Kontantjoernale: Tjeknommer 721 vir skryfbehoeftes was met R500 te veel aangeteken. ʼn Deposito van R wat van die eienaar ontvang is, vir kapitaalbydrae, is verkeerderlik as R2 000 aangeteken. 10 Die volgende items verskyn op die bankstaat en nie in die kontantjoernale nie: Diensgelde R248; kontanthanteringsfooie, R380,00; Rente op Oortrokkerekening, R520. Die maandelikse debietorder vir die versekering aan Sibuya Versekeraars, R Die huurder, N Mayet, het die huur direk in die onderneming se bankrekening gedeponeer, R Bereken die saldo volgens bankstaat van Wiz Bank op 31 Augustus VRAAG 2 [45 PUNTE; 27 MINUTE] BATEVERKOPE Die volgende inligting is uit die finansiële rekords van Star Traders geneem. Hulle finansiële jaar eindig op 29 Februarie GEVRA 2.1 Verduidelik wat die doel van ʼn bateregister is. Noem TWEE punte. [04] 2.2 Bereken die opgehoopte waardeverminderig en drawaarde vir die wegdoening van die drukker. [08] 2.3 Bereken waardevermindering op toerusting op 29 Februarie [07] 2.4 Stel die volgende grootboekrekeninge op: Opgehoopte waardevermindering op toerusting [06] Bateverkope [06] 2.5 Voltooi die vastebatenota op 29 Februarie [14]

6 6 INLIGTING A Onvoltooide Vastebatenota Grond en geboue Voertuie Toerusting Kosprys Opgehoopte waardevermindering ( ) ( ) Drawaarde Bewegings Toevoegings Verkope Waardevermindering Drawaarde Kosprys Opgehoopte waardevermindering B Vaste Bates Voertuie ʼn Afleweringsvoertuig met ʼn kosprys van R is op 1 Desember 2015 aangekoop. Die onderneming het al die ander voertuie al vir vyf jaar, insluitende die huidige finansiële jaar. Geen voertuie is gedurende die jaar verkoop nie. Waardevermindering op voertuie word bereken teen 15% per jaar op die kosprys. Dieselfde koers is gehandhaaf deur die jare. Toerusting ʼn Drukker wat op 1 Junie 2012 vir R aangekoop is, is op 31 Augustus 2015 op drawaarde verkoop. Die verkoopprys was dieselfde as die drawaarde van die drukker. ʼn Nuwe drukker ter waarde van R is op 1 September 2016 aangekoop. Waardevermindering op toerusting word bereken teen 20% per jaar op die verminderdesaldo-metode.

7 7 VRAAG 3 [35 PUNTE; 20 MINUTE] 3.1 VOORRAADBEGINSELS Vervang slegs een woord in elk van die volgende stellings om die sin waar te maak. Skryf SLEGS die woord neer. Moenie die hele sin oorskryf nie. [05] A B C D E Handelsvoorraad is ʼn nie-bedryfsbate. Die deurlopendevoorraad-stelsel gebruik die eindvoorraad om die koste van verkope te bereken. Gereelde voorraadaankope is ʼn vorm van interne beheer om voorraadverlies te identifiseer. In die deurlopendevoorraad-stelsel sal die diefstal van voorraad ʼn verlaging in die bruto wins tot gevolg hê. In die periodieke-voorraadstelsel sal die diefstal van voorraad ʼn verlaging in die koste van verkope tot gevolg hê. 3.2 VOORRAADSTELSELS Die volgende inligting is verkry uit die boeke van Fatima Handelaars. Die eienaar handhaaf ʼn gemiddelde winsopslag van 40% op kosprys vir die laaste paar jaar. Die eienaar wil die omsetsnelheid van die voorraad verhoog vir die finansiële jaar wat op 29 Februarie 2016 eindig. GEVRA Bereken die koste van verkope. [10] Bereken die bruto wins. [04] Bereken die omsetsnelheid van voorraad vir [04] Lewer kommentaar oor die verlaging in die winsopslag-persentasie in verhouding tot die omsetsnelheid van voorraad. Noem TWEE punte. [04] Noem TWEE ander metodes wat gebruik kan word om die wins van die onderneming te verhoog. [04] Noem TWEE metodes wat gebruik kan word om die omset van die onderneming te verhoog. [04]

8 8 INLIGTING A Saldo s op 29 Februarie 2016 Handelsvoorraad [28 Februarie 2015] Aankope Vraggeld op aankope Verkope B ʼn Fisiese voorraadopname is op 26 Februarie 2016 gedoen en die voorraad voorhande was R Die volgende transaksies is nie opgeteken nie en moet in berekening gebring word: Feb. 20 Handelsvoorraad op krediet aangekoop van Dimitri Handelaars vir R Goedere met ʼn kosprys van R is vir R verkoop. 28 Handelsvoorraad [kosprys R4 200; verkoopsprys R5 880] is aan die hospitaal geskenk voor die voorraadopname gedoen is. Geen inskrywing is gemaak nie. C Finansiële aanwysers Winsopslagpersentasie 28% 40% Omsetsnelheid van voorraad? 4.5 keer VRAAG 4 [40 PUNTE; 23 MINUTE] KONTANTBEGROTINGS Die volgende inligting kom uit die rekeningkundige rekords van BMW Handelaars. GEVRA 4.1 Hoekom is dit nodig om ʼn kontantbegroting op te stel? [02] 4.2 Noem TWEE uitgawes, behalwe vir waardevermindering, wat nie deel sal uitmaak van die betalings in die kontantbegroting nie. [04] 4.3 Stel die Debiteure-invorderingskedule vir die termyn geëindig 31 Maart 2016 op. [07] 4.4 Stel die kontantbegroting vir die tydperk geëindig op 31 Maart 2016 op. [27]

9 9 INLIGTING 1 Inkomstestaat vir die jaar geëindig 31 Desember 2015 Omset R Koste van verkope Diverse uitgawes? Vaste kontantuitgawes Waardevermindering (15% per jaar op die kosprys) Uittreksel uit die Balansstaat op 31 Desember 2015 Verbandlening R Vaste deposito Handelsdebiteure Handelskrediteure Bank Handelsvoorraad Toerusting Opgehoopte waardevermindering op toerusting T O T A L E V E R K O P E WERKLIKE VERKOPE VERWAGTE VERKOPE November Januarie R Desember Februarie Maart % van alle verkope is kontant 4 Debiteure kry 60 dae krediet. Betalings in dieselfde maand as verkope kry 5% korting. Die gemiddelde debiteure-invordering vir die laaste drie maande was soos volg: 15% van debiteure betaal in dieselfde maand as wat die goedere verkoop is. 60% betaal in die maand na die verkope van die goedere. 24% betaal in die tweede maand na die verkope van die goedere. Die oorblywende 1% word in die derde maand na die verkope afgeskryf as oninbaar. Die verwagting is dat invorderings dieselfde patroon sal hê gedurende die begrotingstydperk.

10 10 5 Aankope en krediteure Koste van verkope is 50% van die omset. Kontantaankope van handelsvoorraad is 20% van die totale aankope. Dit is die beleid van die onderneming om die handelsvoorraadvlakke dieselfde te hou as wat dit was in Desember Kredietaankope word afbetaal 60 dae ná die datum van aankope. 6 Die terugbetaling op die lening is R2 000 per maand. 7 Salaris en lone is 80% van die vastekontant-uitgawes soos in die inkomstestaat aangeteken. Die verwagting is dat daar ʼn salaris en loneverhoging van 10% sal wees met effek van 1 Februarie Die res van die vastekontant-uitgawes sal dieselfde bly vir die begrotingstydperk. 8 Bemarking beloop 2% van die betrokke maand se verkope. 9 Diverse uitgawes gaan verhoog met 5% vanaf 1 Maart Die verwagte diverse uitgawes vir Maart 2016 is R Ou toerusting is vir R verkoop. Die ooreenkoms met die koper is dat hy R in Januarie 2016 betaal en die oorblywende bedrag in twee gelyke paaiemente in die twee opeenvolgende maande. Nuwe toerusting ter waarde van R is op krediet aangekoop. Die toerusting sal in drie gelyke paaiemente betaal word. Die eerste paaiement is betaalbaar in Maart ʼn Vaste deposito van R sal in Februarie 2016 uitbetaal. 12 Die eienaar beplan ʼn vakansie in Maart 2016 en sal in daardie maand dubbel sy normale kontantonttrekking neem. VRAAG 5 [80 PUNTE; 50 MINUTE] 5.1 FINANSIËLE STATE E. Moi is ʼn alleenhandelaar van Moi Handelaars. Die einde van sy finansiële jaar is die laaste dag van Februarie elke jaar. GEVRA Stel die Inkomstestaat vir die jaar geëindig 29 Februarie 2016 op. [45] Voltooi handels- en ander ontvangbares. [8] Voltooi die Bate-afdeling van die Balansstaat. [10]

11 11 INLIGTING 1 Vooraansuiweringsproefbalans op 29 Februarie 2016 Balansstaatrekeninge-afdeling Debiet Krediet Kapitaal Vaste bates teen drawaarde [01 / 03 / 2015] Lening: Union Bank [17% p.j.] Vaste deposito: Capital Bank [9% p.j.] Handelsvoorraad Debiteurekontrole Voorsiening vir oninbare skulde Bank Wisselgeld Kleinkas 800 Krediteurekontrole Krediteure vir salarisse SAID: LBS Pensioenfonds Nominalerekeninge-afdeling Verkope Koste van verkope Debiteure-afslag Huurinkomste Salarisse Lone Oninbare skulde Versekering Rekenmeestersfooie Verbruiksgoedere Rente op lopende rekening Korting toegestaan Korting ontvang Diverse uitgawes

12 12 2. Aansuiwerings en Addisionele inligting Voor die voorraadopname het ʼn kliënt voorraad ter waarde van R6 000 teruggebring wat kontant aan hom verkoop is. ʼn Kredietnota vir die bedrag is aan hom uitgereik. Die winsopslag was 50% op die kosprys. Geen inskrywing is vir die transaksie gemaak nie. Die rekeningkundigebeampte het elke maand dieselfde salaris gekry. Op 23 Februarie 2016 het hy goedere ter waarde van R2 000 vir sy persoonlike gebruik gevat. Die bedrag is opgeteken as rekenmeestersfooie en die uitstaande bedrag sal in Maart 2016 aan hom oorbetaal word. Fisiese voorraadopname op 29 Februarie 2016 het die volgende aan die lig gebring: Verbruiksgoedere ter waarde van R is deur die jaar gebruik. ʼn Handelsvoorraadsurplus van R3 250 Ontvang ʼn tjek vir R4 620 uit die boedel van ʼn insolvente debiteur. Die tjek is vir ʼn dividend van R0,30 in elke Rand. Geen inskrywing is gemaak nie. Die voorsiening vir oninbare skulde moet aangesuiwer word na R Een van die werknemers het op 31 Januarie 2016 bedank. Sy salaris vir Februarie 2016 was foutiewelik geboekstaaf, maar is nie oorbetaal nie. Die besonderhede is soos volg: Aftrekkings Netto Salaris LBS Pensioenfonds WVF Die onderneming het die volgende bygedra: Op ʼn rand-tot-rand basis vir die pensioenfonds 1% vir die bruto salaris vir WVF Let wel: Alle bydrae wat die onderneming maak word teen die salarisrekening gedebiteer. ʼn Versekeringskontrak vir die tydperk 1 September 2015 tot 31 Augustus 2016 is uitgeneem vir R Waardevermindering van R moet in berekening gebring word vir alle vaste bates.

13 13 Die leningstaat van Value Bank het die volgende inligting op: Saldo op 1 Maart 2015 R Saldo op 29 Februarie 2016 R Let wel: Rente is gekapitaliseerd. Die onderneming het elke maand ʼn paaiement van R2 000 betaal. Die lening sal met R in die volgende finansiële jaar verminder. Die vastedeposito-staat van Capital Bank het ʼn eindsaldo van R op 29 Februarie Rente is gekapitaliseerd. Huur is vir een maand vooruitontvang. Die huur is met R500 per maand verhoog met ingang van Januarie Moi Traders is een van die top verkopers van Alma Brand-sonbrille. Eyespec, die vervaardigers van Alma Brand sonbrille het ʼn kommissie van R aan Moi Traders toegeken as beloning. Die tjek word aan Moi Traders oorhandig by ʼn funksie op 15 Maart ONTLEDING Gebruik die gegewe inligting uit die rekeningkundige rekords van Global Bpk, om die volgende vrae te antwoord. GEVRA Bereken die Skuld-/Eienaarsbelangverhouding vir 2016 en verskaf ʼn gepaste verduideliking vir jou antwoord. [03] Bereken die Vuurproefverhouding vir [03] Bereken die tydperk se voorraad voorhande op 29 Februarie Die eindvoorraad op 28 Februarie 2015 was R [05] Lewer kommentaar op die likiditeit van die onderneming. Gebruik DRIE relevante finansiële aanwysers in jou antwoord. [06]

14 14 INLIGTING A Uittreksel uit die Inkomstestaat vir die jaar geëindig 29 Februarie 2016 Omset Koste van verkope Bedryfsuitgawes? Netto inkomste B Uittreksel uit die Balansstaat op 29 Februarie 2016 Eienaarsbelang Nie-bedryfslaste Bedryfslaste [slegs krediteure] Vaste bates Finansiële bates Bedryfsbates Voorrade Debiteure Kontant C Finansiële aanwysers BW op omset 49,2% NW op omset 8,6% Solvensieverhouding? Skuld-/Eienaarsbelangverhouding? Bedryfskapitaalverhouding 1,67 : 1 Vuurproefverhouding? Omsetsnelheid van voorraad 4.7 keer 5.6 keer Tydperk se voorraad voorhande? 45 dae

15 15 VRAAG 6 VERVAARDIGINGSREKENINGE [50 PUNTE; 30 MINUTE] Die volgende inligting is geneem uit die boeke van Metal Vervaardigers op 29 Februarie Die onderneming gebruik ʼn winsopslag van 50% op koste van verkope. GEVRA 6.1 Stel die volgende grootboekrekeninge op Grondstowwevoorraad [06] Goedere-in-bewerkingvoorraad [11] Klaarproduktevoorraad [07] Fabrieksbokoste [12] INLIGTING 1. Saldo s 29 Februarie 1 Maart Grondstowwevoorraad Goedere-in-bewerkingvoorraad ? Klaarproduktevoorraad Verbruiksgoedere voorhande [Indirekte materiaal] Opsomming van transaksies vir die jaar geëindig op 29 Februarie 2016 Grondstowwe op krediet Salarisse Fabriekbestuurder Kantoorpersoneel Lone Direkte arbeid Indirekte arbeid Oninbare skulde Water en elektrisiteit Huuruitgawe Indirekte materiaal aangekoop gedurende die jaar Diverse fabrieksuitgawes Verkope van Klaarproduktevoorraad

16 16 3. ADDISIONELE INLIGTING Lone van R2 400 was nog op 29 Februarie 2016 verskuldig aan die fabriek skoonmaker. Grondstowwe word slegs op krediet aangekoop. Water-en-ligte-uitgawe moet in die verhouding 3:1 tussen die fabriek en die administrasie verdeel word. Huuruitgawe moet volgens die vloeroppervlakte verdeel word. Die fabriek is 140 m 2 van die totale vloeroppervlakte van 200 m 2.

17 Die volgende inligting is geneem uit die finansiële rekords van Novelty Mugs Vervaardigers Bpk op 31 Desember Die finansiële jaar eindig op 31 Desember elke jaar. Daar was geen voorraad voorhande aan die begin of die einde van die finansiële jaar nie. GEVRA Bereken die totale direkte arbeidskoste. [03] Bereken die fabrieksbokoste per eenheid. [03] Bereken die gelykbreekpunt. [04] China Sand verskaf die onderneming van grondstowwe vir die afgelope sewe jaar. Bestuur is deur ʼn nuwe verskaffer genader wat ʼn besparing van 25% belowe. Noem TWEE punte wat die bestuur moet oorweeg voor hulle van verskaffers verander. [04] INLIGTING 1 Daar is bekers vervaardig gedurende die jaar. 2 Die verkoopsprys is R51,20 per beker. 3 Die kostes vir die bekers word soos volg uiteengesit: Totaal Per Eenheid Veranderlike koste ,00 Grondstowwekoste ,40 Direkte arbeidkoste? 13,60 Verkoops- en distribusiekoste? 3,00 Vastekoste ? Fabriekbokoste ? Administrasiekoste ? Totale Koste ,00 TOTAAL: 300 EINDE