GAUTENGSE DEPARTEMENT VAN ONDERWYS PROVINSIALE EKSAMEN NOVEMBER 2016 GRAAD

Transcriptie

1 GAUTENGSE DEPARTEMENT VAN ONDERWYS PROVINSIALE EKSAMEN NOVEMBER 2016 REKENINGKUNDE PUNTE: 300 TYD: 3 uur 14 bladsye

2 2 GAUTENGSE DEPARTEMENT VAN ONDERWYS PROVINSIALE EKSAMEN REKENINGKUNDE PUNTE: 300 TYD: 3 uur INSTRUKSIES: 1. Beantwoord AL die vrae. 2. Berekeninge moet getoon word om deelpunte te verdien. 3. Lees die instruksies deeglik deur en volg dit noukeurig. 4. Nieprogrammeerbare sakrekenaars mag gebruik word. 5. Alle antwoorde moet in blou of swart ink geskryf word. 6. Puntetoedeling: VRAAG ONDERWERP PUNTE TYD IN MINUTE 1 Kontrolerekeninge en interne beheer Debiteuregrootboek en interne beheer Transaksie-analise Konsepte, Inkomstestaat, Balansstaat en Notas Ontleding en vertolking van Finansiële state BTW, Koste, Begrotings en Etiek TOTAAL

3 3 VRAAG 1: Joernaalinskrywings en Kontrolerekeninge (60 punte; 35 minute) Die volgende inligting verskyn in die boeke van Manchester Traders vir Mei GEVRA: 1.1 Verduidelik EEN voordeel van die Deurlopende voorraadstelsel. (2) 1.2 Hoe kan die onderneming bevestig dat die balans in die Handelsvoorraad rekening dieselfde is as die Handelsvoorraad voorhande? (2) 1.3 Voltooi die Algemene Joernaal vir Mei Inskrywings word nie benodig nie. (27) 1.4 Stel die volgende Algemene Grootboekrekeninge op: INLIGTING: Debiteurekontrole-rekening (Saldo op 1 Mei 2016 R43 270) (13) Handelsvoorraadrekening (Saldo op 1 Mei 2016 R57 290) (16) 1. Die onderneming het ʼn winsopslag van 60% op kosprys. 2. Joernaal totale op 31 Mei 2016: Kontantontvangstejoernaal R Kontantbetalingsjoernaal R Bank? Bank? Korting toegestaan 850 Korting ontvang 975 Debiteurekontrole Krediteurekontrole Verkope Handelsvoorraad Koste van verkope? Debiteurekontrole Debiteurejoernaal R Debiteure-Afslagjoernaal R Verkope? Debiteure-afslag Koste van verkope Koste van verkope Krediteurejoernaal R Krediteure Afslagjoernaal R Krediteurekontrole? Krediteurekontrole? Handelsvoorraad Handelsvoorraad Toerusting Toerusting 980 Verpakkingsmateriaal Verpakkingsmateriaal 270

4 4 Algemene joernaal Debiteurekontrole Krediteurekontrole Debiet Krediet Debiet Krediet Kleinkasjoernaal [Inligting uit die Diverserekeninge-kolom] R Mei 17 Die eienaar koop skrybehoeftes vir sy persoonlike gebruik Doen ʼn terugbetaling aan ʼn debiteur, S. Villa 35 Diverse transaksies op 31 Mei 2016 (a) Chelsea Ltd hef 15% rente per jaar op ons agterstallige rekening van R180 vir 4 maande. (b) ʼn Tjek vir R500 wat uitgemaak is aan LP Bouers vir herstelwerk is in die Krediteurekontrolekolom in die KBJ aangeteken en so oorgeboek. LP Bouers is nie ʼn krediteur nie. Stel die fout reg. (c) Handelsvoorraad ter waarde van R120 wat aan Leeds & Co. terruggestuur is, is per ongeluk na die rekening van Leeds Traders oorgeboek. Herstel die fout. (d) Voorraad ter waarde van R2 300 is aangekoop van Everton Bpk. Dit is in die KJ aangeteken as R3 200 en so oorgeboek. Herstel die fout. (e) Voorraad ter waarde van R200 is deur debiteur, A. Charlton, teruggestuur. Die transaksie is in die DAJ aangeteken as S. Charlton en is so oorgeboek. Herstel die fout. (f) ʼn Debietnota vir R120 vir voorraad wat teruggestuur is aan Sun Traders is aangeteken in die KJ en so oorgeboek. Herstel die fout. 60

5 5 VRAAG 2 Debieteuregrootboek en Interne Kontrole (30 punte; 17 minute) Die volgende inligting is ʼn uittreksel uit die rekeningkundige inligting van Kalahari Handelaars. GEVRA: 2.1 Stel die Debieteuregrootboek-rekening van J. Monty op. (18) 2.2 Verduidelik hoekom die totaal van die Debieteurelys dieselfde moet wees as die saldo in die Debieteurekontrolerekening. (3) 2.3 Het Kalahari Handelaars voldoende beheer oor hulle Krediettermebeleid? Noem TWEE punte. Verwys na toepaslike syfers om jou antwoord te ondersteun. (5) 2.4 Verskaf TWEE punte van advies aan Kalahari Handelaars in terme van J. Monty se rekening. (4) INLIGTING: A Kalahari Traders se Krediettermebeleid is 30 dae minus 5%. B J. Monty se kredietlimiet is R C Transaksies vir Junie Saldo Faktuur nr. 379 is aan J. Monty uitgereik vir goedere aan hom gelewer. 7 Kwitansie nr is uitgereik aan J. Monty vir ʼn tjek wat ons van hom ontvang het. 11 Reik Kredietnota nr. 123 uit aan J. Monty vir ʼn bedrag wat op die 320 brondokument verkeerd aangeteken is. 15 Die bank het die tjek wat ontvang is van J. Monty teruggestuur Die tjek is op 30 Mei 2016 ontvang en korting is toegestaan Hef rente op agterstallige rekening

6 6 VRAAG 3: Ontleding van Transaksies (30 punte; 18 minute) GEVRA: Voltooi die volgende tabel. (Die bankrekening is ten alle tye oortrokke.) Nr. Bron Dokument Hulp Joernaal Rekening in Algemene Grootboek Rekeningkundige vergelyking Debiet Krediet Bates Eienaarsbelang 1 KOJ? Debieteure -96 kontrole Oninbare skulde? -224 Laste 2 K / N??? -180 Handelsvoorraad? AJ? Rente op vaste deposito (gekapitaliseer) ? KJ Handelsvoorraad? ? KBJ Krediteure? kontrole?? Korting ontvang -27 6? Bankkoste? Duplikaat D/N?? Skryfbehoeftes ?? Wins en verlies (Bruto wins)

7 7 VRAAG Finansiële State en Notas (70 punte; 40 minute) Die inligting is saamgestel uit die rekeningkundige rekords van Tex Winkels op 29 Februarie GEVRA: Stel die Inkomstestaat vir die jaar geëindig 29 Februarie 2016 op. (50) Stel die volgende notas tot die finansiële state op: INLIGTING: (a) Tasbare Bates (13) (b) Handels- en ander Debiteure (7) 1. Vooraansuiweringsproefbalans op 29 Februarie 2016 Balansstaatrekeninge-Afdeling Debiet Krediet Kapitaal [1 Maart 2015] Ontrekkings Grond en Geboue Voertuie Toerusting Opgehoopte waardevermindering op voertuie Opgehoopte waardevermindering op toerusting Vaste deposito: Cadbury Bank [12% p.j.] Handelsvoorraad Debieteurekontrole Bank Wisselgeld 600 Kleinkas 300 Lening: Rolo Bank [15% p.j.] Krediteurekontrole 8 040

8 8 Nominalerekeninge-afdeling Verkope Koste van verkope Debieteure-afslag Nutsdienste Rente op oortrokke rekening Korting toegestaan Bemarking Bankkoste Versekering Skryfbehoeftes Verpakkingsmateriaal Oninbare skulde 510 Salarisse en lone Huur Inkomse Korting ontvang Rente-inkomste Aansuiwerings en Addisionele Inligting 2.1 Fisiese voorraadopname op 29 Februarie 2016 het die volgende aan die lig gebring: Handelsvoorraad R Verpakkingsmateriaal R Skryfbehoeftes ter waarde van R4 150 is deur die jaar gebruik. 2.3 Die nutsdiensterekening vir Februarie 2016 wat R2 480 beloop, is betaalbaar is op 7 Maart ʼn Bemarkingskontrak vir die periode 1 Januarie 2016 tot 31 Maart 2016 is in Desember 2015 geteken. Die bedrag van R1 500 was betaalbaar op 15 Februarie Geen inskrywing ten opsigte van die transaksie is gemaak nie. 2.5 Die Februarie 2016 huur is nog uitstaande. Die huur is verhoog met R1 000 vanaf 1 Januarie ʼn Debiteur, K. Kat, wat R220 geskuld het, is insolvent verklaar. Sy boedel het ʼn finale dividend van R0.25 in elke rand uitbetaal. Die res van die bedrag moet as oninbaar afgeskryf word. Geen inskrywings is gemaak nie. 2.7 Die bankstaat is op 3 Maart 2016 ontvang. Die volgende inligting moet nog opgeteken word: Bankkoste R170 Rente op oortrokke rekening R120 Onbetaalde tjek T. Deck R280 Die tjek was ontvang ter vereffening van sy skuld van R300.

9 9 2.8 ʼn Werknemer se besonderhede is nie in die salarisjoernaal opgeteken nie. Die besonderhede is soos volg: Netto Totale LBS WVF Mediese Salaris aftrekkings fonds Die onderneming dra op ʼn rand-vir-rand-basis by tot die WVF en die mediese fonds. Bydraes word gedebiteer na die salarisrekening. 2.9 Die staat van Cadbury Bank toon ʼn eindsaldo van R5 690 vir die vaste deposito. Rente is gekapitaliseerd Die leningstaat van Rolo Bank weerspieël die volgende inligting: Openingsaldo op 1 Maart 2015 R Eindsaldo op 29 Februarie 2016 R Rente op die lening is gekapitaliseer. Maandelikse paaiemente van R1625 is deurlopend gedurende die finansiële jaar oorbetaal Maak voorsiening vir die waardevermindering soos volg: Voertuie teen 10% per jaar volgens die verminderdesaldo-metode Toerusting teen 20% per jaar op kosprys Toerusting ter waarde van R is op krediet aangekoop op 30 November Geen inskrywing is gemaak nie.

10 Konsepte, Balansstaat en Notas (40 punte; 25 minute) GEVRA: Gee EEN woord / term vir die volgende beskrywings deur die regte woord / term te kies uit die lys hieronder. Skryf net die woord / term neer langs die letter in die ANTWOORDBOEK neer. (5) Finansieringskoste Balansstaat Omsigtigheids Inkomstestaat Lopende saak Wesenlikheid Historiese koste A B C D E Dit wys die wins of verlies in die besigheid. Die finansiële state word saamgestel vanuit die oogpunt dat die onderneming sal voortgaan met sy bedrywighede in die nabye toekoms. Rente op oortrokke rekening. Vaste bates word teen die oorspronklike aankoopprys aangeteken en nie wat dit sal kos om dit te vervang nie. Wys die netto-waarde van die onderneming Voltooi die Eienaarsbelang-nota vir die Balansstaat. (5) Voltooi die Balansstaat op on 29 Februarie (30) 2. Na-aansuiweringsproefbalans op 29 Februarie 2016 Balansstaatrekeninge-afdeling Debiet Krediet Kapitaal Ontrekkings Grond en Geboue Voertuie teen drawaarde Toerusting teen drawaarde Handelsvoorraad Debieteurekontrole Bank Wisselgeld Kleinkas Vaste deposito: Cadbury Bank [12% p.j.] Krediteurekontrole Lening: Rolo Bank [15% p.j.] Verbruiksgoedere voorhande Opgelope inkomste Vooruitbetaalde uitgawes Opgelope uitgawes Inkomste vooruitontvang Wins en verlies (Netto wins vir die jaar)

11 11 ADDISIONELE INLIGTING: A B C Een van die vaste deposito s sal in die volgende finansiële jaar uitbetaal, R ʼn Bedrag van R sal in die volgende finansiële jaar op die kapitale bedrag van die lening betaal word. Die eienaar het sy kapitaal met R verminder gedurende die jaar. Die transaksie is korrek opgeteken in die boeke van die onderneming. 110

12 12 VRAAG 5: Verhoudings, Ontleding en Vertolking (40 Punte; 25 minute) Die volgende inligting is ʼn uittreksel uit die boeke van Downtown Stores op 29 Februarie GEVRA: 5.1 Bereken die werklike winsopslag van die onderneming. (4) 5.2 Verskaf TWEE redes vir die verskil in die twee winsopslagpersentasies. Sien Inligting C. (4) 5.3 Bereken die persentasie brutowins op verkope. (4) 5.4 Bereken die persentasie nettowins op verkope. (4) 5.5 Wat is die persentasieverskil tussen die berekeninge in 5.3 en 5.4? Gee EEN rede vir die daling in persentasie. (2) 5.6 Bereken die opbrengs op die gemiddelde eienaarsbelang. (5) 5.7 Kan die eienaar tevrede voel met die persentasie opbrengs op sy kapitaal? Verduidelik. Haal gepaste syfers aan om jou mening te ondersteun. (4) 5.8 Bereken die bedryfskapitaalverhouding vir (5) 5.9 Bereken die vuurproefverhouding vir (4) 5.10 Verduidelik hoekom handelsvoorraad nie in berekening gebring word in die berekening van die vuurproefverhouding nie. (4) INLIGTING: A Uittreksel uit die Inkomstestaat Verkope Koste van verkope [ ] Bruto wins Ander bedryfsinkomste Bedryfsuitgawes [ ] Netto wins vir die jaar B Uittreksel uit die Balansstaat Eienaarsbelang Vaste bates Langtermynlaste Voorraad Handels- en ander debiteure Kontant en kontantekwivalente Handels- en ander krediteure

13 13 C Finansiële aanwysers Bruto wins op verkope 43% Netto wins op verkope 24% Winsopslag 100% 100% Bedryfskapitaalverhouding 2,5 : 1 Vuurproefverhouding 1,2 : 1 Opbrengs op gemiddelde eienaarsbelang. 23% Rente op vaste deposito 8% p.j. 8% p.j. 40 VRAAG 6: BTW, Koste en Begrotings (30 punte; 20 minute) 6.1 BTW Pas die item in KOLOM A by die beskrywing in KOLOM B. Skryf NET die letter van jou antwoord langs die vraagnommer in jou ANTWOORDBOEK neer. KOLOM A KOLOM B Nulkoers BTW A Verkope van Handelsvoorraad BTW op verkope van R3 135 B BTW kan nie gehef word nie (BTW ingesluit) Vrygestel van BTW C 14% Uitset BTW D BTW Indirekte belasting E R Koste F R438,90 G Huidiglik word geen BTW gehef nie In elk van die volgende gevalle kies die korrekte woord(e) in hakies. Moenie die hele sin oorskryf nie. Skryf NET die korrekte woord(e) in jou ANTWOORDBOEK neer. A Vaste koste (bly onveranderd / vermeerder / verminder) in verhouding tot die produksie. (1) B Veranderlike koste (bly onveranderd / vermeerder / verminder) in verhouding tot die produksie. (1) C Vaste koste per eenheid (bly onveranderd / vermeerder / verminder) in verhouding tot die produksie. (1) D Veranderlike koste per eenheid (bly onveranderd / vermeerder / verminder) in verhouding tot die produksie. (1) E Die minimum aantal eenhede wat verkoop moet word is die (wins / verlies / gelykbreekpunt). (1) (10)

14 Toon aan of die volgende kostes VASTE of VERANDERLIKE koste is. Maak ʼn regmerkie ( ) in die regte kolom in jou ANTWOORDBOEK. A Direkte Materiaalkoste (1) B Direkte Arbeidskoste (1) C Fabrieksbokoste (1) D Primêre koste (1) E Huur betaal vir die fabriek (1) 6.3 Kontantbegrotings Watter soort begroting word in elk van die volgende stellings beskryf? (2) (a) (b) ʼn Finansiële plan wat die verwagte ontvangste en betalings vir ʼn bepaalde tydperk in die toekoms uiteensit. ʼn Dokument wat die verwagte inkomste en uitgawes vir ʼn bepaalde tydperk in die toekoms uiteensit Noem TWEE partye wat ʼn begroting sal gebruik. (2) Noem TWEE redes hoekom ʼn kontantbegroting opgestel word. (2) Die eienaar van ʼn onderneming het ʼn bedrag van R as diverse uitgawes vir Desember 2016 ingesluit. Hy beplan om saam met sy gesin Kaap toe te gaan vir die Desember 2016 vakansie. Lewer kommentaar op die aksie. (4) 30 TOTAAL: 300 EINDE